Güzel Sanatlar ve Edebiyat konusu, AYT Edebiyat testinde sorulan konulardan biri. Anlam sorularından farklı olarak öğrenmen gereken bazı tanımlar ve özellikler mevcut. Notlara göz atıp soru çözmeye başladıktan sonra bu konunun sana çok kolay geleceğine eminiz! Kunduz eğitmenlerimizden Türkçe öğretmeni Nurcan Hoca, bu konu hakkında senin için çok faydalı bir yazı hazırladı ve mutlaka görmen gereken örnek soruları seçti. Güzel Sanatlar’ın Edebiyat içindeki yerini öğrenmek için, şimdi birlikte Güzel Sanatlar ve Edebiyat konusunu keşfedelim!
Edebiyatın Sanat Akımlarıyla İlişkisi
Edebiyatın Sanat Akımlarıyla İlişkisi
Güzel Sanatlar ve Edebiyat Konu Anlatımı
Edebiyat doğrudan doğruya insanla ilişkilidir.
Edebiyat, dil ile oluşturulan bir sanattır.
Güzel Sanatları 3’e ayırabiliriz:
Plastik (Görsel) Sanatlar
Görsel sanatların malzemesi maddedir.
Sanatçı elindeki maddeye biçim vererek bir sanat ortaya koyar. Mesela bir mimara çimento, kireç, kum, tahta verdiğimizde kendi hayal gücü ve birikimiyle ortaya eserini koyar ya da bir heykeltıraşa tunç, mermer, kil, seramik gibi malzemeler verdiğimizde ortaya eserini koyar. Ortaya çıkan bu eserlere sanat eseri diyebiliriz.
Diğer plastik (görsel) sanatlar fotoğraf, mimari, resim, hat, minyatür, tezhip, seramik, kabartma gibi sanatları sayabiliriz.
Fonetik (İşitsel) Sanatlar
Fonem denildiğinde aklımıza ses gelmelidir. Fonetik sanatlarda sese, söze dayalı olan sanatlardır. Edebiyatın malzemesi de dil olduğuna göre edebiyatı fonetik sanatlara dahil edebiliriz. Fonetik sanatların toplumlara yaygın bir şekilde aktarılması mümkündür. Bir türküyü toplumlarda çoğalmak mümkündür ama plastik sanata ait olan bir ürünü çoğalmak neredeyse imkansızdır. Çünkü bir türküyü bir bölgeden alıp hemen diğer bölgeye adapte edebiliyoruz ama bir heykeli alıp aynısını tekrardan yapmak neredeyse imkansızdır. Bu nedenle toplumlarda fonetik sanatların etkisi daha fazladır.
Dramatik (Ritmik) Sanatlar
Dramatik denildiğinde mutlaka drama kelimesine dikkat etmeliyiz. Drama aklımıza tiyatroyu getirebilir öyleyse buradaki sanatlar biraz daha hareket içeren ve harekete biçim veren sanatlardır diyebiliriz. Bu sanatlar ise tiyatro, bale, sinema, opera, dans… şeklinde örneklendirebiliriz. Örneklerin arasından tiyatro ve sinemanın edebiyatla doğrudan bir ilgisinin olduğunu söylemek mümkündür. Çünkü içlerinde bir metin ve senaryo vardır yani söze yer verilmiştir.
Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi
Edebiyatın temel maddesinin dil olduğunu söylemiştik. Dil ise bilim dallarında bir araştırma aracıdır. Bu doğrultuda edebiyat ve bilimlerin birbirinden yardım aldığını, etkilendiğini söyleyebiliriz.
Edebiyat – Tarih İlişkisi
Bir edebi eser tarihi bir içeriğe sahipse gerçeklerden aykırı davranmaz yani gerçeklere ters düşmez. Bu eseri değerlendirirken edebiyatın dönem özellikleri hakkında bilgiye sahip olabiliriz bu bize edebiyat tarihini oluşturmamızı sağlar ya da bir tarihçi araştırma yaparken o dönemde yazılan eseri inceleyerek dönem hakkında bilgiye sahip olabilir.
Edebiyat – Din İlişkisi
Din edebiyat açısından büyük bir önem arz eder. Hatta dikkat edersek Türk edebiyatını sınıflandırmada İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı, İslamiyet Sonrası Türk Edebiyatı şeklinde bir sınıflandırma yapıyoruz. Bu sınıflandırma hem dönem içinde yazılmış eserleri ve dönem özelliklerini daha iyi ayırt etmemiz için öncülümüz olur.
Mesela din üzerine yapılacak bir araştırmada o dönemin eserlerine bakarak bilgi sahibi olabiliriz. Çünkü yazılan eserlerin mutlaka yaşamla bir bağı vardır.
Edebiyat – Sosyoloji İlişkisi
Sosyoloji toplumu inceleyen bir bilim dalıdır. Toplum hakkında bilgi sahibi olmak isteyen araştırmacılar bu dönemde yazılmış olan eserlere baktığında doğrudan bilgi sahibi olacaktır. Bazı sanatçılarımız sanatını toplum için kullanmışlar ve eserlerinde topluma dair izler yer almıştır. Mesela Milli Edebiyat dönemine baktığımızda o dönemin toplumu hakkında bilgiyi doğrudan romanlardan elde edebiliriz.
Edebiyat – Felsefe İlişkisi
Edebi eserlerin içerisinde bir felsefi akım bulunabilir. Felsefe düşünceyi oluşturmuş, ortaya atmış edebiyat ise bu düşüncenin kurgulanıp kitlelere ulaşmasını sağlamıştır. Düşünceler edebi eserlerde bulunmasaydı bu kadar çok yayılma ve bu kadar çok etki gösteremezdi.
Edebiyat – Psikoloji ve Psikiyatri İlişkisi
Yazar kahramanın iç dünyasını anlatırken ruh çözümlemeleri yapar ruh dünyasını açığa çıkarır bunu yaparken yazarın psikolojiden yararlanması ve insan psikolojisi hakkında bilgiye sahip olması gerekir böylece insan daha da açığa çıkarılacaktır.
Edebiyat – Coğrafya İlişkisi
Eserde verilen mekân tasvirleri ya da gezi yazıları o coğrafyayla ilgili bilgileri vermektedir.
Örnek Soru Çözümü
Bu konuyu tam olarak anlamak için bol bol soru çözümü yapmak da çok önemli. Bilgileri, tanımları ve önemli ipuçlarını öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir. Kunduz’da şu ana kadar, Güzel Sanatlar ve Edebiyat konulu binlerce soru alanında uzman Türkçe eğitmenleri tarafından çözüldü. Şimdi o sorulardan birkaçı senin için burada.
☀️☀️☀️
Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.