Noktalama İşaretleri konusu, TYT Türkçe ve AYT Edebiyat testlerinde sorulan önemli konulardan biri. Anlam sorularından farklı olarak öğrenmen gereken bazı kurallar da mevcut. Noktalama İşaretleri kuralları ve istisnaları, bol soru çözerek pekiştirilebilir. Soru çözmeye başladıktan sonra bu konunun sana çok kolay geleceğine eminiz! Kunduz eğitmenlerimizden Türkçe öğretmeni Celal Hoca, senin için çok faydalı bir noktalama işaretleri konu anlatımı hazırladı ve mutlaka görmen gereken örnek soruları seçti. Şimdi birlikte Noktalama İşaretleri konusunu keşfedelim!
Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı
Noktalama Kuralları ve Noktalama İşaretleri Örnek Cümleler
Nokta ( . )
1) Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakamdan sonra nokta konur.
- 3, 4 ve 7. maddeler / XII – XIV. yüzyıllar arasında
2) Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
- Tren 09.15’te kalktı.
Virgül ( , )
1) Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur.
- Fırtınadan, soğuktan, karanlıktan ve biraz da korkudan sonra bu sıcak, aydınlık ve sevimli odanın havasında erir gibi oldum.
2) Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
- Umduk, bekledik, düşündük.
3) Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan ögeyi belirtmek için konur.
- Saniye Hanımefendi, merdivenlerde oğlunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini karşılamaya atılan bir genç kadın gibi koltuğundan fırlamış ve ona kapıyı kendi eliyle açmaya gelmişti.
4) Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur.
- Zemin bu kadar koyu bir kırmızıya dönüşünce, bir an için de olsa, belirginliğini yitiriverdi sivilceleri.
5) Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır.
- Bu gece, eğlenceleri içlerine sinmedi.
UYARI: Metin içinde zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra virgül konmaz.
Cumaları bahçede buluştukça kıza kendisinin adi bir mektep talebesi olmadığını anlatmaya çalışıyordu.
UYARI: Metin içinde bağlaçlardan önce de sonra da virgül konmaz.
Ya şevk içinde harap ol ya aşk içinde gönül / Hem gider hem ağlar.
UYARI: Metin içinde -ınca / -ince , – dığında / – diğinde anlamıyla zarf-fiil görevinde kullanılan mı / mi ekinden sonra virgül konmaz.
Ben aç yattım mı kötü kötü rüyalar görürüm nedense.
UYARI: Şart ekinden sonra virgül konmaz.
Tenha köşelerde ağız ağıza konuşurken yanlarına biri gelecek olursa hemen susuyorlardı.
Noktalı Virgül ( ; )
1) Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur.
- Erkek çocuklara Doğan, Tuğrul, Aslan, Orhan; kız çocuklara ise İnci, Çiçek, Gönül, Yonca adları verilir.
2) Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
- Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor; bağırmak, kahkahalar atmak, ağlamak istiyorum.
3) İkiden fazla eş değer ögeler arasında virgül bulunan cümlelerde özneden sonra noktalı virgül konabilir.
- Ayşe; Fatma, Zeliha Gül ile eğlenmeye gitti.
İki Nokta (: )
1) Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konur.
- Servetifünun Dönemi sanatçılarından bazıları şunlardır : Halit Ziya, Mehmet Rauf, Tevfik Fikret…
- Onun iki önemli özelliği var : çok titiz çalışmak ve herkesin fikrine değer vermek.
2) Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin sonuna konur.
- Sürekli aynı cümleyi tekrarlardı: Dün dündür , bugün bugündür.
- Kendimi takdim edeyim: Meclis kâtiplerindenim.
Üç Nokta ( … )
1) Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
- Ne çare ki çirkinliği hemencecik ve herkes tarafından görülüveriyordu da bu yanı…
2) Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten dolayı açık yazılmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur.
- Kılavuzu karga olanın burnu b…tan çıkmaz.
3) Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal dünyasına bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur.
- Sana uğurlar olsun… Ayrılıyor yolumuz!
Soru İşareti ( ? )
UYARI: Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.
Ankara’dan Antalya’ya arabayla üç saatte (?) gitmiş.
UYARI: mı / mi ekini alan yan cümle temel cümlenin zarf tümleci olduğunda cümlenin sonuna soru işareti konmaz.
Bahar gelip de nehir çağıl çağıl kabarmaya başlamaz mı içimi geri kalmış bir saat huzursuzluğu kaplardı.
UYARI: Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur.
Çok yakından mı bu sesler, çok uzaklardan mı?
Ünlem İşareti ( ! )
1) Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ibarelerin sonuna konur.
- Aşk olsun! / Ne kadar akıllı adamlar var! / Vah vah!
2) Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.
- Dur, yolcu! Bilmeden gelip bastığın / Bu toprak bir devrin battığı yerdir.
UYARI:Ünlem işareti, seslenme ve hitap sözlerinden hemen sonra konulabileceği gibi cümlenin sonuna da konabilir.
Arkadaş, biz bu yolda türküler tuttururken Sana uğurlar olsun !
3) Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır.
- Adam, akıllı (!) olduğunu söylüyor.
Tırnak İşareti ( “ ” )
Tırnak İşareti Kullanımı
1) Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır.
- Türk Dil Kurumu binasının yan cephesinde Atatürk’ün “Türk dili, Türk milletinin kalbidir, zihnidir.” sözü yazılıdır.
UYARI: Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan işaret (nokta, soru işareti, ünlem işareti vb.) tırnak içinde kalır.
“İzmir üzerine dünyada bir şehir daha yoktur!” diyorlar.
2) Özel olarak vurgulanmak istenen sözler tırnak içine alınır.
- Yeni bir “barış taarruzu” başladı.
3) Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adları ile bölüm başlıkları tırnak içine alınır.
- Bugün öğrenciler “Kendi Gök Kubbemiz” adlı şiiri incelediler.
UYARI: Tırnak içine alınan sözlerden sonra gelen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılmaz:
Elif Şafak’ın “Bit Palas”ını okudunuz mu?
Tek Tırnak İşareti ( ‘ ’ )
1) Tırnak içinde verilen cümlenin içinde yeniden tırnağa alınması gereken bir sözü, ibareyi belirtmek için kullanılır.
- Edebiyat öğretmeni “Şiirler içinde ‘Han Duvarları’ gibisi var mı?” dedi ve Faruk Nafiz’in bu güzel şiirini okumaya başladı.
Kısa Çizgi ( – )
1) Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur.
- Fuzuli – ızdırap şairi – gazelleriyle tanınır.
2) Arasında, ve, ile, ila, …-den …-e anlamlarını vermek için kelimeler veya sayılar arasında kullanılır.
- Aydın-İzmir yolu / 09.30-10.30 / 1914-1918 Birinci Dünya Savaşı
UYARI: Cümle içinde sayı adlarının yinelenmesinde araya kısa çizgi konmaz:
On on beş yıl. / Üç beş kişi geldi.
Kesme İşareti ( ’ )
1) Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
- “Onun için Batı’da bunlara birer fonksiyon buluyorlar.”
UYARI: Sonunda 3. teklik kişi iyelik eki olan özel ada, bu ek dışında başka bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti konmaz:
Boğaz Köprümüzün güzelliği (Boğaz Köprüsü ‘ nün güzelliği)
Amik Ovamızın bitki örtüsü (Amik Ovası ‘ nın bitki örtüsü)
UYARI: Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz.
Türkiye Büyük Millet Meclisine / Türk Dil Kurumundan
UYARI: Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz.
Türkçenin / Konyalı / Ahmetler / Türklerin / Müslümanlıkta
UYARI: Seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için kullanılır:
Güzelliğin on par’etmez ( para etmez ) / Engel aramızı açtı n’eyleyeyim ( ne eyleyeyim )
Noktalama İşaretleri Test – Örnek Soru Çözümü
Noktalama İşaretleri konusunu tam olarak anlamak için bol bol soru çözümü yapmak da çok önemli. Bilgileri, tanımları ve önemli ipuçlarını öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Kunduz’da şu ana kadar, Noktalama İşaretleri konulu binlerce soru alanında uzman Türkçe eğitmenleri tarafından çözüldü. Şimdi o sorulardan birkaçı senin için burada. Daha fazla Noktalama İşaretleri sorusu ve detaylı çözümleri aşağıda!
☀️☀️☀️
Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.