Sevgili arkadaşlar, herkese merhabalar.
Bu dersteki konumuz paralel doğrular ve dik doğrular.
Öncelikle paralel doğrularla başlayalım. Birbirlerine paralel olan doğruların x ekseni ile aralarındaki pozitif yönlü açılar eşittir.
Bu yüzden, yönlü açıdan eşittir bunlar.
Bu yüzden, eğim açıları birbirine eşit olmuş olur.
Eğim neydi?
Bunların tanjant değerleriydi.
Her ikisinin tanjant değeri de birbirine eşit olacağı için paralel doğruların biz eğimleri birbirine eşittir deriz.
Yani şekilde gördüğünüz d1 ve d2 eğer iki paralel doğruysa bunların x ekseniyle pozitif yönde yaptığı 2 açı birbirine eşit olmuş olur.
Diğer taraftan da tanjant α eşittir tanjant β olacağı için md1 ve md2 yani d1 doğrusunun eğimiyle d2 doğrusunun eğimi birbirine eşit olur.
Dik doğrularda ise eğimleri tanımlı iki tane doğru alalım elimize.
Bunlardan bir tanesi d1, ikincisi d2 olsun.
md1 d1'in eğimi, md2 d2'nin eğimi olmak üzere md1 çarpı md2 eşittir -1'dir eğer bu doğrular dik kesişiyorsa.
Yani biz deriz ki dik kesişen doğruların eğimler çarpımı -1'dir. Şimdi bir örnekle bunları uygulayınca nasıl uygulayacağımıza bakalım.
8x-(a-4)y+1=0 doğrusu ile 6x+8y-12 doğruları birbirine paralel olduğuna göre a kaçtır?
Şimdi biliyorsunuz, biz eğimi nasıl buluyorduk?
y'yi yalnız bırakıyorduk.
x'in katsayısı eğimdi ve arkadaşlar şunu da söylemiştik hatırlayın. Birbirine paralel doğruların eğimleri eşittir. Yani siz şimdi şuna d1 derseniz diğerine d2 derseniz ne yapacağız?
md1'i md2'ye eşitleyeceğiz. Burada hatta nasıl y'lerini yalnız bırakıp eğimlerini bulacağımızı da ifade edelim.
8x artı 1, şimdi şu eksiyi karşıya atıyorum artı olur direkt a eksi 4 çarpımında y olur.
Her tarafı a eksi 4'e bölüyorum.
8 bölü a eksi 4 çarpı x artı 1 bölü a eksi 4 eşittir y.
Bakın y'yi yalnız bıraktım. x'in katsayısı nedir?
Eğimdir.
Yani burası md1'dir arkadaşlar.
Geldik d2 doğrumuza.
Onu da şurada hemen ele alalım.
Diyeceğim ki 8y eşittir 12 eksi 6x, her tarafı 8'e bölüyorum.
y eşittir o da 3/4 olacak.
y'yi yalnız bıraktım, x'in katsayısı bakın işareti ile beraber eğimi verecek. Yani burası da nedir?
md2'dir.
Ne yapıyordum?
md1'i md2'ye eşitliyordum.
Ortadan devam edeceğim yani diyeceğim ki 8 bölü a eksi 4 eşittir -3/4 arkadaşlar.
Hemen içler dışlar çarpımını yapalım. -3a artı 12 eşittir 32.
Hemen şöyle aldım, oldu sevgili gençler diyelim ve sıradaki sorumuza geçelim.
d1 doğrusu x-y+6=0 şeklinde denklemi bize verilmiş.
d1 ve d2 birbirine paralel olduğuna göre d2'nin de denklemini yazınız diyor.
Hemen bakalım. Şimdi d1'de y'yi yalnız bıraktığımızda x artı 6 olur, eşitliğin sol tarafı.
y'yi yalnız bırakıp x'in katsayısını aldığımızda da md1'i bulmuş oluruz.
O da 1 değil mi?
Demek ki md1 1'se paralel doğruların eğimleri birbirine eşitti, md2'nin de 1 olması lazım arkadaşlar.
Dolayısıyla eğimi 1 olan ve A(2, -2) noktasından geçen doğrunun denklemini yazacağız.
Burada mesela yapacağımız şey şu olabilir.
y eksi y'den geçtiği nokta, y artı Yani y'yi yalnız başına bırakırsak ne olur?
x eksi y eşittir x eksi 4 olur.
Ya da siz şöyle de çözebilirdiniz soruyu.
Bu birbirine paralel olan doğrularda, şurayı biliyorsunuz ya.
x-y+6=0, ilerleyen derslerimizde bunu öğreneceğiz.
d2'nin denklemi sadece ötelenip sabitinin değiştirilmiş halidir.
Yani x-y+c olur burası eşittir sıfırsa. Burada c'yi bulacaksınız.
Hocam burada c'yi şöyle bulamaz mıyız?
Geçtiği a noktasını biliyoruz ya, a noktası zaten d2'nin üzerindedir.
Yani ikinci yol olarak gidip d2'de x yerine 2, y yerine -2 yazalım olur.
x yerine 2 yazdım, y yerine eksi eksi 2'den burası +2 oldu artı c eşittir 0'dan bakın c'miz ne geldi?
-4 geldi. Zaten c'yi yerine yazdığımızda şöyle d2 ne oluyor?
x-y-4=0.
Evet, bakın bu da olur.
İstediğiniz şekilde doğru denklemini yazabilirsiniz diyelim ve sıradaki sorumuza geçelim.
2x+(k+3)y-15=0 doğrusu ile 3x-2y+14=0 doğrusu birbirine dik olduğuna göre bu durumda k kaçtır, diye soruyor.
Biliyorsunuz biz ne demiştik?
Dik kesişen doğruların eğimler çarpımı -1'dir.
Artık hızlıca buna cevap verebilirsiniz diye düşünüyorum.
y'yi yalnız bırakmak için önce x'i karşıya attım -2 oldu katsayı.
Bir de k artı 3'ü böldüğümde -2 bölü k artı 3 olarak birinci doğrunun eğimini bulmuş olduk.
Çarpı diyeceğim ikincisininkini bulalım.
Bu sefer -2y'yi öbür tarafa attım, sol tarafta 3 kaldı.
Pay kısmında x'in katsayısı. Bir de her tarafı 2'ye böldüğümüzde 3/2 gelecek. Ne demiştik?
Dik kesişen doğruların eğimler çarpımı -1'dir.
Sol tarafta gördüğünüz -2 bölü k artı 3 birinci doğrunun, sağ tarafında hemen gördüğünüz 3/2 de ikinci doğrunun eğimi. Bu eğimlerin çarpımını -1'e eşitliyorum.
Burada k artı 3 eşittir 3, bu durumda k eşittir 0 olarak bulunmuş olur sevgili gençler.
Evet, bu soruyla birlikte dersimizin de sonuna gelmiş olduk. Bir sonraki ders görüşmek üzere, hoşça kalın.
Bu dersteki konumuz paralel doğrular ve dik doğrular.
Öncelikle paralel doğrularla başlayalım. Birbirlerine paralel olan doğruların x ekseni ile aralarındaki pozitif yönlü açılar eşittir.
Bu yüzden, yönlü açıdan eşittir bunlar.
Bu yüzden, eğim açıları birbirine eşit olmuş olur.
Eğim neydi?
Bunların tanjant değerleriydi.
Her ikisinin tanjant değeri de birbirine eşit olacağı için paralel doğruların biz eğimleri birbirine eşittir deriz.
Yani şekilde gördüğünüz d1 ve d2 eğer iki paralel doğruysa bunların x ekseniyle pozitif yönde yaptığı 2 açı birbirine eşit olmuş olur.
Diğer taraftan da tanjant α eşittir tanjant β olacağı için md1 ve md2 yani d1 doğrusunun eğimiyle d2 doğrusunun eğimi birbirine eşit olur.
Dik doğrularda ise eğimleri tanımlı iki tane doğru alalım elimize.
Bunlardan bir tanesi d1, ikincisi d2 olsun.
md1 d1'in eğimi, md2 d2'nin eğimi olmak üzere md1 çarpı md2 eşittir -1'dir eğer bu doğrular dik kesişiyorsa.
Yani biz deriz ki dik kesişen doğruların eğimler çarpımı -1'dir. Şimdi bir örnekle bunları uygulayınca nasıl uygulayacağımıza bakalım.
8x-(a-4)y+1=0 doğrusu ile 6x+8y-12 doğruları birbirine paralel olduğuna göre a kaçtır?
Şimdi biliyorsunuz, biz eğimi nasıl buluyorduk?
y'yi yalnız bırakıyorduk.
x'in katsayısı eğimdi ve arkadaşlar şunu da söylemiştik hatırlayın. Birbirine paralel doğruların eğimleri eşittir. Yani siz şimdi şuna d1 derseniz diğerine d2 derseniz ne yapacağız?
md1'i md2'ye eşitleyeceğiz. Burada hatta nasıl y'lerini yalnız bırakıp eğimlerini bulacağımızı da ifade edelim.
8x artı 1, şimdi şu eksiyi karşıya atıyorum artı olur direkt a eksi 4 çarpımında y olur.
Her tarafı a eksi 4'e bölüyorum.
8 bölü a eksi 4 çarpı x artı 1 bölü a eksi 4 eşittir y.
Bakın y'yi yalnız bıraktım. x'in katsayısı nedir?
Eğimdir.
Yani burası md1'dir arkadaşlar.
Geldik d2 doğrumuza.
Onu da şurada hemen ele alalım.
Diyeceğim ki 8y eşittir 12 eksi 6x, her tarafı 8'e bölüyorum.
y eşittir o da 3/4 olacak.
y'yi yalnız bıraktım, x'in katsayısı bakın işareti ile beraber eğimi verecek. Yani burası da nedir?
md2'dir.
Ne yapıyordum?
md1'i md2'ye eşitliyordum.
Ortadan devam edeceğim yani diyeceğim ki 8 bölü a eksi 4 eşittir -3/4 arkadaşlar.
Hemen içler dışlar çarpımını yapalım. -3a artı 12 eşittir 32.
Hemen şöyle aldım, oldu sevgili gençler diyelim ve sıradaki sorumuza geçelim.
d1 doğrusu x-y+6=0 şeklinde denklemi bize verilmiş.
d1 ve d2 birbirine paralel olduğuna göre d2'nin de denklemini yazınız diyor.
Hemen bakalım. Şimdi d1'de y'yi yalnız bıraktığımızda x artı 6 olur, eşitliğin sol tarafı.
y'yi yalnız bırakıp x'in katsayısını aldığımızda da md1'i bulmuş oluruz.
O da 1 değil mi?
Demek ki md1 1'se paralel doğruların eğimleri birbirine eşitti, md2'nin de 1 olması lazım arkadaşlar.
Dolayısıyla eğimi 1 olan ve A(2, -2) noktasından geçen doğrunun denklemini yazacağız.
Burada mesela yapacağımız şey şu olabilir.
y eksi y'den geçtiği nokta, y artı Yani y'yi yalnız başına bırakırsak ne olur?
x eksi y eşittir x eksi 4 olur.
Ya da siz şöyle de çözebilirdiniz soruyu.
Bu birbirine paralel olan doğrularda, şurayı biliyorsunuz ya.
x-y+6=0, ilerleyen derslerimizde bunu öğreneceğiz.
d2'nin denklemi sadece ötelenip sabitinin değiştirilmiş halidir.
Yani x-y+c olur burası eşittir sıfırsa. Burada c'yi bulacaksınız.
Hocam burada c'yi şöyle bulamaz mıyız?
Geçtiği a noktasını biliyoruz ya, a noktası zaten d2'nin üzerindedir.
Yani ikinci yol olarak gidip d2'de x yerine 2, y yerine -2 yazalım olur.
x yerine 2 yazdım, y yerine eksi eksi 2'den burası +2 oldu artı c eşittir 0'dan bakın c'miz ne geldi?
-4 geldi. Zaten c'yi yerine yazdığımızda şöyle d2 ne oluyor?
x-y-4=0.
Evet, bakın bu da olur.
İstediğiniz şekilde doğru denklemini yazabilirsiniz diyelim ve sıradaki sorumuza geçelim.
2x+(k+3)y-15=0 doğrusu ile 3x-2y+14=0 doğrusu birbirine dik olduğuna göre bu durumda k kaçtır, diye soruyor.
Biliyorsunuz biz ne demiştik?
Dik kesişen doğruların eğimler çarpımı -1'dir.
Artık hızlıca buna cevap verebilirsiniz diye düşünüyorum.
y'yi yalnız bırakmak için önce x'i karşıya attım -2 oldu katsayı.
Bir de k artı 3'ü böldüğümde -2 bölü k artı 3 olarak birinci doğrunun eğimini bulmuş olduk.
Çarpı diyeceğim ikincisininkini bulalım.
Bu sefer -2y'yi öbür tarafa attım, sol tarafta 3 kaldı.
Pay kısmında x'in katsayısı. Bir de her tarafı 2'ye böldüğümüzde 3/2 gelecek. Ne demiştik?
Dik kesişen doğruların eğimler çarpımı -1'dir.
Sol tarafta gördüğünüz -2 bölü k artı 3 birinci doğrunun, sağ tarafında hemen gördüğünüz 3/2 de ikinci doğrunun eğimi. Bu eğimlerin çarpımını -1'e eşitliyorum.
Burada k artı 3 eşittir 3, bu durumda k eşittir 0 olarak bulunmuş olur sevgili gençler.
Evet, bu soruyla birlikte dersimizin de sonuna gelmiş olduk. Bir sonraki ders görüşmek üzere, hoşça kalın.
Sıkça Sorulan Sorular
Paralel doğruların özellikleri nelerdir?
Birbirine paralel olan doğruların x ekseni ile aralarındaki pozitif yönlü açılar eşit olduğu için eğimleri aynıdır.
d1 // d2 ise,
α ve Ɵ açıları birbirine eşit olur.
Eğim açıları eşit olduğu için eğimleri de birbirine eşittir.
md1 = md2
Dik doğruların özellikleri nelerdir?
Eğimleri tanımlı olan iki doğru birbirine dik ise eğimleri çarpımı -1 olur.
d1 // d2 ise,
Ɵ = α + 90° olduğundan,
Kurulan trigonometrik denklemde açıların tanjant değerlerinin birbirlerinin çarpmaya göre tersinin -1 katı olduğu görülür.
md1 . md2 = -1