Şimdi biraz fotoperiyodizmden bahsedelim. Bitkilerin gün uzunluğuna bağlı olarak gelişim göstermesi olayına fotoperiyodizm denir.
Bir gelişim gösterdikleri evreye ise fotoperiyot adı verilir.
Fotoperiyot aslında gece ve gündüzün uzunluk oranıdır.
Çevresel uyarılara karşı çiçek açma, yaprak dökümü, tohum ve tomurcuklarda uyku halinin başlaması ve devam etmesi gibi fizyolojik olaylar ise fotoperiyodiz olarak adlandırılır. Fotoperiyodizm bitkilerin dünya üzerindeki dağılımını belirleyen önemli bir faktördür.
Işık alma süresi bitkilerin organik madde üretimini etkilediğinden büyük önem taşır.
Çünkü ışıklanma süresinin uzaması fotosentez faaliyetinin uzaması demektir.
Bazı bitki türleri normal gelişim ve üreme olgunluğuna erişmek için belirli bir süre ışık veya belirli bir süre karanlık periyoduna ihtiyaç duyar.
Üreme olgunluğuna erişmek için bitkilerin ihtiyaç duyduğu ışık alma süresi kritik gün uzunluğu, karanlık süresi de kritik gece uzunluğu olarak ifade edilir.
Foto periyoda bağlı çiçeklenme özelliklerine göre bitkiler uzun gün, kısa gün ve nötr gün bitkileri olmak üzere üç grupta incelenir.
Kısa gün bitkileri genel olarak gece süresinin gündüz süresinden daha uzun olduğu, yaz sonu, sonbahar veya kış mevsimlerinde çiçek açar.
Bu bitkilerin çiçeklenmesi için gün uzunluğunun kritik değerin altına düşmesi, gece uzunluğunun kritik değerin üzerine çıkması gerekir.
Genellikle 14 saat gibi kritik gün uzunluğundan daha kısa bir gün uzunluğu gereklidir.
Atatürk çiçeği, çuha çiçeği, kasımpatı, yaban mersini, sütleğen, çilek, bazı soya fasulyesi çeşitleri, patates gibi bitkiler kısa gün bitkilerine örnektir.
Uzun gün bitkileri genel olarak ilkbahar sonunda ve yaz başında çiçeklenen bitkilerdir.
Bu dönemde gündüz süresi gece süresinden daha uzundur.
Bu bitkilerin çiçek açması için gün uzunluğunun kritik değerin üzerine çıkması, gece uzunluğunun kritik değerin altına düşmesi gerekir.
Örneğin ıspanak gün uzunluğu 14 saati aştığında çiçek açar.
Turp, marul, buğday, arpa, şekerpancarı gibi bitkilerde uzun gün bitkilerine örnek olarak verilebilir.
Nötr gün bitkilerinde çiçeklenme foto periyottan ya da gündüz süresinin uzunluğundan etkilenmez.
Fotoperiyodun dışındaki sinyallere tepki olarak çiçek açar. Örneğin bazıları mevsimsel yağışlardaki değişimlere tepki olarak çiçek açarken bazıları da belirli bir büyüklüğe ulaştıklarında çiçek açar.
Domates, pirinç, karahindiba, ayçiçeği, pamuk, asma fidanı, karanfil, domates ve salatalık gibi bitkiler nötr gün bitkileridir.
Şimdi bunları inceleyelim.
Sol tarafta kısa gün bitkisinin fotoperiyoda bağlı olarak çiçeklenme durumunu görüyoruz.
Sarı ile gösterdiğim yerler ışık, diğer taraflar karanlık bölge.
Bu çizgi kritik karanlık süresini gösteriyor.
Buranın tamamı da 24 saati ifade ediyor.
Birinciye bakalım, gece uzunluğu kritik karanlık süresinin altında ancak kısa gün bitkilerinin çiçeklenmesi için gece süresinin fazla olması gerekirdi haliyle çiçeklenme olmamış. İkinciye bakıyoruz gece uzunluğu kritik karanlık süresini geçmiş, bu nedenle çiçeklenmiş.
Üçüncüde gece periyodu çok kısa bir süre ışık flaşı ile bölünmüş bu durumda yine bitki çiçek açmamış. Sağ tarafta da uzun gün bitkilerini görüyoruz. Bunların çiçeklenmesi için gündüz süresinin daha fazla olması gerekiyor.
Dört numaralı bölgeye bakalım, gece uzunluğu kritik karanlık süresinden daha kısa.
Bu nedenle bitki çiçek açar. Beş numaraya bakıyoruz, bu sefer gece uzunluğu kritik karanlık süresinden daha fazla.
Bitki çiçek açmıyor.
Altı numarada gece yine bir ışık flaşı görüyoruz.
Bu durumda bitki yine çiçek açar.
Bir gelişim gösterdikleri evreye ise fotoperiyot adı verilir.
Fotoperiyot aslında gece ve gündüzün uzunluk oranıdır.
Çevresel uyarılara karşı çiçek açma, yaprak dökümü, tohum ve tomurcuklarda uyku halinin başlaması ve devam etmesi gibi fizyolojik olaylar ise fotoperiyodiz olarak adlandırılır. Fotoperiyodizm bitkilerin dünya üzerindeki dağılımını belirleyen önemli bir faktördür.
Işık alma süresi bitkilerin organik madde üretimini etkilediğinden büyük önem taşır.
Çünkü ışıklanma süresinin uzaması fotosentez faaliyetinin uzaması demektir.
Bazı bitki türleri normal gelişim ve üreme olgunluğuna erişmek için belirli bir süre ışık veya belirli bir süre karanlık periyoduna ihtiyaç duyar.
Üreme olgunluğuna erişmek için bitkilerin ihtiyaç duyduğu ışık alma süresi kritik gün uzunluğu, karanlık süresi de kritik gece uzunluğu olarak ifade edilir.
Foto periyoda bağlı çiçeklenme özelliklerine göre bitkiler uzun gün, kısa gün ve nötr gün bitkileri olmak üzere üç grupta incelenir.
Kısa gün bitkileri genel olarak gece süresinin gündüz süresinden daha uzun olduğu, yaz sonu, sonbahar veya kış mevsimlerinde çiçek açar.
Bu bitkilerin çiçeklenmesi için gün uzunluğunun kritik değerin altına düşmesi, gece uzunluğunun kritik değerin üzerine çıkması gerekir.
Genellikle 14 saat gibi kritik gün uzunluğundan daha kısa bir gün uzunluğu gereklidir.
Atatürk çiçeği, çuha çiçeği, kasımpatı, yaban mersini, sütleğen, çilek, bazı soya fasulyesi çeşitleri, patates gibi bitkiler kısa gün bitkilerine örnektir.
Uzun gün bitkileri genel olarak ilkbahar sonunda ve yaz başında çiçeklenen bitkilerdir.
Bu dönemde gündüz süresi gece süresinden daha uzundur.
Bu bitkilerin çiçek açması için gün uzunluğunun kritik değerin üzerine çıkması, gece uzunluğunun kritik değerin altına düşmesi gerekir.
Örneğin ıspanak gün uzunluğu 14 saati aştığında çiçek açar.
Turp, marul, buğday, arpa, şekerpancarı gibi bitkilerde uzun gün bitkilerine örnek olarak verilebilir.
Nötr gün bitkilerinde çiçeklenme foto periyottan ya da gündüz süresinin uzunluğundan etkilenmez.
Fotoperiyodun dışındaki sinyallere tepki olarak çiçek açar. Örneğin bazıları mevsimsel yağışlardaki değişimlere tepki olarak çiçek açarken bazıları da belirli bir büyüklüğe ulaştıklarında çiçek açar.
Domates, pirinç, karahindiba, ayçiçeği, pamuk, asma fidanı, karanfil, domates ve salatalık gibi bitkiler nötr gün bitkileridir.
Şimdi bunları inceleyelim.
Sol tarafta kısa gün bitkisinin fotoperiyoda bağlı olarak çiçeklenme durumunu görüyoruz.
Sarı ile gösterdiğim yerler ışık, diğer taraflar karanlık bölge.
Bu çizgi kritik karanlık süresini gösteriyor.
Buranın tamamı da 24 saati ifade ediyor.
Birinciye bakalım, gece uzunluğu kritik karanlık süresinin altında ancak kısa gün bitkilerinin çiçeklenmesi için gece süresinin fazla olması gerekirdi haliyle çiçeklenme olmamış. İkinciye bakıyoruz gece uzunluğu kritik karanlık süresini geçmiş, bu nedenle çiçeklenmiş.
Üçüncüde gece periyodu çok kısa bir süre ışık flaşı ile bölünmüş bu durumda yine bitki çiçek açmamış. Sağ tarafta da uzun gün bitkilerini görüyoruz. Bunların çiçeklenmesi için gündüz süresinin daha fazla olması gerekiyor.
Dört numaralı bölgeye bakalım, gece uzunluğu kritik karanlık süresinden daha kısa.
Bu nedenle bitki çiçek açar. Beş numaraya bakıyoruz, bu sefer gece uzunluğu kritik karanlık süresinden daha fazla.
Bitki çiçek açmıyor.
Altı numarada gece yine bir ışık flaşı görüyoruz.
Bu durumda bitki yine çiçek açar.
