Haber Kipleri Bölüm 1

Evet arkadaşlar bu videomuzda da eylemde kip ya da fiilde kip konusunu beraber işleyeceğiz.
Arkadaşlar bakın adı üstünde ben sana eylemde ya da fiilde kip diyorum o zaman arkadaşlar bu kip ekleri yani şurada gördüğümüz haber tipleri ve dilek tipleri kesinlikle fiile gelmek zorunda arkadaşlar.
Çünkü ekipler fiil çekilmektedir.
Zaman ve anlam özelliklerine göre çeşitli eklerle çekimle yor.
Değişik biçimlere giriyor ve ben bu biçimlerin her birine kip diyorum arkadaşlar.
Benim kip önerim haber ve dilek olmak üzere ikiye ayrılır.
Arkadaşlar haber ki filmin diğer adı bildirme gibidir.
Dilek Kip terimin diğer adı tasarlama tipidir.
Diğer adlarıyla da karşına gelebilir.
Bunu sakın unutmuyor.
Sun haber kip leri arkadaşlar benim cümle be zaman anlamı verir.
Dilek Kip Terim ise asla zaman anlamı yoktur.
Bu da bir soru kalıbı dır arkadaşlar.
Aşağıdaki yerin hangisinde zaman anlamı vardır diyebilir ya da aşağıdakilerden hangisinde zaman anlamı yoktur diyebilir.
Yani zaman anlamı vardır dediğimde geçmiş, gelecek, şimdiki ve geniş olmak üzere bu dört kip den birini bulmak zorundayız ve fiile gelmek zorunda.
Aşağıdaki yerin hangisinde zaman anlamı yoktur dediği değilse istek, gereklilik, emir ve şarttan herhangi biri olmak zorunda ve kesinlikle fiile gelmek zorunda.
Şimdi arkadaşlar bakın ben buraya zaten soru kalıbını yazdım.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zaman anlamı vardır dedim.
İlk olarak geçmiş zamandan başlayacak olursak arkadaşlar benim geçmiş zamanım görülen geçmiş zaman ve öğrenilen geçmiş zaman olmak üzere ikiye ayrılır.
İlk olarak görülen geçmiş zamandan başlayacak olursak arkadaşlar bakın benim görünen geçmiş zamanımın diğer adı arkadaşlar bilinen geçmiş zamandır ya da belirli geçmesi zaman olarak da karşına gelebilir.
Yani ben gördüm ben biliyorum.
Yani ben bu olaya tanığım arkadaşlar.
O yüzden bu kısmı asla unutmuyoruz.
Geçmişte yaptığımız ve yapıldığında şahit olduğumuz olaylar demektir.
Ya da aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylem söylendiği andan önce gerçekleşir şeklinde de soru kalıbı karşına gelebilir.
Şimdi bakın cümlelere bakacak olursak benim görülen geçmiş zaman ekleri maddeler.
Dı di du dü yada tı tı tutuyor ekleri dir arkadaşlar ve kesinlikle fiile gelmek zorunda.
Mesela şu pazarda doğru esnaf kaldımı diyor ya bakın kalmak fiil dür.
Buradaki dağı duyduğu dü görülen geçmiş zaman ikidir ya da karmaşık olan her konu özünü yakaladın mı yalın ulaşır derken bakın buradaki dağı dibi görülen midir?
Ya da göle karşı oturup güneşi seyir etti dediğimizde seyretmek yardımcı eylemle oluşturulmuş birleşik filmdir ve şuradaki tı ti tutu eki görülen geçmiş sulama lekedir.
Arkadaşlar söylediğim gibi ekipler fiile gelir, ekipler fiil çekilmektedir peki dı diye du dü ya da tı diye tutuyor ekleri.
Arkadaşlar isme gelirse ne olur?
Bakın bu aralar üzerinde bir yorgunluk vardı diyor ya bak buradaki var isim Köktürk buradaki dı.
Sen gidip de buna kip eki diyemezsin buradaki diye biz ne diyeceğiz arkadaşlar?
Ek fiil diyeceğiz ya da üzerimde nakit para yoktu diyor ya.
Yok isim Köktürk var, isim Köktürk.
Aynısı buradaki dağı duyduğu diye.
Biz kesinlikle ekip peki diyemeyiz.
Ek fiil deriz arkadaşlar.
Yani ek fiilin görülen geçmişi deriz.
Görülen geçmiş zaman kipi diyemeyiz.
Öğrenilen geçmiş zamana geldiğimizde ise buna başkasından öğrenmiş anlamı vardır.
Arkadaşlar burada da eylem söyleme anında önce gerçekleşir, sana belirsiz geçmiş zamandı diyebilir.
Ben başkasından öğrendim ya da başkasından duydum arkadaşlar ya da sana.
Duyulan geçmiş zamanda diyebilir.
Bakın kesinlikle fiile gelmeli.
Benden başka herkes oradaymış diyor ya.
Bakın şimdi buradaki ona da kelimesine gelen muş eki ki.
Peki değil arkadaşlar.
Çünkü orada kelimesi fiil değil.
O zaman biz buna ne diyoruz?
Ek fiil diyoruz.
Görevli ile dün öğle üzeri görüşmüştü diyoruz.
Bakın görüşmek fiil değildir.
Şuradaki Muş eki arkadaşlar o zaman ben bunu ne dedim.
Tabii ki bu fiile geldiği için öğrenilen geçmiş zamandır yazar 1927 yılında doğmuş diyor.
Bakın burada doğmak fiil küçüktür muş fiile geldiği için ben bunları dedim.
Öğrenilen geçmiş zaman dedim ama bunu biz asla fiil ile daha doğrusu fiil kimseyle karıştırıyoruz.
Arkadaşlar düzeltiyorum filim siyle koparılmış çiçekler bizi rahatsız etti diyor ya rahatsız etmek.
Yüklem bu yüklemenin dışında gerçekleşti.
Nasıl çiçek koparılmış çiçek sıfat tamlaması olduğu için.
Arkadaşlar ben buradaki muş ekini ne dedim sıfat fiil eki dedim.
Yani öğrenilen geçmiş zamanın yükleme ve kesinlikle fiile gelmesi zorunludur.
Ve arkadaşlar bu kip bakın sadece geçmişte duyulan eylemler için kullanılmaz.
Sonradan farkına varma anlamı da vardır.
Yani şurası da zaten bizim için bir soru kalıp mıdır?
Film izlerken uyuya kalmışım diyor ya.
Buradaki Muş eki bu.
Bu bir kip midir?
Doğru ama başkasından duymadım ben bunu.
Sonradan farkına vardım.
Biz diziyi izlerken yemek yanmış diyor.
Yanmak fiil kök dür.
Buradaki Muş eki öğrenilen geçmiş sınama lekedir.
Ama yine de ben bunu ne diyorum arkadaşlar.
Başkasından duymadım, sadece sonradan farkına vardım ama her ikisi de ekip ekibi.
Evet ki.
Peki arkadaşlar bakın bir de şöyle bir soru kalıbı var.
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde öğrenilen geçmiş sahadaki fark da bir anlam katmıştır de şuradaki anlama dikkat ediyoruz.
Ya kesinlik anlamı katabilir ya da olasılık anlamı katabilir.
Ders burada bitmiştir.
Çıkabilirsiniz dediğimde arkadaşlar bakın buradaki miş eki bana dersin kesinlikle bittiği anlamını verdi.
O yüzden de kesinlik anlamını kattı.
Memleketin be bahar gelmiştir şimdi dediğimde buradaki demiş ki peki dir arkadaşlar ama burada kesinlik anlamı yoktur.
Hangi anlamı vardır, olasılık anlamı vardır.