Kurallı Birleşik Fiil

Evet arkadaşlar bu videomuzda da kurallı birleşik fiilleri işleyeceğiz beraber.
Biliyorsunuz ki kurallı birleşik fiiller, yeterlilik, fiili yaklaşma, tez, dil ve süreklilik olmak üzere dörde ayrılır.
Arkadaşlar ve kurallı birleşik fiiller her zaman bitişik yazılmak zorundadır.
Yeterlik eylemine bakacak olursak arkadaşlar şimdi yeterlik eyleminin ekini asla unutmuyor.
Bilmek yeterlik eylemidir.
Mesela bana ekmek getiri bilir misin derken buna da eğilmek vardır.
Yarın sabah size gelebilirim derken burada ezilmek vardır.
Bu soruları sadece sen çözebilirsiniz derken burada ezilmek vardır arkadaşlar.
Yani sen çözebilir sin derken şu şekilde yazarsan çözebilir, sin yapabilirsin şeklinde.
Bu yazım yanlış oluyor.
Kesinlikle bunu bitişik yazmak zorundasın.
Bunu demek istedim.
Mesela yarın sabah size gelebilirim derken olasılık.
İhtimal anlamı var arkadaşlar.
Eğer sizi anlamı soracak olursa ya da bana ekmek getirebilir misin?
Derken Burada rica anlamı var.
Ya da bu soruları ancak sen çözebilirsiniz derken çözme gücünü ancak sen sahipsin.
Güç anlamı var arkadaşlar.
Yani bilmek ifadesini gördüğün her yerde yeterlilik eğilimi vardır.
Bakın bu soru kalıbı ÖSYM tarafından nasıl soruluyor.
Türkçede birleşik eylemler isim, soylu sözcükle, yardımcı eylemden oluşan ögeler dir diyorum arkadaşlar yani.
M Sıra benim yardımcı ögeleri nelerdi?
Yardımcı eylemleri etmek, olmak, kılmak, eylemek, duyurmak gibi.
Mesela ne demek istiyor?
Mutlu olmak demek istiyor.
Mutlu isimdir olmak da cahildir.
Aşağıdaki yerin hangisinde bu kullanımın dışında kalan bir birleşik eylem vardır dedi.
Cevabı da kurallı, birleşik, fiili olarak verdi arkadaşlar.
Mesela dört tanesine etmekle ilgili bir şey söyler ya da bir tanesini bilmekle ilgili bir şey verir.
Sen ne diyeceksin?
Ha burada isim artı yardımcı eylem yok.
Burada kurallı, birleşik fiil var.
Cevap da budur diyeceksin.
Şimdi arkadaşlar tezyif fiiline geçmeden önce şimdi şu kısma bakalım.
Mesela ben öğrenciye diyorum ki gelmem ya da burada öğrenciye diyorumki gelemem.
Şimdi öğrenci gelmemin olumlu sana da gelirim diyor.
Gelmeme kelimesinin olumlu suna da gelirim diyor.
Yanlış.
Şuradaki E ekine çok dikkat etmemiz gerekiyor.
Arkadaşlar bakın gelmem kelimesinin olumlu su gelirim dir arkadaşlar gelmem ya da gelirim kelimesinde ezilmek ifadesi gördüğünüz gibi yok ama ben sana gelemem dediğim zaman bunun olumlu su gelebilir midir arkadaşlar?
Yani ÖSYM genellikle bunun olumsuzluklarını verir.
Mesela yapmam dersin, bunun olumlu su yaparım dır.
Ama sen bana yapamam dediğimde şuradaki e a ekine dikkat etmem gerekiyor, yapabilirim dersin.
Burada ezilmek eki vardır.
Yani bunların olumsuz haliyle karşılaştığında düzgün şekilde olumluya çevirmen gerekiyor.
Arkadaşlar şu ilk verdiğim örnekteki gibi bir ifadeye yardımcı eylem dersen pardon yeterlik fiili dersen yanlış yaparsın.
Şimdi tezyif filmine geçecek olursak arkadaşlar tez dil fiilinin ekini asla unutmuyor.
Su iyi vermektir.
Bakın hemen çabuk anlamındadır.
Bak çözdü, verdi iyi vermek.
Bugün de dışarı çıkıp verme olumsuz.
Onu söylesem bile yeterlik fiili gibi gizli değil.
Mesela yeterlik fiilinin olumsuz unda bilmek eki yok ya ama tenzil fiilin de var.
Bak çıkı verme ya da bugün de dışarı çıkmayı ver diyor.
Şurada olumsuzdur, bak burada her şekilde iki vermek vardır.
Süreklilik ve yaklaşma fiilinin arkadaşlar olumsuz hali yoktur.
Süreklilik fiili e gelmektir.
Arkadaşlar e kalmaktır, v e durmaktır.
Hepsinin bir tane eki vardır.
Ama süreklilik fiilinin üç tane eki vardır.
Arkadaşlar sadece ek kez bekleyeceksin.
Başka hiçbir yapacağın bir şey yok.
Bak bu roman günümüze kadar kona gelmiş.
Bakın gelmeyi burada buldum.
Siz eve gide durun bakın ev durmayı burda buldum.
Arkasından öylece baka kaldı.
Bakın ek almayı burada buldum.
Yani bu ekleri gördüğün her yerde süreklilik fiili vardır.
Yaklaşma fiili ise arkadaşlar bu da nedir?
E yazmaktır yani tam yapacaktım yapmadım.
Bakın çocuk balkondan düşe yazdı.
Bak burda yazmak var demek ki tam düşecek miş.
Düşmeye yaklaşmış ama düşmemiş.
Arabayla gelirken öyle yazdım.
Bak gene yazmak eki var.
Bu iki gördüm, her yerde ne vardır diyeceğim.
Yaklaşma fiili vardır diyeceğim.
Yani tam ölmeye yaklaşmış ama ölmemiş.
Ya da sürelik film ne demek?
Sürekli o işi yapmak demek.
Okula gelmiş, sürekli okunmuş, gide durmak, sürekli git diyor.
Arkasından öylece baka kaldık.
Sürekli bak diyor arkadaşlar.
Yani bu ekleri kesinlikle ezberlemek gerekiyor.
Hangi başlık, hangi ekli kullanılması gerektiğini bilmezsen soruyu hiç bir şekilde çözemezsiniz bu ekleri.
Ezberler ise kaçıracağı hiç bir soru kalmaz.
Bunu da bu şekilde bitirelim arkadaşlar bir.
Videomuzda da diğer birleşik illerimize bakarız.
Videonuzu bitirmeden önce anlaşacak, paylaşmış birleşik fiili de bakabiliriz arkadaşlar.
Mesele anlamaya kaynaşmış birleşik fiil ne demek?
Bir veya birden fazla isim, soylu sözcük bir eylemle birleşiyor.
Yani birden fazla ismi tek bir tane fiile bağlayacak ve bunlar gerçek anlamı dışında kullanılacak arkadaşlar.
Yani gerçek anlamı dışında ne demek?
Mecaz anlam demek.
Mecaz anlam dediğimde ve bir isim bir fiili düşündüğümde benim aklıma ilk gelen şey ne olacak arkadaşlar?
Deyimler.
Gördüğün her deyim kesinlikle anlam kaynaşmış birleşik fiiller.
Arkadaşlar mesela.
Kamptan sonra yorgun düştü diyor.
Şuradaki yorgun düşmek deyimdir arkadaşlar.
Ya da bana gönül koydu diyorum.
Gerçek anlamda gönlümü koymuyorum ya da gerçek anlamda yorgun düş umuyorum.
Ya da gerçek anlamda benim uyku gözüme giremez.
Zaten mecazi anlamda vazgeçmek ifadesi bakın bazı isimdir geçmek, fiil gönül isimdir koymak.
Fiil yorgun isimdir.
Düşmek fiil, göz ve uyku isimdir.
Girmek fiil.
Bunların hepsine biz ne diyoruz?
Anlatacak, kaynaşmış, birleşik fiil diyoruz arkadaşlar.
Bu soru kalıbı da bize ne şekilde gelebilir?
Aşağıdaki rin hangisinde birden çok birleşik fiil vardır?
Hangisinde farklı bir birleşik fiil vardır ve bunun türevleri şeklinde gelebilir arkadaşlar.
Sözlükte yapı konumuz burada bitti.
Diğer konuşmalarımızda videomuzda devam edelim arkadaşlar.