Yardımcı Eylemle Oluşturulmuş Birleşik Fiil

Evet bu videomuzda birleşik filleri işleyeceğiz arkadaşlar.
Birleşik fiiller üçe ayrılıyor.
Bu tabloyu kesinlikle çok iyi bilmemiz gerekiyor.
Çünkü bu tabloyu bilmeden soruları çözmemiz biraz zorlaşır, hatta çok zorlaşır.
Birleşik fiil lerimiz, yardımcı eylemle oluşturulmuş birleşik fiil anlamı kaynaşmış birleşik fiil ve kurallı birleşik fiil olmak üzere üçe ayrılır arkadaşlar.
Yani birden çok sözcüğün tek bir eylem durumunda kullanılmasıyla oluşuyor birleşik fiiller ya da birleşik eylemler.
Şimdi benim ilk önce işçiyi cem kısım arkadaşlar şu kısım yardımcı eylemle oluşturulmuş birleşik fiil.
Bakın soru şu şekilde gelebilir aşağıdaki yerin hangisinde farklı bir birleşik fiil vardır?
Der.
Dört tanesini kurallı verir, bir tanesini yardımcı verir ya da dört tanesini yardımcı verir.
Bir tanesini anlatacak, kaynaşmış verir.
O yüzden bunların alt kısmındaki y yan başlıklara dikkat etmemiz gerekiyor.
Mesela yardımcı eylemlerin etmek, olmak, kılmak, eylemek, duyurmak, anlamaya kaynaşmış birleşik fiillerin.
Arkadaşlar genelde deyimleri verirler yani.
Herhangi bir isimde bir fiilin anlam kaynaşıp kalıp taşması ya da deyi birleşmesi, kurallı bileşik fiil ise yeterlik, tez, dik yaklaşma ve süreklilik olmak üzere dörde ayrılıyor arkadaşlar.
Biz bu videomuzda yardımcı eylemle oluşturulmuş birleşik fiilleri işleyeceğiz.
Isim artı yardımcı fiil bazen kip eki ve şahıs şekli de gelebilir arkadaşlar.
Yani isim ve isim soylu sözcüklerle fiillerden birinin birlikte kullanılmasıyla oluşan filmlerdir.
Mesela aracınızı buraya park etmeyin derken arkadaşlar bakın şuradaki park etmek yardımcı eylemdir, isim artı yardımcı eylem derken park isimdir.
Şuradaki etmek fiili de yardımcı eylemdir.
Bb olumsuzluk ilkidir.
Y kaynaştırma dır.
Siz park etmeyin derken şuradaki in iki şeklidir.
Arkadaşlar beş dakika içinde hareket edeceğiz derken bakın ile burada hareket etmek yardımcı eylemdir.
Okumak için bu kitapta karar kıldı derken bakın şuradaki karar kılmak yardımcı eylemdir değil.
Tersine ölüm herkesin başına derken şuradaki leyli ersin arkadaşlar bunun açılımı nasıldır, ne eylemek şeklinde ünlü düşmesine uğrayarak değil dersin haline geliyor.
Ama bitişik de yazılabilir, ayrı da yazılabilir.
Etmek, olmak, kılmak, eylemek olduğu sürece ve isimle kalıp taştığı sürece biz buna yardımcı eylem diyeceğiz.
Bu hediye ve kabul buyurun lütfen derken bakış şuradaki kabul buyur mak yardımcı eylemdir.
Arkadaşlar bakın bizim burada nedenimiz var.
Affetmek zannetmek, reddetmek, halletmek ve hissetmek.
Affetmek arkadaşlar af ve etmek kelimesinin ortasında hangi harfe derya arkadaşlar f harfi türüyor yani ünsüz türevi vs.
Olduğunda da arkadaşlar bu yardımcı eylem sayılır ve yardımcı eylemlerde ünsüz çürümesi ya da ölü düşmesi varsa kesinlikle bitişik yazılır.
Eğer ayrı yazılırsa biz buna ne diyeceğiz?
Yazım yanlışı diyeceğiz zannetmek arkadaşlar zan ve etmekten gelir.
Ortada ne türer?
Bitişik yazdım.
Reddetmek red etmekten gelir.
Yine buradaki de türemiştir halletmek.
Arkadaşlar bakın halletmek derken buradakiler türemiştir ve hissetmek derken arkadaşlar.
Ortadaki ise türemiştir.
Unutmuyoruz bunları kesinlikle.
Bir de bizim ünlü düşmesine uğrayan söylediklerimiz var arkadaşlar mesela.
Sabretmek nasıl oluşur sabır etmek derim.
Buradaki ayı düşürüp kayıt olmak derken arkadaşlar kayıt olmak derim.
Tcdd'ye dönüştürür rum ünsüz yumuşaması.
Buradaki ıyı düşünürüm.
Şükretmek şükür etmek, kaydolmak, kaybolmak, kayıp olmak, zikretmek.
Arkadaşlar yine bakın bu nasıl açılır zikir etmek şeklinde iyi düşer.
Kaybolmak ise iki kere yazmışız bunu önemli değil kayıp olmak şeklinde.
Arkadaşlar buradaki P.
B'ye dönüşür ve buradaki ıı düşer.
Yani ünlü düşmesi ya da ünsüz çürümesi olduğunda bu yardımcı eylemler bitişik yazılır.
Arkadaşlar işte annem beni dershaneye kayıt ettirdi dersen bu bir yazı bir an dışıdır.
Çünkü buradaki algıyı düşürüp ünsüz yumuşaması da uğratıp kaydettirdi demem lazım.
Yani bunları bu şekilde yazmam lazım.
Açılımı da göre yazarsam bu yazım yanlışı oluyor.
Arkadaşlar bakıp her sözcük yardımcı eylem değildir.
Yardımcı eylem özelliğini kaybedip tek başına yüklem olma özelliğini kalana fiiller de var arkadaşlar.
Mesela bu yıl meyveler erken oldu derken erken olmak diye bir şey yoktur değil mi?
Sadece şuradaki oldu kelimesini alınca olmak, fiil kök durduğu görülen geçmiş savar ilkidir.
Biz buna yardımcı eylem değil arkadaşlar ne diyeceğiz?
Basit fiil diyeceğiz yapısına göre bu ev bu kadar para eder mi derken para etmek diye bir şey yoktur.
Ben sadece buradaki ezber kelimesini yüklem olarak alırım.
Esmek fiil köktürk er geriş zamandır.
Biz burada ne diyeceğiz arkadaşlar?
Basit fiil diyeceğiz yapısına göre.
Yani her gördüğümüz etmek, olmak, kılmak, eyleme yardımcı eylem diyemeyiz.
Cümledeki kullanımına dikkat etmemiz gerekir.
Şimdi örnek sorumuza bakacak olursak aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik eylem kullanılmamıştır diyor.
Bakalım yeni okulla dün kaydolduğu dk.
Kat arkadaşlar söylemiştik.
Bunun açılımı nasıldı?
Kayıt olmaktı.
Yani etmek, olmak, kılmak, eylemek var ve bitişik yazılmak zorunda.
Demek ki burada birleşik fiil var.
Ayı eledim.
Düşmandan kaçan halk panikle köylerini terk etti.
Derken bakın etmek olmak var yine terk etmek.
Ama ünsüz yumuşaması şey.
Pardon, ölü düşmesi ya da ünsüz süremiz olmadığı için bitişik yazamam.
Eğer sen zaten terk ettiği bu şekilde yazarsan ki bu kullanım çok geliyo yazım yanlışı testlerinde ve sorularında.
Bu yazım yanlış mıdır?
Kesinlikle bir ses olayı olmadığı için, sadece arada uygulama olduğu için.
Ünsüz de bir tip ünlüyle başladığı için ben.
Ayrı yazarım ama bu da bir birleşik ildir.
İnsan ne ederse kendini eder derken arkadaşlar etmek, etmek.
Bunların ikisini hep beraber tek başına alırım.
Yani burada herhangi bir yardımcı eylem ya da kurallı bir şekilde anlatacak, paylaşmış olmadığı için burada birleşik eylem yoktur.
Yağmur ormanları azaldıkça yüzlerce canlı türü de yok oluyor derken arkadaşlar yok olmak yıla yardımcı eylemdir.
Ev sahibi teklifimizi reddetti derken bakıcıyı da reddetmek yardımcı eylemle oluşturulmuş birleşik fiil dir.
Arkadaşlar anlatacak paylaşmıştı ve kurallı, birleşik fiili ayrı ayrı videolarda işleyeceğiz.