Kimya konularından Atom modelleri özeti senin için burada! ? Bu yazımızda Tarihsel Gelişimine Göre Atom Modelleri ve modellerin özellikleri hakkında bilmen gerekenler yer alıyor. Umarız bu konu anlatımı sana yardımcı olur ve kafanda 9. sınıfta ve TYT’de büyük önem taşıyan Rutherford Atom Modeli, Bohr Atom Modeli, Thomson Atom Modeli, Dalton atom modeli gibi pek çok atom modeli ve atomun tarihsel gelişimi kafanda iyice yer edinmiş olur. Bu yazımızın sonunda atom modelleri ve gelişimi nasıl olmuştur gibi sorularınıza cevap bulabilmeniz dileğimizle. İyi okumalar!
Bu konu anlatımı, Kunduz eğitmenlerimiz Sinan Hoca, Mehmet Ali Hoca ve Mustafa Hoca tarafından hazırlandı. Sinan Hoca, Kimya öğretmeni olarak İzmir’de çalışıyor. Öğrencilere faydalı olmak için var gücüyle çalışıyor. Mehmet Ali Hoca, 15 yıllık Kimya öğretmeni. Mustafa Hoca ise 10 yıllık Kimya öğretmeni. Kimyayı her öğrencinin anlaması için çabalıyor.
???
ATOM MODELLERİ
KONU ANLATIMI VE ÖRNEKLER
Atom Modelleri ve Özellikleri (Tarihsel Gelişimine Göre Sıralanmış)
Dalton Atom Modeli Özellikleri
Dalton, atomu içi dolu küre şeklinde tanımlamıştır:
Dalton’a göre:
- Kimyasal tepkimelerde atom türü sayısı korunur. (Kütle Korunumu Kanunu‘nu desteklemiştir.)
- Bir elementin atomları ile farklı bir elementin atomları birleşerek bileşikleri meydana getirir. (Sabit Oranlar Kanunu‘nu desteklemiştir.)
- Bileşik oluşumunda atomlar tam sayılı olarak birleşirler. (Katlı Oranlar Yasası‘nı türetmiştir.)
Dalton Atom Teorisindeki yanlışlık ve eksiklikler:
- Atomlar içi dolu, özelliksiz küreler değildir. Proton, nötron, elektron gibi atom altı parçacıklardan oluşurlar.
- Atomlar parçalanamaz yapıda değildir. Çekirdek tepkimeleri ile atomlar parçalanabilmektedir.
- Bir elementin tüm atomları özdeş yapıda değildir. Günümüzde izotop atomlar bulunmaktadır.
Yazımıza kısa bir ara vererek konu hakkındaki videomuzu izleyebilirsin!
Thomson Atom Modeli Özellikleri
Thomson atomu üzümlü keke benzetmiştir.
Thomson Atom Teorisindeki yanlışlık ve eksiklikler:
- Atomda negatif yükler (elektron) pozitif yükler (proton) içerisinde dağılmış halde bulunmaz.
- Pozitif yükler atomun kütlesinin tamamını değil yaklaşık yarısını oluşturur.
- Elektronlar çok küçük bir hacim kaplayan pozitif yüklerin etrafında geniş boşluklar oluşturacak şekilde dağılmıştır.
Rutherford Atom Modeli Özellikleri
Rutherford’a göre:
- Atomun büyük bir kısmı boşluktur.
- Atomun merkezinde pozitif yüklerin oluşturduğu çekirdek yer alır.
- Çekirdeğin etrafında elektronlar geniş boşluklar bırakacak şekilde dağılmıştır.
- Pozitif yükler atomun kütlesinin yaklaşık yarısını oluşturur.
- Çekirdek elektronların yükünü dengeleyecek kadar pozitif yük taşımaktadır. Bu yükler proton olarak adlandırılmıştır.
Rutherford Atom Modelinin yetersizliği ise elektronun neden çekirdeğe düşmediği veya neden atomdan fırlayıp gitmediği sorusuna cevap verememesidir.
Bohr Atom Modeli Özellikleri
Bohr Atom Modelinin Eksiklikleri:
- Tek elektron taşıyan element yapılarını açıklarken çok elektron içeren atomları açıklayamaz.
- Elektronun yeri ve hızının tam olarak belirlenmesi imkansızdır, bu yüzden yörünge kavramı hatalıdır.
Modern Atom Modeli
Modern (Kuantum) Atom Modeli, günümüzde kabul edilen modeldir. 1925 yılından sonra Schrödinger ve Heisenberg gibi önemli bilim insanlarının katkılarıyla kuantum mekaniği geliştirilmiş ve Bohr atom modelinin yetersizlikleri ortadan kaldırılmıştır.
1923 yılında Lewis De Broglie ışığı oluşturan fotonların hem parçacık hem de dalga özelliğine sahip olabileceğini belirtmiştir. Schrödinger dalga denklemi oluşturmuş ve bu denklem madde dalgalarının uzay ve zaman içindeki değişimini açıklamıştır. 1926 yılında De Broglie dalgaların fiziksel bir dalga olmadığını, “olasılık dalgası” olarak yorumlanması gerektiği düşüncesini ortaya atmıştır.
Dalga karakterine sahip küçük parçacıklarının konumunun belirlenmesine yönelik Heisenberg tarafından “Heisenberg Belirsizlik İlkesi” ortaya konmuştur. Bu ilkeye göre bir parçacığın konumunun ve hızının aynı anda kusursuz olarak ölçülmesi mümkün değildir.
Modern fizikte yörünge yerine atom orbital ifadesi kullanılır. Orbitaller elektronların bulunma ihtimalinin yüksek olduğu bölgelerdir. Orbitallerdeki elektronların bilgileri kuantum sayılarıyla ifade edilir.
Kuantum Sayıları
- Baş Kuantum Sayısı (n): Elektronun ait olduğu kabuğu veya enerji seviyesini belirtir.
- Açısal Momentum Kuantum Sayısı (l): Elektron bulutlarının şekillerini ve şekil farkı nedeni ile enerji seviyelerinde nasıl ayrılmanın olabileceğini belirtmek için kullanılan kuantum sayısıdır.
- Manyetik Kuantum Sayısı (ml): Manyetik alan etkisinde kalan orbitallerin uzaydaki yönelim biçimini belirlemek için kullanılır.
- Spin Kuantum Sayısı (ms): Elektronların çekirdek etrafında dönerken aynı zamanda kendi eksenleri etrafında da döndüğünü belirlemek için kullanılır.