Manyetizma ve elektromanyetik indikçe amele sorularımıza devam ediyoruz.
Akım taşıyan tel ile sarılı bobin de ilk sana tara kapatılırsa hangi mıknatıslar saat yönünde dönüş yapar ifadesi kullanmış.
Hız anahtarı mızı kapattığımız anda artan eksiye doğru akım oluşacak.
Terimizin otelimiz bobin etrafında şu şekilde sarılmış, en son arkadan sarılarak teli tamamlamış.
Burada şuna dikkat edeceğiz.
Normalde baş parmak akımı 4 parmak manyetik alanı gösteriyordu.
Bir önceki konu, bir önceki soru çözümümüz de bu konuyla ilgili elektromanyetik incelemede ilkti.
Soru Çözüm testinde yaptığımız sorularında yaptığımız gibi çember tel tel de bunu tam değiştirmişti.
Yani 4 parmak burada baş parmak akım demiştim ama daha sonra 4 parmak akım, baş parmak manyetik alan demiştim.
Peki burada eğer baş parmağımı şöyle ifade ediyorum 4 parmağı görmüş olduğunuz gibi bobin nin etrafına şu şekilde sorarsanız bu ve buna akımın yönü derseniz baş parmak manyetik alanı gösterir.
Burada kolaylık sağlamış oluruz kendimizi.
Hakikaten de akıl ımız görmüş olduğunuz gibi 4 parmağı şekilde bobin etrafına sorarsak bu telin içerisinde şöyle x doğrultusunda olacak şekilde bir manyetik alanın oluştuğunu ifade edebiliriz.
Ve bu manyetik alanın büyüklüğünü nasıl söylüyorduk?
Hazır yeri gelmiş yanında söylerim yine.
Kas abi temiz.
4 pi 2 çarpı ile.
N bölü l şeklinde ifade bu.
Buradaki N sarım sayımızda.
L Bobin uzunluğu yani birim uzunluk başına düşen sarım sayısı olarak ifade edebiliriz.
Peki kızlarımıza manyetik alan çizgileri çıkış yaptığı yere n, giriş yaptığı yere s ediyorduk.
Burada biz elektro yıldız elde etmiş olduk.
O halde neden çıkan çizgilerin s ye giriş yapması lazım. O zaman buradaki pusula iğne miz saat yönünün tersine dönüş yaparsa eğer.
Şu şekilde neye şurası seyit şurası olur ve manyetik alan neden çıkıp seye giriş yapmış olur ve neden tekrar çıktıktan sonra bobin etrafında aynı mıknatıslar dolduğu gibi dönüş yapacak?
Yine neyden çıkan çizgimiz veya giriş yapacak?
O halde bu bu beynimiz saat yönünde dönerse.
Ne olmuş olacak?
Şurası ne?
Şurası yakıt bulacak ve manyetik alan zihnin nereden çıkıp şeye giriş yapmış olacak?
Aynı şekilde etrafını tavla dönüş yaparken şu şekilde dönüş yaparken yine neden çıkan çizgiler suya giriş yapması lazım?
O halde bu bu beynimiz hemen saat yönünün tersine bir dönüş yaparsa nasıl bir görüntü olmuş olur?
Şöyle bir görüntü olmuş olur.
Şurası ne yaşarız ise neden çıkan çizgiler seye giriş yapmış olur?
O halde buradaki bu günlerden hangisi dönüş yapmış oldu saat yönünde?
Şuna şuradaki bu minimize IX şu bu minimize iyi şuna z dersek cevabımız hangisi olacak?
Yine bo beynimiz olmuş olacak.
Diğerlerinin hepsi saat yönün tersine dönmüş oldu.
Devam edelim.
Kenar uzunlukları L ve D olan iyi akımı taşıyan tel çerçeve, etki eden tork yönü ve büyüklüğü nasıl gösterilir, nasıl olur diye bir soru sormuş.
Burada bir ve iki yönlerini görebiliyoruz.
Tork yönünü bu şekilde ifade edeceğiz bakalım.
Akım şekilde olduğu gibi tel çerçeve etrafında şu şekilde kendini tamamlayıp yoluna devam edecek.
Akım taşıyan şu l uzunluğundaki telin şu kısmına bakacak olursak, şu kısmına bakacak olursak.
Burada dört parmak, dört parmak ne tarafı gösteriyor?
Telin şuraya bir numaralı, şuraya iki numaralı kısmı diyorum. 1 numaralı kısım için konuşuyorum.
Dört parmak manyetik alan.
Dört parmak ne tarafa doğru?
Artik yönü doğru bir manyetik alanımız var.
Akın baş parmak olacak şekilde.
Akın baş parmak olacak şekilde aşağı doğru telin o kısmında.
Şöyle gösterir bakımın yönünü.
O halde, o halde manyetik alan akım taşıyan tel manyetik alan içinde kalırsa akım taşınır.
Ama manyetik kuvvet etki ediyordu.
O halde manyetik kuvvet nasıl oluyordu?
Avuç içinin şeklinde oluyordu.
O halde buradaki.
Telin bu kısmını etki eden manyetik kubbe sayfa düzeninden dışarı doğru olacak.
O halde diğer 2 numaralı kısma bakacak olursak yeni.
Dört parmak manyetik alanın yönünü gösterecek.
Akım şu şekilde baş parmakla gösteriyorum.
Bu sefer sağ elimizle yapacak olursak buna sağ el kullanıyoruz.
Sağ elimizle bunu gösterecek olursak sayfa düz zeminden içeri doğru bir manyetik kuvvet oluşacak.
O halde bu telin bu kısmına etki eden kuvvet bu şekilde olacak.
Ve manyetik kuvveti yazarken nasıl yazıyorduk?
Elif bir el çarpı sin Arap'a diyorki ama burada zaten hepsi birbirine dik.
O yüzden sinyali fa 90'dan 1 oluyor.
Manyetik kuvvetin etkisi, manyetik alan, akım çarpı telin uzunluğu şeklinde söylüyoruz.
O halde bu tel çerçeve sayfa düz zeminden sol tarafa, sayfa düz zeminden bize doğru bir kuvvet.
Telin 2 numaralı telin sayfa dibinden içeri doğru bir kuvvet olursa, tel çerçeve nasıl bir dönüş yapacaktır?
Şu şekilde bir dönüş yapacaktır.
Yani dönüş yönümüz bir kere 1 olacak onu bulmuş olduk. Burada devam edelim.
Burada torku büyüklüğünü hesaplayacak olursak tork kuvvet çarpı dik uzaklıkları buradaki kuvveti mizin büyüklüğü zaten ef bil kadar yani telin şu kısmına etki eden kuvvet.
Ef bil kadar.
Şöyle gösterilen.
Buradaki kuvveti, mizi yazacak olursak dönme merkezimiz neresi?
Tabi ki tel çerçeve mizin tam orta noktası.
Telin tamamının yatayda ki uzunluğu daha kadarsa şurası ede böyle iki kadar olur.
Yani şu kuvvetin şu mesafe olan uzaklığı d'ye kadar olur.
Ef çarpı d bölü iki yazabiliriz.
E ef için şunu yazmıştık.
Bil çarpı de iki.
O halde bu kuvvetin oluşu.
Tork bu kadar.
Aynı zamanda telin iki numaralı telin oluşturduğu kuvvet de, kuvvetin oluştuğu tork da aynısı olmayacak mı?
O zaman burada iki tane aynı torku muz olacak.
Torku.
Toplamını ifade edecek olursak, toplam torku ifade edecek olursak bin çarpı de bölü iki iki tane olursa ne diyeceğiz?
Şöyle Torku un büyüklüğünü de ifade etmiş oluruz.
Devam edelim.
Şekildeki gibi sayfa düz zeminden dışarı doğru b manyetik alan aynı hız ile gönderilen parçacıkların izlediği yollar gösterilmiştir.
Buna göre k l m'nin yük işaretleri nasıl olur?
Öncelikle.
4 parmak manyetik alanda baş parmak akım dı.
Manyetik kuvveti hazır olacak.
Manyetik kuvvete atılacak olursak da avuç içi manyetik kuvvet bu sefer burada akım taşıyan bir elimiz yok.
Burada hız vektörleri akım gibi başparmak yönünde göstereceğiz.
O halde soru muzun detaylarına girecek olursak, örneğin K için konuşalım.
K yüklü parçacığı için konuşalım.
Manyetik alan bir kere hangi yönde?
Bize doğru yani sayfa üzerinden dışarı doğru. Burada hız vektörü hız vektörü hangi yönde?
Eksi x yönünde bir hız vektörü var.
O halde baş parmağımızı, hız vektörünün 4, parmağımızı 4, parmağımızı bize doğru manyetik alan yaparsak avuç içi yönün de etki eden kuvvetler artı yükler olur.
O halde K yüklü parçacığı etki eden kuvvet, görmüş olduğunuz gibi artı Y yönünde.
O halde hakikaten de baş parmağınızı hız sektörüne, 4 parmağınızı manyetik alana koyarsanız avuç içi fi gösterecek.
O halde kesinlikle burada k yüklü parçacığın hız artı yüklü olduğunu ifade edebiliriz.
Aynı şekilde devam edelim.
Yine x, y, z ekseni mi oluşturuyorum?
Şimdi Z eksenini oluşturdum.
Yine manyetik alan bize doğru, manyetik alan bize doğru hız vektörü hız vektörü eksi IX doğrultusunda.
Ve ne yüklü parçacığa ana etki eden kuvvet.
Eksiği yönünde imiş.
O halde yeni baş parmağımızı hız vektörü 4 manyetik alan yönüne koyacak olursak, bu sefer kuvvet avuç içinin tersi yönünde olmuş.
Çünkü eksi yükleri, avuç içinin tersi yönünde kuvvet etki eder.
L Yüklü parçacığın ise hiçbir şekilde manyetik alan sapma aldığına göre bu parçacığı mızın yükü nötr şeklinde ifadede bir.
Aynı zamanda burada örneğin m yüklü parçacığa diyelim ki giriş yaptıktan sonra şöyle r yarıçaplı bir yörüngede donanım yaptıktan sonra çıkıyor.
İşte buradaki donanım yarıçapı da aynı zamanda neye bağlıydı?
Yüklü parçacığın kütlesi ve hızıyla doğru orantılı.
Yük büyüklükle ve manyetik alanla ters orantılı.
R eşittir.
En B bölük şube şeklinde.
Donanım yarı çapında ayrıca ifade ediyoruz.
Akım taşıyan tel ile sarılı bobin de ilk sana tara kapatılırsa hangi mıknatıslar saat yönünde dönüş yapar ifadesi kullanmış.
Hız anahtarı mızı kapattığımız anda artan eksiye doğru akım oluşacak.
Terimizin otelimiz bobin etrafında şu şekilde sarılmış, en son arkadan sarılarak teli tamamlamış.
Burada şuna dikkat edeceğiz.
Normalde baş parmak akımı 4 parmak manyetik alanı gösteriyordu.
Bir önceki konu, bir önceki soru çözümümüz de bu konuyla ilgili elektromanyetik incelemede ilkti.
Soru Çözüm testinde yaptığımız sorularında yaptığımız gibi çember tel tel de bunu tam değiştirmişti.
Yani 4 parmak burada baş parmak akım demiştim ama daha sonra 4 parmak akım, baş parmak manyetik alan demiştim.
Peki burada eğer baş parmağımı şöyle ifade ediyorum 4 parmağı görmüş olduğunuz gibi bobin nin etrafına şu şekilde sorarsanız bu ve buna akımın yönü derseniz baş parmak manyetik alanı gösterir.
Burada kolaylık sağlamış oluruz kendimizi.
Hakikaten de akıl ımız görmüş olduğunuz gibi 4 parmağı şekilde bobin etrafına sorarsak bu telin içerisinde şöyle x doğrultusunda olacak şekilde bir manyetik alanın oluştuğunu ifade edebiliriz.
Ve bu manyetik alanın büyüklüğünü nasıl söylüyorduk?
Hazır yeri gelmiş yanında söylerim yine.
Kas abi temiz.
4 pi 2 çarpı ile.
N bölü l şeklinde ifade bu.
Buradaki N sarım sayımızda.
L Bobin uzunluğu yani birim uzunluk başına düşen sarım sayısı olarak ifade edebiliriz.
Peki kızlarımıza manyetik alan çizgileri çıkış yaptığı yere n, giriş yaptığı yere s ediyorduk.
Burada biz elektro yıldız elde etmiş olduk.
O halde neden çıkan çizgilerin s ye giriş yapması lazım. O zaman buradaki pusula iğne miz saat yönünün tersine dönüş yaparsa eğer.
Şu şekilde neye şurası seyit şurası olur ve manyetik alan neden çıkıp seye giriş yapmış olur ve neden tekrar çıktıktan sonra bobin etrafında aynı mıknatıslar dolduğu gibi dönüş yapacak?
Yine neyden çıkan çizgimiz veya giriş yapacak?
O halde bu bu beynimiz saat yönünde dönerse.
Ne olmuş olacak?
Şurası ne?
Şurası yakıt bulacak ve manyetik alan zihnin nereden çıkıp şeye giriş yapmış olacak?
Aynı şekilde etrafını tavla dönüş yaparken şu şekilde dönüş yaparken yine neden çıkan çizgiler suya giriş yapması lazım?
O halde bu bu beynimiz hemen saat yönünün tersine bir dönüş yaparsa nasıl bir görüntü olmuş olur?
Şöyle bir görüntü olmuş olur.
Şurası ne yaşarız ise neden çıkan çizgiler seye giriş yapmış olur?
O halde buradaki bu günlerden hangisi dönüş yapmış oldu saat yönünde?
Şuna şuradaki bu minimize IX şu bu minimize iyi şuna z dersek cevabımız hangisi olacak?
Yine bo beynimiz olmuş olacak.
Diğerlerinin hepsi saat yönün tersine dönmüş oldu.
Devam edelim.
Kenar uzunlukları L ve D olan iyi akımı taşıyan tel çerçeve, etki eden tork yönü ve büyüklüğü nasıl gösterilir, nasıl olur diye bir soru sormuş.
Burada bir ve iki yönlerini görebiliyoruz.
Tork yönünü bu şekilde ifade edeceğiz bakalım.
Akım şekilde olduğu gibi tel çerçeve etrafında şu şekilde kendini tamamlayıp yoluna devam edecek.
Akım taşıyan şu l uzunluğundaki telin şu kısmına bakacak olursak, şu kısmına bakacak olursak.
Burada dört parmak, dört parmak ne tarafı gösteriyor?
Telin şuraya bir numaralı, şuraya iki numaralı kısmı diyorum. 1 numaralı kısım için konuşuyorum.
Dört parmak manyetik alan.
Dört parmak ne tarafa doğru?
Artik yönü doğru bir manyetik alanımız var.
Akın baş parmak olacak şekilde.
Akın baş parmak olacak şekilde aşağı doğru telin o kısmında.
Şöyle gösterir bakımın yönünü.
O halde, o halde manyetik alan akım taşıyan tel manyetik alan içinde kalırsa akım taşınır.
Ama manyetik kuvvet etki ediyordu.
O halde manyetik kuvvet nasıl oluyordu?
Avuç içinin şeklinde oluyordu.
O halde buradaki.
Telin bu kısmını etki eden manyetik kubbe sayfa düzeninden dışarı doğru olacak.
O halde diğer 2 numaralı kısma bakacak olursak yeni.
Dört parmak manyetik alanın yönünü gösterecek.
Akım şu şekilde baş parmakla gösteriyorum.
Bu sefer sağ elimizle yapacak olursak buna sağ el kullanıyoruz.
Sağ elimizle bunu gösterecek olursak sayfa düz zeminden içeri doğru bir manyetik kuvvet oluşacak.
O halde bu telin bu kısmına etki eden kuvvet bu şekilde olacak.
Ve manyetik kuvveti yazarken nasıl yazıyorduk?
Elif bir el çarpı sin Arap'a diyorki ama burada zaten hepsi birbirine dik.
O yüzden sinyali fa 90'dan 1 oluyor.
Manyetik kuvvetin etkisi, manyetik alan, akım çarpı telin uzunluğu şeklinde söylüyoruz.
O halde bu tel çerçeve sayfa düz zeminden sol tarafa, sayfa düz zeminden bize doğru bir kuvvet.
Telin 2 numaralı telin sayfa dibinden içeri doğru bir kuvvet olursa, tel çerçeve nasıl bir dönüş yapacaktır?
Şu şekilde bir dönüş yapacaktır.
Yani dönüş yönümüz bir kere 1 olacak onu bulmuş olduk. Burada devam edelim.
Burada torku büyüklüğünü hesaplayacak olursak tork kuvvet çarpı dik uzaklıkları buradaki kuvveti mizin büyüklüğü zaten ef bil kadar yani telin şu kısmına etki eden kuvvet.
Ef bil kadar.
Şöyle gösterilen.
Buradaki kuvveti, mizi yazacak olursak dönme merkezimiz neresi?
Tabi ki tel çerçeve mizin tam orta noktası.
Telin tamamının yatayda ki uzunluğu daha kadarsa şurası ede böyle iki kadar olur.
Yani şu kuvvetin şu mesafe olan uzaklığı d'ye kadar olur.
Ef çarpı d bölü iki yazabiliriz.
E ef için şunu yazmıştık.
Bil çarpı de iki.
O halde bu kuvvetin oluşu.
Tork bu kadar.
Aynı zamanda telin iki numaralı telin oluşturduğu kuvvet de, kuvvetin oluştuğu tork da aynısı olmayacak mı?
O zaman burada iki tane aynı torku muz olacak.
Torku.
Toplamını ifade edecek olursak, toplam torku ifade edecek olursak bin çarpı de bölü iki iki tane olursa ne diyeceğiz?
Şöyle Torku un büyüklüğünü de ifade etmiş oluruz.
Devam edelim.
Şekildeki gibi sayfa düz zeminden dışarı doğru b manyetik alan aynı hız ile gönderilen parçacıkların izlediği yollar gösterilmiştir.
Buna göre k l m'nin yük işaretleri nasıl olur?
Öncelikle.
4 parmak manyetik alanda baş parmak akım dı.
Manyetik kuvveti hazır olacak.
Manyetik kuvvete atılacak olursak da avuç içi manyetik kuvvet bu sefer burada akım taşıyan bir elimiz yok.
Burada hız vektörleri akım gibi başparmak yönünde göstereceğiz.
O halde soru muzun detaylarına girecek olursak, örneğin K için konuşalım.
K yüklü parçacığı için konuşalım.
Manyetik alan bir kere hangi yönde?
Bize doğru yani sayfa üzerinden dışarı doğru. Burada hız vektörü hız vektörü hangi yönde?
Eksi x yönünde bir hız vektörü var.
O halde baş parmağımızı, hız vektörünün 4, parmağımızı 4, parmağımızı bize doğru manyetik alan yaparsak avuç içi yönün de etki eden kuvvetler artı yükler olur.
O halde K yüklü parçacığı etki eden kuvvet, görmüş olduğunuz gibi artı Y yönünde.
O halde hakikaten de baş parmağınızı hız sektörüne, 4 parmağınızı manyetik alana koyarsanız avuç içi fi gösterecek.
O halde kesinlikle burada k yüklü parçacığın hız artı yüklü olduğunu ifade edebiliriz.
Aynı şekilde devam edelim.
Yine x, y, z ekseni mi oluşturuyorum?
Şimdi Z eksenini oluşturdum.
Yine manyetik alan bize doğru, manyetik alan bize doğru hız vektörü hız vektörü eksi IX doğrultusunda.
Ve ne yüklü parçacığa ana etki eden kuvvet.
Eksiği yönünde imiş.
O halde yeni baş parmağımızı hız vektörü 4 manyetik alan yönüne koyacak olursak, bu sefer kuvvet avuç içinin tersi yönünde olmuş.
Çünkü eksi yükleri, avuç içinin tersi yönünde kuvvet etki eder.
L Yüklü parçacığın ise hiçbir şekilde manyetik alan sapma aldığına göre bu parçacığı mızın yükü nötr şeklinde ifadede bir.
Aynı zamanda burada örneğin m yüklü parçacığa diyelim ki giriş yaptıktan sonra şöyle r yarıçaplı bir yörüngede donanım yaptıktan sonra çıkıyor.
İşte buradaki donanım yarıçapı da aynı zamanda neye bağlıydı?
Yüklü parçacığın kütlesi ve hızıyla doğru orantılı.
Yük büyüklükle ve manyetik alanla ters orantılı.
R eşittir.
En B bölük şube şeklinde.
Donanım yarı çapında ayrıca ifade ediyoruz.
