Merhaba arkadaşlar çarpanlar inme konusunu yeni bir başlıkla devam edelim.
Rasyonel ifadenin sadeleştirilmesi.
Şimdi verilen ifadeyi en sade hale getirelim.
Öncelikle 2 x kare eksiği x eksi 6'yı çarpanlar ayıralım.
Nasıl ayıralım?
İkincisi x.
Peki x 6 olması için çarpımı ne olması lazım?
Artı 3'e x 2 deneyecek olursak ki çarpımı ortaya verecektir.
O halde artı 3x eksi 4 x şöyle çapraz çarpımı var ortaya vеrесеk yazalım.
Artı 3 x eksi 2 de artı iki çarptım.
Eksi 4.
Higgs ortayı verdi mi verdi.
O halde artık yazarken karşılıklı yazıyoruz.
2 x artı üç çarpı ilk eksi 2 bunu yazdık.
Şimdi aynı şekilde 3 x kare eksi 5 IX eksi 2 ifadesini 1 saat eleştirelim.
Yani en sağda halde yazalım.
Burası küçükse X diyelim.
Eksi 2 nedir?
Şöyle 3'ün karşısındaki olsun burası 1 olsun.
Çapraz çarpım eksi 6 x.
Artı IX ortayı verdi eksi 5 yazarken yine karşılıklı yazıyoruz.
En sade hali üç eksi artı bir çarpı IX eksi iki.
Şimdi bana ne demiş bu iki ifadeyi birbirine bölelim iki artı.
İş çarpım xx2 bölü üç artı bir çarpım ilk eksi 2 buradan saat eleştirilecek olanlar var xx2 ler birbirini götürdü.
Cevabımız 2 İlk artı üç bölüm 3 x artı 1 germiş alıyor.
Örnek verilen ifade sadeleştirme bilmektedir.
Buna göre emin alabileceği tam sayı değerini bulunuz.
Şimdi bu kesirli ifadede sadece eleştirilebilir olması için önce paydayı düzenleyelim ix kr eksik sekse girme.
Bu da nedir?
Ix.
X Eksi 5'e artı 4 diye çarpanlar ona ayrılır.
Yazarken ne yapıyoruz?
Karşılıklı yazıyoruz xx5 çarpı IX artı 4 diye.
Şimdi yukardaki ifadeyi sadeleştirme bilmek için yani içerisinde x eksi 5 ve ikisi artı dördü yakalamamız lazım.
O halde ix karayemiş x artı 40 ifadesinin düzenlerin içerisine eksi 5 olsun x 5 olması içinde olması lazım.
Geriye kalan eksi 8 olması lazım ki çarpımı 40'ı versin.
O halde şöyle çapraz çarpacak olursak buradan ne gelir?
Eksi 8 x, eksi 5 IX daha eksi on üç IX gelir.
Fakat burada emme hangi değer verirsem eksi 13 gelmiş olur.
Em 13 olursa.
Çünkü eksi başında var Zaten bir tanesini Bulduk diğerine bakalım.
Ix Kr eksi miks artı 40 içerisinde ne aramam lazım?
Sadeleştirme bilmesi Için ilk startı Dördün.
O halde bu sefer artı 4 de artı on diyecek olursam çarpımı 40'ı toplamı da ortayı verecek.
Fakat buradan şöyle 4 artı.
10 ICS eşittir 14 fiks olmasını istiyorum.
Fakat ortada ne var, eksi en var yani en ve ben burada eksi 14 dersem artı 14'e dönüşmüş olur.
O halde emin alabileceği tam sayı değerlerini biz bulmuş olduk.
Eksi 14.
Ve 13.
Örnek 200 Alex eşittir 3 olduğuna göre verilen ifadenin değeri nedir?
Şimdi burada verilen ifade 250 cinsinden yazalım.
250 x çarpı 350 x artı 250 X'in karesi x 250 x eksi 3 üzeri x bölü 1000 aşağıda yirmi dördü sekiz kere üç şeklinde yazacak olursak şöyle 350 x paranteze alalım.
350 x çarpı 850 x x 350 x artı 16 nedir?
250 x çarpın da yanında 200 elik var.
Çünkü 8 üzeri IX x 250 cinsinden yazmış olduk.
Şimdi burada şöyle ortak parantez alacak olursak öncelikle birincisi ve dördüncü suna bakalım ikisinde ortak ne var?
350 x var çektim 300 her ikisine kaldı 250 x kaldı çektim 350 ikisine kaldı, eksi bir gelmiş oldu.
2 ve 4'ün 2 ve üçüncü terime bakalım burada ortak ne var?
Şöyle artı diyelim 250 x parantezine alalım çektim ne kaldı?
250 x kaldı çektim.
Ne kaldı eksi bir germiş oldu bölü.
Burada yine ilk iki terime bakan ortak ne var?
350 x var 350 eksi çektim ne kaldı?
8 üzereyiz kaldı.
Eksim üç yüze biksi Çektim eksi bir germiş oldu.
Artı yine buradan 250 x parantezin alalım 8 üzeri IX eksi bir gelmiş oldum.
Hepsinde şöyle ortak ne var?
250 x eksi 1 var.
Pay kısmında çektim 250 xx 1 350 x kalmış oldu.
Artı 2 yüzdelik seksi biri çektim 250 x gelmiş oldu.
Bölüm.
Burada Aşağıda Ne Var?
Yine 8 üzeri.
Ix x 1 bar 8 s 2 seksi bir parantezine aldım 350 kız gelmiş oldu.
6 yine buradan çektim 250 x gelmiş oldu.
Peki 352 x artı 250 x 350 x artı 250 x bunlar birbirini götürmüş oldu.
Şimdi burada 8 üzeri ikisi de ikincilik için Sinan yazalım 250 IQ seksi bir bölü 200 eksim küpü.
Eksi 1.
Peki artık 207 IX neye eşitti?
Burada 3H o haldeki 150 X gördüm yerine yazacağım.
3 3 eksi 1 Bölü 250 x gördüğüm yeri 3 yazacağım 3 Küpü eksi bir.
Buradan cevabımız iki bölüm 27'den bir çıkardım yirmi altı.
Yani cevabımız buradan bir bölüğü on üç gelmiş oluyor.
Örnek IX eşittir 5 üzeri bir bölü 4 artı 1 olduğuna göre aşağıda verilen ifadeyi X cinsinden yazınız.
Şimdi öncelikle bana 2 kare farkını açılımını vermiş.
Bunu biz şöyle Toparlayacak olursak 5 üzeri 1 bölü 8'in kar karesi eksi 1'in karesinin açılımını vermiş aslında Bölüm.
Aşağıdaki ifadeyi de iki kare farkın şeklinde yazacak olursak 5 üzeri bir bölü dördün karesi, Eksi 1'in karesi şeklinde yazabilir.
Çünkü üssün üssünü yapar, 1 bölü 2 yapar.
Peki artık bu ikisini birbirine çarptığı hızı düşünecek olursak bu neyin açılımı olmuş oluyor?
5 üzeri bir bölü 8 ile 2'yi Çıkarttığımız iki bölüm 8'den sağda eleştirdik.
Bir bölü 4 yapar yani 5 üzeri bir 4 eksi 1 gelmiş oluyor.
Peki burada da artık iki kare farkını açalım.
5 üzeri bir bölü, 4 eksi bir çarpı, 5 üzeri bir bölü 4 artı 1 şeklinde yazmış olduk.
Burada 5 üzeri bir böyle 4 eksi birim aşağıdaki pay ve payda ile sadece eleştirecek olursak yukarıda bir kaldı bölü 5 üzeri bir bölü 4 artı 1 neyi eşit ise bu ifade gördüğüm üzere artık İzmir IX yazacağız.
Yani buradan cevabımız bizim Birgöl ilk germiş oluyor.
Rasyonel ifadenin sadeleştirilmesi.
Şimdi verilen ifadeyi en sade hale getirelim.
Öncelikle 2 x kare eksiği x eksi 6'yı çarpanlar ayıralım.
Nasıl ayıralım?
İkincisi x.
Peki x 6 olması için çarpımı ne olması lazım?
Artı 3'e x 2 deneyecek olursak ki çarpımı ortaya verecektir.
O halde artı 3x eksi 4 x şöyle çapraz çarpımı var ortaya vеrесеk yazalım.
Artı 3 x eksi 2 de artı iki çarptım.
Eksi 4.
Higgs ortayı verdi mi verdi.
O halde artık yazarken karşılıklı yazıyoruz.
2 x artı üç çarpı ilk eksi 2 bunu yazdık.
Şimdi aynı şekilde 3 x kare eksi 5 IX eksi 2 ifadesini 1 saat eleştirelim.
Yani en sağda halde yazalım.
Burası küçükse X diyelim.
Eksi 2 nedir?
Şöyle 3'ün karşısındaki olsun burası 1 olsun.
Çapraz çarpım eksi 6 x.
Artı IX ortayı verdi eksi 5 yazarken yine karşılıklı yazıyoruz.
En sade hali üç eksi artı bir çarpı IX eksi iki.
Şimdi bana ne demiş bu iki ifadeyi birbirine bölelim iki artı.
İş çarpım xx2 bölü üç artı bir çarpım ilk eksi 2 buradan saat eleştirilecek olanlar var xx2 ler birbirini götürdü.
Cevabımız 2 İlk artı üç bölüm 3 x artı 1 germiş alıyor.
Örnek verilen ifade sadeleştirme bilmektedir.
Buna göre emin alabileceği tam sayı değerini bulunuz.
Şimdi bu kesirli ifadede sadece eleştirilebilir olması için önce paydayı düzenleyelim ix kr eksik sekse girme.
Bu da nedir?
Ix.
X Eksi 5'e artı 4 diye çarpanlar ona ayrılır.
Yazarken ne yapıyoruz?
Karşılıklı yazıyoruz xx5 çarpı IX artı 4 diye.
Şimdi yukardaki ifadeyi sadeleştirme bilmek için yani içerisinde x eksi 5 ve ikisi artı dördü yakalamamız lazım.
O halde ix karayemiş x artı 40 ifadesinin düzenlerin içerisine eksi 5 olsun x 5 olması içinde olması lazım.
Geriye kalan eksi 8 olması lazım ki çarpımı 40'ı versin.
O halde şöyle çapraz çarpacak olursak buradan ne gelir?
Eksi 8 x, eksi 5 IX daha eksi on üç IX gelir.
Fakat burada emme hangi değer verirsem eksi 13 gelmiş olur.
Em 13 olursa.
Çünkü eksi başında var Zaten bir tanesini Bulduk diğerine bakalım.
Ix Kr eksi miks artı 40 içerisinde ne aramam lazım?
Sadeleştirme bilmesi Için ilk startı Dördün.
O halde bu sefer artı 4 de artı on diyecek olursam çarpımı 40'ı toplamı da ortayı verecek.
Fakat buradan şöyle 4 artı.
10 ICS eşittir 14 fiks olmasını istiyorum.
Fakat ortada ne var, eksi en var yani en ve ben burada eksi 14 dersem artı 14'e dönüşmüş olur.
O halde emin alabileceği tam sayı değerlerini biz bulmuş olduk.
Eksi 14.
Ve 13.
Örnek 200 Alex eşittir 3 olduğuna göre verilen ifadenin değeri nedir?
Şimdi burada verilen ifade 250 cinsinden yazalım.
250 x çarpı 350 x artı 250 X'in karesi x 250 x eksi 3 üzeri x bölü 1000 aşağıda yirmi dördü sekiz kere üç şeklinde yazacak olursak şöyle 350 x paranteze alalım.
350 x çarpı 850 x x 350 x artı 16 nedir?
250 x çarpın da yanında 200 elik var.
Çünkü 8 üzeri IX x 250 cinsinden yazmış olduk.
Şimdi burada şöyle ortak parantez alacak olursak öncelikle birincisi ve dördüncü suna bakalım ikisinde ortak ne var?
350 x var çektim 300 her ikisine kaldı 250 x kaldı çektim 350 ikisine kaldı, eksi bir gelmiş oldu.
2 ve 4'ün 2 ve üçüncü terime bakalım burada ortak ne var?
Şöyle artı diyelim 250 x parantezine alalım çektim ne kaldı?
250 x kaldı çektim.
Ne kaldı eksi bir germiş oldu bölü.
Burada yine ilk iki terime bakan ortak ne var?
350 x var 350 eksi çektim ne kaldı?
8 üzereyiz kaldı.
Eksim üç yüze biksi Çektim eksi bir germiş oldu.
Artı yine buradan 250 x parantezin alalım 8 üzeri IX eksi bir gelmiş oldum.
Hepsinde şöyle ortak ne var?
250 x eksi 1 var.
Pay kısmında çektim 250 xx 1 350 x kalmış oldu.
Artı 2 yüzdelik seksi biri çektim 250 x gelmiş oldu.
Bölüm.
Burada Aşağıda Ne Var?
Yine 8 üzeri.
Ix x 1 bar 8 s 2 seksi bir parantezine aldım 350 kız gelmiş oldu.
6 yine buradan çektim 250 x gelmiş oldu.
Peki 352 x artı 250 x 350 x artı 250 x bunlar birbirini götürmüş oldu.
Şimdi burada 8 üzeri ikisi de ikincilik için Sinan yazalım 250 IQ seksi bir bölü 200 eksim küpü.
Eksi 1.
Peki artık 207 IX neye eşitti?
Burada 3H o haldeki 150 X gördüm yerine yazacağım.
3 3 eksi 1 Bölü 250 x gördüğüm yeri 3 yazacağım 3 Küpü eksi bir.
Buradan cevabımız iki bölüm 27'den bir çıkardım yirmi altı.
Yani cevabımız buradan bir bölüğü on üç gelmiş oluyor.
Örnek IX eşittir 5 üzeri bir bölü 4 artı 1 olduğuna göre aşağıda verilen ifadeyi X cinsinden yazınız.
Şimdi öncelikle bana 2 kare farkını açılımını vermiş.
Bunu biz şöyle Toparlayacak olursak 5 üzeri 1 bölü 8'in kar karesi eksi 1'in karesinin açılımını vermiş aslında Bölüm.
Aşağıdaki ifadeyi de iki kare farkın şeklinde yazacak olursak 5 üzeri bir bölü dördün karesi, Eksi 1'in karesi şeklinde yazabilir.
Çünkü üssün üssünü yapar, 1 bölü 2 yapar.
Peki artık bu ikisini birbirine çarptığı hızı düşünecek olursak bu neyin açılımı olmuş oluyor?
5 üzeri bir bölü 8 ile 2'yi Çıkarttığımız iki bölüm 8'den sağda eleştirdik.
Bir bölü 4 yapar yani 5 üzeri bir 4 eksi 1 gelmiş oluyor.
Peki burada da artık iki kare farkını açalım.
5 üzeri bir bölü, 4 eksi bir çarpı, 5 üzeri bir bölü 4 artı 1 şeklinde yazmış olduk.
Burada 5 üzeri bir böyle 4 eksi birim aşağıdaki pay ve payda ile sadece eleştirecek olursak yukarıda bir kaldı bölü 5 üzeri bir bölü 4 artı 1 neyi eşit ise bu ifade gördüğüm üzere artık İzmir IX yazacağız.
Yani buradan cevabımız bizim Birgöl ilk germiş oluyor.
Sıkça Sorulan Sorular
Rasyonel ifadelerde sadeleştirme nasıl yapılır? Bir rasyonel ifade nasıl sadeleşir?
Rasyonel ifadeleri çarpanlara ayırma yöntemlerini kullanarak sadeleştirebiliriz.
- Verilen soruda paydalar eşit değilse ilk önce paydaları eşitle.
- Parantezlerin içlerini düzenle.
- Çarpanlara ayırma metodlarını ve özdeşlikleri kullan.
- Yapılan çarpanlara ayırma işlemlerinde ortak çarpanlar varsa onları pay ve paydada yok et.
Verilen rasyonel ifadelerde işlem önceliğine dikkat ederek sadeleştirme yapmalıyız.
Rasyonel ifadelerde sadeleştirme örnekleri nelerdir?
ifadesinin en sade halini bulalım.
Pay ve paydadaki ifadeleri çarpanlara ayırabiliriz.
2x2 - 2x - 6 = (2x + 3).(x - 2)
3x2- 5x - 2 = (3x + 1).(x - 2)
Gördüğümüz gibi (x-2) ifadesi ortak çarpan olarak bulunur.
Ortak çarpanları yok edersek rasyonel ifadenin en sade halini olarak buluruz.