Atmosfer ve İklim Soruları

TEMEL YETERLİLİK TESTİ 6. fő ✩ <0 Haritada numaralandırılan yörelerle ilgili verilen aşağıda- ki durumlardan hangisi, o yörenin iklim özellikleriyle doğ- rudan ilgili değildir? A) I numaralı yörede orman zenginliğinin fazla olması B) Il numaralı yörede kimyasal çözünmeye bağlı olarak lap- ya ve dolinlerin oluşması Cill numaralı yörede otsu bitkilerin hâkim olması D) IV numaralı yörede yıllık buharlaşma miktarının fazla ol- ması E) V numaralı yörede karın yerde kalma süresinin uzun ol- ması 8.

36. Aşağıdaki haritada İzlanda'da patlayan bir volkan- dan çıkan küllerin etkilediği alanlar gösterilmiştir. Bu haritaya göre küllerin etkilediği alanda bu- lunan ülkeler arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) Rusya Irak B) Almanya C) Belçika E) İtalya 38

Basınç ve Rüzgârlar BASINÇ • Atmosferi oluşturan gazlar ağırlıklarına bağlı olarak yeryüzünde- ki cisimler üzerine bir kuvvet uygular. Atmosferi oluşturan gazla- rın yeryüzündeki cisimler üzerine yaptığı bu baskıya atmosfer ba- Sıncı denir. Hava basıncı, barometre ile ölçülür, birimi milibar (mb). ● Normal atmosfer basıncı; 45° enleminde, 0 °C sıcaklıkta deniz se- viyesinde ölçülen 1013 mb basınçtir. Çevresine göre basıncın faz- la olduğu alanlara düşük olduğu alanlara ise denir. Havanın yeryüzüne yaptığı basınç zamana ve yere göre değişir. Atmosfer basıncını gösteren eğrilere denir. Bu eğrilerle çi- zilen haritalara ise izobar haritaları adı verilir. 1010 1008 1006 1004 I. 1010 1015 5. ÜNİTE İKLİM BİLGİSİ 1020 1025 II. Yukarıdaki I. şekilde merkeze doğru gidildikçe basınç değerleri düşer. Vip Sıcaklıkla b Alçalıcı Rüzgâr Yüksek dikey y Yaz me keti bur alçalıcı

LEYEN FAKTÖRLER Sıcaklık (Termik faktörler) Hava ısındıkça yükselir. Yoğunluğu ve yere yaptığı basınç azalır. Soğudukça yoğunluğu ve ağırlığı artar. Yere yaptığı basınç artar. Ekvator ve çevresi, ısınma ve yükselici hava hareketi sonucu basınç alanıdır. Kutuplar ise soğuma ve alçalıcı hava hareke- basınç alanıdır. ti sonucu ● Kutup Termik Yüksek Basınç Deniz rumur çekin

m miktan, azaldıkça kanıt o olması kması lük Sic re göre SIC mün y gu 1. 40 45 7 35 30 TEST-2 25 20- 15 Doyma miktarı (gr/m³) 10 GD 0+ 0 4,85 5 6,8 19,39 10 15 D 13,70 200 12,85 17,33 23,09 20 25 NEM VE YAĞ 30,66 30 42,20 35 Yukarıdaki grafikte 1 m³ havanın farklı sıcaklıklarda neme doyma miktarı verilmiştir. Buna göre, 25 °C sıcaklıkta neme doymuş bir hava kütlesinin sıcaklığı 15 °C düşerse, bu hava kütlesinin her metreküpünde kaç gram su buharı- nın yoğuşması beklenir? A) 9,39 B) 10,24 E) 32,48 Sıcaklık (°C) C) 12,85 3.

5. ÜNİTE İKLİM BİLGİSİ zünde gazla er ba- z se- faz- şir. Vip UYARI Sıcaklıkla basınç arasında ters oranti vardir. Alçalıcı hava hareketleri PAP 1018 -1016 -1014 -1012 Rüzgâr Yüksek basınç merkezinde dikey yönlü hava hareketi Yükselti 7. FASIKUL Yükselici hava hareketleri 1006 -1008 1010 -1012 Rüzgar Alçak basınç merkezinde dikey yönlü hava hareketi Yaz mevsiminde karalar çabuk ve çok ısınır. Yükselici hava hare- keti buralarda oluşturur. Karalar, kışın soğuduğu için alçalıcı hava hareketi görülür. Bu nedenle karalarda kışın oluşur. Deniz seviyesinden yükseldikçe atmosfer basıncı Bu du- rumun nedeni yükseldikçe atmosferin yoğunluğu, kalınlığı ve yer çekiminin azalmasıdır.

4. Yukarıdaki şekilde bir basınç sistemindeki rüzgâr yönleri gösterilmiştir. Bu rüzgârların aşağıdaki enlemlerden hangisi üzerinde yıl boyunca etkili olması beklenir? A) 30° K B) 45 G D) 60° K E60° G CY 30° G

7. Havanın açık olduğu ve mutlak nem miktarının az 7.duğu yerlerde günlük sıcaklık farkı fazla olur. Bu duruma aşağıdakilerden hangisi kanıt olarak gösterilir? A) Subtropikal çöllerde, kayaların mekanik çözülme şiddetinin daha fazla olması B) Sıcaklığı artan bir hava kütlesinin nem açığının da artması C) Yağış miktarının fazla olduğu bölgelerin doğal bitki örtüsünün gür olması D) Mart ayı sıcaklık ortalamasının, eylül ayı sıcaklık ortalamasından düşük olması E) Ilık deniz üzerinden soğuk kara üzerine doğru hareket eden hava kütlelerinin yağış bırakması 10

115 JUT 5. Atmosferde bulunan su buharının yoğuşabilmesi için hava sıcaklığının düşmesi gerekir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin yoğuşma- ya neden olması beklenmez? A) Işımayla enerji kaybeden soğuk yüzeylere hava kütlelerinin temas etmesi B) Nem ve sıcaklık bakımından farklı özellikteki hava kütlelerinin karşılaşması C) Deniz üzerinden gelen bir hava kütlesinin soğuk kara üzerinde hareket etmesi D) Nemli bir hava kütlesinin dağ yamacı boyunca yük- selmesi E) Bir dağ yamacı boyunca hava kütlesinin alçalması

9. Aşağıda, Türkiye'deki bir yörenin bazı özellikleri verilmiştir. • Doğal bitki örtüsü maki adı verilen, kısa boylu bodur ağaççıklardır. Defne, mersin, keçiboynuzu, zakkum tü- rü bitkiler yaygındır. • Lapya, dolin, uvala ve obruk türü oluşumlar yaygındır. • Otel, motel ve konaklama tesisleri yaygındır. Güneşli gün sayısı fazla, plajlar yaygın, tarihi eserler fazladır. • Ekim-dikim işleri yaygındır. Çalışan nüfusun bir kısmı ge- çimini seracılıktan sağlar. Buna göre bu yörenin, aşağıdaki bölge türlerinden han- gisinde yer aldığı söylenemez? A) Akdeniz iklim bölgesinde B) Karstik bölgede C) Tarım bölgesinde D) Turistik bölgede E) Sanayi bölgesinde 1

RK DÜNYASI eyerek aşağıdaki soruları cev rak da kabul do KOL 1. 10 13 HAVA DURUMU VE İKLİM ETKİSİ şağıda metinden ve haritadan yararlanarak soruları cevaplayınız. Sıcaklık ve nem bakımından iyi belirlenmiş fiziksel özellikler taşıyan ve bu özellikleri yatay yönde ve geniş bir alanda aynı kalan hava küre parçasına hava kütlesi denir. Hava kütlelerinin başlıcalan tropikal, kutupsal, de- nizsel ve karasaldır. Hava kütleleri sürekli olarak yer değiştirmektedir. Bu nedenle bir yerdeki sıcaklık, basing. rüzgår, nemlilik ve yağış gibi koşullar da değişir. Değişen bu koşullar, o yerdeki hava durumunu oluşturur. Buna göre belirli bir bölgede kısa bir süre içinde etkili olan hava olaylarına hava durumu denir. Meteoroloji istasyonlarında günün değişik saatlerinde hava durumuyla ilgili ölçümler yapılmaktadır. Uzun yıllar yapılan bu ölçümlerin ortalaması alınarak o yerin iklimiyle ilgili veriler elde edilir. Buna göre iklim, bir bölgede uzun yıllar boyunca etkili olan hava koşullanıdır. P84 10 16 712 1812 115 14 15 ww doğa KOLEJ1 13 7410 OMGM 15.12.2021 Çarşamba 00:00-24:00TSİ COĞRAFYA Haritada yaşadığınız il ile ilgili hava durumu şartlarını belirleyiniz. Bu durum haftalar boyunca devam edebilir mi? Açıklayınız.

2. Aşağıdaki verilen olguların hangilerinin hava durumuna ya da iklime ait olduğunu tablodaki ilgili alana işaretleyiniz. OLGU Antalya'da yaz mevsiminin sıcak ve kurak geçmesi Istanbul'da 8 Aralık'ta havanın yağmurlu olması Erzurum'da kış aylarında kar yağının fazla olması Trabzon'da sonbahar yağışlarının görülmesi 8 Aralık'ta Şanlıurfa'da sıcaklığın Antalya'ya göre düşük olması İKLİM LİSE BECERİ TEMELLİ ETKİNLİK - 18 HAVA DURUMU 3

ò. Sis, yatay görüş mesafesini belirli bir değerin altına düşüren meteoroloji olayıdır. Yeryüzüyle temas eden hava içerisindeki su buharının yoğuşması sonucu meydana gelir. Sisin meydana gelmesindeki temel etken hava kütlesinin sıcaklığının düşmesidir. Buna göre, hareket yönü oklarla gösterilen aşağıdaki hava kütlelerinden hangisinin sis oluşturması beklenmez? A) sis Soğuk kara C) Sıcak kara soğuk hair llık deniz sis E) Serin deniz Sıcak kara 191 B) D) Soğuk deniz Soğuk deniz sis sis Serin deniz Ilik deniz sis Sıcak deniz

4. Dünya'yı kuşatan atmosfer olmasaydı, aşağıdakilerden hangisinde artış beklenir? A) Biyolojik çeşitlilikte B) Yağış miktarında C) Yeryüzündeki su miktarında D) Oksijen miktarında E) Yeryüzündeki meteor kraterlerinin sayısında DO 54AN

14. 1 Çernozyom topraklar Tundra toprakları D) Il ve IV Kahverengi orman toprakları IV Yukarıda verilen toprak türlerinden hangileri orga- nik madde yönünden zengin olup verimli topraklar arasında yer alır? A) I ve II B) I ve IV Kahverengi bozkır toprakları C) II ve III E) Ill ve IV

Z KUŞAĞI Y 13 8. I. Karasal II. Subtropikal 1 Okyanusal V Tundra Coğrafi özellikleri dikkate alındığında, yukarıda veri- len iklim tiplerinden hangilerinin Türkiye'de görülme- si beklenmez? A) I ve II D) II ve IV B) I ve III E) II ve IV C) II ve III Z KUŞAĞI YAYINLARI