Felsefe Konuları

24. Sartre insanların mutlak bir doğası olmadığını söyler. Bu yüzden genel olarak hayatın anlamını sorma- nin da bir anlamı olmaz. Bir başka deyişle hepimiz doğaçlama yaparak yaşamak zorundayız. Bizler ne önceden belirlenmiş bir rolü, ne elinde oyun metni ne de bize ne yapacağımızı fısıldayan suflörleri ol- madan sahaya bırakılıveren oyuncular gibiyiz. Nasıl yaşayacağımızı kendimiz belirlemek zorundayız. Buna göre Sartre'ın bu görüşü; 1. determinizm II. indeterminizm III. otodeterminizm özgürlük anlayışlarından hangilerine uygundur? A) Yalnız! ®) Yalnız 11 C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III SOSYAL BİLİMLER 30

TYT - 36675875 14. Platon'da bütün sanatlar üçüncü dereceden bir yansımadir. Hem de olanın olduğu gibi yansıması değil, olanın göründüğü gibi yansıması. O halde sanat gerçeği yansıtmaz; bize gerçeği vermez, gerçeğe ulaştırmaz, aksine bizi ters bir yola sokarak gerçekten, hakikatten uzaklaştırır. Bu parçaya dayanarak Platon'un sanat görüşü ile ilgili; 1. Sanat oyuna benzer. II. Sanat taklittir. III. Sanat insanın yaratıcılığıdır. sonuçlarından hangilerine varılabilir? A) Yalp B) Yalnız 11 C) Yalnız III D) I ve II E) Il ve IU

16. Gautama Siddhartha asıl adı iken kurtuluş ara- yışı sırasında geçirdiği kişisel tecrübenin sonun- da ulaştığı durumun bir ifadesi olarak kendisine "bilen, aydınlanmış, uyanmış" anlamında verilen sifatlarla tanınan kişidir. Yukarıda verilen bilgiler aşağıdakilerden hangi- sine aittir? A) Kitab-ı Cilve B) Tien C) Avatar D) Kurtarıcı E Buddha

13. Snell, Yunan düşüncesinin insanlık tarihine en büyük katkı- sinin “zihnin keşfedilişi" olduğunu söylemektedir. Akıl önce- si efsanevi (mitolojik) ve insan biçimci anlayışlarla salt akıl- ci bir dünya görüşü arasındaki ayrım ilk defa ortaya çıkmış ve o tarihten bu yana insan düşüncesinin vazgeçilmez bir kazancı haline gelmiştir. Bu dünya görüşünün ortaya çıkma- sina en büyük katkıyı ise hiç şüphesiz Yunan felsefesi yap- mıştır. Bu parçada felsefenin; I. eleştirel olma, II. rasyonel olma, III. evrensel olma, özelliklerinden hangilerine değinilmiştir? A) Yalnız B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) Yalnız III

11. Akil tabiata aykırı olan hiçbir şey istemeyeceği için, öyle ise o herkesin kendi kendisini sevmesini, ken- di faydasını, kendisine gerçekten faydalı olan şeyi aramasını, insanı gerçekten daha büyük bir yetkinli- ğe götüren her şeye karşı iştahı olmasını ve mutlak olarak söylenirse, herkesin kendisinde bulunduğu kadar kendi varlığını korumaya çalışmasını ister. Ve bu nokta bütünün parçadan daha büyük olduğunun doğru olduğu kadar zorunlu olarak doğrudur. Spinoza'nın Etika adlı eserinden uyarlanan bu parçaya göre; 7. İnsan yalnızca kendisi için yaşamalıdır. 11. İnsanın doğasına uygun olan, kendi yararına olan şeylerin peşinde koşmasıdır. III. Ahlaki kararlar konusunda insanın özgürleşebil- mesi imkânsızdır. yargılarından hangilerinin doğru olduğu söyle- nebilir? A) Yalnız! B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

Soru 4 İngiliz feminist filozof Mary Astell, bir din adamı olan am- casından aldığı matematik, felsefe dersleri ile kendini geliştirmiş, daha sonra Londra'ya yerleşmiştir. Mary, dö- nemin diğer kadın filozofları gibi Descartes'in felsefesini yorumlamanın yanı sıra Locke'un görüşlerinden etkilen- mekle kalmamış, bu düşünceleri de savunur hale gelmiş- tir. Mary kadın ve erkeğin sahip olacağı ussal birikimin deneyimler ışığında kazanılacağını söylemiştir. Ona göre, kadına yönelik eğitimler düzenlenmelidir, alacağı eğitim, kadının kendisine olan özgüvenini yükseltecektir ama ka- din yine de ona göre kamusal görevlerde daha geri plan- da kalmalıdır. Parçaya göre, 1. Her şeye tecrübe, deneyim, izlenim ile ulaşılır. II. Kadınlar yüksek kamu mevkilerinde görev alırsa ba- şarılı olurlar. III. Akilsal birikim yine deneyden elde edilir. yorumlarından hangileri yapılamaz? A) Yalnız! B) Yalnız II C) Yalnız III E) II ve III D) I ve II

BİLİMLER rak Avustral- Imiştir. 11. Filozoflar, düşünsel süreçte ve onların ifade edilmesin- de dilin inceliklerine hâkim olarak onu ustaca kullanırlar. Hatta düşüncelerini açıklarken kavramların yetersiz kal- ması durumunda kavramları yeniden tanımlar veya yeni kavramlar üretirler. Düşünceyi ve dili sorgulayan felsefe, dil ve düşünce arasındaki ilişkinin en iyi örneklerini filo- zofların metinlerinde verir. Bu açıklamaya göre filozoflar için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? 0° ları ara- A) Kavramlara yeni anlam yüklerler. B) Kendilerine ait kavramları vardır. C) Dili ustaca kullanırlar. D) Dil ve düşünce ilişkisini felsefi metinlere yansıtırlar. E) Düşünceyi sorgulayarak felsefede mutlak kavramlara ulaşırlar. sistemplusyayınları

13 Kişilerin genetik haritalarının çıkarılması, ileride yaşana- bilecek hastalıkları önlemek amacıyla yapıldığı söylense de, insanın her türlü fiziksel-zihinsel gelişimine müdaha- de tehlikesini de birlikte getireceğinden böyle bir araştır- manın etik olup olmadığı ancak kâr-zarar mukayesesi yapılarak belirlenebilir. Bunları söyleyen kişinin aşağıdaki ahlak kuramların- dan hangisini savunduğu söylenebilir? A) Kant'ın ödev ahlakı kuramını B) Sartre'ın varoluşçu ahlak kuramını C) Aristippos'un hazcı ahlak kuramını D) Bentham'ın yararcı ahlak kuramını Bergson'un sezgici ahlak kuramını 15

8. Ne duyularımız ne de aklımız bizi mutlak hakikate ulaştı- rabilir. Duyular aldatıcı, akıl ise çelişkili yargılarla doludur. Bu nedenle insan, mutlak bilgiye yalnız inanç ile ulaşabilir. inancı besleyen ise kalptir. Bu parçaya göre doğru bilginin kaynağı aşağıdakilerdon hangisidir? A) Deney B) Akil C) Sezgi D) Fayda E) Duyum

2. 4 Anaximenes kozmolojik olayları, havanın seyrelme- si ve yoğunlaşmasıyla açıklamıştır. Ona göre, hava- nin yoğunlaşması yeryüzünü meydana getirmiştir. Yeryüzünden çıkan sisin seyrelerek ateş haline dö- nüşmesiyle ay güneş ve yıldızlar oluşmuştur. Şimşek, rüzgarlar tarafından bulutların birbirinden zorla ayrılmasıyla, depremler de kuraklıktan sonra toprağın ufalanıp parçalanmasıyla meydana gelmiş- tir. Buna göre Anaximenes'in felsefesi için aşağıda- kilerden hangisi söylenebilir? Al Felsefi sorunlara bilimsel açıklamalar getirdiği B) Doğa olayların doğadan hareketle açıkladığı Daha önce bilinenlerden yararlanarak yeni bilgi- lere ulaştığı D) Değişmeyen bir ana madde anlayışı geliştirdiği ET Evrenin temeline değişmeyi yerleştirdiği 25

Ben'i yaratan varlık veya tarih değildir. Tersine, varlığı ve tarihi yaratan 'Ben'dir. 'Ben' hür olarak varlığı yaratır. 'Ben' asıl, gerçek varlıktır. Bu parçada açıklanan türden varlık görüşlerine ne ad verilir? A) Realizm B) Materyalizm C) Pozitivizm D) Panteizm E) idealizm

Sosyal Bilimler Varlığı zorunlu varlık ve mümkün varlık olarak ikiye ayırır. Zorunlu varlık, var olmak için başka bir varlığa gereksinim duymayan, varlığını kendi özündeki zorunluluktan alan varlıktır, yani Tanrı'dır. Mümkün varlıklar ise, var olmaları kadar var olmamaları da mümkün olan varlıklardır. Tanrı dışındaki tüm varlıklar gibi evrende Tanrı'nın sonsuz cömertliği sonucu oluşmuştur. Bu parçadaki görüş aşağıdaki filozoflardan hangisine aittir? A) Descartes A B) Farabi C) Platon D) Hegel E) Husseri i mokmesi gibi, toplum içinde bulunan

14. Hobbes'un devlet görüşü insanı doğal bir durum içinde ta- nımlamasıyla başlamaktadır. İnsanların doğal durumda eşit olduklarını, kendi istek ve amaçları doğrultusunda birbirleriyle mücadele ettiklerini belirtir. Hobbes, herkesin herkesle savaştığı bir ortamı "İnsan, insanın kurdudur." şeklindeki meşhur sözü ile ifade eder. İnsanlar sürekli çatışma halinde oldukları için can gü- venliklerini korumak için devletin mutlak güç olduğunu belirtir. Yukarıdaki açıklamaya göre Hobbes'un devlet anlayışı için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? c A) Devlet doğal bir kurumdur. B) Devlet eşitlik ilkesine göre oluşmuş bir kurumdur. C) Devlet yapay bir kurumdur. D) Devlet teokrasi ile yönetilen bir kurumdur. E) Devlet hümanizm çerçevesinde yönetilen bir kurumdur. Diğer sayfaya geçiniz. 4

24. 21 - 25. soruları Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersini yasal olarak almak zorunda olmayan veya farklı müf- redat ile alanlar cevaplayacaktır. 21. Lise öğrenciliğim yıllarında öğretmenimiz demokratik bir usulle sinifimiza başkan seçeceğimizi söylemişti. Bu uy- gulama için önce kimlerin başkan olmak istediğini sordu. Birkaç arkadaşımız sınıf başkanlığına adaylığını koydu ve sonra oylama yapıldı. Yanımda oturan arkadaşım oyların yarıdan biraz fazlasını alarak başkan seçildi. Ben de oyumu sira arkadaşıma vermiştim. Demek ki ona oy vermeye ilişkin bilgim doğru idi. Bu parça aşağıdaki doğruluk ölçütlerinden hangisini ör- neklendirir? A) Tümel uzlaşım B) Fayda C) Açık seçiklik D) Uygunluk E) Tutarlılık ondisine ve topluma faydalı olmak

6) Orta Çağ, felsefeyi hemen işin başında, bilerek prati- gin -dinin ereklerinin- hizmetine koşmuştur. Ona göre felsefenin göreceği iş, duygu ve kanılarda sağlam ve tartışmasız olarak elde bulunani, pekiştirilmiş olanı, dü- şünce ile açıklığa kavuşturmak ve kavramsal olarak dile getirmektir. Bu parçadan çıkarılabilecek sonuç aşağıdakilerden hangisidir? A) Tanrı buyruklarını akılla temellendirip anlaşılır hale getirmek, felsefenin biricik işlevidir. B) Felsefe, davranışların temelindeki nedenleri anlama işlevini yüklenmiştir. CyDin ile felsefe, aynı gerçekliği kavramaya çalışmıştır. D) Düşünmenin düzeyini üst boyutlara ulaştırmada di- nin işlevi önemlidir. E) Vahiyle gelen bilgilerin temellendirilmesini ancak dini çalışmalar Üstlenir. ibn Ruşd'e göre telsete ile din aynı memeden süt emen iki kardeş gibidir.

B) C) D) E 13. Protagoras, farklı duyuların farklı, hatta karşıt görüş ve izlenimler meydana getirdiğini söyler. Hasta ve sağlıklı, aç ve tok olma, hareketli ve durgun olma algıların niteliğini değiştirir. Böyle bir durumda doğ- ruluğu belirleyecek bir ölçüt yoktur. Nesnel bir ölçüt olmadığına göre her insan bilginin ölçütüdür. Protagoras'ın bu görüşü aşağıdakilerden hangi- sine ters düşmektedir? A) Doğru bilgiye akil yoluyla ulaşılabilir. B) Nesnel bir algı olmadığı için insan ölçüt alınma- lidir. C) Bilgi onu üreten insanın niteliklerini taşır. D) Varlığın mutlak bilgisini elde etmek imkânsızdır. E) Doğru bilgi insanların düşüncelerine göre biçim- lenir. 8