Doğal Ortamda İnsan Etkileri Soruları

2. Deniz seviyesinden yükseldikçe atmosfer basıncı her 30 metrede yaklaşık 3,5 mb azalır. Atmosfer basıncının düş- mesiyle orantılı olarak oksijen basıncı da düşer. Yüksekle- re çıkan insanlarda aşırı nefes alma sendromu, eforla bir- likte tıkanma, idrar miktarında artma, geceleyin sık uyanma gibi fizyolojik değişmeler gözlenir. Yükseklere çıkıldıkça azalan oksijen basıncına vücudun kendini adapte etmesi olayına "aklimatizasyon" adı verilir. Bir kişi yıllarca yüksek irtifada yaşarsa zamanla düşük ok- sijen basıncına aklimatize olur. TOPRAL Aşağıdaki haritada fiziki özellikleri benzer olan beş dağcının uzun yıllar yaşadıkları ülkeler numaralandırılmıştır. IV Inoit Buna göre, kaç numara ile gösterilen ülkede yaşayan dağ- cının 8848 metrelik Everest tırmanışına daha kolay aklima- tize olması beklenir? A) I B) II C) III D) IV E) V 5. 104 BL di ol A 3 S

1- Örnek - 2 "İlk çağlarda insanlar, kervanlarla ve kara yolu aracılığı ile bir yerden bir yere gidebiliyorlardı. Yeni Çağ'ın başlarından itiba- ren kara yoluna deniz yolu ulaşımı eklenmiştir. 1800'lü yılla- rin sonundan itibaren, buharla işleyen gemi ve trenlerin devre- ye girmesiyle, ulaşımda büyük ilerlemeler kaydedilmiştir. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra ise hızı 1000 km/saat'i aşan jet uçak- larının icadıyla, 3-4 saat içinde bir kıtadan başka bir kitaya git- mek olanaklı olmuştur." Yukarıda verilen parçaya göre, aşağıdaki yargıların hangi- sine ulaşılamaz? Aşa A) En hızlı ulaşım hava yolu ulaşımıdır. B) Deniz yolu ulaşımı kara yolu ulaşımından sonra ortaya çık- mıştır. HO C) İlk çağlarda insanlar kara yolu ulaşımını kullanmıştır. D) En ucuz yük ve yolcu taşımacılığı kara yolu ile yapılmakta- dır. E) Ulaşım sistemleri sürekli gelişme göstermektedir. B

-- biri olan Ömer attığı adımlar ve bütün şairleri şağıdakilerden B PALME YAYINEVI B TYT/ Türkiye Geneli-1 29. Genellikle (çoğunlukla) hüzün ile ilişkilendirilen sonbahar 1 mevsiminin kokuları biyolojik, kimyasal ve psikolojik faktörlerin (etmenlerin) buluşmasıyla nostaljik (duygusal) ||| 11 bir etki oluşturur. Insan beyninde koku sinyallerinin IV (işaretlerinin) duygular ve bellek (hafıza) verileriyle V işlenmesi, sonbahar kokusunun her insanda farklı biçimde deneyimlenmesiyle sonuçlanır. Bu parçada numaralanmış sözcüklerden hangisinin anlamı, ayraç içinde verilenle uyuşmamaktadır? AYI B) II C) III D) IV EXV

e { { { 4. Her iki kutup noktasında Güneş'in görülmeye baş- ladığı tarihte Türkiye'de aşağıdaki olaylardan hangi- sinin görülmesi beklenir? A) Yaz mevsiminin başlaması Gece gündüz eşitliğinin yaşanması C) Yılın en kısa gündüzünün yaşanması D) Güneş ışınlarının en büyük açıyla gelmesi E) Kış mevsiminin sona ermesi

2. Özellikle eski göl tabanlarındaki killi ana kaya üzerinde oluşur. Ana kayanın killi olmasından dolayı bünyesinde fazla miktarda kil bulunan bu topraklar kurak dönemde çatlar. Bu dönemde çatlaklardan dökülen malzemeler, toprağın yağışla birlikte şişmesinden dolayı tekrar yüzeye çıkar. Bu nedenle bu topraklara "dönen toprak" adı verilmiştir. Türkiye'de bu anlamına gelen topraklara; Trakya, Güney Marmara ve Muş Ovası'nda rastlanır. ==== Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır? A) alüvyal toprak C) çernozyom E) litosol B) kolüvyal toprak D) vertisol

14. Türkiye'de tarım ürünlerin ekim alanları bazı faktörlere göre dağılış göstermektedir. Ekim alanlarının bazıları dar B iken bazı ekim alanları geniştir. S Buna göre tarım ürünlerimin ekim alanları; A devlet kontrolü, II. ekonomik faaliyet çeşitliliği, bo III. sıcaklık ve yağış faktörlerinden hangilerine bağlı olarak değişkenlik -göstermez? A) Yalnız I DI ve II UPBEA nee nel B) Yalnız II C) Yalnız III E) II ve III ansnia (3 1.

ar kurul si lle Viln A 7. Aşağıdaki şekilde bitki örtüsünün yeryüzünde oluştures kuşaklar gösterilmiştir. İğne Yapraklı Ormanlar Karışık Yapraklı Ormanlar Geniş Yapraklı Ormanlar Geniş Yapraklı Ormanlar Karışık Yapraklı Ormanlar A Iğne Yapraklı Ormanlar A) Yıllık hareket (B) Eksen eğikliği Dünya'nın şekli D) Günlük hareket EX Yörüngenin şekli c 90° 90° 60° 30 0 30 60° Bu kuşakların oluşmasına yol açan temel etken aşa dakilerden hangisidir? 9. Aşağıdaki paragraflarda dört öğrenci yaşadıkları yörele bulunan toprak çeşitleriyle ilgili tanımlamalar yapmıştır. Neriman: Bir delta ovasında yaşıyorum. Burada akarsu biriktirdiği topraklar üzerinde çok çeşitli üri yetiştirebili A Kirs ola rinc kül Aş ara A) B D E 10.

4. Dünya'da ülkelerin demografik yapıları hakkında bilgiler veren önemli sayısal verilerden bir tanesi de "nüfusun ikiye katlama süresidir". Nüfus artış hızının yüksek olduğu toplumlarda bu süre oldukça kısa, nüfus artış hızının az olduğu ülkelerde ise uzundur. Buna göre, aşağıda verilen ülkelerden hangisinde nüfusun ikiye katlama süresi diğerlerinden daha fazladır? A) Almanya B) Azerbaycan C) İran D) Türkiye E) Mozambik A

38. İnsanların yaklaşık 10.000 yıl önce tarımsal faaliyetlerle uğraşmaya başlaması yerleşik hayata kapı aralamış ve insanların bir arada yaşaması şehir yerleşmelerinin temelinin atılmasına neden olmuştur. A) I III* Buna göre, haritada gösterilen alanlardan hangisi ilk şehir yerleşmelerinin kurulduğu alanlara örnek gösterilebilir? B) II OIV C) III D) IV 40- E) V 1

iz ||| te- Enerji Güzergâhları 9. Aşağıda, Türkiye'deki doğal gaz boru hatlarından dördü hak- kında bilgi verilmiştir. ığı . Rus doğal gazının Karadeniz dibinden geçirilerek Sam- sun'dan Türkiye'ye ulaştırıldığı boru hattıdır. Mavi Rus doğal gazının Karadeniz dibinden geçirilerek Kırklare- li'den Türkiye'ye ulaştırıldığı boru hattıdır. Azeri doğal gazının Gürcistan ve Türkiye üzerinden Yuna- nistan'a ulaştırıldığı boru hattıdır. Rus doğal gazının Ukrayna, Romanya ve Bulgaristan üze- rinden Türkiye'ye ulaştırıldığı boru hattıdır. Bu boru hatları içerisinde aşağıdakilerden hangisine yer verilmemiştir? A TANAP B) Mavi Akim C) Türk Akım D) Rusya - Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı E) Doğu Anadolu Doğal Gaz Ana Iletim Hattı Longeled Cres 40. Aşağıdaki haritada Türkiye'deki petrol boru hatları gösterilmiştir.

6. I. Sel olaylarının sıkça görülmesi II. Yağışlardaki asit oranının artması III. Nadasa bırakılan arazilerin azalması IV. Orman arazilerinde milli parkların oluşturulması Yukarıdakilerden hangileri, bir bölgede doğal ortamın bozulmaya uğradığının göstergelerin- dendir? AI ve II ve IV B) I ve III C) II ve III E) III ve IV 11

8. BASIND Şanlıurfa'ya 15 km uzaklıkta olan yerleşim ala den yaklaşık 12.000 yıl önce inşa edilmiştir. Dünyanın nen en büyük ve en eski tapınağıdır. İnsan biçiminde tasvir edilmiş "T" şeklindeki sütunlar üzerinde çok sayıda hay- van tasvirleri ve soyut semboller bulunmaktadır. Yerleşim alanı, UNESCO tarafından 2018'de Dünya Mirası Liste- si'ne alınmıştır. Basında anlatılan bu yerleşim alanı aşağıdakilerden hangisidir? A) Alacahöyük C) Çayönü A) Tsunami C) Sel ve taşkın E) Kültepe 9. Aşağıda verilen afetlerden hangisinin oluşumunda iklim koşulları etkili değildir? Serisi Branş Denemeleri B) Göbeklitepe D) Çatalhöyük E) Kuraklık BY Orman yangınları D) Kasırga 625

87. Aşağıda verilenlerden hangisi Türkiye akarsularının genel özellikleri arasında yer almaz? A) Debileri ilkbahar döneminde artar. B) Rejimleri düzensizdir. C) Genelde boyları kısadır. D) Akış hızları fazladır. E) Denge profiline ulaşmışlardır.

16. Doğal ve kültürel miraslara yönelik beşeri kaynaklı tehlikeler artarak devam etmektedir. Aşağıdakilerden hangisi bu tehlikelerden biri de- ğildir? A) Deprem, tsunami ve volkanik patlamalar B) Baraj yapımı ve madencilik faaliyetleri C) Taşıma kapasitesi üzerinde turist ziyaretleri D) Yasa dışı avlanma ve tarihi eser kaçakçılığı E) Savaş ve iç karışıklıklar V 2

8 7. 8. Y.D Ekvator O. D orto kusk Orto Besi hayvancılığı kis Sovon IV Orman işletmeciliği Haritada işaretlenmiş alanlardan hangisinde doğal koşulların insan hayatı üzerindeki belirleyici etkisi diğerlerine göre daha fazladır? (A) I B) I C) II Ada D) Ok sonusa Tarım faalivetlori E) V

36. Az gelişmiş ülkelerin özellikleri ile ilgili aşağıdaki- lerden hangisi söylenemez? A Tarımsal üretimde doğal koşulların etkisi fazladır. B) İhracatında ham madde ürünlerinin payı yüksektir. Doğal nüfus artışı yüksektir. D) Birincil ekonomik faaliyetlerde çalışanların oranı yük- sektir. E Tarım faaliyetleri intansif yöntemlerle yapılır. 2