İç Kuvvetler Soruları

9. İç kuvvetler olarak bilinen orojenez, epirojenez, deprem ve volkanizma kaynağını yerin iç kısmından alan kuv- vetlerdir. Özellikle magma tabakasının sıvı halde bu- lunması ve hareketli olması iç kuvvetlerin meydana gel- mesine zemin hazırlar. Yeryüzünün şekillendirilmesinde iç kuvvetlerin daha çok yapıcı olduğu bilinmektedir. İç kuvvetlerin meydana gelmesi ve etkileri farklılık göster- mektedir. Buna göre, aşağıda verilen iç kuvvetlerden hangisi- nin gelişim ve etkisi diğerlerine göre daha yavaştır? A) Seizma B) Volkanizma C) Orojenez D) Epirojenez E) Depremler liği 0 0 0 0 0 0 OOOO sa

8. Aşağıdaki şekilde bazı yer miştir. Esnek olan tortul tabakaların kıvrılıp yükselmesiyle kıvrım dağları oluşur. Kıvrılan tabakaların yükselen kubbe şeklindeki kısımlarına "X", çukurlaştığı kısım- larına da "Y" denir. Buna göre, yukarıdaki şekilde X ve Y ile gösteri- len yer şekilleri aşağıdakilerden hangisidir? X A) Antiklinal B) Horst C) Regresyon D) Senklinal E) Senklinal Y Senklinal Graben Transgresyon Antiklinal Graben

19 Asada mamaralarla gösterilen kutularda çeşitli olaylar, yeryüzü şekilleri ve kavramlar verilmiştir. Burd rin hangi iç kuvvetin etkisiyle oluştuğunu belirleyerek ilgili numaraları aşağıdaki noktalı yerlere yanınız 1 Himalaya Daglari'nin oluşmas Yer kabuğunda kırılmalar meydana gelmesi Kaldera 10 Etna, Vezúv, Mayon ve Krakatan gibi dağların oluşması Batolit Yeni bir kara parçasının ortaya çıkması 16 Yüksek kesimlerde fosillere rastlanması Volkan konisi a) Epirojenez b) Orojenez. c) Volkanizma c) Deprem Derinlik kayaçları Episantir Kiyilarda taraçaların oluşması Lav platolarmın oluşması 17 20 23 Çöküntü alanların oluşması Maar Kaledoniyen ve Hersiniyen kıvrımlarının oluşması Kırık dağlarının oluşması I m f p 3 Iskandinav Yarumadasinm yükselmesi Kaya düşmesi ve toprak kay- ması gibi kütle hareketlerini tetiklemesi 9 Yer kabuğunun yükselme ve alçalma şeklinde hareket etmesi 12 Deniz ilerlemesi 15 Ege Denizi'nin oluşması 18 KAYA Yer kabuğunun tadir. Kayaç (tag) mermer tek bir inceleyen bilim d Antiklinal ve senklinal alanların oluşması Insanlar, ilk g li alanlarda kulla ve savaş aleti ( ve mesken yapa karplanması ve yaçların kullan Sıcak su kaynaklarının oluşması 24 Po Ovasi ve Venedik'in bulunduğu alanın çökmesi 23 Görsel 1.19: Fark gruba a Sem

DÜNYANIN YAPISI VE OLUŞUM SÜRECİ farklı yer- 39 ve 40. in oluş- kilerden 40. Yanda oluşumu verilen I ve II. şeklin yüksek- te kalan kısımlarına ülkemizdeki hangi dağlar örnek verilebilir? Lşekil oroglu Dağları B) Bozdağlar C) Canik Dağları D) Küre Dağları E) Ağrı Dağı A) I 41. Uludağ Üniversitesi Coğrafya Bölümü öğrencisi bir grup araştırmacı; Baty Anadolu'dan başlayarak sırayla Göller Yöresi, iç Anadolu'nun güneyi, Gü- neydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu'da kapsamlı bir arazi çalışması yapmış ve bu bölgelerle ilgili şu sonuçlara ulaşmışlardır: I. Yeryüzü şekilleri bakımından sade bir görünü- me sahip olmakla birlikte rüzgârların aşındırma ve biriktirmesiyle oluşmuş yeryüzü şekilleri ol- dukça fazladır. II. Levha hareketlerine bağlı olarak kırılmalarla yer yer horst-graben sistemleri oluşmuştur. III. Ortalama yükseltileri oldukça fazla olan volkan dağları bir hat boyunca güneybatı-kuzeydoğu yönünde uzanır. IV. Türkiye'de karstik şekillerin en yaygın olduğu alanlardandır. II. şekil Aydın Dağları Yunt Dag Beydağları Yıldız Dağları Menteşe Dağları V. Ortalama yükseltisi 800-1000 m civarında olup Karacadağ Volkanı, bölgenin en engebeli ve en yüksek alanıdır. Buna göre yukarıda verilen özelliklerden hangi- si Batı Anadolu'da bulunan bir alana aittir? BH C III D) IV B) C) E) V

50. Aşağıda verilenlerin hangisinde iklimin etkisi yoktur A) Volkanik faaliyetlerde B) Toprak oluşumunda C) İnsanların yeryüzüne dağılışında D) Aşınım şekillerinin oluşumunda E) Tarımsal ürün çeşitliliğinde v L V

7. Aşağıda deprem dalgalarına ait özellikler verilmiştir. Yeryüzüne ilk ulaşan ve saniyede 8 km yol alan bu dalgaların zemini sıkıştırma ve genişletme özelliği bulunmaktadır. Saniyede 4.5 km yol alarak yüzeye ulaşır ve yü- zeyi sağa-sola, yukarı-aşağı doğru sallar. Saniyede 1.5 km yol alan dalgalar salınım hare- keti meydana getirdiği için yıkıcı etkisi en fazla- dir. Bu dalgalar, sırasıyla aşağıdakilerden hangisin- den doğru verilmiştir? A) Boyuna, Enine ve Yüzey dalgalar B) Enine, Boyuna ve Yüzey dalgalar C) Yüzey, Enine ve Boyuna dalgalar D) Boyuna, Yüzey ve Enine dalgalar E) Enine, Yüzey ve Boyuna dalgalar

2. Hindistan kütlesi 71 milyon yıl öncesinden günümü- ze kadar kuzeye doğru hareket ederek 10 milyon yıl önce Avrasya levhasına çarpmış ve günümüzde de bu levhayı sıkıştırmaya devam etmektedir. Bu duruma aşağıdakilerden hangisi kanıt olarak gösterilebilir? A) Avrasya kıtasının doğusunda deprem ve tsuna- milerin oluşması B) Himalayaların yükselmeye devam etmesi C) Sibirya'nın iç kesimlerinde zengin kömür yatak- larının oluşması D) Akdeniz Havzası'nda aktif yanardağların bulun- ması E) Avrasya'nın batısında Ölü Deniz'in oluşması

KAZANIM SORULARI 18 iç kuvvetlerin kaynağı aşağıdakilerden hangisidir? A) Sima B) Manto C) Sial D) İç çekirdek E) Litosfer 19 Kasım Hoca, öğrencilerinden menderes şekline ait bilgiler vermelerini istemiştir. Ahmet: Sık sık yatak değiştirirler.

7. Kalınlık ve yoğunlukları farklı olan yer kabuğu parçaları magma üzerinde ağırlığı ölçüsünde dengededir. Ağır olan yerkabuğu parçaları magmaya daha fazla gömülü iken az olan yerkabuğu parçalarında magmaya gönülme daha azdır. Yer kabuğunun magma üzerindeki bu den- gesinin bozulması durumunda toptan yükselmeler veya alçalmalara bağlı olarak epirojenez meydana gelir. Buna göre bir bölgede yaşanan epirojenez sonucun- da aşağıdakilerden hangisinin yaşanması beklenir? AYüzeydeki kayaçların fiziksel ayrışma hızının artması iklim B) Deniz ilerlemesi veya gerilemesine bağlı olarak kıyı çizgisinin yerinin değişmesi C) Karalar üzerindeki yükselti farklarının büyük oranda ortadan kalkması D) Jeosenklinal tabanındaki tortulların yan basınçlar sonucunda kıvrılarak su yüzeyine çıkması E) Şiddetli volkanik faaliyetlerin yaşandığı alanların genişlemesi B SOSYAL BİLİMLER -) 3

jik 2. A) B K Bazalt Andezit Tüf Yukarıdaki şekilde peri bacası gösterilmiştir. Peri bacası oluşumuna neden olan dirençli, sert K kayacı ile yumuşak L kayacı aşağıdakilerden hangisinde doğru eşleştirilmiş- tir? Bazalt Andezit Tüf EX Jips Kalker Granit Tüf L K Gnays Bazalt L 3. Tortul kayaçların oluşumunda ayrışmış malzemenin dış ku yetler tarafından tagının biriktirilmesi etkili olmaktadır.

MIL B Aşağıdaki haritada bazı bölgeler koyu renkle gösterilmiştir. DEBİR YINLARI 8. Bu bölgelerin tümünde, I. kasırga ve hortum, II. deprem, III. ciğ IV. volkanik patlama afetlerinden hangilerinin görülme sıklığı daha fazladır? At ve Il D) II ve IV B) I ve III E) II ve IV Cttve III

12. Aşağıda orojenez olayı sonunda olmuş iki yer şekli göste- rilmiştir. ++++ 1. Bu yer şekilleri ile ilgili aşağıdakilerden hangileri söy- lenemez? A) 1.sekil yan basınçlara uğrayan sert yapıdaki tabaka- ların kırılmasıyla oluşur. B) II. şekilde yüksekte kalan kısımlara antiklinal denir. C) Himalaya dağlarının oluşumu II. şekildeki gibidir. D) I. şekildeki oluşumda fay hatları bulunur. E) Bu oluşumlar 1. jeolojik zamanda oluşmuş arazilerde yaygındır.

3. Aşağıda tanımları verilen yer şekillerinin isimlerini bularak ilgili alana yazınız. a. b. C. d. : Volkan konilerinin üst kesimlerinde meydana gelen patlama sonucu oluşan çukur- lardır. Magmanın tabakaları keserek damar şeklinde katılaşmasıyla oluşan şekillerdir. Magmanın tortul tabakalar arasına yerleşip katılaşması sonucu oluşan şekillerdir. Magmanın bir damar aracılığıyla tabakalar arasına sokulması sonucu oluşan man- tara benzer şekillerdir.

Aşağıdaki metin ve görselden yararlanarak sorulan cevaplayınız. İç kuvvetlere bağlı olarak meydana gelen olaylardan biri de volkanizmadır. Magmanın yeryüzüne çıkması ya da yeryüzüne kadar sokulması olayına volkanizma denir. Volkanizma, yüzeysel volkanizması ve derinlik vol- kanizması olmak üzere ikiye aynlır. Buhar gazı ve kül yığını Volkan bacası Volkan konisi Dayk Sill Krater Lav akışı Kül katmanları Magma Lakolit 1. Derinlik volkanizması sonucu magmanın soğuması ile oluşan volkanik yapılar nelerdir? COĞRAFYA

9) Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'de fay hatlarının yaygın olduğunu kanıtlar? A) Termal kaynakların bulunması B) Dağların doğu-batı doğrultulu olması C) Yüksek platoların yaygın olması D) Toprak erozyonun yaygın olması E) Karstik arazilerin bulunması

Aşağıdaki şekilde iki kitasal levhanın çarpışma alanı ve meydana gelen sıradağ oluşumu gösterilmiştir. C) III Şekildeki levha hareketi ve meydana gelen yer şe- killeri esas alındığında haritada işaretli levha sınırla- rindan hangilerinde benzer bir oluşumların meydana geldiği söylenebilir? A) I B) II D) IV 3. Bu ça E) V A laurim