Topraklar Soruları

9. • Vertisoller • Tundra toprağı • Podzol toprak Bu toprak türlerinin ortak özellikleri arasında, 1. Horizon oluşumuna rastlanmaz. II. Tarımsal açıdan verimsizdirler. III. Taşınmış topraklardır. verilenlerden hangileri gösterilemez? A) Yalnız I TYT D) I ve III B) Yalnız II E) II ve III B C) I ve II

IKLIM BILGIS HORIZONLAR A B C D üst toprak alt toprak A) Alüvyon topraklar B) Kolüvyon topraklar C) Lös topraklar D) Moren topraklar E) Terrarosa topraklar ana kaya Yukarıdaki toprak horizonları (katmanları) veril- miştir. Horizonları olan İklim ve bitki örtüsü hakkında bilgi veren toprak tipi aşağıdakilerden hangisi- dir?

e i 4 3. 1. İklim özellikleri II. Bitki örtüşü *. III. Jeolojik yapı IV. Boylam derecesi- V. Yer şekilleri Yukarıdakilerden hangileri toprağın oluşumunu etkileyen faktörler arasında gösterilemez? A) I ve 11 B) I ve III •D) Ill ve IV E) IV ve V C) ve III Türkiye'de su kaynakları konusunda arastırma vanan

7. Kâğıt IL Gübre II. Çimento IV. Seramik Türkiye'de, yukarıdaki endüstri kollarından hangi- lerinde toprak ham madde olarak kullanılır? A) I ve II D) II ve II SOSYAL BİLİMLER B) I ve III E) Il ve IV C) I ve IV 116

Toprak oluşumuna etki eden beş temel etmen vardır: İklim, bitki örtüsü ve organizmalar, topoğrafya, ana malzeme ve Bu faktörlerden sadece biri ya da bir kaçı eksik zaman. olunca toprak oluşumunu tamamlayamaz. Toprağın oluşu- gerçekleşmez. Iklim toprağın oluşumunda rol oynayan en önemli faktör- lerden ilkidir. Küresel ölçekte ana toprak tipleri ve ana iklim türleri (Köppen İklim Sınıflandırması) arasında belirgin bir uyum vardır. İklim bağlamında toprak oluşumuna etki eden en önemli iki etken sıcaklık ve yağıştır. Her iki etken de ana kayanın ayrışmasında etkin rol oynar. Topraktaki periyodik Isınma, soğuma, nemlilik ve kuraklık fiziksel, kimyasal ve biyolojik faaliyetlere önemli ölçüde etki eder. Ana kayanın güneşe göre konumu, bulunduğu iklimin ve topoğrafyanın temel özellikleri gibi birçok etken sıcaklığı belirler. Günlük sıcaklık farkının yüksek olduğu alanlarda anakayanın ay- rışma hızı da yüksek olur. Yine sıcaklığın yüksek olduğu bölgelerde (nem ile birlikte) toprak mikroorganizmalarının aktivitesi, toprak kimyasal reaksiyonlarının sıklığı, şiddeti ve bitkilerin büyüme hızı da yüksektir. mu 2. tema.org.tr Yukarıdaki okuma metninin içeriği düşünüldüğünde aşağıda verilen sorulardan hangisinin cevabına ulaşı- lamaz? A) Toprak oluşumuna etki eden etmenler nelerdir? B) Sıcaklığın yüksek olması toprak oluşumunu nasıl etki- lemektedir? C) Dünya üzerinde ana toprak tiplerinin dağılışı ile uyum gösteren etken nedir? D) Günlük sıcaklık farkının yüksek olduğu alanlarda ana- kayanın ayrışma hızı nasıldır? E) Nemli iklim koşulları toprak verimini nasıl etkiler?

kumu top 2. Kahverengi ve kestane renkli step toprakları orta kuşak karalarının iç kesimlerinde yayılış gösterir. Bu topraklardan; • kahverengi step topraklarında yıllık yağış 200-400 mm arasında, • kestane renkli step topraklarında yıllık yağış 400 - 600 mm arasındadır. Yalnız bu özellik dikkate alınarak bu iki toprak birbiriyle karşılaştırıldığında, 1. Tuz ve kireç birikimi daha azdır. II. Humus miktarı daha fazladır. S III. Toprak gelişimi daha zordur. - IV. Toprakta yıkanma daha zayıftır. onde os bilgilerinden hangileri kestane renkli step toprakları için uygun olur? Ave Il Dil ve IV Kafa Dengi Ive E) ve IV II ve III 14 k 1 1 1 15

7. Büyük Menderes, Küçük Menderes, Gediz ve Bakırçay Ba- ti Anadolu'da yer alan graben ovalarıdır. Coğrafi özellikleri göz önüne alındığında, bu ovalarda aşağıdaki toprak tiplerinden hangisinin daha yaygın ol- duğu söylenebilir? A) Alüvyal C) Kahverengi orman B) Terra rossa D) Çernozyom E) Kahverengi bozkır

10. Çoraklaşma; kurak ve yarı kurak iklim bölgelerinde suyun bu- harlaşması ile, toprağın alt katmanlarında (horizon) bulunan tuzların toprak yüzeyine çıkması sonucu oluşur. ||| IV V 8. Yukarıdaki haritada numaralandırılmış alanların hangi- sinde çoraklaşma görülme ihtimali daha azdır? A) I B) II C) III D) IV E) V

A Toprakların genellikle yukaridan aşağı doğru farklı tabaka- lardan meydana geldiği görülür. Horizon denilen bu tabaka- lanın fiziksel ve kimyasal özellikleri birbirinden farklıdır. Ol- gun bir toprağın dört ana horizonu bulunur fakat her toprak çeşidinde bu horizonlar tam olarak gelişmemiştir. Buna göre; I. horizonlaşmanın olmadığı, II. genellikle A ve C horizonlarının daha fazla geliştiği topraklar aşağıdakilerden hangisinde doğru örneklendi- rilmiştir? A) B) C) D) E) 1 Çernezyom Kolüvyal Alüvyal Laterit Moren A 11 Halomorfik Podzol Kalsimorfik Regosol Terra rossa 11.

TYT/Sosyal Bilimler «> Orta kuşağın nemli iklim bölgelerinde yaprağını döken ağaçlardan meydana gelen ormanların ze- mininde oluşan koyu renkli,organik maddesi bol,- kireç oranı düşük tarıma elverişli toprak türüdür. - Yağış yetersizliğinden dolayı yıkanma az, şiddetli buharlaşmadan dolayı da tuzlu ve kireçlidir. Or- ganik madde bakımından fakir olan bu toprakla- rin tarımsal değeri çok azdır - Kızılçam ağaçları ve maki bitki örtüsü altında ve özellikle de kalkerler üzerinde oluşur. Bileşimin- de çok miktarda demir oksit bulunduğundan kır- mızı renklidir. 11. - - Kimyasal ayrışmanın hızlı olmasından dolayı olu- şumu hızlı, kalınlığı fazladır. Demir oksit bakımın- dan zengin kızıl renkli topraklardır. Yoğun bitki örtüsü altında oluşmalarına rağmen aşırı yıkan- ma ve canlıların humusu tüketmeleri nedeniyle organik madde birikimi azdır. Yukarıda özellikleri verilen topraklar haritada ki sembollerle eşleştirilecek olursa hangi sembol bu eşleştirmenin dışında kalır? A) B) E) A 10. 1. Aydınlanma çemberinin hareket alanının daralması

age Aerosol Okyanuslarda meydana gelen dalgalar sonucunda atmosfere su damlacıkları (tuz kristalleri) fırlatılmaktadır. Bu su damlacık- larına ....... ... denir. Aerosollerin önemi: → İklimlerin oluşmasını sağlar Havada asılı hâlde duran aerosoller yağmurlarla toprağa düşer ve toprağın arttırır. (kalsiyum, magnezyum, potasyum) Bu alanlar ğe olan ol A) I ve II Sanayi, şe de olums çeşitliliği

dde unda otlak ilgili cografyahocasi.com prow rman Kumlu-tüflü topraklar; volkanik kum, kül (volkanik tüfler) ile volkanik kökenli olmayan kumlar üzerinde oluşmuşlardır. Organik madde, kireç ve kil bakımından fakir olan bu topraklar çok geçirimlidir. Su tutma kapasiteleri çok düşük alan bu topraklar, Türkiye'de çoğunlukla volkanik anakaya üzerinde oluşmuştur. 12) Buna göre, kumlu-tüflü toprakların görülebileceği yerlere örnek olarak aşağıdaki yerlerden hangisi verilebilir? A) Amasra C) Hakkâri WOTE Ilgaz Dağları B) Çukurova D) Avanos 13) Aşağıdaki toprak türlerinden hangisi Türkiye'de daha yaygındır? lu topraklar B) Kahverengi orman D) Rendzinalar M SU

hangisinde verilmiştir? ! A) Çernezyom B) Alüvyal Terra rossa D) Vertisoller E) Terra rossa 11 Kahverengi step Alüvyal Çernezyom Kolüvyal Kahverengi orman Çernezyom Rendzinalar Çernezyom Alivyal titosoller Kestane renkli bozkır toprakları, yıllık yağışın 1000 milimetrenin üzerinde olduğu yerlerde (1), kısa boylu otlar, meşe ormanları ve çalılar altında oluşan topraklardır (II). Bunlar İç Anadolu, Doğu Anadolu ve iç Batı Anadolu'da ve Göller Yöresi'nde yaygındır madde organik (III).Toprakta yeteri kadar bulunmamaktadır (IV). Bu toprakların bir kısmında tarım yapılmakla birlikte önemli bir kısmı ise otlak olarak değerlendirmektedir(V). 8) Yukarıda kestane renkli bozkır topraklarıyla ilgili olarak verilen yargılardan kaç tanesi yanlıştır? A) 1 B) II C) III D) IV E) V 07 bozkır A) I NONTON Fiziksel oluşan, bulunc yararl 11) As şekill A) Ha B) Se C) T (D) E) topron Ku O b

8. KUNDUZ Sorun yanıtlandı! Coğrafya - Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm konusundaki sorunun çözümüne... Türkiye'de Kuzey Anadolu'daki platolarda çernozyom, Teke ve Taşeli platolarında ise terra rossa topraklar yaygın olarak görülmektedir. Bu durum, yörelerin; I. arazi yapısı, II. bitki örtüsü, III. akarsu faaliyetleri, IV. yer altı suyu seviyesi özelliklerinden hangilerinin farklı olmasından kaynakla nır? A) I ve II şimdi D) Il ve IV B) I ve III E ve IV C) II ve II

11 Terra-rossa topraklarının yaygın olduğu bir yerde aşağıdaki yer şekillerinden hangisinin oluşma ih- timali daha büyüktür? A) Mantar kaya Peribacası B) Delta ovası D) Sander ovası E) Polye ovası Korstik

Bir ülkede zonal, azonal ve intrazonal toprak tipleri çeşitlilik gösteriyorsa bu ülkeyle ilgili; 1. Farklı iklim tipleri etkilidir. I. Yer şekilleri ve kayaçlar çeşitlilik gösterir. G II. Tropikal kuşakta yer almaktadır. IV. Ortalama yükseltisi fazladır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) I ve II D) II ve TV B) I ve III E) Il ve IV f C) II ve III 11