Hayalindeki netler. İhtiyacın olan her şey. Tek platform.

Soru çözüm, yayın seti, birebir rehberlik, canlı dersler ve daha fazlası Kunduz’da. Şimdi al, netlerini artırmaya başla.

Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm Soruları

AYT | TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - SOSYAL BİLİMLER-1 T
22. Bir liman ya da bölgeyi çevreleyen ve onunla yakın eko-
nomik ve toplumsal etkileşim içinde bulunan bölgeye
hinterland denir. Liman kentlerinin demir yolu bağlantısı
varsa ve kara yolu bağlantısı gelişmiş ise limanın hinter-
landida geniştir. Bu özellikteki limanlar ve liman şehirleri
daha fazla gelişmiştir ve deniz yolu taşımacılığındaki payı
fazladır.
Buna göre,
1. Samsun
II.. Antalya
III. İzmir
IV. Sinop
limanlarından hangilerinin hinterlandı geniş olduğu
için deniz yolu taşımacılığındaki payı fazladır?
A) I ve II
B) I ve III
C) ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
I
1
1
1
1
1
24
Coğrafya
Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
AYT | TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - SOSYAL BİLİMLER-1 T 22. Bir liman ya da bölgeyi çevreleyen ve onunla yakın eko- nomik ve toplumsal etkileşim içinde bulunan bölgeye hinterland denir. Liman kentlerinin demir yolu bağlantısı varsa ve kara yolu bağlantısı gelişmiş ise limanın hinter- landida geniştir. Bu özellikteki limanlar ve liman şehirleri daha fazla gelişmiştir ve deniz yolu taşımacılığındaki payı fazladır. Buna göre, 1. Samsun II.. Antalya III. İzmir IV. Sinop limanlarından hangilerinin hinterlandı geniş olduğu için deniz yolu taşımacılığındaki payı fazladır? A) I ve II B) I ve III C) ve III D) II ve IV E) III ve IV I 1 1 1 1 1 24
13. Aşağıdaki grafikte TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) verilerine göre kimya sektöründe faaliyet göste-
ren firmaların büyüklüklerine göre ölçeksel dağılımı yüzde olarak verilmiştir.
Büyüklüklerine göre ölçeksel dağılım (%)
100-
80-
60
40-
0
20-
83
0,5
Mikro Ölçekli Küçük Ölçekli Orta Ölçekli Büyük Ölçekli
Buna göre bu grafikten yola çıkılarak aşağıdakilerden hangilerine ulaşılabilir?
1. Mikro ölçekli firmaların ürettiği kimya endüstrisi ürünü miktarı daha fazladır.
2. Kimya sektöründe faaliyet gösteren firmaların büyük bölümü mikro ölçekli firmalardır.
3. Kimya sektöründe faaliyet gösteren büyük ölçekli firmalar ürettiği ürünlerin büyük kısmını ihraç etmektedir.
A) Yalnız 2
C) 2 ve 3
14
B) 1 ve 3
2,5
Firmalar
D) 1,2 ve 3
Coğrafya
Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
13. Aşağıdaki grafikte TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) verilerine göre kimya sektöründe faaliyet göste- ren firmaların büyüklüklerine göre ölçeksel dağılımı yüzde olarak verilmiştir. Büyüklüklerine göre ölçeksel dağılım (%) 100- 80- 60 40- 0 20- 83 0,5 Mikro Ölçekli Küçük Ölçekli Orta Ölçekli Büyük Ölçekli Buna göre bu grafikten yola çıkılarak aşağıdakilerden hangilerine ulaşılabilir? 1. Mikro ölçekli firmaların ürettiği kimya endüstrisi ürünü miktarı daha fazladır. 2. Kimya sektöründe faaliyet gösteren firmaların büyük bölümü mikro ölçekli firmalardır. 3. Kimya sektöründe faaliyet gösteren büyük ölçekli firmalar ürettiği ürünlerin büyük kısmını ihraç etmektedir. A) Yalnız 2 C) 2 ve 3 14 B) 1 ve 3 2,5 Firmalar D) 1,2 ve 3
B
7. Aşağıdaki dünya haritasında, demir yolu ulaziminin
yoğun olduğu alanlar koyu renkle gösterilmiştir.
Bu alanlarda demir yolu ulaşımının yoğun olmasında,
aşağıdakilerden hangisinin etkisi daha azdır?
A) Nüfus miktarının ve yoğunluğunun fazla olmasının
B) Gelişmişlik seviyesinin yüksek olmasının
C) Sanayi ve ticaretin gelişmiş olmasının
D) Tüketici nüfusun fazla olmasının
E) Yer şekillerinin sade ve düz olmasının
Coğrafya
Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
B 7. Aşağıdaki dünya haritasında, demir yolu ulaziminin yoğun olduğu alanlar koyu renkle gösterilmiştir. Bu alanlarda demir yolu ulaşımının yoğun olmasında, aşağıdakilerden hangisinin etkisi daha azdır? A) Nüfus miktarının ve yoğunluğunun fazla olmasının B) Gelişmişlik seviyesinin yüksek olmasının C) Sanayi ve ticaretin gelişmiş olmasının D) Tüketici nüfusun fazla olmasının E) Yer şekillerinin sade ve düz olmasının
✓
A
A
Sosyal Bilimler-2
18. Bir limanın hinterlandının geniş veya dar olması doğ-
rudan o limanın ticaret hacmi üzerinde etkili olmakta-
dır. Buna bağlı olarak da hinterlandı geniş bir limanın
çevresinde ticaret faaliyetlerinin artması şehirleşme hi-
zını artırır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisinin art bölgesi
diğerlerine göre daha geniştir?
(A) Mersin
B) Trabzon
A
D) Samsun
CZonguldak
E Sinop
Coğrafya
Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
✓ A A Sosyal Bilimler-2 18. Bir limanın hinterlandının geniş veya dar olması doğ- rudan o limanın ticaret hacmi üzerinde etkili olmakta- dır. Buna bağlı olarak da hinterlandı geniş bir limanın çevresinde ticaret faaliyetlerinin artması şehirleşme hi- zını artırır. Buna göre aşağıdakilerden hangisinin art bölgesi diğerlerine göre daha geniştir? (A) Mersin B) Trabzon A D) Samsun CZonguldak E Sinop
AYT/Türk Dili ve
Edebiyatı-Sosyal Bilimler - 1
39. Turizm; farklı kültür, din, dil, etnik grup ve yaşam tarzına
sahip insanların birbirlerini tanımasına ve toplumlar
arasında hoşgörü ortamı oluşmasına katkı sağlar.
Bu katkı, aşağıdaki turizm etkinliklerinden
hangisinde daha belirgindir?
A iş seyahatleri
Festivaller
C) Toplantı ve kongreler
DYSağlık hizmetlerinden yararlanma
E) Doğal güzellikleri görme
Coğrafya
Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
AYT/Türk Dili ve Edebiyatı-Sosyal Bilimler - 1 39. Turizm; farklı kültür, din, dil, etnik grup ve yaşam tarzına sahip insanların birbirlerini tanımasına ve toplumlar arasında hoşgörü ortamı oluşmasına katkı sağlar. Bu katkı, aşağıdaki turizm etkinliklerinden hangisinde daha belirgindir? A iş seyahatleri Festivaller C) Toplantı ve kongreler DYSağlık hizmetlerinden yararlanma E) Doğal güzellikleri görme
simden
lemler
inlaş-
an-
HIZ VE RENK YAYINLARI
5.
A) Truva
eşmelerden biri değildir?
11
B) Göbeklitepe C) Çatalhöyük
E) Aligar
D) Aybasti
Nüfus dağılışında iklim şartlarının etkisi fazladır.
Aşağıdakilerden hangisinde iklimin etkisi bulunmaz?
A) Tuz Gölü çevresinde nüfuslanmanın az olmasında
B) Doğu Anadolu'da nüfus yoğunluğunun az olmasında
C) Kiyi bölgelerin daha çok nüfuslanmasında
D) Taşell Platosu'nda nüfusun seyrek olmasında 5
E Hakkâri Yöresi'nin seyrek nüfuslanmasında
gial Anadolu'da
6. Aşağıdaki Türkiye haritasında tarımsal faaliyetlerden
dolayı mevsimlik göç alan yerler gösterilmiştir.
III
IV
Gösterilen alanların göç almasında etkili olan tarımsal
faaliyet hangisinde yanlış verilmiştir?
A) I. alan tütün tarımı
B) II. alan nohut tarımı
C) III. alan pamuk tarımı
D) IV. alan fındık tarımı
E) V. alan çay tarımı
233
Coğrafya
Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
simden lemler inlaş- an- HIZ VE RENK YAYINLARI 5. A) Truva eşmelerden biri değildir? 11 B) Göbeklitepe C) Çatalhöyük E) Aligar D) Aybasti Nüfus dağılışında iklim şartlarının etkisi fazladır. Aşağıdakilerden hangisinde iklimin etkisi bulunmaz? A) Tuz Gölü çevresinde nüfuslanmanın az olmasında B) Doğu Anadolu'da nüfus yoğunluğunun az olmasında C) Kiyi bölgelerin daha çok nüfuslanmasında D) Taşell Platosu'nda nüfusun seyrek olmasında 5 E Hakkâri Yöresi'nin seyrek nüfuslanmasında gial Anadolu'da 6. Aşağıdaki Türkiye haritasında tarımsal faaliyetlerden dolayı mevsimlik göç alan yerler gösterilmiştir. III IV Gösterilen alanların göç almasında etkili olan tarımsal faaliyet hangisinde yanlış verilmiştir? A) I. alan tütün tarımı B) II. alan nohut tarımı C) III. alan pamuk tarımı D) IV. alan fındık tarımı E) V. alan çay tarımı 233
19. Aşağıdaki haritada, Türkiye'nin UNESCO Kültür Miraslarından
beşinin bulunduğu iller gösterilmiştir.
Ani Harabeleri
2-Pamukkale-Hierapolis
Hattuşa (Boğazköy)
4-Nemrut Dağı
5- Troya Antik Kenti
AY Ani Harabeleri
C) Hattuşa (Boğazköy)
Buna göre, bu kültür miraslarından hangisinin bulundu-
ğu il yanlış gösterilmiştir?
B) Troya Antik Kenti
D) Nemrut Dağı
E) Pamukkale-Hierapolis
22. Aga
Coğrafya
Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
19. Aşağıdaki haritada, Türkiye'nin UNESCO Kültür Miraslarından beşinin bulunduğu iller gösterilmiştir. Ani Harabeleri 2-Pamukkale-Hierapolis Hattuşa (Boğazköy) 4-Nemrut Dağı 5- Troya Antik Kenti AY Ani Harabeleri C) Hattuşa (Boğazköy) Buna göre, bu kültür miraslarından hangisinin bulundu- ğu il yanlış gösterilmiştir? B) Troya Antik Kenti D) Nemrut Dağı E) Pamukkale-Hierapolis 22. Aga
21. Türkiye'de dağların kıyıya paralel uzandığı Karadeniz ve
Akdeniz Bölgeleri'nde kıyı ile iç kesimler arasındaki ula-
şım geçitlerle sağlanmaktadır.
1. Ovit Geçidi
II. Gülek Geçidi
III. Zigana Geçidi
IV. Sertavul Geçidi
Yukarıdaki geçitlerden hangilerinin Karadeniz Bölge-
si'nde kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşımı sağladığı
söylenemez?
A) I ve II
D) II ve M
B) I ve III
E) III ve IV
C) II ve III
Coğrafya
Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
21. Türkiye'de dağların kıyıya paralel uzandığı Karadeniz ve Akdeniz Bölgeleri'nde kıyı ile iç kesimler arasındaki ula- şım geçitlerle sağlanmaktadır. 1. Ovit Geçidi II. Gülek Geçidi III. Zigana Geçidi IV. Sertavul Geçidi Yukarıdaki geçitlerden hangilerinin Karadeniz Bölge- si'nde kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşımı sağladığı söylenemez? A) I ve II D) II ve M B) I ve III E) III ve IV C) II ve III
AYT DENEME SINAVI
%9,1 %0,6
12. Aşağıdaki grafikte Türkiye'de ulaşım sistemlerine göre
yurt içi yolcu taşımacılığı oranları gösterilmektedir.
9,2 %1,1
Yolcu
1. ulaşım ağının yaygınlığı
II. kaza riskinin düşüklüğü,
III. ulaşımın ucuzluğu
04
D) II ve III
Kara yolu
Demir yolu
Yolcu taşımacılığında kara yolunun en fazla paya
sahip olmasında;
B) Yalnız II
durumlarından hangilerinin etkili olduğu
savunulabilir?
A) Yalnız
B
Hava yolu
Deniz yolu
C) Ive II
E) I, II ve III
B
B
14. Co
ye
SC
yo
di
y
E
H
15
Coğrafya
Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
AYT DENEME SINAVI %9,1 %0,6 12. Aşağıdaki grafikte Türkiye'de ulaşım sistemlerine göre yurt içi yolcu taşımacılığı oranları gösterilmektedir. 9,2 %1,1 Yolcu 1. ulaşım ağının yaygınlığı II. kaza riskinin düşüklüğü, III. ulaşımın ucuzluğu 04 D) II ve III Kara yolu Demir yolu Yolcu taşımacılığında kara yolunun en fazla paya sahip olmasında; B) Yalnız II durumlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? A) Yalnız B Hava yolu Deniz yolu C) Ive II E) I, II ve III B B 14. Co ye SC yo di y E H 15
39. Ülkemizde zengin bir tarihî ve kültürel birikime sahiptir.
Bu sayede, UNESCO Dünya Miras Listesi'nde ülkemiz-
den de kültürel varlıklar yer almaktadır.
Aşağıdakilerin hangisinde UNESCO Dünya Miras
Listesi'ne seçilmiş kültür varlığımız ile bu varlığın
bulunduğu şehir yanlış eşleştirilmiştir?
A Göreme Milli Parkı ve Kapadokya - Nevşehir
B)
Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası - Tokat
Hitit Başkenti (Hattusa) Çorum
RAF
D) Ani Arkeolojik Alanı - Kars
E) Selimiye Camii ve Külliyesi - Edirne
TH
Y
KONDISYONSERİSİ
Coğrafya
Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
39. Ülkemizde zengin bir tarihî ve kültürel birikime sahiptir. Bu sayede, UNESCO Dünya Miras Listesi'nde ülkemiz- den de kültürel varlıklar yer almaktadır. Aşağıdakilerin hangisinde UNESCO Dünya Miras Listesi'ne seçilmiş kültür varlığımız ile bu varlığın bulunduğu şehir yanlış eşleştirilmiştir? A Göreme Milli Parkı ve Kapadokya - Nevşehir B) Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası - Tokat Hitit Başkenti (Hattusa) Çorum RAF D) Ani Arkeolojik Alanı - Kars E) Selimiye Camii ve Külliyesi - Edirne TH Y KONDISYONSERİSİ
D)
LOGIT
9. Aşağıdaki tabloda, bazı ülkelerde demir yolu
uzunlukları verilmiştir.
Ülke
leixits conel ABD
Rusya
Çin
Hindistan
Kanada
Almanya
Fransa
snipeg
Demir yolu uzunluğu
(km)
65 808
52 131
33 426
30 013
29 817
26 704
Arjantin
25 023
Ülkeleri demir yolu ağı bakımından sık veya seyrek
olarak niteleyebilmek için, aşağıdaki
özelliklerinden hangisinin mutlaka bilinmesi
gerekir?
Brezilya
Meksika
228 218
85 266
66 989
A) Nüfus miktarlarının
B) Yüz ölçümlerinin
C) Sermaye birikimlerinin
D) Teknolojik gelişmişliklerinin
E) İklim koşullarının
D) İnsanların do
olması
E) Beslenme
yapılması
yes ita
11. Arif - Kap
konuşma
elementi
Kaptan
Arif - S
ateş, SL
Komut
14
Arif -
dört e
kolay
Kom
nin Gora
fels
A)
Coğrafya
Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
D) LOGIT 9. Aşağıdaki tabloda, bazı ülkelerde demir yolu uzunlukları verilmiştir. Ülke leixits conel ABD Rusya Çin Hindistan Kanada Almanya Fransa snipeg Demir yolu uzunluğu (km) 65 808 52 131 33 426 30 013 29 817 26 704 Arjantin 25 023 Ülkeleri demir yolu ağı bakımından sık veya seyrek olarak niteleyebilmek için, aşağıdaki özelliklerinden hangisinin mutlaka bilinmesi gerekir? Brezilya Meksika 228 218 85 266 66 989 A) Nüfus miktarlarının B) Yüz ölçümlerinin C) Sermaye birikimlerinin D) Teknolojik gelişmişliklerinin E) İklim koşullarının D) İnsanların do olması E) Beslenme yapılması yes ita 11. Arif - Kap konuşma elementi Kaptan Arif - S ateş, SL Komut 14 Arif - dört e kolay Kom nin Gora fels A)
A) Yağış miktan
Arazinin eğimi
Kayaq türleri
Akarsu rejimi
Doğal bitki örtüsü
KÖŞEBİLGİ Yayınlanı
9. Sanayi Devrimi sırasında başlayan demir yolları ulaşımı, oto-
mobillerin icadı ve otoyolların gelişmeye başlaması ile geri-
lemeye başlamıştır. Ancak bir takım gelişmeler günümüzde
demir yolu ulaşımının tekrar cazip hale gelmesini sağlamıştır.
Aşağıdakilerden hangisi bu gelişmelerden biri değildir?
A) Metro ve banliyö hatlarının yaygınlaşması
Kara yolu ulaşımına göre daha ekonomik hâle gelmesi
Hızlı trenlerin icat edilmesi
D) Tünel ve viyadük gibi yapıların inşa edilmesi
E Yolcu yerine yük taşımacılığının önem kazanması
Coğrafya
Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
A) Yağış miktan Arazinin eğimi Kayaq türleri Akarsu rejimi Doğal bitki örtüsü KÖŞEBİLGİ Yayınlanı 9. Sanayi Devrimi sırasında başlayan demir yolları ulaşımı, oto- mobillerin icadı ve otoyolların gelişmeye başlaması ile geri- lemeye başlamıştır. Ancak bir takım gelişmeler günümüzde demir yolu ulaşımının tekrar cazip hale gelmesini sağlamıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu gelişmelerden biri değildir? A) Metro ve banliyö hatlarının yaygınlaşması Kara yolu ulaşımına göre daha ekonomik hâle gelmesi Hızlı trenlerin icat edilmesi D) Tünel ve viyadük gibi yapıların inşa edilmesi E Yolcu yerine yük taşımacılığının önem kazanması
sıklığı
10
Kafa Dengi
Çall
C) Tropikal yağmur ormanla
D) Savan biyomu
E) Tundra biyomu
37. Aşağıdaki Türkiye haritasında bazı turizm yerleri
gösterilmiştir.
Bursa - Cumalıkızık (1)
Pamukkale
Travertenleri (III)
Ani Harabeleri (II)
DY III ve IV
Kapadokya (IV)
Cennet Cehennem
Obrukları (V)
Bu turizm yerlerinden hangilerinin oluşumunda
bölgenin litolojik özellikleri etkili olmamıştır?
A) í ve II
BIl ve IV
E) III ve V
C) Ive V
Diğer sayfaya geçiniz.
Coğrafya
Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
sıklığı 10 Kafa Dengi Çall C) Tropikal yağmur ormanla D) Savan biyomu E) Tundra biyomu 37. Aşağıdaki Türkiye haritasında bazı turizm yerleri gösterilmiştir. Bursa - Cumalıkızık (1) Pamukkale Travertenleri (III) Ani Harabeleri (II) DY III ve IV Kapadokya (IV) Cennet Cehennem Obrukları (V) Bu turizm yerlerinden hangilerinin oluşumunda bölgenin litolojik özellikleri etkili olmamıştır? A) í ve II BIl ve IV E) III ve V C) Ive V Diğer sayfaya geçiniz.
4. Tanker kazaları sonucu denizlerin önemli bir kısmı pet-
rolle kaplanmakta, birçok canlı bunun sonucunda yok ol-
makta, biyoçeşitlilik olumsuz etkilenmektedir.
(161)
III
IV
A) I
Buna göre haritada numaralandırılan yerlerden han-
gisinde bu durumun yaşanma ihtimali daha fazladır?
B) II
C) III
oll
D) IV
E) V
Coğrafya
Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
4. Tanker kazaları sonucu denizlerin önemli bir kısmı pet- rolle kaplanmakta, birçok canlı bunun sonucunda yok ol- makta, biyoçeşitlilik olumsuz etkilenmektedir. (161) III IV A) I Buna göre haritada numaralandırılan yerlerden han- gisinde bu durumun yaşanma ihtimali daha fazladır? B) II C) III oll D) IV E) V
nya),
lerin
1. Dünyada demir yolu ulaşımı ile ilgili aşağıda verilen
bilgilerden hangisi doğru değildir?
A) Sanayi Devrimi sayesinde buhar gücüyle makinelerin
çalıştırılması, demir yolu ulaşımını başlattı.
B) Hızlı trenlerin kullanılmaya başlanması demir yolları-
nın yolcu taşımacılığındaki payını değiştirmemiştir.
C) Buhar gücüyle çalışan lokomotifler, yük taşıma aracı
olarak ilk kez İngiltere'de kullanıldı.
D) Demir yolu taşımacılığı 1950'lerden sonra yerini diğer
ulaşım yollarına bıraktı.
E) Günümüzde Batı Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri,
Hindistan ve Japonya demir yolu ağının en yoğun ol-
duğu ülke ve bölgelerdir.
Coğrafya
Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
nya), lerin 1. Dünyada demir yolu ulaşımı ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğru değildir? A) Sanayi Devrimi sayesinde buhar gücüyle makinelerin çalıştırılması, demir yolu ulaşımını başlattı. B) Hızlı trenlerin kullanılmaya başlanması demir yolları- nın yolcu taşımacılığındaki payını değiştirmemiştir. C) Buhar gücüyle çalışan lokomotifler, yük taşıma aracı olarak ilk kez İngiltere'de kullanıldı. D) Demir yolu taşımacılığı 1950'lerden sonra yerini diğer ulaşım yollarına bıraktı. E) Günümüzde Batı Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri, Hindistan ve Japonya demir yolu ağının en yoğun ol- duğu ülke ve bölgelerdir.
e giden
kazan-
erden
9. Baltık Denizi'ndeki bir limandan çıkan gemi sırasıyla
Kuzey Denizi, Manş Denizi, Akdeniz ve Kızıldeniz'i geçe-
rek İran Körfezi'ne ulaşmıştır.
Bu gemi aşağıdaki boğaz ya da kanallardan hangisin-
den geçmiş olamaz?
A) Dover Boğazı
B) Suveyş Kanalı
C) Panama Kanali
D) Babülmendep Boğazı
E) Kiel Kanalı
Coğrafya
Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
e giden kazan- erden 9. Baltık Denizi'ndeki bir limandan çıkan gemi sırasıyla Kuzey Denizi, Manş Denizi, Akdeniz ve Kızıldeniz'i geçe- rek İran Körfezi'ne ulaşmıştır. Bu gemi aşağıdaki boğaz ya da kanallardan hangisin- den geçmiş olamaz? A) Dover Boğazı B) Suveyş Kanalı C) Panama Kanali D) Babülmendep Boğazı E) Kiel Kanalı