Yer yapısı Soruları

2. III. jeolojik zamanda meydana gelen Alp Dağları'nın yük- seltisi fazla, I. jeolojik dönemde meydana gelen Norveç Dağları'nın yükseltisi azdır. Bu durum aşağıdakilerden hangisiyle ilgilidir? A) Aşınmaya uğradıkları sürenin farklı olmasıyla B) Farklı dış kuvvetlerin etkisinde kalmalarıyla C) Farklı kıtalarda bulunmalarıyla D) Farklı yer hareketlerinden etkilenmeleriyle E) Kayaç yapılarının farklı olmasıyla

V 2013 / LYS-4 S 11. Ekonomik etkinliklerin sürekliliği arz talep dengesine bağlı- dir. Bir ürüne olan talebin azalması, ürünün üretimini azalt- makta hatta durma noktasına getirebilmektedir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi, bu duruma örnek gösterilemez? A) Kuş gribine bağlı olarak kümes hayvanları üretiminin azalması B) İnsanların beslenme alışkanlığındaki değişime bağlı olarak balik üretiminin azalması C) Yapay ipeğe göre daha pahalı olan doğal ipek üretimi- nin azalması D) Çevre duyarlılığının ve sivil toplum kuruluşlarının etki- siyle kürk kullanımının azalması E) Toplumların bilinçlenmesi ile GDO'lu (Genetiği Değişti- rilmiş Organizmalar) ürünlerin üretiminin azalması

6. 1. Mercan fya II. Step bitkisi III. Nilüfer IV. Everest Dağı iri Yukarıda verilen doğal unsurlardan hangileri litosfer içinde yer almamaktadır? B) I ve III A) I ve II C) II ve III E) I, II ve IV D) III ve IV

15. 13. Enerjiyi ucuz, kaliteli ve sürdürülebilir olarak elde eden ülke- ler, küresel ticaret ve kalkınma yarışında ön sıralarda yer al- maktadır. Ortalama yillik enerji talep artışı %5 civarında olan Türkiye'nin enerji talebini karşılamak için ortaya koyduğu temel strateji, dışa bağımlılığı azaltmaktır. Türkiye'de izlenen enerji politikalarıyla enerji verimliliğinin artırılması, yerli kaynakların tamamının kullanılması, kaynak ülke ve güzergâh çeşitlilikle- rinin sağlanması, 2023 yılında elektrik üretiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının payının en az %30'a çıkarılması hedeflen- mektedir. Buna göre, aşağıdaki uygulamalardan hangisinin Türki- ye'de izlenen enerji politikalarına uygun olduğu söylene- mez? A) Linyitle çalışan termik santrallerin kapasitesini artırmaya yönelik çalışmalar yapmak B) Trans Anadolu gibi alternatif enerji nakil hatlarının Türki- ye'den geçmesini sağlamak C) Kırıklı yer yapısının yaygın olduğu Ege Bölgesi'ndeki jeo- termal enerji santrallerinin sayısını artırmak D) Doğal gazla çalışan termik santrallerin sayısını artırmak E) Elektrik üretiminde nükleer enerjinin de kullanılması için çalışmalar yapmak

EYLÜ >> İç Kuvvetler 4. 1. Tüfler, volkanlardan çıkan ince boyutlu malzemelerin oluşturduğu kayaçlardır (1). Bu kayaçlar açık renklidir ve çok kolay aşındırılır (II). Tüfler, oluşumuna göre dış püskürük kayaçlardandır (III). Kapadokya yöresinde karakteristik yüzey şekilleri olan peribacaları, rüzgarla- rin aşındırmasıyla oluşmuştur (IV). Peribacaları bu bölgede doğa turizminin gelişmesini sağlamıştır (V). Yukarıdaki paragrafta numaralı bilgilerden hangisin- de yanlışlık yapılmıştır? A) B) II C) III D) IV E) V 2. Coğrafya öğretmeni Ahmet Bey 10/B sınıfında topoğ- rafya ve kayaçlar konusunu anlatırken öğrencilerine "Tortul kayaçlar nasıl oluşur?" şeklinde soru yöneltmiş- tir. 5. Deniz Dış kuvvetlerin taşıdığı malzemeler göl ve deniz gibi yerlerde biriktirilir, bu malze- meler zaman içinde sıkışarak tortul kayaçlara dönüşür. Volkanlardan çıkan lavların soğuyup kati- laşması sonucu oluşur. Bitki parçaları kalın ve geçirimsiz tortullar arasında veya su içinde kalır. Bu parça- Hakan ayınları

5. Aşağıdakilerden hangisinin üzerinde iklimin şekillendi- rici etkisi daha azdır? A) Bitki örtüsünün yeryüzündeki dağılışı B) Tarım ürünlerinin yetişme koşulları C) Rüzgâr ve buzullarin etki alanlan D) Toprak oluşumu ve dağılışı EN Yer yapısının kimyasal özellikleri

9. Yeryüzünü oluşturan kayaçlar, değişik faktörlerin etkisiyle baş- ka bir kayaca dönüşebilir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi kayaç döngüsü dahilin- de gerçekleşebilecek bir değişim değildir? 12. Aşağıdakiler yaçların yere Mermer A) Tortul B) Püskürük A) Püskürük kayaçlar, tortul kayaca dönüşebilir. B) Başkalaşmış kayaçlar, tortul kayaca dönüşebilir. C) Tortul kayaçlar, başkalaşım kayacına dönüşebilir. Dr Püskürük kayaçlar, başkalaşım kayacına dönüşebilik Efortul kayaçlar, püskürük kayaca dönüşebilir C) Başkalaşır DE Tortul 10. Sinif E) Başkalaşır a

Yer kabuğu bir bütün değildir, parçalardan oluşur. Yer kabuğunu oluşturan her bir parçaya levha denir. Levhalar, magma üzerinde yüzer durumdadır. Magmanın levhaları hareket ettirmesi yer kabuğunun şekillenmesini sağlar. Buna göre, iki kitasal levhanın birbirine doğru yaklaşması sonucunda; I. okyanus sirtlari, II. delta ovalari, III. yeni okyanus çukurlukları, V. kıvrım sıradağlar yer şekillerinden hangilerinin oluşması beklenir? A) Yalnız II B) Yalnız IV CN ve III D) II ve IV E) III ve IV

:ëis romeo Örnek: 3 1. Tor topoğrafyası II. Traverten III. Peri bacası IV. Dolin Yukarıdaki yer şekillerinden hangilerinin bulunduğu yerlerde akarsuların kimyasal aşındırmasının etkisi diğerlerine göre daha fazladır? A) I ve II B) I ve III C) Il ve III D) Il ve IV E) III ve IV

3 ve 4. soruları aşağıdaki açıklamaya göre cevap- layiniz. Aşağıda Çanakkale Cephesi Kirte Muharebesi Ingiliz ve Fransızların Taarruz planı verilmiştir. (Gn Kur. Harp Tarihi Başkanlığı) NO KONTE Tue Ege Denizi ** Cesare INGLE ÖZEL İŞARETLER Çanakkale Boğazı Tot Movie Teken ADRA ter Ingi ik Hedefler Gn Kur. Harp Tarihi Başkanligi 1: 71.000 3 3. Harita incelendiğinde aşağıdakilerden hangisi söyle- nemez? VA) Lejant bölümünde gerekli açıklamalar yapılmıştır. B) Izohips yönteminden faydalanılmıştır. C) Yükselti basamakları gösterilmiştir. DJ Kabataslak çizim kullanılmıştır. E) Kuzey işaretlenerek yönler belirginleştirilmiştir.

Aşağıdaki haritada levha sınırları gösterilmiştir. tedade ile kehase teginide Sturdye Bu dağ sıraları ile aşağıdakilerden hangisi paralellik göstermez? A) Jeotermal (sıcak su) kaynakları B) Deprem (fay) kuşakları C) Volkanik alanlar D) Taş kömürü yatakları E) Genç oluşumlu arazi

len 13. Bir dağlık alanda kalın depolar hâlinde bulunan çakıl taşı kayaçları, dağlık alanla ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisini doğrular? A) Yakın jeolojik zamanda oluştuğunu B) Volkanizmadan etkilendiğini C) Bir dönem tortullanma sahası olduğunu D) Dağlık alanda organik tortul kayaçlar olduğunu E) Dağ yamacının aşınmaya karşı dirençli olduğunu

10. Sim LYGULAMA Asagidaki haritada bazı bitki ve hayvan türlerine ait fosillerin bulunduğu kıtalar gösterilmiştir. Buna pore verilen soruları beyin firtinası yaparak cevaplayınız. Cynognathus (Sinognatus) Mesosaurus (Mezazorus) Lystrosaurus (Laystrozarus) Glossopteris (Glosaptins) 2000 4000 km Aralarında binlerce kilometre uzaklık bulunan kitalarda aynı fosil örneklerinin bulunması nasıl açık- lanabilir? Antarktika Kıtası'nda bitki ve hayvan fosillerinin bulunması nasıl açıklanabilir? Haritaya dikkatli bakıldığında bazı kıtaların yapboz parçası gibi birbirini tamamladığı görülür. Bu kita- lar hangileridir ve neden böyle bir durum ortaya çıkmıştır? 2. Levha Tektoniği Üzerinde yaşadığımız yer kabuğu, uzaydan bakıldığında tek bir parçadan oluşmuş gibi görünür. Ancak geçtiğimiz yüzyılda yapılan araştırmalar, yer kabuğunun yapboz gibi parçalardan oluştuğunu göstermek- tedir. Yer kabuğunu oluşturan bu parçalara levha adı verilir. Okyanusal, kitasal ve okyanusal-kitasal nitelik Lesyan levhalar, on iki adet büyük ve çok sayıda küçük parçadan oluşmaktadır. Levhalar, tıpkı suyun üzerinde yüzen bir sal gibi manto üzerinde hareket hâlindedir. Levhaların hareket etmesiyle ilgili birçok kuram ileri sürülmüştür. Bu kuramların en bilineni, 1915 yılında 280 milyon yıl önce var olduğu düşünülen ve Pangea adı verilen tek kara parçasından oluşmaktaydı. Zaman Melted Wegener (Alfiret Vegener) tarafından ortaya atılan Kıtaların Kayması Kuramı'dır. Buna göre kıtalar, ise Gondwana (Gondvana) adı verilen kıtalar oluşmuştur. Bu kıtalar arasına suların dolmasıyla da Tethys (Te- tis) Denizi meydana gelmiştir. Levhaların hareketi ile yer kabuğu parçalanarak yeryüzü bugünkü görünümu- nu almıştır. Levha hareketleri bugün de devam ettiği için yeryüzü değişmeye devam edecektir. Levhalar, her yl santimetrelerle ifade edilebilecek kadar küçük ölçüde ve yavaş hareket etmektedir. Bu nedenle insanlar bahsedilen hareketleri hissetmez, sadece bilimsel yöntemlerle tespit edilebilirler. inle- er 33

ÖSYM) TADINDA 1 SORULAR 1. Ege Denizi ve Karadeniz kıyılarında araştırmalar yapan bir bilim insanı, buralarda bazı kıyı taraçalarına rastlamıştır. Buna göre, bu kıyılarla ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) Kıyılar, geçmiş jeolojik devirlerde gel-git etkisine maruz kalmıştır. B) Denizlerin, farklı zamanlarda seviyesi değişmiştir. c) Kıyılarda trangresyon/regresyon olayları yaşanmıştır. D) Bu taraçalar, geçmiş dönemlerde oluşmuştur. E) Kıyılar epirojenik hareketlerden etkilenmiştir. 2. Aşağıdaki haritada derecelerine göre Türkiye'deki deprem bölgeleri verilmiştir. Da

14) Türkiye'deki akarsuların büyük bölümü rafting, kano ve nehir kayağı için elverişlidir. Aşağıda verilenlerden hangisi bu akarsular arasında gösterilmez? A) Küçük menderes B) Manavgat C) Çoruh D) Göksu E) Köprü inin

6. 8. ☺ Coğrafya öğretmeni, öğrencilerin harita bilgisini ölçmek is- temiş ve tahtaya öğrencilerini kaldırarak bazı yerleri harita üzerine işaretlemelerini istemiştir. n . h A IV 1. Ahmet: Amazon Havzası W. Ayşe: Büyük Sahra 9. K III. Betül: Tibet Platosu n IV. Hakan: Alp Dağları V. Ali: Sibirya Platosu Buna göre hangi öğrenciler yanlış işaretleme yapmış- lardır? A) Yalnız Ahmet B) Yalnız Betül C) Yalnız Hakan D) Betül - Hakan E) Ayşe - Betül - Ali ritmik EĞITIM YAYINLARI C