Ekstrem Doğa Olayları Soruları

1( Levha hareketiacinin ayrılma veya carpisma Dzesinde yer alması nedeniyle deprem olaylan sik olarak görülmektedir. Alınan tedbirler sayesinde can kayıpları az olmaktadır. Yüksek kesimlere yağan karın, değişik nedenlerle aşağı doğru yuvarlanması sonucu çığ olayları görülür. Nüfus yoğunluğu az ve çiğ olayları dağlık gelerde görüldüğü için can kayıplan az olmaktadır. Yağışların az olması ve yıl içinde düzensiz dağılması, kuraklığın şiddetli olmasına yol açmıştır. Kuraklıktan dolayı çok sayıda insan yaşamını yitirmektedir. Yağışların büyük bir kısmının yaz aylarında görülmesi, şiddetinin fazla olması, yüksek kesimlerdeki kar erimelerinin akarsulara karışması nedeniyle sel ve taşkınlar olarak yoğun görülür. Haritada numaralandırılan alanların hangisinde görülen doğal afete ait bilgi verilmemiştir? A) I B) II C) III D) IV E) V K LA H N dur A)

YAYINLARI Klimatolojik kökenli ekstrem olaylarla ilgili aşağıda ve- rilenlerden hangisi yanlıştır? A) Aşırı sıcaklar, aşırı soğuklar, şiddetli rüzgârlar ve firtina- lar bu olaylar sınıfına girer. B) Bu olaylar başta insanlar olmak üzere bütün canlıları olumsuz yönde etkilemektedir. C) Hava sıcaklığında ekstrem değerlerin görülmesinin do- ğal sistemler üzerindeki en önemli etkisi fırtınalardır. Souther D) Herhangi bir yerde hava sıcaklığının uzun süre aşırı yük- sek veya aşırı düşük değerlerde seyretmesi kuraklığa neden olur. E) Bir ülkede aşırı sıcaklar ve aşırı soğukların yaşanma- sında enlem ve fiziki özellikler etkilidir.

gösterilmiştir. aşağıdaki olaylardan si gerekir? A A A 19. Türkiye arazisinin oluşmasında hem Tersiyer hem de Ku- vaterner'de oluşan epirojenik ve orojenik olayların etkisi bü. Bu jeolojik zamanlarda Türkiye'de oluşan aşağıdaki olaylardan hangisi epirojenezle ilişkilendirilemez? yüktür. B) Türkiye'nin ortalama yükseltisinin 1000 metreden fazla Anadolu'da platoların geniş yer kaplaması olması Erzincan, Erzurum, Muş ve Elazığ ovaları gibi çöküntü alanlarının oluşması D) Günümüzde de Çukurova ve Ergene Havzası'nda alçal- maların olması EXIstanbul ve Çanakkale boğazlarının oluşması A 21. Aşağıdaki görselde bir akars Bu akarsu ile ilgili olara söylenemez? A) Yük taşıma gücü az B) Yatak ģimi ve akış C) Zaman içinde yatal D) Derin doğru aşg Hidroelektirik ener

B Sosyal Bilimler 6. Türkiye'de seyrek nüfuslu alanlara; Trakya'da Yıldız dağları, Orta Anadolu'da Tuz Gölü Havzası, Doğu Anadolu'da Kuzeydoğu Anadolu, • Akdeniz'de Taşeli Platosu örnek gösterilebilir. ● E PA YA Bu yerlerde nüfusun seyrek olmasının nedeni ile aşağıdakiler eşleştirildiğinde hangisi dışarıda kalır? A) Karstik arazinin yaygın olması B) Yer şekillerinin engebeli olması C) Kışların uzun ve sert geçmesi D Bataklıkların geniş yer kaplaması E) Yağış miktarının az olması

8. Denizlerde derinlere inildikçe sulardaki oksijen miktarının azalmasının nedeni, aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Hayvan ve bakteri solunumuyla oksije- nin tüketilmesi B) Sıcaklığın düşmesiyle oksijenin havaya geçmesi C) Deniz suyunun yoğunluğunun artması Deniz sularının hareketliliğinin derinlere inildikçe azalması E) Sıcaklığın etkisiyle tuzluluğun artması ne Yayınevi 1

7. 1. Tropikal siklonlar II. Heyelan Ill. Deprem IV. Cığ düşmesi V Orman yangınları Yukarıda verilen doğal afetlerden hangileri yer şekillerinin dağlık ve engebeli olmasıyla doğru- dan ilişkilidir? A) Ive t D) Il ve IV B) Ive V B C) II ve Ill -E) IV ve V. Asağıdaki Dünya haritasında bazı yerler taranarak

4 ** AZANIM KAZAN AVRAMA TESTI Doğadaki Ekstrem 6. Kuraklık yavaş gelişen fakat farklı alanlara etkisi bulunan bir doğa olayıdır. Bu olayın etki alanlarını doğa, insan ve ekonomi olarak sınıflandırmak mümkündür. A) Bitki türlerinde azalmalar B) Erozyon olaylarında artış D C) Goç olaylarında artış D) Salgın hastalıklarda artış E) Tarımsal üretimde azalma Buna göre, aşağıdaki etkiler ikişerli olarak gruplandı- rıldığında hangisi dışta kalır? 7. Aşağıdaki haritada beş farklı yer işaretlenmiştir.

1.Bitki örtüsünün tahrip edildiği ve yükseltinin az olduğu akarsu havzalarında muson yağmurlarının şiddetli olduğu yaz dönemlerinde sel olayları daha sık yaşanmaktadır. Buna göre, aşağıdaki ülkelerin hangisinde muson yağmurlarının neden olduğu sel felaketleri daha fazladır? A) Pakistan D) İran B) Kazakistan E) Misir C) Bangladeş 2. Aşağıdaki faaliyetlerden hangisinin küresel Isınmayı artıracağı iddia edilebilir? A) Bitki örtüsünden mahrum arazilerin ağaçlandırılması B) Fabrika bacalarına filtre takılmasının zorunlu hale getirilmesi C) Avrupa'da son on yılda rüzgâr enerjisinden faydalanmanın %30 oranında artması D) Enerji üretiminde kömür yerine doğal gazın kullanılması Şehirsel bölgelerde yaz sıcaklarında klima kullanımının yaygınlaşması 3. Küresel ısınmanın sonuçlarından biri de buzulların erimesidir. Aşağıdakilerden hangisi, buzulların erimesiyle birlikte ortaya çıkacak durumlardan biri değildir? Doğal yaşam alanlarının genişlemesi B) Deniz seviyelerinin yükselmesi CHKıyı şeritlerinde büyük değişimlerin görülmesi D) Tuzlu suların tatlı sulara karışarak tatlı suların kullanılamaz hale gelmesi E) Okyanusların sıcaklık ve tuzluluk oranlarının değişmesi 4. Yeryüzündeki en yüksek sıcaklıklar Sahra Çölü'nde yaşanmaktadır. Bu durum; 1. Bitki örtüsü II. Jeolojik yapı III. Nüfus ve yerleşme olgularından hangilerini etkilememiştir? A) Yeryüzü şekilleri B) Hava hareketleri ve sıcaklık C) Ortalama yükseklik Bitki örtüsü E) Denizlere yakınlık 6.Yarından sonra sıcaklıklar artacak ve küresel Isınmaya bağlı olarak; I. buzulların erimesi, II. volkanizmanın artması, III. alçak yerlerin sular altında kalması, IV. seller ve kuraklığın artması hangileri görülmez? A) Yalnız I Yalnız IV B) Yalnız II E) I ve III I durumlarından 7. Dağlarda tüneller yapılması. Vadilerde köprüler yapılması. Erozyon için önlemler alınması Verilen ifadeler aşağıdakilerden hangisini kanıtlamada örnek olarak kullanılabilir? A) İnsanın, yaşamını sürdürebilmek için doğaya bağımlı kaldığına B) Nüfus artıkça doğal dengenin bozulduğuna C) İnsanın, ihtiyaçları için doğayı değiştirdiğine D) Sanayileşmeye bağlı olarak çevrenin kirlendiğine E) Ulaşımın ticareti geliştirdiğine C) Yalnız III 8. Aşağıdakilerden hangisi doğal çevrenin insanlar tarafından yanlış kullanılması sonucu meydana gelen değişimlerden biri değildir? A) Erozyonun şiddetlenmesi B) Bazı göllerin kuruması C) Akarsuların yataklarını değiştirmesi Yeraltı kaynakları bakımından zengin olan yerlerde nüfusun yoğun olması E) Tarım alanlarında verimin azalması yaşanmamıştır? A) İstanbul D) Kayseri 9.Aşağıda verilen merkezlerden hangisinde sanayileşme sonrası büyük bir değişim B) İzmit E) Erzurum C) Gazi

MIRA 8. Japonca'da "Liman Dalgası" anlamına gelen tsunami sta ğü okyanus ya da denizlerin tabanlarında oluşan deprem, kanik patlama ve bunlara bağlı zemin kaymaları gibi tekton olaylar sonucu oluşan uzun salınımlı dev deniz dalgasıdır. A) Finlandiya Tsunami (Liman Dalgası) D) Endonezya Jalvab h Buna göre, aşağıdaki ülkelerden hangisinde yukarıda an latılan doğal afetin görülme olasılığı daha azdır? B) Şili C) Japonya HYUTON E) İtalya Diğer sayfaya g

23 Doğada meydana gelen olaylara doğa olayları denir. Doğa olaylarının, afetlere neden olmasında yeryüzü şekilleri, jeolojik yapı ve iklim özellikleri ile birlikte insan faktörü de etkili olmaktadır. Buna göre, doğada meydana gelen aşağıdaki olaylardan hangisinde insan faktörünün etkili olduğu söylenemez? A) Tsunamiler B) Orman yangınları C) Heyelan ve toprak kaymaları D) Erozyon E) Asit yağmurları

k aya edenle = arak la edir. ması In e toz nin tir. n C) II numaralı yerde sık sık sel ve taşkınlar yaşanmaktadır. D) V numaralı yerdeki aşın soğuklar günlük hayatı olumsuz etkilemektedir. E) IV numaralı yerde zaman zaman şiddetli depremler meydana gelebilmektedir. 8. "Pasifik Okyanusunda mercan kayalıklardan oluşan bir takım adası olan Kiribati'de deniz seviyesi yükselmeye, buna bağlı olarak ülke yüzölçümü de küçülmeye başlamıştır. Bu durum yetkilileri harekete geçirmiş ve devlet başkanı Anote Tong, tüm ülkenin boşaltılması gereği duyulduğu için komşu ülke Fiji'yle görüşmelerin sürdürüldüğünü ve 2 bin 20 hektarlık bir alanın satın alınarak halkın buraya yerleştirilmeye çalışıldığını açıklamıştır." Bu parçada verilen olaya, aşağıdakilerden hangisinin neden olduğu söylenebilir? A) Yıllık yağış tutarının azalmasının B) Ülkenin küreselleşme isteğinin C) Ülke topraklarını genişletme arzusunun D) Küresel iklim değişikliğinin E) Turizm gelirlerini arttırma isteğinin 9. Aşağıdaki gazete haberlerinden hangisi küresel ısınmanın sonuçlarıyla ilgili değildir? A) Sibirya'nın batısında on bir bin yıldır donmuş hâlde bulunan ve Türkiye'den daha geniş alan kaplayan turbaliklar son yıllarda erimeye başladı. B) Önümüzdeki yıllarda deniz seviyesinde görülmesi beklenen yükselme, birçok kıyı yerleşimini olumsuz yönde etkileyecek. Örneğin, deniz seviyesinde meydana gelecek bir metrelik yükselme, Bangladeş'in %17'sinin sular altında kalmasına neden olacak. C) Son yıllarda, Kuzey Yarım Küre'nin orta enlemlerindeki göl ve nehirlerin yıllık buzla kaplı kalma süreleri yaklaşık iki hafta kısaldı. D) İzlanda'nın güneyinde yer alan bir buzulun altındaki volkan, uzun aradan sonra tekrar faaliyete geçti. Yoğun kül bulutundan dolayı görüş mesafesi azaldı ve çevredeki hava alanları kapatıldı. Oluşabilecek buzul erimesi ve çamur akıntısına önlem olarak çevredeki yerleşim birimleri boşaltıldı. E) Kuzey Kutbu'nda yaşayan kutup ayılan, deniz yüzeyindeki buz parçalan üzerinde dolaşarak foklan avlıyorlar. Ancak, son yıllarda deniz yüzeyindeki buzlanın birbirinden uzaklaşması ve incelmesi, kutup ayılanını açlık tehlikesiyle karşı karşıya getiriyor. 10. Yukarıdaki haritada daire içine alınıp koyu renkle gösterilen alanda, aşağıdakilerden hangisi görülmesi beklenen ekstrem olaylardan biri değildir? A) Volkanik patlamalar sonucunda can ve mal kayıplanının yaşanması B) Şiddetli kasırgalar sonucunda binlerce kişinin yerini terk etmesi C) Aşını düşük sıcakların insanla ve diğer canlilan olumsuz etkilemesi D) Aşın yağışlara bağlı oluşan sel ve taşkınlanın tanma zarar vermesi E) Depremler sonucu oluşan tsunamilerde can ve mal kayıplarının yaşanması a belirtilmiştir. Süre 1 ders saatidir. Başarılar dilerim..

5 4. 5. 6. 7. 8. Enerji Tüketimi, ulaşım, ısınma veya satın alınan ürünlerin üretim ve dağıtımı sırasında atmosfere salınan sera gazı miktarı karbon ayak..iai... olarak ifade edilir. Sıcaklığın artması ve yağış miktarının düşmesi sonucu ..görülür. Deniz ve okyanus diplerinde meydan gelen şiddetli depremlerden hemen sonra Sanayi, ulaşım, madencilik ve enerji üretimi gibi faaliyetler nedeniyle atmosferin gaz bileşiminin bozulması sonucunda iklimde gözlenen değişimlere I adı verilir. Enerji üretiminde 4. Sanayi Devrimi'yle birlikte belirli hızlarla artan şehir nüfus oranına günümüzde en fazla sahip olan kita Kıtası'dır. 3. Aşağıda verilen Ekstrem olayları oluşum nedenlerine göre eşleştiriniz? (14p) EKSTREM OLAY Tsunami yakıtların kullanılması atmosferdeki sera gazı miktarını arttırmaktadır. Meteor Düşmesi Sel ve Taşkınlar Ekstrem Sıcaklıklar Volkanik Patlamalar Astronomi Kökenli oluşur. Jeoloji Kökenli Meteoroloji Kökenli Hidrometeoroloji Kökenli

10. Aşağıda bir afetin oluşmasına neden olan bazı faktörler verilmiştir. • Eğimin fazla olması nedeniyle yüzey sularının hızlı akması ● Ani sağanak yağışların olması • Toprağın gevşek dokulu olması • Bitki örtüsünün cılız olması Anız yakılması, tarım alanlarının nadasa bırakılması gibi yanlış arazi kullanımları Bu faktörler aşağıda verilen afetlerden hangisine neden olmaktadır? A) Deprem C) Kasırga BICI D) Erozyon E) Tsunami

Ekosistem ve Madde Döngüsü 6. • Zebra, zürafa, aslan, çita gibi bazı hayvan türleri bu biyomda yaşamaktadır. Yazları yağışlı, kışları kuraktır. Bitki örtüsü uzun boylu ot toplulukların- dan oluşur. • Deve, yılan, kertenkele bu biyomda yaşayan bazı hayvan türlerindendir. Bitki örtüsü su tutabilen kaktüs ve benzeri bitkilerden oluşur. Kartal, ayı, sincap, sansar bu biyomda yaşayan bazı hayvan türlerindendir. Bitki örtüsü sonbahar döneminde yaprak döken ormanlardan oluşur. › Samur, vizon, vaşak bu biyomda yaşayan bazı hayvan türlerindendir. Bitki örtüsü tayga ormanla- nından oluşur. Yukarıda bazı özellikleri verilen biyomların han- gisine ait sıcaklık ve yağış grafiği aşağıda veril- memiştir? A) Yağış (mm) 300 100) OSMNMHTAEEKA Yağış (mm) 350 300 Yağış Sıcaklık -Yağış - Sıcaklık 250- 150. 100 Sıcaklık (°C) OSMNMHTAEEK A 60 Sıcaklık (°C) 40 90 -30 25 20 15 10 5 30 20 10 C BY Yağış (mm) 0 -10 -20 Yağış (mm) 120 Yağış 200 150 100- 50 0 OSMN HTABEKA -5 -10 <-15 -20 Yağış (mm) D) Yağış Sıcaklık 350 300 250 Yağış Sıcaklık 200 150 100 50 0 Sıcaklık OSMNMHTAEEKA 7. Aşağıdaki durumların hangisind Sıcaklık (°C) 135 30 SMNMHTAEEKA 25 20 15 10 -5 to 0 Sıcaklık (°C) 20 15 +10 -6 -15 Sıcaklık (°C) 35 30 25 20 15 10 5 0 www.deltakitap.com 8. 9.

9. Eskiden bir kıyı kenti olan Efes, günümüzde iç ke- simlerde kalmıştır. • İzlanda, Yeni Zelanda ve Japonya'da gayzerler yay- gındır. • Japonya, Endonezya, Filipinler ve Hawai adalarında tsunami riski yüksektir. ● Karadeniz'de eğim fazla, tabakalar arasında killi yapı yaygın ve yağış miktarı yüksektir. Bu durumlar aşağıdakilerden hangisi ile ilişkilendi- rilemez? A) Kasırga C) Volkanizma E) Heyelan B) Erozyon D) Deprem

9. Jeolojik yapısı benzerlik gösteren yerlerde meydana gelen doğa olayları da benzerdir. Buna göre tsunami oluşan bir yerde; I. deprem, II. volkanik olaylar, III. deniz tabanında heyelan olaylarından hangilerinin gerçekleşmiş olma olasılığı yüksektir? A) Yalnız I D) I ve II B) Yalnız II C) Yalnız III E) I, II ve III