Kayaçlar Soruları

Başkalaşım kayaçlar, tortul ve püskürük kayaçla- rın değişmesi sonucu oluşur. Bu değişime neden olan başlıca etmenler sıcaklık ve basınçtır. Üstte- ki katmanların basıncı ve derinlerdeki sıcaklığın etkisiyle kayaçların özellikleri değişmektedir. Yer kabuğunun hareketi sonucu gerçekleşen basınç ve sıcaklık koşulları da bu tür kayaçların oluşmasına neden olur. Başkalaşım kayaçların sertlik derece- si yüksektir ve bu kayaçlar, aşınmaya karşı direnç- lidir. 6. Buna göre, yukarıda oluşumu anlatılan başkala- şım kayaçlarla ilgili aşağıda verilen örneklerden hangisi yanlıştır? A) Kalkerin başkalaşmasıyla mermer oluşur B) Kum taşının başkalaşmasıyla kuvarsit oluşur C) Granitin başkalaşmasıyla gnays oluşur D) Taşkömürünün başkalaşmasıyla turba oluşur E) Kil taşının başkalaşmasıyla şist oluşur 8. Elma bulu liğin la b Kar gre ku si r C

11. Dünya genelinde elektronik cihazlara olan talebin art. ması aşağıdaki özelliklerden hangisini kesinlikle etki. ler? A) Ürün kalitesini B) Ürün çeşidini C) Ürünün satış fiyatını D) Üretimin yapıldığı ülke sayısını ENÜrünlerin teknolojik gelişimini hartigög snus mband Q8A (A

2. Dünya başlangıçta bir ateş topuydu, soğudu ve katılaştı. Böylece püskürük taşlar oluştu. Püskürük taşlar dış kuv- vetlerin etkisiyle ayrışma ve aşınmaya uğradı ve tortul taşlar oluştu. Tortul taşlar ve püskürük taşlar yüksek sıcaklık ve basıncın etkisiyle başkalaşıma uğradı meta- morfik taşlar oluştu. Başkalaşım taşları magmanın etkisiy- le tekrar eritildi. Bu parçada aşağıdakilerden hangisi anlatılmıştır? A) Kayaç döngüsü B) Mağara oluşumu C) Volkanik faaliyetler D) Polye oluşumu E) Peribacalarının oluşumu 6

10. Aşağıdaki görselde bir yöreye ait bazalt sütunları göste rilmiştir. LAND Kayaç türleri ile yer şekillerinin oluşumu arasında önemli bir ilişki vardır. Buna göre bazalt sütunlarının bulunduğu yerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine kesinlikle ulaşılır? A) Karstik şekiller yaygındır. B) Buzulların oluşturduğu yer şekilleri yaygındır. C) Volkanizmanın etkili olduğu bir alandır. D) Masif arazilerin yaygın olduğu bir yerdir. E) Orta kuşakta yer almaktadır.

8. "Akarsular, rüzgarlar, buzullar gibi dış kuvvetlerin yerka- buğundaki çeşitli kayaçlardan kopardıkları malzemeleri çukur alanlarda biriktirmeleri ile oluşurlar. Bunlar tabaka- lı bir yapıda bulunurlar ve içlerinde fosil bulunma ihtimali çok fazladır." Yukarıda oluşum şekli tanımlanan kayaç türü aşağı- dakilerden hangisidir? A) Fiziksel Tortul C) Kimyasal tortul E Dış püskürük B) Başkalaşım D) İç püskürük TYT SOSYAL Bİ

6. İç püskürük kayaçların çok sert, iri taneli ve açık renkli olması, 1. kimyasal çözülmenin etkili olması, II. dış kuvvetlerin üst tabakayı aşındırması, I. katılaşmanın yer kabuğunun içinde olması durumlarından hangileri ile açıklanabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I vell E) II ve III C) Yalnız III

Testokul 30° 30° (DAB) (YB) (TAB) (DYB) 60° (DAB) 90° (DAB) (TYB) 90° (TYB) Yukarıdaki şekilde Ekvator ve kutuplarda yıl boyunca etkili olan hava hareketleri gösterilmiştir. Şekildeki bilgilerden yararlanarak, aşağıdakilerden hangist söylenemez? A) 30° ve 60° enlemlerinde oluşan basınç merkezleri eksen eğikliği sonucunda oluşmuştur. B) Ekvator'da hava yıl boyunca kapalı, bulutlu ve yağışlıdır. C) Ekvátor ve kutuplarda görülen hava hareketlerinin temel oluşum nedeni Dünya'nın şeklidir. D) Kutuplar ve çevresi Dünya'da bağıl nemin en düşük olduğu yerlerden olup, soğuk çöllerdir. E) Yüksek basınç alanlarından alçak basınç alanlarına hava akımı olur.

21. Kayaçların genel özellikleriyle ilgili, A H. Kimyasal tortul kayaçlar, suda kolay çözünebildiği için dirençsizdir. II. Gözenek ve boşluk miktarı fazla olan kayaçlar, aşınım etmenlerine karşı en dirençli kayaçlardır. III. Kayaçların geçirimliliğinin ve dış kuvvetlere karşı direncinin farklı olması, farklı yeryüzü şekillerinin oluşmasında etkilidir. IV. Başkalaşım kayaçları ve magmatik kayaçlar, aşın- dırma etmenlerine karşı genellikle tortul kayaçlar- dan daha dirençlidir. ifadelerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız II B) I ve II D) II ve III C) I ve IV E) III ve IV

Kalker Değişime uğrayan kayaç Metamorfizma A) Dış püskürük C) Başkalaşım Bu oluşumda yeni oluşan kayaç aşağıdaki kayaç, türlerinden hangisine örnek verilebilir? B) Fiziksel tortul D) Kimyasal tortul Mermer Oluşan yeni kayaç E) İç püskürük

diri- 4. Aşağıdakilerden hangisi kayaç döngüsündeki aşa- malar arasında yer almaz? A) Magmatik kayaçların metamorfik kayaçlara dönüş- mesi B) Metamorfik kayaçların yerin derinliklerine sürükle- nerek magmaya karışması C) Tortul kayaçların metamorfik kayaçlara dönüşme- si D) Kayaçların özelliğine göre birbirinden farklı yeryü- zü şekillerinin oluşması E) Metamorfik kayaçların ayrışarak tortul kayaçları oluş- turması

9. Bir yerin gerçek alanı ile izdüşüm alanı arasındaki farkın fazla olması, engebe ve yükseltinin fazla olmasına bağlıdır. Buna göre, aşağıda verilen aynı ölçekle çizilmiş izohips haritalarından hangisinde gerçek alan ile izdüşüm alan arasındaki fark daha fazladır? A) C) Deniz 100 50 25 ?? 2 Deniz B) D) 100 200 400 800 400

11. Atmosfer, çeşitli gazlanın bir arada bulunmasından oluşur. Bu gazların hava olayları üzerinde büyük etkisi vardır. Aşağıdaki gazlardan hangisinin yağış oluşumundaki et- kisi daha fazladır? A) Helyum B) Karbondioksit D) Hidrojen E) Su buhan C) Azot

TARAMA Türkiye'nin jeolojik geçmişine bakıldığında birçok jeolo- zamanlara ait arazilere sahip olduğu anlaşılmaktadır. jeomorfolojik özellikler Bu durum ülkemizin jeolojik ve Türkiye'nin sahip olduğu arazilerin önemli bir kısmı III. bakımından oldukça zengin olmasını sağlamıştır. Fakat zamanda (senozoik) oluşmuştur. D) Bakır 2 Türkiye'nin büyük bir bölümünün son jeolojik zaman- larda oluşması aşağıdaki yeraltı kaynaklarından han- gisinin daha yaygın olmasına neden olmuştur? A) Elmas B) Taşkömürü C) Linyit E) Granit 10 11

10. Aşağıdaki I. haritada Dünya'daki deprem bölgeleri, II. ha ritada ise volkanik bölgeler gösterilmiştir. Ekvator . 1. Harita + Aktif volkanlar .: Sönmüş volkanlar II. Harita Deprem ve volkanik alanları gösteren haritalar incelendi- ğinde bu iki haritanın birbirine paralellik gösterildiği görü- lür. Buna göre volkanik alanlar ile depremlerin birbirine benzer dağılış göstermesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) İklimlerin benzer olması B) Yerkabuğunun önceden tek kara parçası olması C) Özel konumlarının benzer olması D) Levha sınırlarındaki genç araziler olmaları E) Yeraltı kaynaklarının benzer olması

12. Akarsuların taşıdığı alüvyonları bir göl veya deniz ke- narında biriktirmesi ile oluşan, alüvyal toprakların bulunduğu alçak düzlüklere delta ovası adı verilir. Buna göre delta ovalarında aşağıdaki kayaç grupla- rindan hangisi diğerlerinden daha yaygındır? A) Organik tortul C) Kimyasal tortul 2022-2023 Oğretim Yılı B) Kırıntılı tortul D) Dış püskürük E) Başkalaşım

4. Tortul ve magmatik kayaçların yer kabuğunun derinliklerinde yüksek sıcaklık ve basınç altın- da mineral ve yapısal özelliklerinin değişme- siyle başkalaşım kayaçları oluşur. Aşağıdaki görselde başkalaşım kayaçlarının oluşumu gösterilmiş ancak kayaçların ikisinde hata ya- pılmıştır. Kuvarsit Kalker Basing A) Kuvarsit-Granit B) Kuvarsit-Gnays C) Granit-Gnays D) Granit-Kalker E) Kalker-Gnays Sicak Magma Granit Gnays Bu görseldeki kayaçlar dikkate alındığında hangilerinde hata yapıldığı söylenebilir? TÜMLER YAYINLARI