Yer yapısı Soruları

Il tkisiyle e çakıl ilde su 3. Jeolojik zamanlarda yaşamış olan canlıların tortul kayaçlar içinde taşlaşmış olarak bulunan her çeşit kalıntı ve izine fo- ve bi- sil adı verilir. da; Jeologlar yeryüzünde fosilleri inceleyerek bir bölgenin; 1. jeolojik zamanlarda geçirdiği iklim değişikliği, II. levha hareketlerine bağlı koptuğu kara parçası, 1 III. tortul ve püskürük kayaçların oranı, IV. canlı türlerinin jeolojik devirler içerisinde geçirdiği de- ğişimler P özelliklerinden hangileri hakkında bilgi elde edebilir? 6. A) ve 1 B)TVE IT C) Hve th D) I, II ve IV E) II, II ve IV 183

11. Senozolkte Tethys Denizi tabanındaki tortul tabakalar sıkışarak deniz yüzeyine çıkmaya başlamıştır. Türkiye'nin bulunduğu arazi de bu dönemde büyük ölçüde kara haline gelmiştir. Kuzey Anadolu Dağları ile Toroslar, bu dönemde meydana gelmiştir. Aynica epirojeneze bağlı olarak Anadolu toptan yükselmiştir. 25,5 Mon Once SENOZOIK MEZOZOIK 251 Mon Yona Mezozoik'te Türkiye, Tethys Denizi'nin sulari altında yer almaktaydi. Bu dönemin diğer önemli bir olayı, karalardan taşınan mater- yallerin Tethys Denizi'nde tortulanmasıdır. PALEOZOIK 642 MI Once Olkemizde Paleozolk'e ait arazilere Yıldız Dağlan, Zonguldak çevresi, Menderes - Menteşe arasi, Anamur - Alanya arası, Bitlis ve Kırşehir çevresinde rastlamak mümkündür. Paleozoik te nemli Iklim şartlarından dolayı sık ormanlar oluşmuştur. Bu ormanlara ait atiklan çanaklarda birikmesiyle Zon guldak ve Bartın'da taş komürü yatakları oluşmuştur. PREKAMBRIYEN Türkiye'nin jeolojik zaman cetveline göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? re A) Anadolu yarımadasının ortalama yükseltisinin fazla olmasında son jeolojik zamanda epirojenez olayına bağlı ola- rak meydana gelen yükselmelerin etkisi vardır. B) Kuzey Anadolu Dağları ve Toros Dağları Tethys Denizi'nde biriken tortul tabakaların yan basınçlara uğraması ile oluşmuştur. C) Zonguldak ve Bartın taş kömürü yatakları günümüzden milyonlarca yıl önce oluşmuşlardır. D) Prekambriyen Anadoluda biyolojik çeşitliliğin en fazla olduğu jeolojik zamandır. E) Anadolu yarımadası ve çevresi bugünkü görünümünü senozoikte almıştır.

ÖRNEK SORU Yerkürenin oluşmaya başlamasından günümüze kadar yakla- sik 4.5 milyar yıl geçmiştir. Bu uzun süre, yerkürenin oluşum sürecinin daha iyi incelenebilmesi için zaman ve devinere ay- rilmiştir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi bu zaman ve devirle- rin belirlenmesinde göz önünde bulundurulan özellikler- den biri değildir? A) Fay tiplen af Fosil içerikleri © Kayaç özelliklen D) Iklim değişimi E/Orojenik hareketler

Dağların kıyıya paralel uzandığı arazilerde akarsuların dağları enine yarmasıyla oluşan vadilere boğaz vadi denir. Özellikle bu vadi tipi Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde kuzey - güney yönlü ulaşımda doğal geçit olarak kullanıl- maktadır. Buna göre, Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde kuzey - güney yönlü ulaşımda doğal geçit olarak kullanılan boğaz vadi tipi aşağıdakilerden hangisidir? A) B) C) D) E)

12. Levhaların hareket etmesinde; A I. mantodaki konveksiyonel akıntılar, II. küresel iklim değişimleri, v III. Dünya'nın dönmesinden kaynaklanan merkezcil kuvvet, IV. okyanuslarda görülen akıntılar, V. atmosferi oluşturan katmanların yoğunlukları gibi faktörlerden hangileri etkili olmuştur? A) Yalnız! B) Yalnız III CI ve II D) III ve IV E) IV ve V Analitik Coğrafya

Yerkabuğunun tarihi bazı önemli jeolojik olaylara göre beş dönemde incelenmektedir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden farklı bir jeolojik dönemde meydana gelmiştir? A) İstanbul ve Çanakkale boğazlarının oluşması B) Egeid karasının çökmesi C) İskandinavya ve Kanada'nın buzul altında kalması D) Atlas ve Hint okyanuslarının belirmiş olması E) Deniz seviyesinin alçalması

11 Kayaçlar ve Topoğrafya DOGAL SISTEMLER ki dağları oluşumları dikkate ahora katılaşım nin bulunma olasılgın en az olduğu dag han- 11. deniz yüzeyine kadar çıkarak atoladı verilen mercan ade birikmesiyle mercan kayaları olusur. Bazen bu biriki nini olusturur. Mercan kayalarının oluşumu günümüzde devam etmektedir B) Alp C) veglv Kayaçlar ve Topoğrafya C Fuji E Hekla anana eflet M 1. Yeryüzündeki kaya bengo de tonu kayaçlar, zaman nerabiese lar meydana gelir. Ton ve pünkrik kaja basinin etkisiyle özelny akalaink gebilmektedir. ecesine baği olarak diğer kayaçları çizer an hangisi bütün kayaçları çizme Magma Paskorak kayaclar Soğuma ve Kata Buna göre, numaralı yerlerden hangisinde mercan kaya. larına rastlanır? Kuvars C) Elmas Erime El Bazalt A) B) // C) III D) IV E) Ayrisma ya

2. UYGULA 2. Aşağıdaki tabloda jeolojik zamanlarda meyda- na gelen yer şekillerini ve oluşumlarını jeolojik zamanlar ile eşleştiriniz. 1. zaman II. zaman III. zaman IV. zaman Ege Denizi'nin oluşumu ✓ Taş kömürü yataklarının oluşumu Bor yatakarının oluşumu Dinazorların ortaya çıkması Atlas Okyanusu'nun oluşması Pangea'nın kıtalara ayrılması Evcil hayvanların ortaya çıkması Petrol yataklarının oluşması 4. Türkiye'de 3.jeolojik zamanda meydana gelen olusumları yazınız

1) Yer'in yapısıyla ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) En sıcak olan katman çekirdektir. B) Yer kabuğu en ince olan tabakadır. C) Manto, hacmi en fazla olan tabakadır. D) Yeryüzünden merkeze doğru gidildikçe sıcaklık artar. E) Yeryüzünden merkeze doğru gidildikçe basınç azalır. coeratyahocasi.com 5) 1. Sıcak 11. Yoğu III. Yerd Yukarid merkez gelmez A) Yalni D) I ve II

0. Dünya'nın her bölgesinde aynı büyüklükte ve sıklıkta dep-5 rem meydana gelmez. Depremlerin afet boyutuna ulaştığı bir merkez için, 1. Arazi kırıklı yapılarla kaplıdır. II. Yer altı su potansiyeli fazladır. III. Yer yüzeyi eğimli ve engebelidir, yargılarından hangileri söylenirse kesinlikle doğru olur? A) Yalnız! B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III 1e

YAYINLA Akarsu, rüzgâr, buzulların etkisiyle aşınıp taşınan mal- zemelerin etentz diplerinde ve jeosenklinal alanlarda mil- yonlarca yıl birikmesiyle tortul tabakalar oluşur. Tortul tabakalar çekirdeğin etkisiyle hareket eden levhaların yaklaşmasıyla yan basınca maruz kalır, esnek yapılı olan- ların kıvrılarak yükselmesiyle sıradağlar meydana gelir. Eğer tabakalar sert yapılı ise kırılarak faylar oluşur. Ki- rılma sonucu yüksekte kalan kısım horstu, alçakta ka- lan kısım ise grabeni oluşturur. Türkiye'de horst ve gra- ben alanlarına Ege Bölgesi'nde, sıradağlara ise Kuzey Anadolu dağlık sahasında rastlanır. Bu parçada aşağıdakilerin hangisiyle ilgili yanlış bir bilgi verilmiştir? A) Tortul tabakaların oluşumu By Horst ve grabenlerin görüldüğü yer C) Fayların oluşum süreci Levhaların hareket etme sebebi EY Sıradağların oluşumu

10. Yerkabuğu, bir yapboz gibi birbirine tutturulmuş on iki büyük ve çok sayıda küçük levhadan oluşur. Kıtalar bu levhalar üzerindedir ve levhalar hareket ettikçe onlarda hareket eder. Bu hareketler birbiri- ne doğru ya da birbirinden uzaklaşır şekilde olabilir. Mantodaki isi akımlarının neden olduğu bu hareket- ler sonucunda birçok yeni oluşum ortaya çıkar. Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin bu lev- ha hareketlerinin bir sonucu olduğu söylene- mez? A) Akarsularca derine doğru yarılmış yüksek düz- lükler B) Kırıklı ve kıvrımlı sıra dağlar C) Volkanik ada yayları ve tektonik depremler + D) Regresyona bağlı olarak kıyılarda oluşan tara- çalar (seki) E) Kıtaların ağırlığını artıran örtü buzullarin

9. Bati Doğu Iğdır Güneş, Iğdır boylamı üzerinde yukarıdaki şe- kilde gösterilen konumda iken Çanakkale'den aşağıda verilen konumların hangisindeki gibi görülür? A) B) Bati Çanakkale Doğu Bati Çanakkale Doğu C) D) Bati Çanakkale Doğu Bati Çanakkale Doğu E) Bati Doğu Çanakkale

SOSYAL BİLİMLER E 8. Aşağıdakilerden hangisi Yerin katmanları ile ilgili doğru bir bilgi değildir? A) Yer kabuğu bu katmanlar içinde en ince kısmı oluşturmaktadır. B) Mantonun üst kısmı iç kuvvetlerin enerji kaynağı- ni oluşturur. C) Barisfer sicaklığın ve yoğunluğun en fazla oldu- ğu katmandır. D) Yer kabuğundan derinlere inildikçe sıcaklık ve basınç değerlerinde artış yaşanır. E) Yer kabuğunun en üst kısmi olan sial okyanus tabanlarında daha kalındır.

4. Paleozoik dönemde jeosenklinallerde biriken tor- tullar yer yer kıvrılarak yükselmiş zamanla başka- laşıma uğrayarak masif araziler oluşmuştur. Buna göre aşağıda masif arazilerle ilgili yapi- lan eşleştirmelerin hangisi yanlıştır? Masif Yer A) Karadeniz Daday - Devrekani masifi - B) Ege Menteşe - Saruhan masifi C) Erzurum masifi Doğu Anadolu D) iç Anadolu Kırşehir masifi E) Marmara Yıldız masifi

37 5. Dünya üzerindeki aktif volkanların 2/3'ünün Pasifik Okyanusu çevresinde olduğu bilinmektedir. Bu nedenle Pasifik Okyanusu çevresine "Pasifik Ateş Çemberi" de denilmektedir. Buna göre, Pasifik Ateş Çemberi olarak nitelendirilen bu alanlar için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Levha sınırları üzerinde bulunurlar. B) Sıcak su kaynakları fazladır. C) Eski kita çekirdekleridir. D) Yanardağ kümeleri bulunur. E) Katılaşım kayaçları yaygın olarak bulunur.