Dünya'nın Şekli ve Hareketleri Soruları

n- 4. Ekvator ile dönenceler arasındaki enlemlere alçak enlem- ter denir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi bir ülkenin alçak enlemlerde yer aldığının kanıtı olarak gösterilebilir? A) Dört mevsimin belirgin olarak yaşanması BY Gölge boylarının iki kez sıfır olması 2 C) Kalıcı kar sınırının deniz seviyesine yakın olması D) Gölge yönünün yıl boyunca kuzeyi göstermesi E) Güneş'in erken doğup erken batması

steril- 9. 8. "Akarsular, rüzgarlar, buzullar gibi dış kuvvetlerin yerka buğundaki çeşitli kayaçlardan kopardikdan malzemeleri çukur alanlarda biriktirmeleri ile oluşurlar. Bunlar tabaka li bir yapıda bulunurlar ve içlerinde fosil bulunma ihtimali çok fazladır." Yukarıda oluşum şekli tanımlanan kayaç türü aşağı- dakilerden hangisidir? A) Fiziksel Tortul C) Kimyasal tortul E) Dış püskürük A Kitapçığ Dunya Deneme B) Başkalaşım D) Iç püskürük Kuzey yarımkürede yapılan bir araştırmada üç akarsu- yun donma süreleri incelenmiştir. Buna göre, akarsula- rın ağız kısımlarında; X akarsuyunun 2 ay, Y akarsuyu- nun 10 gün, Z akarsuyunun 1 ay donmuş olarak kaldığı tespit edilmiştir. D) Y, X, Z Akarsuların hepsinin denize döküldüğü bilindiğine göre, akarsuların ekvatora en yakın olandan en uzak olana sıralanışı aşağıdakilerin hangisinde doğru ola- rak verilmiştir? A) X, Y, Z B) Y, Z, X E) Z, X, Y C) X, Z, Y 10. (1) Zeytin akdeniz ikliminin karakteristik bir ürünüdür. (II) Bu bitkinin yetişebilmesi için kış mevsiminde sıcaklığın eksi değerlere düşmemesi gerekir. (III) Zeytinin doğal olarak yetiştiği yerde akdeniz iklimi görülmektedir. (IV) oprak dökmeyen bir bitkidir. (V) Türki-

2. Yer'in, Güneş çevresindeki hareketi boyunca Ekvator düzlemi ile ekliptik düzlem çakışmaz. Aşağıdakilerden hangisinin nedenini açıklamada bu bilgiden yararlanılamaz? A) Orta Kuşak'ta mevsimlerin belirgin olması B) Güneş ışınlarının dönencelere yılda birer kez dik gel- mesi C) Yarım kürelerde aynı tarihte farklı mevsimlerin yaşan- masi D) Kutup noktalarında 6 ay boyunca Güneş'in doğmaması E) Ekvator'da yıl boyunca gece ve gündüz süresinin eşit olması

7. Aşağıdaki şekilde, yatay olarak yerleştirilmiş bir çubuğun ka- baca yıl içinde oluşan gölge yönü ve boyu verilmiştir. Güney Doğu ✓ Batı - Kuzey Buna göre şeklin hazırlandığı yer ile ilgili olarak aşağıda- kilerden hangisi kesinlikle söylenebilir? A) Çizim, Güney Kutbu'nda yer alan bir noktaya aittir. B) Çizimin hazırlandığı yer, Yengeç Dönencesi'nin kuzeyinde yer alır. C) Çizimin hazırlandığı yer, dönenceler arasındaki bir nokta- ya aittir. D) Çizimin hazırlandığı yer, Oğlak Dönencesi'nin güneyinde yer alır. E) Çizimin hazırlandığı yer, Kuzey Kutbu'nda yer alır.

1. Yer ekseninin yörünge düzlemine eğik olmasının, aşağıdakilerden hangisi üzerinde etkili olduğu söyle- nemez? A) Okyanus akıntılarında halkalanmaların olması B) Aynı boylam üzerinde bulunan merkezlerde Güneş'in sadece ekinoks tarihlerinde aynı anda doğması C) 21 Aralık ve 21 Haziran tarihlerinde aydınlanma dai- resinin kutup dairelerinden teğet geçmesi D) Cisimlerin öğle saatindeki gölge boylarının yıl boyun- ca değişmesi E) Türkiye'de temmuz-ağustos aylarında görülen hava olaylarının Arjantin'de ocak-şubat aylarında görülmesi

15. Farklı enlemler üzerindeki yerlerde yatay düz- leme dikilmiş, aynı boydaki iki çubuğun 21 Ara- lık tarihinde öğle saati gölge boyları birbirine eşittir. Aşağıdakilerden hangisinde yukarıda belir- tilen durumun yaşandığı iki enlem bir araya getirilmiştir? A) 10°27' Kuzey - 10° 27' Güney B) 20°27' Güney - 26° 27' Güney C) 30° 27' Kuzey - 36° 27' Kuzey D) 16° 27' Güney - 13° 27' Güney E) 23° 27' Kuzey - 23° 27' Güney

3. Aşağıda bir bölgenin coğrafi koordinatları verilmiştir. 30° 20° 10° 0° A D B 50° 40° C 30° Verilen bilgilere göre, bölge ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) A ile B noktaları arasındaki kuş uçumu uzaklık C ile D nok- taları arasındaki kuş uçumu uzaklığa göre daha azdır. B) Aynı uzunluktaki cisimlerin öğle saatindeki gölge uzunluğu kuzeye doğru gidildikçe kısalır. C) Güneş ışınlarının düşme açısı güneye doğru gidildikçe bü- yür. D) Güneş karşısından geçiş hızı güneyine göre kuzeyinde daha azdır. E) Meridyenler arasındaki kuş uçumu uzaklık kuzeyine göre güneyinde daha fazladır.

7. Güneş ışınlarının dik açıyla düştüğü yerlerde cisimlerin göl- ge boyları oluşmaz. Buna göre, aşağıda enlem dereceleri verilen yerlerden hangisinde bulunan cisimlerin gölgesi yıl içinde iki kez sıfır olur? A) 10° güney C) 30° güney E) 40° güney B) 23° 27' kuzey D) 35° kuzey

3. Sürekli rüzgârlar Kuzey Yarım Küre'de hareket yönü- nün sağına, Güney Yarım Küre'de ise soluna doğru sapar. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun temel nede- nidir? A) Dünya'nın günlük hareketi B) Yörüngenin elips şeklinde olması Witwassurses C) Dünya'nın geoid şekli D) Dünya'nın ekseninin eğik olması E) Dört mevsimin yaşanması

9. Ankara'da yatay bir düzleme dikilen 1 metrelik çubu- ğun gölge boyunun oluşmaması için aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşmesi gerekir? A) Ekvator'la ekliptik düzlemin çakışması B) Eksen eğikliğinin 42° olması C) Eksen eğikliğinin 36° olması D) Yer ekseninin Ekvator'a dik olması E) Dünya'nın yörüngede izlediği yolun tam daire şeklinde olması

2. Dünya'nın farklı noktalarında yer alan üç merkezde mev- simlerin başlangıç tarihlerinde Güneş'in görünen hareketi aşağıda eşleştirilmiştir. A Merkezi 40°K B Merkezi Ekvator (0°) Merkezi Güney Kutbu (90°G) A) Yalnız I II. D) I ve III Ekinoks 21/12 G 21/6, Ekinoks 21/12 21/3 21/12 nununp u 21/6 Başucu Gündü nung und epoxi donumu Kys on durumu ₂ B İlkbahar ve güznümü Gece Başucu Ayakucu Gündü 23/9 Yaz gündrumur 10 Ayakucu Başucu E) II ve III 21/6 Kutup Yıldızı Ufuk Gündüz Yaz gün durumu B GHkbahar ve düz göndönümü K Ufuk Kış gün durumu Gece Ayakucu Kutup Yıldızı Kutup yıldızı K Ufuk Hangi merkezlerde Güneş'in görünen hareketi yanlıştır? B) Yalnız II C) Yalnız III

c) Güneş ışınları ekvatora daha dik açıyla geldiği için cisimle- rin gölge boyu ekvatordan kutuplara gittikçe uzar. ÖRNEK: S Dünyanın küresel şeklinden dolayı güneş ışınlarının geliş açı- si ekvatordan kutuplara gittikçe azalır, gölge boyu uzar. Buna göre; A) I Çözüm: 11 111 IV B) II V- haritada numaralandırılmış enlemlerden hangisinde göl ge boyu daha uzun olur? 60° C) III 80° 10° 0° 30⁰ D) IV E

a 7 1. Dünya, Güneş etrafındaki bir turunu elips şeklindeki yörünge üzerinde 365 gün 6 saatte tamamlar. 21 Haziran (Gün dönümü) 21 Mart Ilkbahar 4 Temmuz Günöte www 152 milyon km Yaz (Gündüz-gece eşitliği) 147 milyon km 23 Eylül 3 Ocak Günberi Kış 21 Aralık (Gün dönümü) (Gündüz-gece eşitliği) 3. Buna göre aşağıdakilerden hangisi, Dünya'nın Güneş çevresindeki yörüngesinin elips şeklinde olmasının bir sonucu değildir? A) Dünya'nın Güneş'e uzaklığının yıl içinde değişmesi B) Şubat ayının 28 gün sürmesi Yarım kürelerde mevsim sürelerinin farklı olması D) Eylül ekinoksunun 2 gün gecikerek 23 Eylül'de gerçekleşmesi E Mevsimlerin oluşması

9. Alacakaranlık, Güneş doğmadan önce ve battıktan sonraki yarı aydınlık vakte denir. Gece ile gündüz arasındaki geçiş za- manı alacakaranlığın oluştuğu vakittir. K ton vektí ve grup vokti kutuplean •V B) II G • || C) III IV 66°33' 23°27' 0° 23°27' Buna göre, yukarıda koordinatları verilen merkezlerden hangisinde alacakaranlık vakti yıl boyunca en kısa yaşa- nır? A) I 66°33' D) IV E) V PALME YAYINEVİ

9. Alacakaranlık, Güneş doğmadan önce ve battıktan sonraki yarı aydınlık vakte denir. Gece ile gündüz arasındaki geçiş za- manı alacakaranlığın oluştuğu vakittir. K nır? A) I •V B) II 1 T G IV Buna göre, yukarıda koordinatları verilen merkezlerden hangisinde alacakaranlık vakti yıl boyunca en kısa yaşa- C) III 66°33' 23°27' 0° 23°27' 66°33' D) IV E) V PALME YAYINEVİ

20. Bir yerin matematik konumu o alandaki gece gündüz süre farkını da etkiler. Aşağıdaki illerin hangisine gece ile gündüz arasındaki süre farkı yıl boyunca daha az- dir? A) Izmir C) Osmaniye E) Çankırı B) Amasya D) Iğdır