Enerji Akışı ve Madde Döngüleri Soruları

21. Karbon döngüsünde en önemli ögelerden biri bitkilerdir. Çün- kü bitkiler dışındaki canlılar, gereksinim duydukları karbonu bitkilerden alırlar. Buna göre, bitkilerin karbon döngüsündeki rolü aşağıda- kilerin hangisinde doğru verilmiştir? A Topraktan aldığı suyu yaprakları aracılığıyla buharlaştır- mak B Amonyağın nitrit ve nitrata dönüşümünü gerçekleştirmek CKöklerinden salgıladıkları sıvılar sayesinde kayaçların par- çalanmasını sağlamak Su buharının ışık etkisiyle (fotoliz) oksijene dönüşmesini sağlamak E) Fotosentez sırasında inorganik yapıda olan karbonu işle- yerek organik hâle dönüştürmek

Yayıncılık 35. Ekosistemler yapı, işlev ve gelişimlerine göre farklı şekilde sınıflandırılabilir. Genel olarak ekosistemler, açık ve kapalı ekosistem şeklinde ikiye ayrılır. Açık ekosistemler enerji akımı ve madde dolaşımı açı- sından diğer ekosistemlerle etkileşim içinde bulunan sistemlerdir. Buna göre aşağıda verilen biyomların oluşturdu- melere oranla daha fazla etkileşim içerisindedir? ğu ekosistem çiftlerinden hangisi diğer eşleştir- A) İğne yapraklı ormanlar biyomu - Savan biyomu B) Çöl biyomu - Tundra biyomu C) Tropikal yağmur ormanları biyomu - Savan bi- yomu D) Tropikal yağmur ormanları biyomu - Çalı biyomu E) Iliman çayır biyomu - Kutup biyomu

8. Doğal çevre koşulları ne kadar değişken ise bölgede bulunan canlı türlerinin sayısı da o kadar çok olur. Bu durum özellikle iklim ve yer şekillerinin çeşitliliğiyle daha yakından ilişkilidir. Ekvator 3 A) ve II IV Buna göre, haritada numaralandırılan doğrultuların han- gilerinde biyoçeşitliliğin artması beklenir? D) II ve IV 3 B) I ve III E) III ve IV C) I ve IV

38. Besin zincirindeki enerji akışıyla ilgili olarak, I. Canlılar tarafından kullanılan enerji, toprağa geri döner. II. Aktarılan enerji besin piramidine göre aşağıdan yukarıya doğru azalır. III. Enerjinin büyük kısmı yaşamsal faaliyetlerde kullanılır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II DII ve III C) I ve II E) I, II ve III

4. 1. Havadaki azotu doğrudan nitrat tuzlarına çevirir. II. Birincil tüketicilere besin kaynağıdır. III. Ölen canlıları ayrıştırarak toprağa geçmesini sağlar. IV. Fotosentez yaparak atmosfere oksijen katkısı yapar. Yukarıdakilerden hangileri, karasal ekosistemlerdeki üretici canlıların genel özellikleri arasındadır? A) I ve II D) II ve IV B) I ve IV E) Hi ve Kv C) | ve t 7.

7. 1. Canlıların solunum yapması II. Ölü ve canlı atıklarının ayrıştırılması III. Klorofilli canlıların fotosentez yapması IV. Fosil yakıtların kullanılması ri, Enerji Akışı Ekosistemin işleyişi, madde döngüleri ve enerji akışı olmak üzere iki süreci kapsar. Bu süreçlerde gerçekleşen yukarıdaki olaylardan hangileri atmosferdeki oksijen miktarını olumlu etkiler? A) Yaln H D) II ve H B) Yalnız It E) III ve IV C) I ve III 11.

4. ● ● ● Belli bir bölgede bulunan hayvan türlerinin tümüne denir. Bitki ve hayvan topluluklarının yaşadıklara ortama denir. Belli bir bölgede bulunan bitki türlerinin tümüne de- nir. Benzer bitki ve hayvan topluluklarının yaşadığı or- tama denir. hos Yukarıda aşağıdakilerden hangisinin tanımı veril- memiştir? A) Biyom C) Popülasyon E Habitat B) Fauna V D) Flora V

MADDE DÖNGÜSÜ T = ● 3. Doğal bitki örtüsü; konveksiyonel kökenli yaz sağa- nakları ile büyüyüp gelişen uzun boylu gür otlaklar- dır. ● • Başlıca hayvan türleri; zebra, zürafa, antilop, gerge- dan, aslan, çita, fil ve sırtlandır. savan Yukarıda, doğal bitki örtüsü özellikleri ve hayvan türleri verilen biyomun görüldüğü bölgenin sıcaklık ve yağış grafiği aşağıdakilerden hangisidir? A) Yağış(mm) 300 250- 200- 150- 100- 50- 0 OSMNMHTAEEKA Aylar C) Yağış(mm) 1501 100 50 01 Sıcaklık(°C) B) Yağış(mm) 30 400- 350- 25 300- - 20 250 15 200- 150- 10 100- 5 50 -10- 0 ~Sıcaklık(°C) D) Yağış(mm) 30 - 20 -10 -0 OSMNMHTAEEKA Aylar 90+ 60+ 30- E) Yağış(mm) 1801 150- 120- 0 -10 TES 400- 350- 300- 250- 200- 150- 100- 50- 0 OŞ MNMHTAEEKA Aylar ~Sıcaklık(°C) ~Sıcaklık(°C 30 25 20 -15 -10 -5 -0 60 50 40 - 30 20 10 OSMNMHTAEEKA Aylar to F-10 --20 OŞMNMHTAEEKA Aylar ~Sıcaklık(°C) 60 50 40 30 20 10 FO -10 -20

10. 9. Aşağıdaki dünya haritasında beş biyomun dağılışı ve bunlardan dördüne ait özellikler verilmiştir. Su tutabilen ve toprak seviyesinden dallanan kserofit bitkiler yaygındır. Kuraklık biyoçeşitliliği olumsuz etkiler. Ağaçların taç katı vardır. Orman tabanında eğ- relti otları, ağaç gövdelerinde higrofit (nemcil) bitkiler yaygındır. iğne yapraklı ye kozalaklı ağaçlar yaygındır. Dü- şük sıcaklık bitki gelişimini olumsuz etkiler. Yaz ve kış olmak üzere iki mevsimin görüldüğü bu biyomda tek yıllık otsu bitkiler yaygındır. Buna göre kaç numaralı biyoma ait bir özellik yoktur? A) I B) II (C) III ph d' D) IV E) V MIKRO Step Bu ha bilgi A) C n B) K 12. A n ä

k 11 karekök Yukarıda ekonomik etkinlikleri belirlenen yö- relerden hangisinin Türkiye haritasındaki yeri doğru verilmiştir? A) I B) II C) III D) IV 36.) Azot döngüsünde rol oynayan faktörlerden biri top- raktaki azot bağlayıcı bakterilerdir. Bununla birlikte bazı bitki türlerinin kökleri azot bağlayıcı bakteri- lere uygun koşullar oluşturarak hem toprağın ve- rimliliğinin artmasında hem de azotun kullanılabilir duruma gelmesinde önemli rol oynar. E) V Aşağıdakilerden hangisi, topraktaki azot dön- güsünde önemli işlevleri olan bitki türlerinden biridir? A) Kızılçam B) Dağ çayırı D) Kakao C) Nohut E) Sığırkuyruğu

3. 1. Canlıların solunum yapması II. Fosil yakıtların yanması III. Besin maddelerinin yanması Yukarıdaki olaylardan hangileri oksi- jen tüketilmesine neden olur? A) Yalnız 1 B) Yalnız II D) I ve III 28 C) I ve II E) I, II ve III

9. • Atmosferde %78 oranında bulunur. 12. c Atmosfer olayları sonucunda bitkile rin kullanabileceği duruma gelir. Özellikleri verilen ve döngüde ye alan inorganik madde aşağıdakiler den hangisidir? A) Azot B) Fosfor D) Oksijen E) Karbon C) St

16. Azot döngüsüyle ilgili aşağıdakiler- den hangisi yanlıştır? A) Baklagillerin kökünde bulunan bazı bakteriler azotu bağlayarak onun bit- kiler tarafından kullanılmasını sağlar. B) Azotun toprağa inmesinde yıldırım, şimşek gibi atmosfer olaylarının etki- si vardır. C) Azot döngüsü yalnızca gündüz ger- çekleşir. D) Azot besin zinciriyle bitkilerden, otçul- lara ve etçillere doğru geçer. E) Ölü hayvan ve bitkilerin ayrıştırıcılar tarafından parçalanmasıyla azot do- ğaya geri döner.

14. Artezyen kuyularının açılması Tarım alanlarının genişlemesi Kentleşmenin artması Baraj ve kanalların inşa edilmesi • Nüfusun hızla artması Yukarıdaki faktörlerden kaç tanesi su döngüsünü etkiler? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 D) 4 E) 5

10. I. Karbonatlı kayaçların, fiziksel ve kim- yasal yollarla ayrışması II. Deniz hayvanlarının kabuk oluşumu III. Kara ve deniz bitkilerinin fotosentez yapması IV. Ölen canlıların çürümesi Karbon döngüsüne neden olan olay- lar, karbondioksit tüketimi ve karbon- dioksidin açığa çıkması şeklinde si- nıflandırıldığında aşağıdakilerden hangisi doğru olur? A) B) C) D) E) Karbondioksit tüketimi I, II I, IV II, III II, IV III, IV Karbondioksit açığa çıkması III, IV II, III I, IV I, III

4. Atmosferdeki karbondioksit oranı genel- de sabittir. Eğer tüketilen miktarda karbondioksit tekrar atmosfere dönmeseydi; I. Fotosentez azalır. II. Besin zinciri zamanla sona erer. III. Dünyadaki yaşam sona erer. IV. Küresel ısınma hızlanır. durumlarından hangileri doğru olur- du? A) I ve II B) I ve III D) III ve IV C) II ve IV E) I, II ve III