Enerji Akışı ve Madde Döngüleri Soruları

7. Su döngüsü, suyun deniz ve okyanuslar ile atmosfer ve karalar arasında dolanımıdır. Döngüye yapılan müdahale, döngüde ak- samalara neden olur. Aşağıdaki sahaların hangisinde su döngüsünde daha büyük kayıplar yaşanır? A) Göllerde C) Denizlerde Cons E) Tarım alanlarında B) Yer altında D) Akarsularda

1. Atmosfer sabit ve değişken gazlardan oluşur. ve atmosferdeki gazların %99'unu oluşturur ve atmosfer içerisindeki oranları sabittir. Ancak bu gazların hava olaylarına etkisi çok azdır. Atmosferin geriye kalan %1'lik dilimini oluşturan gazlar içerisinde özellikle ve- canlı yaşamı için büyük öneme sahiptir Bu gazlar aynı zamanda hava olayları üzerinde de etkilidir. Bu parçada boş bırakılan kısımlara yazılması gereken kelimeler arasında aşağıdakilerden hangisi bulunmaz? A) Karbondioksit C) Hidrojen E) Azot BY Oksijen D Su buharı

COĞRAFYA 10. Karbon, doğadaki dört temel ortamda da bulunur. Karbon döngüsüyle ilgili aşağıdakilerden hangisinin doğru olduğu söylenemez? A) Karbon, atmosferde karbondioksit olarak bulunur. BY Karalardan denizlere taşınan organik maddeler aracı- liği ile hidrosferde karbon depolanır. C) Hidrosferdeki karbon oranı, atmosferden fazladır. :b D) Atmosferdeki karbon artışı, yıllık ve günlük sıcaklık farklarının artmasına yol açar. E) Karbon, litosferde kömür, petrol, doğal gaz ve kireç ta- şında bulunur.

ÖRNEK: 1/ ÖSYM Coğrafya Öğretmeni Murat Bey; öğrencileri Meltem, Ahmet ve Zehra'ya birer araştırma konusu vermiş, bu konularla il- gili hazırladıkları ödevleri bir sonraki derste arkadaşlarına sunmalarını istemiştir. Murat Bey araştırma ödevi olarak; Meltem'e, bir türün bireylerinin yaşamsal faaliyetlerini en iyi şekilde devam ettirebildiği ve türün arandığında en kolay bu- lunabildiği yaşam yeri konusunu, Ahmet'e, belirli bir bölgede yaşayan ve birbirleriyle daima et- kileşim içinde olan canlılarla bunların herhangi bir şekilde can- Sız çevreyle ilişkilerinin meydana getirdiği yapı konusunu, Zehra'ya, belirli bitki ve hayvan türlerinin bölgesel düzeyde oluşturdukları ve kendine özgü özellikleri olan büyük toplu- luklar konusunu vermiştir. Buna göre; öğrencilerin araştıracakları konular aşağıda- ki kavramlardan hangileri ile doğru olarak ilişkilendirilir? Meltem A) Habitat B) Biyom C) Popülasyon D) Habitat E) Besin zinciri Ahmet Ekosistem Besin zinciri Biyolojik çeşitlilik Ekosistem Biyom Zehra Biyom Biyolojik çeşitlilik Besin zinciri Popülasyon Biyolojik çeşitlilik

Aşağıdaki haritada bazı alanlar numaralandırılarak verilmiş- tir. M 10 Bu haritada numaralandırılan alanlardan hangisinde sa- nayinin kurulup gelişmesinde enerji sorununun en az et- kili olduğu söylenebilir? D) IV EV

duğu zının meyi po- biri 40. Aşağıdaki dünya haritasında bazı alanlar numaralan- dırılmıştır. COVE ||| Berd undb Bu alanların iklim koşulları düşünüldüğünde han- gisinde biyoçeşitlilik daha azdır? A) I BII C) III D) IV D E) V

4. Ekosistemlerin işleyişi; enerji akışı ve madde döngüleri olmak üzere iki süreci kapsar. Bu süreçlerde gerçekleşen; -) 1. bitkilerin fotosentez yapmasi II. atmosferde bulunan su buharının fotolizi, III. ölü organizma ve atıklarının ayrıştırılması, IV. canlıların solunum yapması olaylarından hangileriyle oksijen tüketilir? A) De ll B) Xer D) Il ve IV E) Ilve IV con Úction and C) II ve

19. Aşağıdaki şemada bir ekosistemin besin zincirindeki aşamaları numaralanarak gösterilmiştir. Üreticiler Güneş enerjisini kullanarak besin. Üreten bitkiler A) Gelincik B) Eğrelti otu C) Zakkum Birincil tüketici D) Zebra Bitkiler ile beslenen otçullar E) Mantar Çekirge Otçullar ile beslenen etçiller İkincil tüketici Bu şemadaki numaralanmış yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilenler getirilebilir? || Ayrıştırıcılar Ölü hayvan ve bitkileri ayrıştırarak minerallere ve humusa dönüştürenler Dağ keçisi Yılan Antilop Üçüncül tüketici Kurbağa Etçiller ile beslenen etçiller Şempanze Bakteri ||| Ahtapot Akbaba Zürafa Ördek Leopar 21.

7. Aşağıda atmosferdeki su döngüsü gösterilmiştir. 308 wwww Şekilden yararlanılarak atmosferdeki su döngüsüyle il- gili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Buharlaşma ve terleme, atmosfere su buharının geç- mesinde önemli etkiye sahiptir. B) Yeryüzüne düşen yağışların bir kısmı yer altına sızar. C) Atmosferde yağışların oluşumu yüzey sularını besler. D) Su döngüsünün ana kaynağını denizler ve göller oluş- turur. E) Yeryüzündeki suyun büyük bir kısmı bitkiler tarafından kullanılır. ooooox

B 14. Ekosistemlerde üretilen karbondioksit çeşitli olaylar ? sonucu karalar, sular ve atmosfer arasında dolaşarak bir ortamdan diğerine geçebilmektedir. Ancak karbonun döngüye katılmadığı bazı durumlar da bulunmaktadır. bilgim yok Aşağıdakilerden hangisi, bu durumlardan biridir? A) Karstik sahalardaki kalkerin suyun etkisiyle çözünmesi B) Canlıların solunum yapması C) Sanayi ve enerji üretiminde fosil yakıtların kullanılması D) Deniz tabanlarında karbonatlı kayaçların oluşması E) Ölen canlıların ayrışması 15. Mal ve hizmetlerin bir dizi işlemden geçirilerek kullanılabilir hâle getirilmesi olan üretim faaliyeti üzerinde iklim koşullarının etkisi büyüktür. Bu etki, aşağıdaki faaliyet alanlarının hangisinde daha az görülmektedir? A) Gemi imalatı B) Arıcılık ürünleri üretimi V CUK

14. Kuraklık, bir bölgedeki yağışların uzun süre normal seviye- sinin çok altına düşmesi ve tatlı su kaynaklarının tükenmesi sonucunda oluşur. Kuraklığın doğa ve insan yaşamı Üze- rinde birçok etkisi bulunmaktadır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi, kuraklığın doğa üze- rindeki etkilerinden biri değildir? A Toprak erozyonunun artması B) Yer alti su seviyesinin azalması CBöcek istilálarının artması D) Bitki ve hayvan türlerinin azalması E) Kırsal alanlardaki yaşam seviyesinin düşmesi

Tev i 25 III av (8 ve bagent VI ev III (3 ecobez rales de absing pibelveval behan sunulo empeche spels ld x0o0k Baía olanlan kos -sy vox Xiheitpop asbom ninalno Debninthe Xuhunux@hop -ul adid heheee udpleistigen midste resep.ee hat bioboiss novilil illenep intayidsbe Gün olur basına kakar den --sip laigned nabisligisy bisbioses nebsay endemik- 38 Karbonun atmosfer, litosfer, hidrosfer ve biyosfer ara- sında devamlı olarak hareket etmesi olayına karbon üpső javels toyi net döngüsü denir. Bu döngüde aşağıdaki durumların hangisinde kar- bon açığa çıkmaz? hese utginsy Nennogeslothese A) Ölen canlıların ayrışması blea nayon 0 sunumuhD UNNUDAYA B) Fosil yakıtların yanması C) Bitkilerin fotosentez yapmasıp amitry D) Kireç taşının suda çözünmesi E) Karalarda yaşayan canlıların solunum yapması 40. 45

1. Aşağıdakilerden hangisi su ekosistemlerinin biyosfer üzerindeki etkisine örnek gösterilebilir? A) Okyanus akıntılarının, isi enerjisini gittikleri yerlere ta- şıması sonucu iklimde farklılaşmanın olması B) Yağmur suları ve kar erimeleri sonucunda akiferin bes- lenmesi C) Okyanus ve denizlerdeki dalgaların etkisiyle aerosolle- rin bulut oluşumunu etkilemesi D) Su döngüsüyle birlikte bitkilerin yaşamlarını devam et- tirmeleri için ihtiyaç duydukları suyun karşılanması E) Su kütleleriyle atmosfer arasında sürekli etkileşimin ol- ması ▷ Doğru ▷ Yanlış

-1 bütün amaz. ngeyi kiler- 3. mayı sını eye I 35. klim, biyoçeşitliliğin oluşmasında ve dağılışında belirleyici faktördür. Yeryüzünde benzer bitki ve hayvan toplulukları- nın dağılışıyla iklim kuşakları arasında uyum vardır. lür? A) I ve II D) H ve V Deneme -4 IV Buna göre haritada numaralarla gösterilen alanların hangilerinde benzer bitki ve hayvan toplulukları görü- B) II ve III V E) X ve V C) II ve IV

35. Biyosferdeki enerji, su ve besin maddelerinin bir canli- dan diğer canlıya geçişi besin zinciri olarak adlandırılır. Bir ekosistemdeki besin zincirinde bir tür diğeri ile bes- lenirken aynı zamanda başka bir türün besini olabilir. Tropikal yağmur ormanları ekosistemi göz önünde bulundurulduğunda aşağıdaki türlerden hangisi- nin besin zincirinde daha üst bir basamakta bulun- ması beklenir? A) C) BES-AYT-20181-4 E) B) D) 37.

6. Enerji kaynağı olarak kullanılır. Tropikal kuşak denizlerinde oluşur. Organik tortul kayaçların oluşumunda etkilidir. Suda kolay çözülebilen kayaçlardan oluşur. Mercan resiflerinin birleşmesiyle oluşan atoller için yuka- rıdakilerden hangileri söylenemez? A) Live 11 Ve IV D) ILVE IV Ell ve IV Ctl ve Ill COĞRAFYA SORU BANKASI 29 C