Milli Uyanış: Bağımsızlık Yolunda Atılan Adımlar Soruları

D) Ismet Inönü kazandığı bu zaterle ordu komulargll 10ldut Osmanlıcılık: Osmanlı Devleti'ni oluşturan bütün milletleri dil, din, irk ve mezhep farkı gözetmeksizin kanun önünde eşit gören bir anlayıştır. Ortaya çıkmasında Osmanlı Devleti'nde yaşayan değişik etnik grupların milli- yetçilik akımından etkilenerek bağımsız olmak istemeleri etkili olmuştur. Balkan uluslarının Osmanlı Devleti'n- 4. den ayrılmalarıyla geçerliliğini kaybetmiştir. Islamcilik: 19. yüzyılın ikinci yarısında ortaya cıkmıştır. Bu akıma göre toplumun temel direği dindir. Dini birik devleti ayakta tutabilir. Böylece İslam toplumlarının devletten avrılmalarının önüne geçilecektır. Fakat bu anla- yış I. Dünya Savaşı'nda Arapların İngilizlerle beraber hareket etmesi ile başarısız olmuştur. Türkçülük: Hristiyan azınlıkların Osmanlı Devleti'nden ayrılması sonucu Türkleri millî bir duygu ile birleştirerek Osmanlı bayrağı altında güçlü bir unsur olarak yeniden dünya devletleri arasına sokmayı amaçlamıştır. Ata- türk'ün ortaya koyduğu milliyetçilik ilkesinin oluşmasında etkili olmuştur. Batıcılık: Bu görüşü savunanlara göre devlet ancak Batılılaşma yoluyla kurtulabilirdi. Batı'nın sadece bilim ve tekniğinin alınması gerektiği düşüncesi yeni Türk devletinin temel taşlarından birisini oluşturmuştur. Osmanlı Devleti'nde ortaya çıkan bu fikir akımları ile ilgili verilen bilgilere göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Fransız İhtilali ile ortaya çıkan milliyetçilik akımının etkisini azaltmak için çalışmalar yapılmıştır. B) Müslümanları bir araya getirerek dağılmayı önleme amaçlanmıştır. C) Mustafa Kemal'in ortaya koyduğu bazı ilkelerin oluşumunda etkili olmuşlardır. Osmanlı Devleti'ni dağılmaktan kurtarmak için ortaya atılan en önemli fikir akımı Batıcılıktır. 12

23. Aşağıdaki haritada I. Dünya Savaşı'nda taraf devletler verilmiştir. ISVEC ital Devletleri Intak Devletler Tarafsızlar Taral Deashrenier Tarafsaken Intata Katifanlar Tarafsaken Iifaka Katlartar 0 200 400 600 800 km DANIMARKA KUZEY DENIZI BALTIK DENİZI Lahey Loodra Begun ABD RUSYA ALMANYA vaisove JAPONYA ELÇIKA Pain Galigya ATLAS FRANSA Munih Viyane OKYANUSU Loran ISVIÇRE AVUSTURYA MACARISTAN IMP. Cenivie KAFKASYA GORCISTAN Veneg Sivaslopot ROMANYA •Bokreg Tume Belgrat ISPANYA KARADENIZ Madna Solya euI GARISTAN Roma Istanbul fairne. Selan Ankara OSMANLI D EVLETI Bursa Cebeltan Bogar sicitya IRAK TUNUS CEZAYIR Franse Somurges FAS SUREYE D. Fransc Somorges) Semuge eby hovd Haritadaki bilgilere göre; ittifak Devletleri, itilaf Devletleri tarafından kuşatılmıştır. Savaş srasında taraf değiştiren devletler olmuştur. IU. Savas sırasında her iki grubada yeni katitan devletler olmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılır? Lve II. BLVE I. C) II ve II. D) I, II ve III. RLANDA INGILTERE PCRTEKIZ ITALYA Sardinya? Bogdan Eflak ANAVUTLUK SIRSISTAN YUNANISTAN

4. Mustafa Kemal, Rauf Orbay ve Bekir Sami Beyler ile Salih Paşa arasında 20-22 Ekim 1919'da Amasya Görüşme- leri yapıldı. Yapılan görüşmelerde alınan kararların bazıları şunlardır: • Osmanlı Mebusan Meclisi'nin güvenlik bakımından İstanbul'da toplanması uygun olmadığından Anado- lu'nun güvenli bir yerinde toplanmalıdır. • Hiçbir himaye ve manda kabul edilmeyecektir. Amasya Görüşmeleri'nde alınan bu kararlarla, 1. Mifli bağımsızlığın korunması II. Meclisin rahat ortamda çalışabilmesi III. Halk iradesinin yönetime yansıması hedeflerinden hangileri amaçlanmıştır? B) Le III Il ve III D) I, II ve II A) I ve II 12

I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti'nin savaştığı cephelerden bazıları ile ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir: - ingilizlerin Hindistan sömürgeleri ile bağlantısı kesilmek istenmiştir. -Savaşın uzamasına sebep olan cephedir. - İngilizler, Musul petrollerini ele geçirmek ve Rusya'ya yardım göndermek amacıyla açmıştır. -Osmanlı Devleti ingiliz işgali ile kaybettiği Mısır'ı geri almak istemiştir. Buna göre aşağıdaki cephelerden hangisi ile ilgili bilgiye yer verilmemiştir? Al Kanal B) Hicaz-Yemen C) Çanakkale D) Kafkas

idaI gorselde Goeben ve Breslau adlı Alman savas gemilerinin kaptanları ve denizcileri Türk Deniz Kuvvetlerine kaydolurken tasvir edilmiştir. SÖZEL BÖLÜM GLU EROI DELLA GOEBEN E DELLA BRESLAU Osmanlı Devleti ile Almanya arasında gizli bir ittifak sözleşmesi imzalanmasından birkaç gün sonra, Almanların Akdeniz'de bulunan iki savaş gemisi Goeben ve Breslau, Ingiliz donanma- sından kaçarak Osmanlıya sığındı. Osmanlı Devleti'nin, normalde gemilerin silahlarını sökme- si ve personelini de tutuklaması gerekiyordu. Fakat Osmanlı Devleti, bu gemileri satın aldığını açıkladı ve Goeben'e Yavuz, Breslau'a da Midilli adını verip gemilere Türk bayrağını çekti. Bu iki gemi daha sonra padişah ve sadrazamın haberi olmadan Rusya'nın Sivastopol ve Odesa li- manlarını bombalayınca Osmanlı Devleti bir anda kendini I. Dünya Savaşı'nın içinde buldu. Bu parçadan Osmanlı Devleti ile ilgili; I. bir oldubittiyle savaşa girdiği, II. savaşın başında tarafsız olduğų, II. denge politikası benimsediği, IV. Itilaf Devletleriyle anlaşma imzaladığı xargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I. I ve lI. CI, Il ve IV. DN, II, III ve IV.

1.30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması ile İstanbul Hükümeti teslimiyetçi bir politika izleyerek Anadolu halkını kendi kaderine teslim etmiştir. Antlaşma sonrası Itilaf güçleri vakit kaybetmeden işgallere başlamıştır. Halk içerisinden bazı gruplar bağımsızlık ve kurtuluş çareleri ararken, bazı gruplar ise ülkenin çıkarlan aleyhine çalışmış ve manda yönetimine sürüklenmesi için çaba sarf etmişlerdir. Verillen metinden yola çıkarak, Millî Cemiyetler ile ilgili hangisine ulaşılamaz? K Türk halkı, Anadolu'nun farklı bölgelerinde işgalcilere karşı direniş başlatmıştır. V R Ateskesin hemen ardından başlayan saldırılara karşı topyekûn mücadele gerçekleşmiştir. CI Mli Cemiyetlere, Istanbul Hükümeti tarafından herhangi bir destek verilmemiştir. D tilaf Devletleri'nin yaptığı işgalleri önlemek amacı ile bölgesel örgütler kurulmuştur. V 28

7 Millî Mücadele yıllarında basın etkili bir güçtü. 7. Bu gücü işgalci devletler kendi emellerine ulaş- mak için kullanıyorlardı. Ülke menfaatlerinden ziyade kendi menfaatlerini düşünen bazı ga- zeteler halkı yanıltıyor, yalan haberlerle Milli Mücadele'ye verilen desteği engellemeye çalı- şıyorlardı. Özellikle İstanbul ve İzmir gibi işgal altındaki şehirlerde Millî Mücadele'yi destekle- yen gazete haberlerine izin verilmiyordu. Yine de baskılara boyun eğmeden Millî Mücadele'ye destek vermeye çalışan gazeteler de vardı. Bu gazeteler halkı aydınlatmak ve haklı davamıZı dünyaya duyurmak için çalışıyorlardı. Verilen bilgilere bakılarak, I. Basının Anadolu'da önemli bir propaganda aracı olduğuna II. Milli Mücadele'yi destekleyen gazetelerin kamuoyu oluşturmaya çalıştığına III. Azınlıkların basın ve yayına önem vermedi- ğine ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I. B) I ve I. C) II ye III. D) I, Il ve II.

4. I. Balkan Savaşı'nı kaybeden Osmanlı ile dört Balkan dev- leti arasında Londra Antlaşması (30 Mayıs 1913) imzalan- di. Bu antlaşma ile Midye-Enez hattının batısındaki Balkan toprakları -Edirne dâhil olmak üzere- kaybedildi. Savaşın yarattığı kargaşadan faydalanan Arnavutluk bağımsızlığı- ni ilan etti. Arnavutluk, Osmanlı Devleti'nden ayrılan son Balkan devleti oldu. I. Balkan Savaşı sonunda Osmanlı Devleti'nden en fazla toprağı Bulgaristan elde etmişti. Bu durum diğer Balkan devletlerinin tepkisine neden oldu. Yu- nanistan, Sırbistan, Karadağ ve Romanya'nın ittifak halin- de Bulgaristan'a saldırmalarıyla II. Balkan Savaşı başladı (29Haziran 1913). Bulgarlar tüm cephelerde yenildi. Os- manlı Devleti de Bulgaristan'a karşı bir cephe açarak Di- metoka, Kırklareli ve Edirne'yi geri aldı. Bu bilgilere göre; I. I ve II. Balkan Savaşlarını Balkan devletleri başlatmıştır. II. Osmanlı Devleti 20. yüzyıl başlarında Balkanlarda top- rak kayıpları yaşamıştır. III. 20. yüzyıl başlarında Balkan Yarımadası'nın siyasi ha- ritası değişmiştir. IV. II. Balkan Savaşı sonucunda Balkanlardaki devlet sa- yısı azalmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) I ve II B) II ve III C) I, Il ve II D) II, III ve IV Prf Yayınları

yeni prejele bagli olarak üzerinde var olan savaş yükünü hafifletmek. itilaf Devleri'nin, müttefikleri olan Rus Çarlığına Boğazları kullanarak götüre- cekleri olası yardımları engellemek. k olması gibi gelişmiştir. Disnya n yolunu dünya kurmak olarak i bir seviyeye 5 2 Asağıda verilen cümlelerdeki boşlukları uygun sözcüklerle doldurunuz. ardukları oku ayesinde des 1 r. cak hangi Osmanlı Devleti'ni savaşa sokarak yeni cepheler açmak, savaşı geniş alanlara yaymak ve üzerindeki savaş yükünü hafifletmek istemektedir. 2. yönetimi savaşın dışında kalmanın mümkün olmadığını iddia ederek ilk olarak Ingiltere'ye ittifak kurma teklifinde bulunmuştur. 3. Ingilizler'den kaçarak Osmanlı Devleti'ne sığınan, Yavuz ve Midilli adlarının verildiği ve Türk bayrağı çekilen bu iki gemi Enver Paşa'nın bilgisi dahilinde Karadeniz'e açılarak. ..nin Karadeniz kıyısındaki Odes- sa ve Sivastopol limanlarını top atışına tutunca Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı'na girmiş oldu. 4. Almanya'nın isteği üzerine açılan Indeki amaç İngiltere'nin sömürgeleri ile olan bağlantısını kesmekti. lan birden tim, sağlık veld aktadır. un yolu olara 5. Kapitülasyonları kaldırmak ve dış borçlardan kurtulmak Osmanlı Devleti'nin savaşa girmesinde etkili olan nedenlerdir. Osmanlı Devleti'nin toprakları dışında müttefiklerine yardım in önemi 6. Galiçya, Makedonya ve göndermek için açtığı bağlantı cepheleridir. 51. bir coğrafyada

"Bina henüz tamamlanmamışştı. Kiremitleri döşenmemişti. Kiremit yetmedi. Ankaralılar kendi çatılarından kucak kucak kiremit taşıyarak çatıyı kapattılar. Bu manzara çok anlamlıydı. Mecliste mebusların oturacağı sıra bile yoktu. Kahvelerin birinden alınan petrol lambası asılarak aydınlatma meselesi halledildi. Sokağa bakan ilk oda başkanlık odası yapıldı. Daha sonra meşhur hattat Hulûsi Efendi'nin yazdığı "Hâkimiyet miletindir." tabelası kürsünün arkasına asıldı..." (Mustafa Küçük, I. TBMM'nin Açılışı ve Anlamı, Türkler) Büyük Millet Meclisinin açılış hazırlıklarını anlatan bu metinden%3; I. Ankaralıların dayanışma örneği gösterdiğine, II. milli egemenlik anlayışının vurgulandığına, III. meclisin açılmasına karşı çıkanların olduğuna çıkarımlarından hangileri yapılabilir? A) I ve l B) I ve II C) Il ve II D) I, II ve II

6. Son Osmanlı Mebusan Meclisi 28 Ocak 1920 tari- hinde Misakımilli kararlarını aldı. Bu kararlar İtilaf Devletleri'nin ummadığı kararlardı ve meclisin bu kararlarından vazgeçmesi için meclise baskı dahi yaptılar. Meclisi bu kararlarından döndüremeyen İtilaf Devletleri 16 Mart 1920'de İstanbul'u resmen işgal edip Mebusan Meclisi'ni dağıttılar. Bu duru- mu fırsat bilen Mustafa Kemal “Millî Mücadele'yi aynı zamanda padişah ve halife adına da yürütü- yoruz." şeklinde bir açıklama yapmıştır. Mustafa Kemal'in böyle açıklama yapmaktaki öncelikli amacı aşağıdakilerden hangisi olabi- lir? A) Cumhuriyet rejimine geçişi sağlamak B) İtilaf Devletleri'yle uzlaşmak C) Saltanatı kaldırmak D) Anadolu hareketine katılımı artırmak

4. Amasya Genelgesi'nin maddelerinden bazılan şunlardır: Vatanın bütünlugu, milletin bağımsızlığı tehlikededir. Osmanlı Hükümeti üzerine aldığı sorumluluğu yerine getirememektedir. Bu durum, milletimizi yok olmuş gi- bi göstermektedir. Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve karani kur taracaktır. Milletin içinde bulunduğu durumu dünyaya duyurmak için her türlü baskıdan uzak, milli bir kurul oluşturulma- lidir. Bu maddelere göre Amasya Genelgesi ile ilgili aşağı- dakilerden hangisi söylenemez? A) Türk milletinin haklarını dile getirip bütün dünyaya du- Jurmak amaçlanmıştır. B) Türk milletine geleceğine sahip çıkması için çağn ya- pilmuştır. C Milli Mücadele'nin amacı, gerekçesi ve yöntemi belir- lenmiştir. (D) Milli cemiyetler tek çatı altında birleştirilmiştir. 8. SINIF 7

T.C. İNKILAP TARİHİ 4. Mondros Ateşkes Anlaşması'ndan sonra Os- manlı toprakları, itilaf Devletleri tarafından işgal edilmeye başlandı. Bu duruma Osmanlı dev- let adamlarının, özellikle de Damat Ferit Paşa Hükûmeti'nin seyirci kalması, üstelik halka sükûnet tavsiye etmesi, halkın harekete geçe- rek kendini savunmasını gerekli kıldı. Ayrıca itilaf Devletleri'nin azınlık çetelerinin yaptığı eylemlere göz yummaları hatta onları kışkırtmaları, güven- lik sorunlarını iyice artırmıştı. Bunun üzerine Türk milleti, Mondros Ateşkes Anlaşması'ndan son- ra başlayan işgallere, azınlıkların emellerine ve taşkınlıklarına karşı, vatanı koruma ve bağımsız yaşama isteği doğrultusunda silahlı mücadeleye girerek örgütlenmeye başladı. Verilen bilgilerde aşağıdaki sorulardan hangi- sinin cevabı yer almaktadır? Millî cemiyetlerin genel özellikleri nelerdir? Osmanlı Devleti'nin Birinci Dünya Savaşı'n- dan ayrılma nedenleri nelerdir? C) Kuvâ-yı Millîye'nin kurulma nedenleri nelerdir? D Mustafa Kemal'in Samsun'a çıkmasının ne- denleri nelerdir? AYINLARI

Azınlık isyanlarının devam ettiği dönemde Osmanlı aydin- ları arasından Jön Türkler adıyla bilinen bir grup, isyanları önlemek amacıyla farklı bir fikir ortaya koydu. Onlara göre Avrupa'daki gibi bir anayasa hazırlanmalı, meclis açılmalı ve bu mecliste azınlıklara da yer verilmeliydi. Bu fikir uy- gulamaya konuldu. Osmanlıda ilk defa seçimler yapılarak Mebusan Meclisi adıyla bir meclis açıldı. Mecliste 69 Müs- lüman, 49 da gayrimüslim vekil yer aldı. Ancak ülke yöne- timine katılmaları azınlıkları isyan etmekten alıkoymadı. Padişah zararlı faaliyetlere sebep olması nedeniyle meclisi Na kilerin ha 6. A) Frans karşı B) 1. Dü Frar tal - ara Dyin ge kapattı. Bu metne göre Osmanlı Devleti'nin parçalanmasını ön- lemek amacıyla ortaya atılan fikir akımı aşağıdakilerden hangisidir? A) Batıcılık B Osmanlıcılık C) Milliyetçilik D) Türkçülük Hird

-tonguç- 8. itilaf Devletleri, Paris Barış Konferansı'nda Birinci Dünya Savaşı'nın yenilen devletleriyle barış antlaşmmaları imzaladikları hâlde Osmanlı Devleti ile yapacakları antlaşmayF daha-sonraya bi- rakpmışlardır. Bu duruman edenleri arasında; I. Osmanlı topraklarının paylaşılamaması II. Anadolu'da Mill Mucadele hareketinin ortaya çıkması II. Osmanlı Hükumetinin uzlaşmacı politika gütmest gelismelerizden hangilerinin etkili olduč söylenebilir? AYalnız t. B) I ve II. C) II ve III. D) I, Il ve lII. -tonguç- 9. Mustafa Kemal 1921'de United Telgraph muhabirine verdiği demecte "sivasi, adln, iktisadî ve

Güvenil umjer 7. "Hristiyan azınlıklara siyasi hâkimiyetimizi ve sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilemez." Erzurum Kongresi'nde alınan bu karara göre; Azınlıklara yönelik baskı uygulanmaktadır. II. Anadolu'da azınlık unsurlar bulunmaktadır. ill. Bazı ayncalıklar güvenlik sorunu haline gelmektedir. yargılarından hangileri söylenemez? D) Il ve Ill C) I ve II. B) Yalnız III. A) Yalnız 1. 16