Güncel Çevre Sorunları ve İnsan Soruları

CK AYT 7. Vücut basın 5. ucund Tarım arazilerinde istenmeyen bitki, mantar, böcek ve mikroorganizmaların çoğalmasını engelleyerek zararla- rini azaltmak için kullanılan zirai ilaçlara pestisit denir. Aşağıda pestisit direnci oluşumu gösterilmiştir. Pestisit Uygulamadan Pestisit Uygulamadan Önce Sonra Glom göste 70 (mmH al 25 (mmt Vücu gibi w 1. IL duru A) I Buna göre, 1. Pestisitler zamanla etkisini kaybedebilirl II. Pestisitler doğal seçilime sebep olur. III. Bu uygulama çevre kirliliğine sebep olur. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız! B) Yalnız! I ve III D) II ve III RASYONEL YAYINLARI 0 ve III 6. İnsan embriyosunun büyüme ve gelişmesi ile ilgili ifade- ler bulunduran tablo aşağıdaki gibi hazırlanmıştır 8. Yumurta ve sperm birleşmesi ile oluşan zi- gotun ilk bölünmeleri uterusta gerçekleşir. Zigot hızlı mayoz bölünmeler geçirerek Sum tir. S maa lar. göst sobo

dele ilaçları ve rolur. ligi sadece kirliliğin olduğu bölgedeki bitkileri 5. etkiler. III. Asit yağmurları toprak kirliliğine neden olur. IV. Kirlenen toprağı eski haline getirmek çok zordur. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II B) II ve IV C) 1, Il ve III E) by It, II ve IV D) I, III ve IV NİTELİK Yayıncılık _Dünya'nın Kuzey Yarım Küresi'nin co, derişiminin yıllara bağlı değişimi aşağıda verilmiştir. 400 un 380 360 CO, derişimleri (ppm) 340 320 6. 300 1960 2000 2005 2010 1970 1980 1990 Yil Grafikteki bilgiler ışığında, CO2 derişimi 1960 yılından 2010 yılına kadar artmıştır. II. 1960 yılının sıcaklık ortalaması, 2005 yılının sıcaklık orta- lamasından düşüktür. III. 2000 yılından sonra CO2 derişimini arttıran temel faktör doğa olaylarıdır. ifadelerinden hangileri söylenebilir? C) I ve Il/ A) Yalnız B) Yalnız II D) II ve III E) I, II ve III

15. Okyanuslar çok büyük su kütleleri olsa da bilim insanları atmosferdeki co, artışının, okyanus suyunun pH'sini düşüreceğini ve bunun birçok canlıyı olumsuz yönde etkileyeceğini düşünmektedir. Çünkü pH'deki bu düşüşün deniz ekosistemine zarar vereceğine dair güçlü kanıtlar bulunmaktadır. Örneğin CO, suda çözündüğünde karbonik asit (H2CO3) oluşturur. Karbonik asit iyonlarına ayrılır. Açığa çıkan hidrojen iyonlarının bir kısmı karbonat (CO 2-) ile tepkimeye girer ve sudaki karbonat miktarı azalır. Resifleri oluşturan mercanlar ve kabuk oluşturan birçok deniz canlısı kalsiyum ile karbonatı bir araya getirerek kalsiyum karbonat (CaCO3) oluşturmak zorundadır. Açıklanan olaylar aşağıda şematik olarak gösterilmiştir. CO, Atmosfer CO, + H,0 H,CO Okyanus H_CO, H+ + HCO, H+ + CO + HCO, CO2 + Cat — Caco, Buna göre, 1. Okyanuslardaki tampon çözeltiler okyanus suyunun pH'sini sabit tutmaktadır. II. Havadaki kirlenme sucul ekosistemleri olumsuz yönde etkilemektedir. III. pH, sucul ekosistemlerde yaşayan canlılar için önemli çevresel faktörlerden biridir. ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız B) Yalnız 11 C) I ve III D) Il ve III E) I, II ve III

4. Kapsül bazı bakteri türlerinde bulunur. Bakteriyi dış etkiler- den korur. Patojen (hastalık yapıcı) bakteriler kapsül taşır- lar. Kapsül taşıyan bir bakteride; I. klorofil, 11. ribozom, III. pilus, IV. kamçı yapılarından hangileri kesinlikle bulunmaz? A) Yalnız BYYalnız III D) ve IV E) I ve III C) I ve ll

15. Okyanuslar çok büyük su kütleleri olsa da bilim insanları atmosferdeki co, artışının, okyanus suyunun pH'sini düşüreceğini ve bunun birçok canlıyı olumsuz yönde etkileyeceğini düşünmektedir. Çünkü pH'deki bu düşüşün deniz ekosistemine zarar vereceğine dair güçlü kanıtlar bulunmaktadır. Örneğin CO, suda çözündüğünde karbonik asit (H2CO3) oluşturur. Karbonik asit iyonlarına ayrılır. Açığa çıkan hidrojen iyonlarının bir kısmı karbonat (CO2-) ile tepkimeye girer ve sudaki karbonat miktarı azalır. Resifleri oluşturan mercanlar ve kabuk oluşturan birçok deniz canlısı kalsiyum ile karbonatı bir araya getirerek kalsiyum karbonat (CaCO3) oluşturmak zorundadır. Açıklanan olaylar aşağıda şematik olarak gösterilmiştir. co Atmosfer CO, + H2O + - H,CO Okyanus H.CO, H+ + HCO H+ + CO + HCO, CO 2 + Ca²+ - -Caco, Buna göre, 1. Okyanuslardaki tampon çözeltiler okyanus suyunun PH'sini sabit tutmaktadır. II. Havadaki kirlenme sucul ekosistemleri olumsuz yönde etkilemektedir. III. pH, sucul ekosistemlerde yaşayan canlılar için önemli çevresel faktörlerden biridir. ifadelerinden hangileri söylenebilir? C) I ve III B) Yalnız II A) Yalnız EX, II ve III D) II ve III 16. Mayoz sırasında gerçekleşen aşağıdaki olaylardan mitozda da rastlanır?

18. İnsanların hayatlarını devam ettirmesi için ihtiyaç duydu- ğu, doğada kendiliğinden oluşmuş, oluşum aşamalarında insan aklının ve tekniğinin herhangi bir etkisi bulunmayan kaynaklara doğal kaynaklar denir. Buna göre, 1. Yeraltı kaynaklarına demir ve boksit örnek verilir. IL Kömür ve petrol yenilenemeyen kaynaklardır. III. Doğal gaz gibi kaynaklar sürekli döngü içinde oldu- ğundan yenilenebilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

A 19. 20. Üçüncül tüketiciler 10 J İkincil tüketiciler 100 J 1.000 J Birincil tüketiciler 10.000 J 1.000.000 J (Güneş ışınlarından gelen) Üreticiler (Güneş enerjisi kullanarak fotosentez yaparlar.) Yukarıdaki şekilde karasal bir ekosistemde canlılar ara- sındaki beslenme ilişkisi enerji piramidi ile gösterilmiştir. Buna göre, enerji piramidini oluşturan canlı grupları ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine varılamaz? A) Besin zincirinde basamak sayısının azalması son tü- keticiye aktarılan enerjinin azalmasına neden olur. B) Canlıların tüketicilik derecesi arttıkça toplam birey sa- yılarının azalması beklenir. C) Birincil tüketicilerden son tüketicilere doğru gidildikçe vücut büyüklüğünün artması beklenir. D) Üreticilerdeki biyolojik birikim üçüncül tüketicilerden azdır. E) Üreticiler 1. trofik düzeyde, üçüncül tüketiciler 4. trofik düzeydedir. karekök

Azot döngüsünde gerçekleşen olaylarla ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Azot bağlayıcı Rhizobium bakterileri atmosfer- deki azotu bitkilerin kullanabileceği bileşikler ha- line dönüştürür. B) Normal canlılar için zararlı olan amonyak mo- lekülleri nitrit bakterileri tarafından oksitlenerek enerji kaynağı olarak kullanılır. C) Nitrat bakterileri toprağın azotlu besinler yönüyle zenginleşmesini sağlar. D) Denitrifikasyon bakterilerinin etkinliğinin artması sonucu bitkiler için toprağın verimliliği azalır . E) Organik atıklardaki azotlu bileşikler saprofit can- lilarin etkinliği ile serbest azot gazı moleküllerine dönüştürülür.

31. Biyoteknolojik çalışmalar ile bitkilerde; X kromozom sayısının artılması, tür içi ve türler arasında melezlemeler yapılması, V. soğuğa kaşı dirençli bireyler üretilmesi gibi çalışmalardan hangileri yapılabilir? A) Yalnız 1 B) Yalnız II C) Yalnız III D) ve III E) I, II ve III

erlendirme SENTEZ 7. 3. Canhlarda görülen. Su ve mineralleri, azerinde yaşadığı elma ağacından sağlayan okse otu ile elma ağacı arasındaki ilişki 1. Gevis getiren memelilerin iskembesinde selüloz sindirimini gerçekleştiren mikroorganizmalar ile bu memeliler arasındaki ilişki Ill. Mercanlar ile onların dokularında fotosentez ürün lerinin bir kısmını mercan ile paylaşan algler ara- sindaki ilişki IV. Insan bağırsağında yaşayan ve insanda hastalik yapan bakteriler ile insan arasındaki ilişki simbiyotik ilişkilerinden hangileri bir mutualizm ör- neği değildir? (tit) A) I ve IV B) Il ve III C) || ve IV D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV

15. Bilimsel bilgi üretim sürecinde kullanılan bazı ifa- deler şunlardır: 1. Duyu organlarımız veya başka araçlar yardı- mıyla incelediğimiz olay hakkında veri topla- ma sürecidir. II. Doğada gerçekleşen olaylar hakkında yapılan gözlem, deneylere dayanan ve "Neden?" soru- suna cevap arayan açıklamalardır. III. Gözlem ve verilere dayanan, sinanabilen ve sorgulanabilen önermelerdir. Bu ifadelerin gözlem, hipotez ve teori olduğu bilindiğine göre, aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur? Gözlem Hipotez Teori II III III II 1 CH 11 Dit E) - SINAV

201 27. Bitkilerde azot bağlanması ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Bitkiler, azotu topraktan amonyum (NH) ve nitrat (NO3) formunda alırlar. B) Bitkiler, havadaki serbest azotu (N2) doğrudan kullanamazlar. C) Baklagil köklerinde havadaki serbest azotu bağlamada işlev gören nitrogenaz enzimi bitki hücreleri tarafından üretilir. D) Nitrogenaz enzimi oksijen varlığında inhibe olur. E) Baklagillerin köklerindeki serbest oksijen, leghemoglobin sayesinde kontrol edilir. - Tropikal yağmur ormanlarıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Tür çeşitliliği çok yüksektir.

oc 00 18.A 17. Aşağıdaki grafikte 2016 yılı sektörlere göre yıllık sera gazı emisyonları (salınımı) verilmiştir. Yapılar Diğer Enerjiler Elektrik ve isi Üretimi Binalarda isi veya evlerde yemek pişirmek için kullanılan yakıtlar IA 6,4% 25% Elektrik veya isi üretimi ile doğrudan ilişkili olmayan enerji sektöründen kaynaklanan 9,6% tum emisyonlar 14% Taşımacılık Elektrik ve isi için kömür, doğal gaz ve petrolün kullanılması 21% 24% Tarim, ormancılık ve diğer arazi kullanımı Kara yolu, demir yolu, hava ve deniz taşımaciliği için kullanılan fosil yakıtlar Endüstri Çoğunlukla tarım ve ormansızlaşmadan kaynaklanan emisyonlar Tesislerde enerji için kullanılan fosil yakıtlar ve atik yönetiminden kaynaklanan emisyonlar Güneş ışınlarına karşı geçirgen ve uzun dalga boylu yer işınıma karşı çok daha geçirgen olması nedeniyle isi dengesini düzenleyen gazlar sera gazları olarak adlandırılır. CO2, CH4, su buharı, ozon ve diğer gazlar, sera gazlarini oluşturup bu gazların atmosferdeki miktarı, sera gazı emisyonunu ifade etmektedir. Karbon ayakizi ise bir ürün veya hizmetin üretiminden, kullanımından ve ömrünün sona ermesinden kaynaklanan, doğrudan veya dolayh olarak ortaya çıkan toplam sera gazı emisyonudur. Sera gazı emisyonuna bağlı olarak ortaya çıkan karbon ayak izi ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi doğru değildir? A) Tarımsal metan kaynağı olan hayvancılık, yüksek miktarda sera gazı salınımına neden olmaktadır. B) Ekonomik sektör bazında küresel emisyon oranlarına bakıldığında, karbon ayak izini küçültmek için uygun boş arazileri ağaçlandırmak etkili yöntemlerden biridir. C) Enerji kaynaklı emisyonların oranı, diğer sektörlerinkine oranla daha büyük bir yere sahiptir. DY Düşük karbon emisyonlu fosil yakıtlarin yerine güneş, rüzgar, hidroelektrik ve okyanus enerjisinin tercih edilmesi, sera gazı emisyonunun azaltılmasına yardımcı olur. (E) su kaynaklarının verimli ve bilinçli kullanılması, atmosfere verilen sera gazlarının oranını azaltabilir.

B. B AYT-2 H7 29. insan solunum sisteminin yapısını ve işleyişini ince- leyen bir öğrencinin ifade ettiği aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Yetişkin bir insanın soluk verme havasındaki oksijen yoğunluğu, karbondioksit yoğunluğundan fazladır. B) kan pH'sinin düşmesi hemoglobinin oksijene olan il- gisini azaltır. C) solunum gazlarının, solunum yüzeyinden alışverişi difüzyon kurallarına göre gerçekleşir. Kana geçen karbondioksitin %90'dan fazlası hemog- lobine bağlanarak taşınır. E) kan dolaşımındaki karbondioksitin kısmi basıncı ar- tarsa soluk alış verişi de artar.

C) I ve IV II 10. Dokulaşmanın canlıya sağladığı en önemli fayda aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? Bitki k 2 2 I. Bit kis ş bir bitki türü nlıştır? A) Her hücrenin birbirine bağımlı olarak canlılığını sür- dürmesi II. A k B) Hücrelerin işbölümü yapması sayesinde daha etkin çalışabilmesi III. Organ ve sistemlerin oluşumuna olanak sağlanması D) Hücre bölünmesinin daha kolay olması ifa A) E) Hücrelerin daha kolay beslenebilmesi DIN YAYINLARI üksektir.

DENEME-7 6. Sik dallı ve bol yaprakli bir ağaç türü yetiştirildiği ortamdan alınıp Bolu ormanlarına götürülmüştür. Bir süre sonra ağaç türü incelendiğinde ağacın fazla dallanmayıp boyuna geliştiği ve sadece tepe kısımlarının bol yapraklı olduğu gözlenmiştir. Buna göre, I. sıcaklık, II. işik, III. mineral maddeler, IV. nem etkenlerinden hangileri bu farklılığın temel ne- denidir? A) Yalnız! B) Yalnız II C) I, II ve III D) I, III ve IV E) II, III ve IV