Güncel Çevre Sorunları ve İnsan Soruları

7. 10 yıl önce evinin önündeki ağaca salıncak yapılan bir çocuk, salıncağın bağlandığı dalin hala aynı yük- seklikte olduğunu, salıncağın yüksekliğinin değişme- diğini görmüştür. Bu durum aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanır? üze- mor- A) Ağaçlarda ikincil büyümenin görülmemesi B) Bitkilerin yalnızca köklerinden uzamaları C) Evin önündeki ağacın tepe tomurcuğunun budan- tilir. ley- masi D) Bitkilerin belirli bir yaştan sonra büyümeyi durdur- masi KE) Ağaçlarda gövde ve dalların uçlarından uzaması E ağ- rir. in,

10. Dokulaşmanın canlıya sağladığı en önemli fayda aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Her hücrenin birbirine bağımlı olarak canlılığını sür- dürmesi B) Hücrelerin işbölümü yapması sayesinde daha etkin çalışabilmesi C) Organ ve sistemlerin oluşumuna olanak sağlanması D) Hücre bölünmesinin daha kolay olması E) Hücrelerin daha kolay beslenebilmesi

7. Plankton suda bulunup aktif hareket edemez. Akıntı yönünde hareket eder. Bu canlılar bitki ben- zeri, hayvan benzeri ya da bakteri olarak sınıflan- dırılır. Planktonların, K - Fotosentez yapan L - Planktonları yiyerek beslenen M - Ayrıştırıcı olan gruplarını doğru gösteren seçenek hangisidir? K L M A) Fitoplankton Zooplankton Bakteri plankton B) Zooplankton Fitoplankton Bakteri plankton C) Bakteri plankton Zooplankton Fitoplankton D) Bakteri plankton Fitoplankton Zooplankton E) Fitoplankton Bakteri plankton Zooplankton

19. Aynı yaşama alanını paylaşan ayni veya farklı tür canlılar farklı nedenlerden dolayı birbirleriyle rekabete girerler. Buna göre aynı türe ait bireyler arasında, 1 I. organik besin II. üreme ! III. Işık IV. su faktörlerinden hangileri için rekabet görülebilir? A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV

verilir etici Vot 10. Biyoloji dersinde sunum yapan Çağan ve Çınar, gen üzerinde yapılan biyoteknoloji ve genetik mühendisliği çalışmaları hakkında çeşitli bilgileri arkadaşları ile paylaşmışlardır. Biyoteknoloji: Doğada mevcut olan genlerin çeşitli islahlar ile saflaştırılması ya da bu genlerin ileri teknoloji kullanılarak başka canlılara aktarılmasıyla doğada hazır olarak bulunan gen istenilen canlıda kullanılabilmektedir. Böylece istenilen ticari ürün hızlı bir şekilde üretilebilmektedir. Genetik mühendisliği: Doğada bulunan genlerin çeşitli yöntemler kullanılarak değiştirilmesi, birleştirilmesi ile genetik yapısına insan müdahalesi yapılmış canlıların üretilmesi sürecidir . Bu şekilde üretilen canlılara GDO( Genetiği Değiştirilmiş Organizma) denir. Bu canlıların istenilen şekilde üretilmiş olması onları birçok konuda dirençli hale getirebilmektedir. Bu canlılar doğal bir süreçle üretilmediği için doğaya olan etkileri, olası yararları ve zararları konusunda henüz yeteri kadar bilgi birikimi yoktur. Bu nedenle ülkemizde GDO'lu ürünlerin satışı ve üretilmesi yasaklanmıştır. Çağan ve Çınar'ın; 1. Biyoteknoloji ile yeni gen çeşitleri üretilerek kalıtsal çeşitliliğin artırılması sağlanır. (II. Genetik mühendisliği yeni gen düzenlemeleri yaparak hastalıklara dirençli canlılar üretebilmektedir. III. Biyoteknoloji ile genetik yapısı ata canlıdan farklı olan canlılar üretilebilir. IV. Ülkemizde GDO'nun olası kötü etkileri önlenmeye çalışılmıştır. sunum yaparken kullandığı bu ifadelerden hangileri biyoteknoloji ve genetik mühendisliği ile çelişmektedir D) 1, Il ve III. E) WIE IV. C) I ve I. A) Yalnız I. B) Yalnız II.

16. Bireysel ve toplumsal olarak kullanılan kaynakların üretilmesi ve oluşan atıkların giderilmesi için gerekli olan coğrafik alana ekolojik ayak izi, bir coğrafik bölgenin yenilenebilir doğal kaynakları üretme gücüne ise biyolojik kapasite adı verilir. Buna göre, 1. Biyolojik kapasitesi ekolojik ayak izinden yüksek olan bir bölgenin ekolojik olarak kendini yenileme kapasitesi fazladır. II. Ekolojik ayak izinin biyolojik kapasitenin üzerinde olması, doğal kaynakların verimli kullanılamadığının göstergesidir. Hll. Az gelişmiş ülkelerin ekolojik ayak izi gelişmiş ülkelere göre daha büyük, biyolojik kapasitesi ise daha küçüktür. yorumlarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız! B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II El ve III

17. 1 . Bir akvaryum meraklısı, evine aldığı yeni akvaryumu- na balık eklemeden önce suya bir miktar doğal deniz kumu ile birkaç kaya parçası yerleştiriyor. Ardından bir miktar amonyum klorür ve balık yemini karıştırarak suya ekliyor. • Suyun pH düzeyini, sıcaklığını ve oksijen seviyesini sık sık kontrol ederek yaptığı su analizinde bir hafta sonra akvaryumdaki nitrit düzeyinin, 12 gün sonra ise nitrat düzeyinin arttığını tespit ediyor. • Yaklaşık bir ay sonra sudaki amonyak ve nitrit düzey- lerinin sıfıra yakın değerlere düştüğünü gördüğünde ise birkaç küçük ve dayanıklı balığı suya bırakıyor. Bu çalışma ve bulgularına ilişkin aşağıdaki yargılar- dan hangisi yanlıştır? A) Balıklar eklendiğinde, ortaya çıkan azotlu atıklar nitri- fikasyon yoluyla arındırılabilir. B) Amonyak oksitleyici bakteriler, nitrit oksitleyici bakte- rilerden daha önce gelişmiştir. C) Sudaki siyanobakteriler (mavi-yeşil algler) azot bağ- layarak suyu azot bakımından zenginleştirmiştir. D) Sudaki bakterilerin bir kısmı kemosentetik organiz- malardır. E) Bu teknik, balıkları yüksek ve öldürücü düzeyde amonyak ve nitrite maruz bırakmamak için biyolojik bir filtre olarak tasarlanmıştır.

16. Güncel çevre sorunları ile ilgili; sik 1. ozon tabakasının incelmesi, II. sera etkisinin artması, III. ötrofikasyon, IV, asit yağışlarında artış görülmesi, V. ishal ve tifo gibi sindirim sistemi hastalıklarının artmas->S esi (g) tlele- 4 olaylarının hava ve su kirliliğine bağlı olanlarıyla ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur? 2 ice s Hava kirliliğine bağlı olanlar Su kirliliğine bağlı olanlar A I, II ve IV III ve v asal B) I ve II III, IV ve V I ve IV teki III ve v II, III ve V 1, Il ve IV II, III ve v I ve IV

TYT 17. 16. Bireysel ve toplumsal olarak kullanılan kaynakların üretilmesi ve oluşan atıkların giderilmesi için gerekli olan coğrafik alana ekolojik ayak izi, bir coğrafik bölgenin yenitenebilir doğal kaynakları üretme gücüne ise biyolojik kapasite adı verilir. Buna göre, 1. Biyolojik kapasitesi ekolojik ayak izinden yüksek olan bir bölgenin ekolojik olarak kendini yenileme kapasitesi fazladır. II. Ekolojik ayak izinin biyolojik kapasítenin üzerinde olması, doğal kaynakların yerimli kullanılamadığının göstergesidir. III. Az gelişmiş ülkelerin ekolojik ayak izi gelişmiş ülkelere göre daha büyük, biyolojik kapasitesi ise daha küçüktür. yorumlarından hangileri yanlışth? A) Yalnız! B) Yalnız 1 D) i vel E) We til C) Yalnız III

C. Aşağıdaki soruları cevaplayınız. 1. Bir kara ekosisteminin iklimini belirleyen coğrafik unsurları yazınız. 2. Yeryüzündeki mevcut ekosistemlerin değişmesine neden olan insan kaynaklı faaliyetlere üç örnek veriniz.

TY . Bu 6. Bir göl ekosistemindeki ötrofikasyon sürecinde, 1. saprofit mikroorganizmaların faaliyetlerinin artması sonucu mikrobiyal parçalanmanın hızlanması, II. göl içine ulaşan işik miktarinin azalması sonucu suyun derinliklerinde yaşayan fotosentetiklerin ölmesi, 1. B h mc «U III. su içinde çözünmüş olan oksijenin aşırı azalmas, IV. nehir sularıyla göle aşırı miktarda azot ve fosfor karışması sonucu yüzeydeki fotosentetiklerin çoğalması 1 olaylarının gerçekleşme sirası aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) I, II, IV, III B) II, IV, III, I C) III, IV, 1,1 D) IV, II, I, III €)! E) IV, III, 1, 11

16. Bitki, bakteri ve hayvan hücrelerini inceleyen bir öğrenci; I prokaryot hücre yapısına sahip olma, II. hücre duvarı bulundurma, III. mitoz bölünme geçirebilme, IV. glikojen depo etme özelliklerinden hangileri bu üç hücre grubu için ortak olarak söyleyemez? Bu sorunun yöneltildiği bir öğrenci aşağıdakilerden hangisini işaretlerse soruyu doğru cevaplamış olur? A) I ve II B) Il ve III C) III ve IV D) I, II ve III E) I, II, III ve IV

AYT-22 32. İnsan solunum sisteminin yapısını ve işleyişini ince- leyen bir öğrencinin ifade ettiği aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Yetişkin bir insanın soluk verme havasındaki oksijen yoğunluğu, karbondioksit yoğunluğundan fazladır. B) Kan pH'sinin düşmesi hemoglobinin oksijene olan il- gisini azaltır. C) Solunum gazlarının, solunum yüzeyinden alışverişi difüzyon kurallarına göre gerçekleşir. D) Kana geçen karbondioksitin %90'dan fazlası hemog- lobine bağlanarak taşınır. E) Kan dolaşımındaki karbondioksitin kısmi basıncı ar- tarsa soluk alış verişi de artar.

14. Aşağıdaki şekilde sabun köpüğünün modeli verilmiştir. Y M we m W Buna göre, 1. Sabun moleküllerinin hidrofil olan X kısmı - COONa+ olabilir. - II. Sabun köpüğünün hidrofob olan Y kısmı - C17H35 tir. III. Sabun molekülünün X kısmı yağlı kirler içerisinde çözü- nür. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız! B) Yalnız II C Yalnız III D) I ve II E) II ve III

- Komünitelerle ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Karasal komünitelerde tür çeşitliliği enlemlere bağlı olarak değişebilir. u B) Sucul komünitelerde tür çeşitliliği, suyun derinliği ve kirlili- ğiyle ilişkilidir. U . C) Canlılar; beslenme, yaşam alanı ve çiftleşme gibi faktörleri elde edebilmek için birbirleriyle rekabet gerçekleştirebilirler. B DJ Aynı komüniteyi paylaşan türlerin gelişme ve olgunlaşma dönemleri arasındaki fark arttıkca rekabet de artar. E) Komünitelerde iki farklı türe ait bireyin ya da popülasyonun yarar veya zarar gözetilmeden birlikte yaşamasına "simbiyozluk" denir.

19 Bocet 1070 1000 2000 Buna göre Yapılan uygulama bir biyolojik mücadele edir 1 1990-2000 ydlar araunda bocekler üzerinde çevre diren cinin etkisi armiyor III. Böceklerdeki artis elde edilmek istenen grünün vermini duyurmustur yargılarından hangilerine varılabilir? C) I ve A) Yalnız B) Yalniz il D) i ve E il ve il