Ekosistemlerin Özellikleri ve İşleyişi Soruları

11. Biyomlar keskin sınırlarla birbirinden ayrılmaz. İki bi- yom arasında bulunan geçiş alanında her iki biyom- da da görülen canlıların yaşadığı bir kuşak vardır. Buna göre aşağıda verilen biyomlardan hangile- rinin arasında böyle bir kuşak oluşmuştur? A) Yağmur ormanları biyomu - Tundra biyomu B) Iğne yapraklı orman biyomu - Savan biyomu C) Kutup biyomu - Çalı biyomu D) Savan biyomu - Kutup biyomu E) Yağmur ormanları biyomu - Savan biyomu

2. Tropikal yağmur ormanlarında biyoçeşitliliğin fazla olmasında, I. yıl boyunca yağışlı olması, II. yıllık ortalama sıcaklıkların 25°C olması, III. kuaternerde buzullaşmanın olmaması, IV. yeryüzü şekillerinin sade olması gibi faktörlerden hangisi etkili değildir? A) Yalnız I D) I ve III B) Yalnız IV EX1, II ve II C) I ve II

DOGAL SISTEMLER / Biyoçeşitlilik 7. Aşağıda bir bölgedeki yıllık ortalama sıcaklık ve yağış gra- fiği verilmiştir. mm 300 250 200- 150 100 50 0 Yağış Sıcaklık °C A) Ağaçların kökleri yüzeye çok yakındır. B) Ağaçlar yıl boyunca yeşil kalır. C) Kayaçlarda kimyasal çözünme etkilidir. D) Düşük sıcaklığa dayanıklı bitkiler yetişir. E) Akarsu rejimi düzenlidir. ++ 40 30 +20 10 to +-10 OSMNMHTAE EKA Buna göre, grafiği verilen biyomun görüldüğü yerler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? -20 (31

Günümüzde küresel ısınmanın hız kazandığı söylenmektedir. 32) Aşağıda verilen örneklerin hangisi, küresel ısınmanın etkisi ile açıklanabilecek bir durum değildir? A) Sibirya ve Kanada gibi soğuk iklim özelliklerinin görüldüğü yerlerde tarımsal faaliyetlerde artış olması B) Kuraklık ve orman yangınları sebebiyle ormanlık alanların azalması C) Kara ve su ekosistemlerinde yaşayan canlı tür çeşitliliğinin azalması Tatlı su kaynaklarının artması ile salgın hastalıkların azalması E) Deniz seviyelerinde değişme meydana gelmesi

B-Aşağıdaki verilen boşlukları doldurunuz. 5*3 =15 puan M 1-Mercan resiflerinin bulunduğu bölgelerde biyoçeşitlilik........ 2-Mercan Resifleri.......... 1 bölgesinde daha ağırlıklı bulunurlar olup yaşlı nufus oranı 4- Amsterdam, Washington, Ankara, Riyad ............. şehirlere örnektir. 5- Su buharının işık etkisiyle ayrıştırılmasına..... denir. 3-Gelişmiş bir ülkede nüfus artış hızı ↑

5. Dağların denize göre uzanışı kıyı ile iç kesimler arasında biyo- çeşitlilikte farklılıklara neden olmaktadır. Dağların denize dik uzandığı yerlerde kıyı ile iç kesimler arasında biyoçeşitlilikte farklılık az, dağların denize paralel uzandığı yerlerde kıyı ile iç kesimler arasında biyoçeşitlilikte farklılık fazladır. A) I ||| 10 SINAV IV V Buna göre haritada numaralarla gösterilen alanlardan hangisinde kıyı ile iç kesimler arasındaki biyoçeşitlilikte farklılık daha azdır? 11 B) II C) III 3 D) IV E) V 6. De Ve as E

insanların doğa üzerinde yaptığı müdahalelerdir. insanlar, aşağıdaki faaliyetlerin hangisinde biyoçeşitli- liği olumsuz yönde daha fazla etkiler? donor A) Sulak alanların islah edilmesi B) Orman arazilerine çöp dökülmesi C) Tarımda nöbetleşe ékim yapılması D) Çarpık kentleşme ile tarım arazilerinin imara açılması E) Fosil enerji kaynaklarının kullanımının artması ile küre- sel ısınmanın artması 2. Aşağıda dört farklı iklim tipi verilmiştir. • Sert karasal iklim • Iliman okyanusal iklim ● Ekvatoral iklim en önemli faktör • Akdeniz iklimi Buna göre yukarıda verilen iklim tiplerinde görülen biyomlar arasında aşağıdakilerden hangisi gösterile- mez? A) Çalılıklar ve bodur ağaçlar Goli biyomu B) Yaprak döken karışık ormanlarinu C) Su tutabilen kaktüsler l D) Tropikal yağmur ormanları E) İğne yapraklı ormanlar 300- 250- 200 150- 100- 50- -20 -10 -O 126 3. Aşağıda bir biyoma ait sıcaklık ve yağış grafiği verilmiştir. Yağış (mm) ~ Sıcaklık (°C) 3501 40 -30 -10 -20 --30 S 4. 5.

5 6 3. Ekosistemleri oluşturan canlı öğeler ışık, sıcaklık, rüzgâr ve yağıştır. 4. Küresel iklim değişikliği biyoçeşitliliği olumsuz etkilemektedir. Balıklar, kurbağalar, solucanlar, yengeç ve böcek türleri tatlı su biyomlarında yaşarlar. Üreticiden tüketiciye doğru gidildikçe Toplam biyokütle ve birey sayısı artar. Amonyağın nitrat tuzlarına dönüşmesine nitrifikasyon, topraktaki azotun atmosfere geri dönmesine de denitrifikasyon denir. 8. Japonya'da doğum ve ölüm oranları çok yüksektir. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerleri uygun kavramlarla doldurunuz. (8x2=16p) Besin zincirinde üreticilerle beslenenlere bunları yiyenlere ise benzer yetişme şartlarına sahip bitki ve hayvan topluluklarını içinde barındıran bölgelere 7 1. Aşağıda verilen ifadelerden doğru olanlara "D" yanlış olanlara "Y" yazınız. (8x2=16p) Enerji piramidinin en alt katında bitkiler vardır. 1 2 Sıcaklık ve yağışın düşük olduğu kutup ve tundra ikliminde de biyoçeşitlilik fazladır. denir. METIN HOCA denir

11. I. Kanguruların Avustralya Kıtası dışında yayılış göstermemesi II. Doğu Karadeniz Dağları'nın kuzeye bakan ya maçları ile güneye bakan yamaçlarındaki bitki türlerinin belirgin şekilde farklılık göstermesi III. Maki türü bitkilerin yetişme üst sınırının Antal- ya'nın kıyı yörelerinde 800 m iken, Ege'de 600 Im ve Güney Marmara'da 400 m'ye inmesi Yukarıda verilenlerden hangileri canlıların yeryü züne dağılışında kara ve denizlerin dağılışının et- kisiyle ilgilidir? A) Yalnız I D) I ve III B) Yalnız III C) I ve Il E) II ve III

AEROSOL BESİN ZİNCİRİ DENİTRİFİKASYON BEŞERI KAYNAK BİYOM BİYOSFER DOĞAL GAZ ENERJİ PİRAMİDİ DOĞAL KAYNAK DÜNYANIN BAŞKENTİ FOTOLIZ FOTOSENTEZ HABITAT IŞIK ŞEHİR İŞ GÜCÜ MODANIN BAŞKENTİ MOĞOLİSTAN NIJERYA NİTRİFİKASYON SANAYİ DEVRİMİ TÜKETİCİLER ÜRETİCİLER YÜKSELMESİNİN MADDE DÖNGÜSÜ POPULASYON RUHR AŞAĞIDAKİ CÜMLELERDE BOŞ BIRAKILAN YERLERİ UYGUN KELİMELERLE DOLDURUNUZ. 1. Belli bir bölgede yaşayan ve birbirleriyle etkileşim içinde bulunan canlılar ile bunların cansız çevrelerinin oluşturduğu bütüne 2. Atmosferin oksijen kaynağı ve denir. olaylarıdır. 3. Fotosentez olayıyla inorganik maddelerden organik madde üretme işlemini yapan canlılara 4. Besin zincirinin en alt basamağından olmak şartıyla dikey dizilimine 5. Atmosferdeki azot gazının toprakta bitkilerin kullanabileceği nitrit ve nitratlara dönüştürülmesine bakteriler tarafından azot gazına çevrilip atmosfere verilmesine ise 6. Bitkilerin CO, ile H₂O kullanarak ışık etkisiyle besin ve oksijen üretmelerine denir. 7. Bir canlının yaşam faaliyetlerini sürdürdüğü doğal ortama denir. denir. BOR MINERALLERİ DEMIR DÜŞMESİNİN EKOSISTEM KÖMÜR LITOSFER PETROL denir. 11. Cinsiyet dengesizliğinin ortaya çıkması, nüfusun dinamizmini kaybetmesi, nüfus artış hızının 12. 1848 yılında ortaya çıkan denir. 8. Enerjinin beslenme yoluyla bir canlıdan diğerine aktarılmasına 9. Havada asılı durumdaki tuz kristallerine............... denir. 10. Litosfer ve hidrosferin üst kısımlarıyla atmosferin belli bir yüksekliğe kadar olan kısmını içine alan ve canlılara yaşam ortamı sağlayan kürey denir. denir topraktaki nitrit ve nitratların b olumsuz sonuçlarıdır. modern şehirleşme sürecini hızlandıran en önemli dönüm noktası olmuştur. ihtiyacının karşılanmasını güçleştirmektedir. Bölgesinde almaktadır. 13. Japonya'da nüfus artışının azalması, 14. Essen, Avrupa'nın en büyük sanayi bölgelerinden biri olan 5. Roma, dünya tarihindeki belirleyici rolünü asırlar boyu sürdürdüğünden dolayı 6. Doğada insan aklı ve tekniğinin ürünü olmadan meydana gelmiş bütün zenginlik kaynaklarına 7., Afrika'nın en çok petrol üreten ülkesi olmasına rağmen teknik bilgi ve sermaye yetersizliği nedeniyle yeterince gelişememiştir. 3. Ingiltere'nin gelişmesinde zengin .......... yataklarının varlığı etkili olmuştur. Unvanına layık görülmüştür. denir. ve hem doğal kaynaklar yönünden hem de sermaye ve teknolojik yetersizlik nedeniyle geri kalmış bir ülkedir. - Doğal ve beşeri ekonomik kaynakların gelir getirici biçimde işletilmesinin yöntem ve ilkelerini inceleyen bilime....... ĞIDAKİ İFADELERDEN DOĞRU OLANLARINA YONITE ON denir.

13. Kurt, samur, vizon, geyik vasak kunduz, boz ayı, kari- bu, kar tavşanı, baykuş, böcek ve kuş türlerinin bulun- duğu bölgede çam, göknar ve ladin gibi soğuğa da- yanıklı iğne yapraklı ağaçlardan oluşan tayga (boreal) ormanları geniş yer kaplamaktadır. Bu bölgeyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine kesin ulaşılabilir? Tatlı su biyomunda yer alır. BY Sıcaklık yıl boyunca 0 °C'nin altında olduğu için bu- zul örtüleri geniş yer kaplar. C) Sıcaklık ortalamaları yıl boyunca yüksek, yağış re- jimi düzenlidir. D) Kışların uzun ve soğuk, yazların kısa ve serin geç- tiği sert karasal iklim özellikleri görülür. E) Orta kuşağın denize uzak iç kesimlerinde yer almak- ta olup yıllık yağış miktarı 200 mm'nin altındadır.

ABD Şili Norveç D) Mısır Mısır Hindistan Yukarıdaki haritada gösterilen ülkelerin yer şekil- leri dikkate alındığında hangisinde dağ biyomunun bulunduğu söylenemez? A) ABD B) Norveç 09 E) Hindistan C) Şili

12. K canlısı; her mevsimin sıcak ve yağışlı geçtiği, yıl bo- yu yeşil kalabilen uzun boylu ve geniş yapraklı ağaç- ların yaygın olduğu bölgede, L canlısı; sıcaklığın yıl içinde sadece birkaç ay 0 °C'nin üstüne çıktığı, toprağın kışın donup yazın da çözüldü- ğü bölgede, M canlısı; bünyelerinde su depolayan ve gelişmiş kök sistemine sahip küçük yapraklı veya dikenli özelliğe sa- hip kurakçıl otların bulunduğu bölgede yaşamaktadır. Ekvator Yukarıdaki açıklamalara göre K, L ve M canlıları- nın yaşadıkları bölgeler, aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? (E) K canlısı I 11 ||| L canlısı || III 1 M canlısı II

5. 1. Besin zincirinde temel enerji fotosentez ile elde edilir. II. Besin zincirinde en alt düzeyde üreticiler yer alır. III. Besin piramidinde yukarı basamaklara doğru sayısı az olan büyük boyutlu canlılar görülür. IV. Besin piramidinde yukarılara çıkıldıkça enerji miktarı artar. Besin zinciri ile ilgili yukarıda verilen bilgilerden han- gileri yanlıştır? A) Yalnız I D) I ve III B) Yalnız III E) I ve II C)Yalnız IV

havza- 7. Deniz altında adeta bir çalılığı andıran mercan resit- leri, tropikal bölgelerin vahaları olarak adlandınlır. Buna göre haritada numaralandırılan alanların hangisinde mercan resiflerinin yaygın olduğu söylenebilir? A) B) II CIII D) IV E) V

B) Aşağıdaki tabloda verilen biyomlar ile bu biyomlarda görülen hayvan türlerini ve bu biyomla dünyada görülebileceği yerleri örnekteki gibi eşleştiriniz. a b C Ç d e f Çöl biyomu Iliman çayırlar biyomu Dağ biyomu Tundra biyomu h Kutup biyomu g Biyom Tropikal yağmur ormanları biyomu Yaprak döken ormanlar biyomu İğne yapraklı ormanlar biyomu Çalı biyomu Savan biyomu 200 a Hayvan Türleri Zürafa-Leopar Yaban keçisi-Çakal Çöl tilkisi-Akrep Kartal-Tibet öküzü Vaşak-Vizon Penguen-Fok Goril-Jaguar Bozayı-Karaca Emu-Kanguru Ren geyiği-Misk öküzü a Görüldüğü Sibirya Grönland Endonezya Batı Avrupa Avustralya İzlanda Doğu Afrika Mora Yarımad Büyük Sahra Kayalık Dağlar C) Aşağıdaki soruların doğru cevaplarını soruların altında yer alan boşluklara yazınız.