Bilim Felsefesi Soruları

ram 11 8. N Yukarıdaki haritada numaralarla gösterilen ovalardan hangisi bir graben içine yerleşmiş- en tir? A)! B) || C) III D) IV E) V

15. Bazı düşünürler Orta Çağ'ı Avrupa'nın üzerine serilmiş bin yıllık karanlık olarak görmüştür. Ancak kimilerine göre de Orta Çağ bir gelişme dönemidir, çünkü bugünkü üniversite sistemi bu dönemde biçimlenmeye başlamıştır. Hümanizmin güç kazan- dığı, birçok bilimsel atılımın yapıldığı, eşsiz sanat eserlerinin yaratıldığı Rönesans döneminde, cadi avi, kiliseye karşı çıkanların yakılması, kanlı din savaşları ve Amerika'nın vahşi bir biçimde ele geçi- rilmesi gibi olaylar da yaşanmıştır. Bu parçada aşağıdaki yargılardan hangisine vurgu yapılmaktadır? A) Her çağ, o zamana hakim olan düşünceler ışı- ğında değerlendirilmelidir. B) İnsanlık tarihi boyunca, olumlu ve olumsuz gelişmeler bir arada var olmuştur. C) Genel kabul gören düşüncelere aykırı olan görüşler her zaman eleştirilmiştir. D) Toplumlar geliştikçe insanoğlunun karşılaştığı sorunlar da çeşitlenmiştir. E) Dönemin koşulları ve bakış açısı bilimin ilerle- mesine etki etmektedir. Diğer sayfaKa

14. Bilimi ürün olarak ele alan yaklaşıma göre bilim, bilim- sel eserlerde tespit edilmiş olan önermeler topluluğu- dur. Bilim, olup bitmiş, statik bir özellik kazanmış bilgi- lerden meydana gelir. Öyleyse bilimi anlamak için bu bilgilere ve özelliklerine bakmak gerekir. Bilim insanının kendisine, onun bilimsel araştırmaları nasıl yaptığına, bilimsel bilginin oluşturulma sürecine, bilimin toplumda ortaya çıkış şekline, diğer kültürel etkinliklerle ilişkileri- ne bakmak gerekmez. 17 Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? A) Bilim, bilimle ilgili önermelerden meydana gelir. B) Bilimsel bilgiler durağan özelliğe sahiptir. 0 Bilimin bilim insanlarından bağımsız bir iç işleyişi vardır. D) Bilimin ne olduğu, bilim eserlerindeki önermelerin incelenmesiyle anlaşılabilir. E) Bilimi anlamak için bilim insanlarının özelliklerinin bilinmesi gerekmez. LİMİT YAYINLARI 44

WD 18. 15. Bilimde örneğin "Su 100 derecede kaynar." diyoruz ve bunu bir yasa olarak öne sürüyoruz. Bunun doğruluğunu, yanlışlama yöntemi ile tespit edebiliriz. Kapalı kaplarda kaynattığımızda, suyun 100 derecede kaynamadığını görürüz. Böylece bu genel önermeyi yanlışlayarak "Su, açık kaplarda 100 derece- de kaynar." önermesi ile sınırlamış oluruz. Bu önermeyi de, suyun yüksek yerlerde 100 derecede kaynamadığını yine yanlışlama yöntemi ile gözlemler ve "Suyun yalnız açık kaplarda ve deniz seviyesinde 100 derecede kaynadığını" tespit ederek bu genel önermeye ulaşmış oluruz. Bu parçada aşağıdakilerden hangisi vurgulanmaktadır? A) Bilim insanı araştırmalarında birçok farklı yöntem uygu- lar. B) Bilimin ispatlama yöntemi yanlışlama olmalıdır. Bilim hem doğrulama hem yanlışlama yöntemini uygular. D) Bilim insanı, araştırdığı konuya en uygun yöntemleri uygulamalıdır. E) Bilimde doğrulama ve yanlışlama yöntemleri farklı durumlarda uygulanır. tam mat

12. Modern dönemde, bir filozofun düşüncelerini oluş- tururken zorunlu olarak eldeki bilimsel bilgileri dikkate alması, ulaşılan bilimsel bilgi düzeyinin filo- zofun düşünceleri üzerinde önemli ve belirleyici bir etkisinin olması gibi, Orta Çağ'da da filozof, öncelik- le ve temelde felsefi düşüncelerini dini dogmalarla uzlaştırma çabası içinde olmuştur. Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden söz edil- miştir? A) Orta Çağ'da, felsefenin dine teorik bir çerçeve, felsefi bir temel sağladığından B) Orta Çağ felsefesinin aklı esas alan bir düşün- Ce ortaya koymasından Orta Çağ felsefesinin Tanrı'nın varlığı üzerine şekillendiğinden Orta Çağ felsefesinin Antik Yunan felsefesine bir başkaldırı olduğundan EY Orta Çağ felsefesinin etki alanı bakımından oldukça sınırlı kaldığından

4. Olguculuğa karşı tutum sergileyen Popper, felsefe ve metafizi- ğin savunuculuğunu mantıkçı pozitivist düşünürlere karşı yap- mıştır. Popper'a göre felsefesi açısından mantıkçı pozitivistlerin kabul ettiği ilke, bilime sınır koymanın ölçütü değildir. Çünkü doğru olmayan tüm kuramlar için de onaylama ve doğrulama kabul edebiliriz. Her olgu, kuram ile uyuşan özelliğe sahip olabi- lir. Kurama dayalı tüm örnekleri gözlememiz ise imkânsızdır. Biz her ne kadar gözlemleyemesek de uyuşan örnekler elbette var olacaktır. Bundan dolayı bu uyuşan örneklerden yola çıkıp bilim- sellik üzerine yargıda bulunmak doğru olmayacaktır. Ancak zıtı olan yapıda yanlışlanamayan hiçbir önerme bilimsel nitelik taşı- maz. Bir kuramın yanlışlanamaz olması onun kusurlu niteliğidir. Popper'a göre önermeye sınır koymamızın, bilimsel olarak nitele- memizin tek ölçütü yanlışlanabilirliktir. Çok sayıdaki gözlemler bir kuramı doğrulamaya yetmezken, tek bir yanlışlayıcı örnek onun yetersizliğini ya da yanlışlığını göstermek için yeterli olur. Karl Popper'ın pozitivist bilim anlayışında karşı çıktığı temel ölçüt aşağıdakilerden hangisidir? A) Deney B) Analoji C) Tümdengelim D) Doğrulama E) Yanlıştama 8. FASİKÜL

12. Bilim yaşamla iç içe olduğundan insan yaşaminin konforunu arttırabildiği gibi insan için bir yıkım aracı da olabilir. Örneğin; bilimsel çalışmalar sonucu gelis. tirilen röntgen cihazı, bir hastalığın tedavisinde fayda sağladığı gibi yanlış ya da gereksiz kullanımı yüzün- den alınan radyasyon da ciddi bir hastalığı başlata- bilir Bu parça aşağıdakilerden hangisini vurgulamak- tadır? A) Bilimsel yöntemi B) Bilimsel teoriyi C) Bilimin değerini v D) Bilimsel gözlemleri E) Bilime farklı yaklaşımları

5. Bilim felsefesi, yalnızca bilimsel bilgiyi, bilimsel kuram ve sistem düzeyine yükselmiş olan bilgiyi ele alır, Bundan dolayı da bilim felsefesi, yalnızca bilimsel kuramlarla, bilimsel düşünme tarzlarıyla ve bilimin yön- temleri ve yapılarıyla ilgilenir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi bilim felsefesi için söylenemez? A) Bilimsel bilgiyi konu edinen felsefedir. B) Bilimsel kuramlarla, bilimsel düşünme tarzları ile ilgilidir. 4 Bilimin yöntemleriyle ilgilidir. D) Felsefeyi bilimleştirme çabasıdır. #bilinase] felsite E) Bilimin mantıksal boyutunu irdelemektir. 1 1

35. Galileo'nun başarısı sadece teleskobu gökyüzüne çeviren ilk kişi olmasından kaynaklanmaz. O, topladığı verilerin anlamını şöyle veya böyle fark etmişti. Verinin anlama dönüşmesi nasıl gerçekleşir? Aynı şekilde ölçümlerinde bir tuhaflık olduğunu fark eden Marie Curie, üzerinde çalıştığı maddeler arasında bilinmeyen bir element olduğunu anlamaya nasıl başlamıştı? Diğer yandan Alfred Wegener, kendinden önce birçoklarının yaptığı gibi küre şeklinde bir haritaya bakmış ancak Afrika ve Güney Amerika'nın biçimlerinin birbirine çok iyi uyduğunu nasıl fark etmişti? 3 Bu parça, bilimsel buluşlarda aşağıdakilerden hangisinin önemine vurgu yapmaktadır? A) Eski bilgilerin gereğine B) Evrende düzenin olduğunun kabulüne Insan aklına olan güvene DY Yaratıcı hayal gücünün gereğine E) Bilim insanları topluluğunun varlığına

ilgili final eğitim kurur muştur. Bu parçada geçen "paradigma" kavramı aşağıdakiler- den hangisiyle nitelendirilebilir? A) Bilim adamlarının felsefeye yüklediği anlamdır. Bilim adamlarının paylaştığı ortak değerler. C) Bilimsel kuramların sorunu çözme kapasitesidir. D) Bilim adamları arasındaki işbirliğidir. E) Bilimsel gelişmeyi sağlayan sıçramalardir. Toulmin, bilimsel kuramları bir haritaya benzetir. Bir ha- rita, ayrıntılarıyla tanıdığımız dünyayı sembollerle anlatır. Bilimsel kavramlarla gündelik dil arasındaki bağıntı da harita ile dünya arasındaki ilişkiye benzer. Kuramların her biri kendi haritasını ve dolayısıyla kendi dilini oluşturur. Bilimsel kuramlardan birinin diğerine tercih edilme nede- ni ise kuramın gücü ile alakalıdır. Toulmin'in bu parçadaki görüşlerine göre, bir kura- min geçerliliğini sürdürmesi aşağıdakilerden hangi- sine bağlıdır? A) Olayların açıklamakta yetersiz kalmasına B) Deney ve gözlemle kanıtlanabilmesine C) Hipotezle deneyin uyumlu olmasına D) Bilimsel sorunları çözebilme gücüne Bilimsel çevrelerce onaylanabilmesine

14. Hegel'e göre, başlangıçta sadece Geist yani mutlak ruh vardır. Bu, varlığın tez aşamasıdır. Geist kendini tanımak ister ve kendisini açar, dışa vurur. Böylece kendisine yabancılaşarak kendisini doğada gerçekleştirir. Bu, varlığın antitez aşamasıdır. Ancak gerçeklik kazanan Geist, özgürlüğünü yitirmiştir. Geist, tekrar özgürlüğünü kazanmak için önce tek tek insanda; sonra sırasıyla aile, toplum ve devlette ortaya çıkarak özgürlüğüne kavuşur. Geist; en yüksek aşamada kendisini sanat, din ve felsefede gerçekleştirir. Hegel'in bu parçada yer alan görüşleri aşağıdaki felsefi akımlardan hangisiyle paralellik gösterir? A) Materyalizm B) Nihilizm C)Realizm D) Fenomenoloji E) İdealizm

14. "Doğru yolda giden bir topal, yoldan çıkan süratli bir kişiyi yarışta geçer ve doğru yolda koşmayan birinin ustalığı ve hızı da onun hatasını artırmaktan başka bir işe yaramaz." %3D Francis Bacon'a ait olan bu söz aşağıdakilerden hangisinin önemini ortaya koymaktadır? A) Bilimse! yöntemin B) Bilimsel eleştirilerin C) Bilim yaşam ilişkisinin D) Bilimsel iş birliğinin E) Bilimsel geçmişi bilmenin

12. “Sahip olduğumuz bilgileri nasıl edindik?” sorusu- na filozofun verdiği cevap ile bir psikoloğun verdiği cevap farklıdır. Filozof ortaya koyduğu görüşleri, akla dayalı ve aşama aşama açıklayarak, kullan- dığı kavram ve sözcükleri açık seçik hâle getirmiş, önermeler arasında bir tutarlılık sağlamaya çalış- mıştır. Bir filozof niçin böyle düşündüğünü, deney ve gözlemlerine dayanarak değil, akılsal çıkarım- larla açıklar; görüşlerini gerekçelendirir; açıklama- larını mantıksal bir bütünlük içerisine yerleştirir. Bu parçaya göre filozofun yapmaya çalıştığı aşağıdakilerden hangisidir? A) Görüşlerini temellendirme BJ Görüşlerini kabul ettirme C) Görüşlerini bilimsel temele dayandırma D) Görüşlerini zorla kabul ettirme E) Görüşleriyle farklılık ortaya koyma

udur, EDevlet insanlar arasınd 35. Şimdiye kadar gördüğümüz tüm kuğuların beyaz olmasından çıkardığımız "Tüm kuğular beyazdır." sonucu, gelecekte göreceğimiz tüm kuğuların beyaz olacağını ifade eder. Ancak, biz geleceği henüz yaşamadık ve gelecekte siyah bir kuğu görmeyeceğimizi bilmiyoruz. Karl Popper'ın bu-gerekçeyle, pozitivist bilim anlayışında karşı çıktığı temel ölçüt, aşağıdakilerden A) Doğrulanabilirlik. B) Yanlışlanabilirlik C) Uygulanabilirlik DIAọrklanabilirlik E) Sınanabilirlik

15. Francis Bacon, deney ve gözleme dayanmayan yeni bir bilgi ortaya koyma yerine, bir savi kanıtlama yöntemi olarak gördüğü tümdengelimi reddetmiştir. O, bilimsel araştırmanın gözlem ve deneye, tek tek olaylardan genel sonuçlara giden tümevarima dayanması gerektiğini savunmuştur. Buna göre Bacon'un hangi konuda bilime katkı yaptığı söylenebilir? A) Bilimin yöntemini değiştirme B) Bilimi nesnel hale getirme Bilimsel kuramları önemseme D) Bilimsel ön deyiyi gerçekleştirme E) Bilimin değerini tartışma

Deneme - 4 1. "Demir çubuk ısıtılınca genleşir" tespiti, isi ile demir çubuk- ta görülen değişim arasında bir ilişki kurulduğunda bunun hemen ardından “Tüm metal cisimler isıtıldıklarında genle- şirler” önermesinin gelmesi hatalıdır. Bunun yerine izlene- cek yol, mümkün olduğunca çok demir çubukta isiya bağlı genleşme olgusunun gözlemlenmesinin ardından; “Demir çubuk isitilinca genleşir, demirden yapılmış nesneler isiti- linca genleşirler, bütün metaller isıtılınca genleşirler, bütün katı nesneler isitilınca genleşirler” ifadesine varmaktır. Gazali bu görüşlerinde aşağıdakilerden hangisinden yakınmıştır? A Yeterli örneğe ulaşmadan tümevarimsal çıkarım yapıl- masından B) Bilginin günlük yaşama uygulanabilme boyutunun ihmal edilmesinden Nedensellik ilkesinin her şeye uygulanmasından D) Sinirli verilere dayalı genellemelerden uzak durulma- sindan E) Bilginin duyulara dayalı elde edilmesinden Bu yaklaşıma göre, "gerçekliğin kendiliği" diye bir şey olamaz. Çünkü gerçeklik, her zaman kendine yönelmiş bir bilinç tarafından bilinen bir gerçekliktir. Nesnenin dış dün- ok yöneltilmis bilinçteki