Felsefe Soruları

12. Duyusal bilgiler ve matematik hakikatler de dahil olmak üzere her şeyden şüphe edilmeli- dir. Duyular aldatıcıdır. Öte yandan, matematik gibi akli bilgilerden de şüphe duyulması gerekir. Çünkü nasıl ki rüyamızda, gerçekte var olma- dıkları hâlde bazı şeyleri varmış gibi görüyorsak, gerçekte öyle olmadıkları hâlde matematik gibi akli bilgileri de doğru gibi görebiliriz. Kesin bilginin güvencesi iç aydınlanmadır. Doğru bilgi, Allah vergisi olan kalp gözü ile edinilebilir. Gazali'nin bu parçada yer alan açıklaması hangi felsefe sorusunun karşılığı olabilir? A) Bilginin imkân ve sınırları nelerdir? B) İnsan neyi, ne kadar bilebilir? C) Bilginin doğru oluşunun ölçütü nedir? D) Doğru bilginin kaynağı nedir? E) Bilginin işlevi nedir?

B) Bazı çalışkanlar uzun boylu degildir. C) Bazı öğrenciler çalışkandır. D) Hiçbir çalışkan uzun boylu değildir. E) Bazı çalışkan öğrenciler uzun boyludur. 6. Bir kavramın özsel özellikleri ile yapılan tanıma özle ilgili tanım adı verilir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi özle ilgili bir tanim- dır? A) İnsan koşan bir canlıdır. B) İnsan alet yapan canlıdır. C) İnsan yürüyen bir canlıdır. D) Insan ölümlü bir varlıktır. E) İnsan beslenen bir varlıktır.

12. Varlığın özüne çözümleme ile ulaşılabilir. Bu çözümlemede varlığı, duyu organları ile algıladı- ğımız özelliklerinden soyutlayarak yani parantez içine alarak düşünmemiz gerekir. Varlığı paran- teze almak demek; varlığı, özüne ait olmayan, özüne ulaşmayı engelleyen ögelerden soyut- layarak düşünmek demektir. Bunun için, duyu organlarının verileri, günlük yaşam, din, bilim ve tarihin sağladığı tüm veriler kısa bir süre için yok sayılır. Böylece varlıkların, duyularla algılananın ötesinde bulunan özlerinin bilgisine ulaşılır. Bu parçada açıklanan görüşler aşağıdaki fel- sefi yaklaşımlardan hangisine temel oluştu- rur? A) Empirizm B) Pozitivizm C) Analitik felsefe DFenomenoloji E) Kritisizm

13. Kant, bütün bilgilerin deneyimle başladığı düşün- cesinden kuşku duymadığını söyler ancak bu du- rumun da bütün bilgilerin deneyimden doğduğu sonucunu çıkarmayacağını belirtir. O, duyu verile- rinin ham olduğu ve bu ham veriyi işleyen bir zihin olması gerektiği fikrinden hareket eder. Buna göre Kant bilginin oluşumunu aşağıdaki- lerden hangisiyle açıklar? A) Bilgiler deneyden doğar akılla kategorize edilir. B) Bilgiler insanin sezgileri sonucu zihinde oluşur. C) Bilgiler nesnelerin özünün bilinmesine dayanır. D) Bilgiler deney ve gözlemler sonucu meydana gelir. E) Bilgiler insanin ürettiği faydaya bağlı ortaya çı- kar

lar il- lıştır gö in 12. Tipkı bir ekmek fabrikasına hammadde seklinde gelen unun, birtakım işlemlerden geçtikten sonra ekmek olması gibi, duyularlą) dışarıdan hammade seklinde gelen bilgiler de zihnimizde işlenerek doğru eniyle nden bilgi oluşur. en- arak Bu parçada dile getirilen görüş hangi bilgi kura- mina aittir? A) Rasyonalizm B Empirizm C) Kritisizm D) Pozitivizm E) Septisizm ne 45

13. 18.-19. yüzyılda ahlak alanında en etkili olmuş filozoflardan bir Kant'tır. O, ileri sürdüğü ödev ahlakı kuramıyla kendisine kadar gelen mutlulukçu ahlak anlayışını tümüyle değiştirmiş ve kendisinden sonraki filozofları da birçok açıdan etkilemiş olan bir filozoftur. Ödev ahlakı, koşulsuz ahlaki emirleri esas alan bir kuramdır. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi Kant'ın "Ödev ahlak" kuramına uygun bir emirdir? A) Kendini her şeyden üstün tut. B) Hedefe varmak için her yolu dene. C) Yaşamak için savaş. D insanlığı her zaman bir amaç olarak gör. E) Zenginden al, yoksula ver.

B. Felsefenin ortaya çıktığı ilk dönemde filozoflar varlığın ana maddesini aramış ve verdikleri cevaplarda doğayı temel almışlardır. Filozoflar varlığın bu “ilk neden"ini arkhe olarak isimlendirmiştir. Aşağıdaki filozoflardan hangisi, varlığın arkhesini toprak, su, hava ve ateş olmak üzere dört unsur ile açıklamıştır? A) Parmenides B) Empedokles C) Anaksagoras D) Thales E) Demokritos

31. Servet, statü, güç, yaşama biçimi gibi ölçütlere da- yanarak toplumsal farklılıkların kategorize edilmesi aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ifade edilir? A) Toplumsal tabakalaşma BY Toplumsal hareketlilik C) Toplumsal rol D) Toplumsal grup E) Toplumsal yığın

14. Budist dinine ait bir atasözüne göre; Her insana cenne- tin kapısının anahtarı verilmiştir; aynı anahtar cehenne- min kapısını da açar. Peki, cennetin kapısının anahtar- nin değeri nedir? Hangi kapının cennetin, hangi kapının cehennemin olduğuna dair açık talimatlara sahip değil- sek, anahtar, kullanması tehlikeli bir nesne haline gelir. Ama anahtarın değerli olduğu kesindir: o olmadan cen- net kapisi da açılamaz. Anahtar olmadan talimatların da değeri yoktur. Bu nedenle, dünyada müthiş bir korku ya- ratabileceğiniz gerçeğine karşın, bir şey yaratabileceği için bilimin değerli olduğu da açıktır. Bu parça aşağıdakilerden hangisini temellendirme- ve yöneliktir? Bilimin amaç değil araç olduğunu B) Bilimin temel ilkelerinin değişmez olduğunu C) Bilim insanlarinin çalışmalarında nesnel davranması gerektiğini D) Bilimin yanlış ellerde kötů niyetle kullanılabileceğini E) Bilimin adını kullanarak insanların yönlendirilebilece- ğini

15. Campanella'nın “Güneş Ülkesi”nde oluşturulan dev- lette bilim ve felsefe önemlidir. Bu nedenle çalışma saatleri kısa tutulur ve insanlara çeşitli etkinlikleri için daha çok zaman ayrılır. “Güneş Ülkesi”nde in- sanların evleri, aile yaşantısı ve çocukları yoktur. Her şey ortaklaşa kullanıldığı için mülkiyet de yoktur. Devletin belirlediği kişiler birbirleriyle yaşar. Çocuk- lar devlet tarafından alinip yetiştirilir. B Campanella'nın parçada açıklanan görüşleri için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Düşünür, yaşadığı toplumdaki sorunlardan etki- lenerek bir toplum tasarımı ortaya koymuştur. BY Gerçekleşmesi imkânsız, hayalî bir toplum dü- şüncesidir. SY Devlet belirli kişilere bazı ayrıcalıklar tanır. DY Tüm bireylerin bilim insanı olmaları teşvik etmiş- tir. $) Toplum hayatında bilimin belirlediği ilkeler hâkimdir

Wy2 DU D) Dualizm C) Egzistansiyalizm E) pluralizm 14. Aşağıdakilerden hangisi; insan zihninin doğuş- tan herhangi bir bilgiyle dolu olmadığını, zihnin ancak duyum ve deneylerle dolabileceğini, do- layısıyla doğru bilgilerin tamamının tecrübeler sonucunda oluştuğunu savunan Emprizm'e ör- nek gösterilebilir? A) İnsanlardaki yutkunma refleksinin alıştırmalara gerek kalmadan ortaya çıkması B) Bisiklet kullanmayı tam anlamıyla öğrenmek için sürekli denemeler yapılması C) Bebeklerin ayaklarının altına parmakla dokunul- duğunda ayaklarını içe doğru bükmeleri D) Kabus görüldüğünde irkilerek uyanılması E) Yeni tanıştığımız birine karşı hissettiklerimizin fade edilmesinin zor olması +

12. Nasreddin Hoca kadılık yaparken adamın biri, hocaya hasmıyla ilgili bir şikâyette bulunmuş, verip veriştirdik- ten sonra da “Haklı değil miyim hocam?" deyince Hoca, "Haklısın!" demiştir. Bir süre sonra bu adamın hasmı Hoca'ya gelmiştir. Giden kişi için ağzına geleni söyle- yip kötüledikten sonra, "Haksız mıyım hocam? deyince Hoca, "Haklısın!" demiştir. Bu konuşmalara şahit olan Hoca'nın karıSı, "İlahi Hoca! Ne garip bir adamsın. İlki- ni dinledin, ona haklısın dedin; ikinciyi dinledin, ona da haklısın dedin. Bu ne biçim iştir?" Hoca bir süre düşün- dükten sonra, "Vallahi hatun, galiba sen de haklısın!" demiştir. Nasrettin Hoca'nın bu tutumu aşağıdakilerden han- gisiyle örtüşür? A) Parmenides'in değişenin değil, değişmeyenin bilgi- sine ulaşılmalıdır düşüncesiyle B) Protagoras'ın her şeyin ölçütü insandır sözüyle O Platon'un değişmeden aynı kalan bilginin doğuştan gelen idealar olduğu fikriyle D Aristoteles'in bilginin kaynağında akıl olduğu ancak deneyin de gerekliliği görüşüyle Sokrates'in bildiğim bir şey var o da hiçbir şey bil- mediğimdir deyişiyle

Bir gökdelenin birinci katındaki kişinin gördükleri ile aynı gökdelenin yirmi beşinci katındaki kişinin gördük- Teri aynı değildir. Varlığı inceleyen alanların bir gökde- deni oluşturduğunu düşünürsek felsefe bu gökdelenin en üst katında ikamet etmektedir. Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Felsefe bakış açısı ile diğer alanlara yol göster- mektedir. Felsefi düşünce içinden çıktığı ortamdan etkilenir. CFelsefe varlığa bir butün olarak bakar. DFelsefe yapmak için uygun ortamın oluşması gerekir. EL Felsefede önemli olan nerede olduğun değil, nasıl baktığındır.

13. Skolastik felsefe, Hristiyan dogmalarını sistemleştirirken bunu akılla bağdaşan bir öğreti biçiminde temellendirebilmek için Platon ve Aristoteles'in düşüncelerinden yararlanmıştır. Bu dönemdeki "tümeller" tartışması, uzun yıllar Antik Yunan filozoflarının varlık kuramlarından esinlenilerek sürdürülmüştür. Tümel, bir grubun tüm bireylerini içine alan genel çerçeveyi işaret etmek için kullanılmıştır. Tartışma, "Tümel kavramlar hangi biçimlerde vardır?" ile "Tümel kavramları nasıl ediniyoruz?" soruları üzerinden yürütülmüştür. Platon'un idealar kuramından esinlenen Augustinus'a göre, idealar Tanrı'dan gelen bir ışık ve esinle görülür. Aristoteles'in "özlerin tek tek nesnelerin kendisinde olduğu" kuramından esinlenen Ockhamlı William'a göre ise tümellerin kendi başına bir gerçekliği yoktur. Biz, onları nesnelerden soyutlama ve genelleme yaparak bilebiliriz. 14. Insar sess nere çok düz yalı ölü ed ak tes za ol SI Bu parçadan hareketle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Aristoteles, düşünceleriyle tek tanrıcı din anlay şına zemin hazırlamayı amaçlamıştır. B) Hristiyan felsefesinin düşünsel temelleri, kilise araçılığıyla İlk Çağ'da biçimlendirilmiştir. C) Tek tahrıcı bir inanç sistemi olan Hristiyanlık, tümeler tartışmasıyla birlikte yayılmıştır. D Tanrı'nın varığı, antik felsefenin argümanlarıyla dinî dogmaların uzlaştırılması çabasıyla kanıtlanmaya çalışılmıştır. 15 E) Augustinus, Hristiyan dogmalarını felsefeyle uzlaştırmak için tümeller konusunu gündəme getirmiştir.

15. La Mettrie'ye göre insan, doğaüstü bir yaratanın yarat- tığı ayrıcalıklı bir varlık değildir. Diğer hayvan ve bitki türleri gibi insan türü de birdenbire meydana gelme- miştir. İnsan bugünkü biçimini en ilkel organizmalardan derece derece, gittikçe daha yüksek organizmaları çı- karan "doğal evrim"e borçludur. Bu parçada aşağıdaki varlık görüşlerinden hangisi savunulmaktadır? A) İdealizm B) Materyalizm C) Düalizm D) Plüralizm E) Nihilizm

Kronometre Sosyal Bilimler Denemeleri 15 Özellikle Yeni Çağ'dan itibaren içlerinde Kant, Comte ve Russell gibi filozofların bulunduğu birçok kişi meta- fiziğe karşı çıkmıştır. Onlara göre Tanri'nin varlığı, ruhun özgürlüğü ve ölümsüzlüğü, var olan şeylerin ilk ilkeler gibi konular fizik ötesi konulardır. Metafizik ise özellikle bu tür konular hakkında bilgi verme iddiasındadır. İste bu filozoflar metafiziği mahkûm etmiştir. Buna karsılık içlerinde Bergson ve Hegel gibi bazı filozofların da bu- lunduğu bir grup filozof ise felsefenin bu tür sorulardan kaçamayacağını ileri sürmüştür. Bu parçada filozofların tartıştığı konu aşağıdakiler- den hangisidir? A) Felsefenin işlevinin ne olduğu B) Felsefenin yönteminin ne olması gerektiği C) Metafiziğin mümkün olup olmadığı D) Metafiziğin ilk olarak nerede ortaya çıktığı E) Metafiziğin yönteminin ne olması gerektiği