Bilim Felsefesi Soruları

14. Bir bilim insanı bazı vitamin karışımlarının kullanımının kanser tedavisinde yararlı olduğu varsayımını ileri sürü- yor. Fakat yıllar boyunca yaptığı çalışmalar, kullandığı vitamin karışımlarının tedavi sürecinde herhangi bir ya- rarı olduğunu göstermiyor. Bu durumda, söz konusu araştırmacının varsayımına sahip çıkmaya devam etme- sinin bilimsel çalışmalarının devamı için bir motivasyon gerekçesi olabilir. Ancak bilgisel gerekçesinin oluşma- dığı kesindir. Bu parçaya göre bir varsayımın bilgisel gerekçesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Nesnel olarak sınanabilmesi B) Herkesin doğru kabul etmesi C) Hiçbir kuşku ve çelişki içermemesi D) Mevcut bilimsel bilgilerle tutarlı olması E) Karşılaşılan problemi çözmesi DENEME - 18 110

11. Bilim felsefesi, bilimin doğasını, kapsamını, sinırlarını, yöntemini, bilimsel bilginin yapisını ve özelliklerini, bi- limsel kuram ile gerçeklik arasındaki ilişkiyi felsefi bir tavırla araştırır. Bilimsel felsefe ise bilimin yöntemini kullanarak felsefeyi bilimsel hâle getirmek ister, Buna göre bilim felsefesi için, aşağıdakilerden hangisi söylenemez? SINUE A) Bilimin, sınır ve kapsamını araştırmak B) Felsefenin yönetimini deney ve gözlem yapmak C) Bilimler üzerine düşünüp yorum yapmak D) Bilimlerden çıkan sonuçları sorgulamak E) Bilimsel bilginin yapısını eleştirmek

"Ben yanılmış olabilirim ve sen haklı olabilirsin. Ortak bir çaba sonucunda belki doğruluğa biraz daha yaklaşabiliriz." Popper'ın bu özdeyişi, bilginin en çok hangi yönü ile ilgilidir? A) Kaynağıyla B) Sınırlarıyla C) İşleviyle D) Ögeleriyle E) Değeriyle

13) “Ben yanılmış olabilirim ve sen haklı olabilirsin ve ortak çaba sonucunda belki doğruluğa biraz daha yaklaşabiliriz." (K. Poper) Bilimsel bilgilerin doğruluğu konusunda böyle düşünen Karl Poper, aşağıdaki yargılardan hangisinin doğruluğunu destekler? A) Her bilimsel kuram aksi iddia edilinceye kadar doğrudur. B) Deney ve gözlem yoluyla ispatlanmış bir bilimsel bilginin doğruluğu asla değişmez. C) Bilimsel doğruların kesinliği zamanla değişmez D) Bilimsel önermelerin doğruluğunun ölçütü akıl değil olgulardan E) İnsan yanıldığı için doğru bilgiye asla ulaşılamaz.

12. Pazara çıkan bir kişi elma tezgâhinın üzerindeki elmalardan birkaçını inceledikten sonra, diğer elmaların da bu incele- diği elmalar gibi olması gerektiğine karar vererek satıcıyla pazarlığa girişir. Peki, bu akıl yürütme, geçerli bir akıl yü- rütme midir? Aslında hayır. Çünkü eve geldiğinde kesekâ- ğıdında, beklediğine uymayan biçimsiz veya çürük bir el- mayla karşılaşma ihtimali çok yüksektir. Bu durum doğada gözlem yapan bilim insanının başına da gelebilir. Örneğin her gün doğuyor diye Güneş'in yarın da kesinlikle doğa- cağının bir garantisi var mıdır? Bu örneği savunan filozofun, pozitivist bilim anlayışı- nın kullandığı tümevarımsal yöntemde karşı çıktığı te- mel ölçüt, aşağıdakilerden hangisidir? A) Açıklanabilirlik B) Yöntemlilik C) Uygulanabilirlik D) Doğrulanabilirlik E) Sınanabilirlik MORE YAYIN

15. Bilim insanlarının dünyada ya da evrendeki olayları açıklamak için kullandıkları kuramlar ya da bilim- sel yasalar çerçevesidir. Olguların açıklanmasında önerdikleri bilimsel modellerdir. Örneğin, Darwin'in evrim kuramı, Batlamyus'un yer merkezli evren ku- ramı örnek olarak verilebilir. Bu parçada tanımı yapılan bilim kavramı aşağı- dakilerden hangisidir? A) Teori B) Deney C) Varsayım D) Paradigma E) Yasa

C 12. Bilim yaşamla iç içe olduğundan insan yaşamının konforunu arttırabildiği gibi insan için bir yıkım aracı da olabilir. Örneğin; bilimsel çalışmalar sonucu geliş- tirilen röntgen cihazı, bir hastalığın tedavisinde fayda sağladığı gibi yanlış ya da gereksiz kullanımı yüzün- den alınan radyasyon da ciddi bir hastalığı başlata- bilir. Bu parça aşağıdakilerden hangisini vurgulamak- tadır? AT Bilimsel yöntemi BY Bilimsel teoriyi c) Bilimin değerini D) Bilimsel gözlemleri E) Bilime farklı yaklaşımları

Akıl yürütme işlemi bir kanıtlamadır, akıl yürütmede ön- cülerin doğru kabul edilmesi sonucu zorunlu kılar. İn- sanlar düşünürken, bir çıkarım yaparken bazı yöntemler kullanırlar. Bu yöntemler, aslında bilimsel düşünme yön- temleridir. Örneğin, sonucun öncüllerden zorunlu çıktığı bir akıl yürütme formu vardır. Bu form yeni bilgi vermez, daha çok bilgileri çözücü ve açığa çıkarıcı özelliği ile ge- nelden özele veya genelden genele gider. Parçada bahsedilen kavram aşağıdakilerden hangi- sidir? A) Tümdengelim B) Tümevarım C) Anoloji D) Temellendirme ET Gerçeklik o YAYINDA TEK

Hegel'e göre, başlangıçta sadece Geist yani mutlak ruh vardır. Bu, varlığın tez aşamasıdır. Geist kendini tanımak ister ve kendisini açar, dışa vurur. Böylece kendisine yabancılaşarak kendisini doğada gerçekleştirir. Bu, varlığın antitez aşamasıdır. Ancak gerçeklik kazanan Geist, özgürlüğünü yitirmiştir. Geist, tekrar özgürlüğünü kazanmak için önce tek tek insanda; sonra sırasıyla aile, toplum ve devlette ortaya çıkarak özgürlüğüne kavuşur. Geist; en yüksek aşamada kendisini sanat, din ve felsefede gerçekleştirir. Hegel'in bu parçada yer alan görüşleri aşağıdaki felsefi akımlardan hangisiyle paralellik gösterir? A Materyalizm B) Nihilizm C) Realizm D) Fenomenoloji E) İdealizm

gu tu ne tolustur urton yopaduo duygular uni 15. Bilimi, bir ürün ya da sonuç olarak değil, bir etkinlik kurulmupla olarak gören Toulmin; bilimin yine de yalnızca, bilim insanlarının merak ve araştırma güdüleri ile açıkla- namayacağını savunur. Ona göre bilimsel etkinlik, otto tarihsel ve sosyal ihtiyaçlar ve koşullara bağlı olarak seyreder. Hatta bu değişkenlerle ortaya çıkan sorun- dayanan ların aşılması, bilimsel uğraşın itkisidir. Bu paragrafa göre Toulmin'in, bilimsel faaliyete yüklediği işlev aşağıdakilerden hangisidir? A) Yaşamı anlamlandırmak 5), Olay ve olguları açıklamak C) İnsanı değerli hale getirmek D) Problemleri çözmek E) Gizemleri açıklamak Sanata eser Alidir in n cuyle de 12 a Diğer sayfaya geçiniz.

TYT/Sosyal Bilimler 15. Popper'a göre bilimde örmeğin yeryüzündeki tüm kuğuların beyaz olduğunu göstermek imkânsız olduğu hâlde dünyadaki tek bir kuğunun beyazın dışındaki bir renkte olduğunu göstermek daha kolaydır. Bir genel önerme, tek bir yanlış karşıt önermeyle çürütülebilir. Popper'a göre bilimsel kuram yanlışlanabilirlik tezi ile ileri sürülmelidir. Bilimsel bir kuram, yanlışlanıncaya kadar doğrudur. Kuram ne zaman yanlışlanırsa o zaman terk edilir ve yeni bir kuram kabul edilir. Popper bu parçada aşağıdakilerden hangisini vurgulamaktadır? A) Bilimde aynı konuya ilişkin karşıt kuramlar bulunabilir. B) Bir kuramın yanlışlığım göstermek oldukça zordur. C) Doğruluğu kanitlanamayan önerme ve kuramlar yanlış kabul edilmelidir. D) Bilimin kanıtlama yöntemi yanlışlama olmalıdır. E) Bilim her zaman için doğruluğu kanıtlanmış bilgiler ortaya koyar.

1oh1. DENEME 11. Kuhn'a göre, bilimdeki ilerlemeler bilimsel devrim"le gerçekleşir. Örneğin Batlamyus sisteminin, Koper- nik sistemiyle yer değiştirmesi bir bilimsel devrimdir ve bilim adamlarının uzlaşmasının sonucu mümkün olabilmiştir. Bu olayda bilimi yapanların bireysel ve toplumsal tercihleri rol oynamıştır. Burada mantık- sal bir değerlendirme değil, bilim adamları grubunun toplumsal psikolojisi söz konusudur. Kuhn'un bilim anlayışı ile ilgili hangi yargıya ula- şılabilir? A Bilim adamları önyargılardan bağımsız olmalıdır. B) Bilim adamları kendilerinden önceki çalışmalar- dan yararlanmalıdır. Bilim adamları, bilim yapma sürecinde öznel davranırlar. D) Gerçeklik ancak tek bir yöntemle incelenir. E) Bilimin ilerleyişi birikimsel ve doğrusal bir süreç- te gerçekleşir.

de bulunmayı gerektirir. E) Dünya yaşamında belirlenimlerin olmadığı bir özgürlük ola- naksızdır. gösterilmiştir. 12. İki araştırmacı, Brezilya'nın ortasında bir gölün olup olmadığı- ni araşmak üzere bölgeye bilimsel bir gezi yapar. Empirik araş- tırmalar sonucu gölün var olduğu, coğrafi durumu, derinliği, yüz ölçümü gibi ölçümleri belirliyorlar. İki araştırmacının bu öl- çümleri arasında bir karşıtlık yoktur. Fakat biri, gölün yalnızca var olmakla kalmayıp ayrıca bilinçten bağımsız bir gerçekliği olduğunu öne sürerse, diğeri böyle bir gerçeği yadsırsa, Car- nap'a göre, ikisi de artık bilim araştırmacısı olarak değil, meta- fizikçi olarak konuşuyorlar demektir. Buradaki bilimsel görüş- lerde bir görüş ayrılığı yokken, metafizik görüşleri ortak bir ka- rara vardıracak hiçbir yol yoktur. Carnap buradan hareketle metafizik önermelerin anlamsız olduğunu söyler. den hangisine asında yer alır? Bu parçaya göre, bir önermenin anlamlı olması aşağıdakile- rin hangisine bağlıdır? A) Sistemli ve düzenli olmasına B) Öngörü imkanı vermesine C) Yanlışlanabilir olmasına D) Akla uygun olmasına VİP Yayınları E) Sinanabilir olmasına S TYT DENEME - 12

Nitel • Thomas Kuhn'a göre bilim adamları olayları rastgele açıklamazlar. Önce bilim adamlarınca benimsenen yaklaşımlarda temel sorular ve onlara verilecek ce- vapların çerçevesi çizilir. Sonra bu, bilim adamla- rinca benimsenmiş ortak bakış açısına dönüşür. Bu ortak bakış açısı dünyaya bakılan standartlar ve öl- çülerdir, gerçekliğin belirli ilkelerle algılanmasını ve kavramlaştırılmasını sağlayan şablonlardir. Parçada açıklanmaya çalışılan kavramsal çerçe- ve aşağıdakilerden hangisidir? A) Diyalektik B) Paradigma C) Logos D) Sentez E) Analiz

35. Modern fiziğin temeli olan Kuantum Kuramı hakkındaki Kuramı'nı temel alan eski fizikten kalma varsayımların popüler kitapların tümü şu noktanın altını çizer: Newton D) Platon hiçbirini yeni fiziğin içine taşıyamazsınız. Örneğin, eski fizik anlayışında bulunan, her olayın bir nedeni olduğu ya da olayların, nedenleri tarafından belirlendikleri anlayışını yeni fiziğe aktaramayacağınız gibi “parçacık" terimini Kuantum Kuramı içinde kullanıyorsanız parçacığın Newtoncu anlamda küçük bir madde parçası olduğunu da varsayamazsınız. Newton Kuramı ile Kuantum Kuramı hakkındaki bu parçada aşağıdakilerden hangisi vurgulanmaktadır? A) Bu iki kuramın birbirine karşıt olduğu B) Newton Kuramı'nın yanlış olduğu C) Kuantum Kuramı'nın daha nesnel olduğu o D) Bu iki kuramın farklı paradigmalarda olduğu E) Bilimsel bilginin tekrarlanabilir olduğu

14. Bilimin sonuçları, insan yaşamını kolaylaştırmak ama- cıyla kullanılabilir. Bilimin amacı, günlük yaşamda in- sanlara kolaylıklar getirmek değildir, sadece bilmek- tir; ama biz bilimin sonuçlarından yararlanmayı da ta- bii ki ihmal etmemekteyiz. Orneğin cisimlerin sıyla genleşmesi bilimsel bir bilgidir. Biz bu bilgiden yarar- lanarak aletler üretip bu aletlerle de yaşantımızı ko- laylaştırabilir. Bu parçaya bilimsel bilginin hangi özelliği dile ge- tirilmiştir? A) Evrensellik C) Birikimlilik B) Genelleyicilik D) Uygulanabilirlik E) Tekrarlanabilirlik