Felsefenin Alanı Soruları

11. 8. Varoluş felsefesi özü itibariyle insan varoluşunun anla- mini ve insanın kendini gerçekleştirme olanaklarının bü- tününü ifade eden, kısacası insanı konu edinen, insana yönelen bir felsefedir. Buna aşağıdakilerden hangisi varoluşçu felsefenin özellikleri arasında gösterilemez? A) Ölüme mahkûm bir varlık olarak insanın varoluşunu gerçekleştirme olanaklarının sorgulanması around Insanın seçim yapabilen özgür bir varlık olarak görülmesi Insanın önceden belirlenmiş bir özle dünyada bulmad D) Hiçlik karşısında insanın durumunu araştırması E) Doğruluk ve ahlaklılık karşısında insanın sahici dav- ranışını araması Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmet MEB 2018 - 2019 12

BAŞARI TEKN ali 12. Filozof, felsefe bilgileriyle donanımlı ve felsefi tavra sahip olan kişidir. Bunun yanı sıra o, araştırmaya, sorgulamaya ve eleştirel tavra dayanan düşünce ya- pısıyla öncelikle bir soru tutkunudur. Bu tutkusuyla filozof, bir kalabalığın, bir filozof topluluğunun önün- de sorular sorsa da bu soruları aslında kendisi için sorar. Başka bir deyişle felsefe sorusu şüphesiz baş- kalarına da yöneltilebilir. Ancak felsefe sorusunu baş- kasına soruş anında bile soran kişi aslında öncelik- le kendisine sorduğu bir soruyu açığa vurmaktadır. Böylelikle filozof önceden edindiği bilgiler üzerinde tekrar düşünür, tenkit süzgecinden geçirir, değerlen- dirir. Bu parça, filozofun aşağıdaki özelliklerinden han- gisini vurgulamaktadır? A) Kurgusal düşünme B) Sistematik düşünme C) Birleştirici düşünme D) Analitik düşünme E) Refleksif düşünme - Dusenne üzerin dusume SOSYAL BİLİMLER 30 DENEME KİTABI 69

15. "Insan Olmayı Öğrenmek" temasıyla gerçekleştirilen 24. Dünya Felsefe Kongresinde, ilinek birey ile insan olmayı başaran birey karşılaştırılmıştır. İlinek birey; sifatların, statülerin ve makamların ardına sığınır. Kendisini ve karşısındakini sifat ve stütüleriyle değerlendirir. Karşısındaki bireyi, insani koşullarıyla birlikte değerlendirmez. Onu öteler, küçümser ya da ona itaat eder. Bu iki durum da "insan olmayı öğrenme" süreci önündeki aşılması güç devasa engellerdir. Bu engeli aşmanın en önemli araçları; bireye akla dayalı biçimde sorular sorma, var olan tarihsel ve toplumsal gerçekliği çok yönlü anlama ve sorgulama, eleştirel düşünme alışkanlığı kazandırmayı sağlayabilecek bir eğitim ortamını sunabilmedir. Hem düşünmeyi öğrenmeye hem de sorgulayan ve eleştirel düşünebilen bireyler yetiştirmeye yönelen bir eğitimin olmazsa olmazı da felsefedir. Çünkü felsefi düşünüşü ve sorgulayışı içermeyen bir eğitim yeni sifatzedeler, yeni ilinek insanlar yetiştirmekten öteye geçemeyecektir. Bu parçadan hareketle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Kalipsal değerlendirme biçimleri, insan olmayı öğrenmeyi zorlaştırır. B) İlinek insanın davranışları karşısındakinin konumuna göre değişkenlik gösterir. C) insan olmanın tek yöntemi eleştirel becerileri kazandıracak eğitim biçimidir. D) Felsefeden kopuk bir eğitim anlayışı, ilinek bireylerin varlığını artırabilir. E) Insan olmak, felsefi kavrayışı içeren eğitim anlayışıyla desteklenebilir.

A SOSYAL BİLİMLER 12. Felsefe verimli ya da yaratıcı kafa ister bileşim yapan kafalar ister. Felsefenin alanına girmeyi göze alan kişi, birbirine en uzak düşen ögeler arasında bile gerçek bağ- lantılar arayabilecek kadar ince düşünen kişidir. Bu da kör bir yüreklilikle değil, bilgi birikimiyle, canlı ve güçlü bir bilincle sağlanabilir. Bu parçadan hareketle aşağıdaki yargılardan hangi- sine ulaşılabilir? A) Felsefe, yaratıcılık isteyen bilinçli bir etkinliktir B) Felsefe, uygun toplumsal koşullarda gelişir. C) Bilgi birikiminin artması felsefi bakışı çeşitlendirir. Dy Felsefede her türlü değeri sorgulama esastır. E Felsefe, nedensellik ilişkisi üzerine kuruludur.

3. Olgun bir domatesin gerçek renginin kırmızı olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü kırmızı, hasta olmadıkları, her- hangi bir ilacın etkisinde ya da başka alışılmadık şart- lar altında bulunmadıkları anlamına gelir ki, bu bilinen gözlemcilerin büyük çoğunluğunun beyaz ışık altında olgun bir domatese baktıklarında gördüklerini söyle- dikleri renktir. Öte yandan onun muz rengi olduğunu söyleyen birinin hatalı olduğunu düşünürüz. Çünkü bu, gerçekte kişinin renk duyumunun, büyük çoğunluğun renk duyumundan farklı olmasından başka bir şey de- ğildir. Bu parçada ifade edilen "doğruluk ölçütü" aşağıdaki- lerden hangisidir? ANesneye uygunluk B) Mantıksal tutarlılık C Fayda ilkesi D) Tümel uzlaşım EXApaçıklık

Bu soru soruldu! Sadece duyusal verilerle yetinirsek örneğin su, eşit- li ve farklı hatta çelişkili şekillere girmiş gibi gözükür; kaynayan su sıcak, yağmur soğuk, kar yumuşak, buz serttir. Oysa hep aynı şeyle karşı karşıyayızdır. Bun- dan dolayı duyusal olmayıp tamamen akli olan su fikri- ne ulaşmak için duyulur olanın ötesine geçmek, hatta ona karşı düşünmek gerekir. Nitekim bugün su fikrini duyusal olmayıp tamamen düşünsel olan bilimsel bir soyutlamayla H,0 gibi kimyasal bir formülle ifade edi- yoruz. Bu parça aşağıdaki yargılardan hangisine karşı ör- nek oluşturur? A) Bilimsel bilgi genellemelere ulaşmak ister. B) Genel fikirlere ulaşmada akıl etkin araçtır. C) Duyusal bilgi hakikatin bilgisidir. D) Duyusal bilgiyle bilim yapılamaz. E) Soyut bilgi duyusal bilgiden doğar. Cözüm:

15. Okulda felsefe sınavında öğretmen Sokrates'in "Bir tek şey biliyorumo da hiçbir şey bilmediğimdir. sözünü yorumla- mamız istedi. Ben kendimce bir yorum yazdım. Felsefe og retmeni puanim kirinca, "Neden puan kirdiniz hocam?" diye sordum. Oğretmen Sokrates'in sözünü yanlış yorum: ladiğimi söyledi. Ben de, "Kime gore, neye gore yanlış? Ba- na göre doğru olan bu, size göre doğru olmaması felsefe nin bir özelliği değil mi zaten? Felsefe de ortak bir doğru var miki? Zaten felsefe yapmak bu değil mi? Herkesin ken. di fikrini söylediği bir alan değil mi? Siz bize felsefe tarihi boyunca filozofların hep farkh gorüşleri savunduklarını soy lediniz." diye kendimi savundum. Öğrencinin savunması felsefenin hangi özelliğini vurgu- lamaktadır? A) Oze dönük bir düşünce olma tvrensel nitelikte olma Kendi içinde tutarlı bir butun oluşturma D kişisel bir etkinlik olma E) Olasılıklı doğruluk değerine sahip olma

TYT • Sosyal 15. Platon ve Aristoteles, ilk Çağ'dan itibaren, tüm fel- sefe tarihini etkileyen fikirler öne sürmüşlerdir. Bu nedenle, bu düşünürlerin etkilerini 15 - 17. yüzyıl felsefesinde görmek pek de şaşırtıcı değildir. Orta Çağ’ın başlarında Hristiyan felsefesinin Antik Yunan felsefesini göz ardı etmesi, Platon ve Aristoteles'in bu etkisinin, 15 - 17. yüzyıla, daha çok İslam felse- fesi çerçevesinde yapılan çevirilerle aktarılmasına neden olmuştur. Antik Yunan düşüncesiyle yeniden tanışan Batı coğrafyası bu düşünceler çerçevesin- de hızla gelişmiştir. Ayrıca, MS 2 - MS 15. yüzyıl- da var olan din merkezli farklı felsefi düşünceler, özellikle inanç-akil problemine sunulan çözümler, Rönesans'ı oluşturan düşünce yapısını etkilemiştir. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisine ula- şılamaz? A) 15 - 17. yy. felsefesi Orta Çağ felsefesinden et- kilenmiştir. B) Çeviri hareketleri sayesinde ilk felsefi sistemler bilinir olmuştur. C) Her felsefi çağ bir öncekiyle ilişki içindedir. D) Batı'nın Yunan düşünürleri tanıması İslam felse- fesiyle olmuştur. Raunt E) Felsefe 15. yy'da bilimsel bir kimlik kazanmıştır.

13. Felsefe, bir üst bakışla her şeyi yukarıdan daha iyi görebilmemiz için bizi olup bitenlerin üstüne çıkarır . Kuş bakışıyla gerçeklerin kavramlarla bir modelini kurmamızı, kuramlar oluşturmamızı, ilkelere ulaşmamızı sağlar. Sonra oluşturulan ilkeler doğrultusunda olanların olması gereken- lerle kıyaslanmasına böylelikle doğruluğunun ölçümlenmesine kapı aralar. Felsefe, bu bakım- dan bizi düşüncenin doruklarına çıkararak yangın kulelerinden yapılan gözetlemede olduğu gibi olup biteni topluca görmemizi ve onlar hakkında bir görüş sahibi olmamızı olanaklı kılar. Bu parçada felsefenin vurgulanan özellikleri arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) Nesnel bir bakış açısı kazandırdığı B) Doğruluk konusunda kriter oluşturduğu C) Kültürel gelişmenin temelinde yer aldığı D) Olup bitenlere yansız yaklaşmayı sağladığı E) İnsanın prensiplerle düşünmesini doğurduğu

yasal olarak almak zorunda olmayan veya farklı müfre- 21. - 25. soruları Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersini dat ile alanlar cevaplayacaktır. 21. Güneşi, ayı, taşı, toprağı, ağaçları var eden insan bilinci SOSYAL BİLİMLE 23. değildir. Çünkü bunlar dünya üstünde insan var olma- dan önce de vardı. Dünya milyarlarca yılını, bu doğal varlıklarıyla birlikte insansız olarak varlığını sürdürmüş- tür. Örneğin kuşların kendi bilincinin ya da insan bilin- cinin ürünü olmadığını ve kendisinin dışında bağımsız olarak varolduğunu çocuklar bile bilir. Yukarıdaki görüşleri dile getiren bir filozofun karşı olması beklenen görüş aşağıdakilerden hangisidir? A) Akil bilginin taşıyıcısı değil, aynı zamanda üreticisi- dir. B) Doğruluğun ölçütü bilginin akla uygunluğudur. C) Gözlem ve deneyle kanıtlanan bilgi doğrudur. D) Her türlü bilgi, duyuların kullanımı sonucu oluşur. E) Dış dünyanın varlığı düşüncelerimizden bağımsız değildir. GELDİK ALAR

LER TESTİ kitapçığı 11. Sartre'a göre, insan bir modele ya da taslağa göre, belli bir amaç uğruna yaratılmamıştır. İnsan kendini bilen bir varlık olarak kendisini yeniden var eder; ne olmak isterse öyle ya- par. Kendinin ne olduğunun farkına varan insan, terk edil- mişlik ve yalnızlık duygularına kapılır. Kendini anlamsız bir dünya içinde bulur. O sırada başkalarını, bir toplum içinde başkalarıyla yaşadığını fark eder. Böylece başkalarının da sorumluluğunu duymaya başlar. İşte tüm eylemlerinin so- rumluluğunu üzerine alan insan gerçek anlamda özgürdür. Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılamaz? A) İnsan iyiyi seçerse iyi, kötüyü seçerse kötü olur. B) Eylemler kişinin özgür iradesine bağlıdır. C) Özgürlük insanı eylemlerinden yükümlu kılar. D) Toplum içinde de olsa insan özgür ve sorumludur. E) İngan kendi değerlerini kendisi oluşturur.

14. İnsanlık tarihi merak ve arayışla şekillenmiştir. İnsan- lar vahşi doğada ayakta kalmak ve ötekilere karşı sa- vunmak için yeni yollar üretmiştir. Doğanın olumsuz taraflarından merak sayesinde sıyrılmıştır. İnsan ya- şamını tehdit eden olayları sorgulayarak olumsuz et- kilere çözümler bulmuştur. Peki, yaşamsal ihtiyaçları temin edince geriye ne kalmıştır? Kendini oluşturma imkânı diyebiliriz. Bu durumda boş bir zaman orta- ya çıkar ve özgün üretimlere olanak sağlar. Kimileri bunu, diğerlerini sömürme fırsatı olarak değerlen- dirmiş kimileri de sorgulamaya başlamıştır. Burada felsefe sadece zor durumlarda değil, rahatlıkta da sorgulayan, merak eden, düşünen insanlarda ortaya çıkar. ♡ Bu parçaya göre felsefenin ortaya çıkması için öncelikle aşağıdakilerden hangisinin gerçekleş- mesi gerekmektedir? A) Düşünme ve merak duygusunun gelişmesi B) İhtiyaçları giderdikten sonra kalan boş vakitler C) Sorgulamanın getirdiği yeni bilgi türleri D) Doğa kaynaklarının araştırılmaya başlanması E) Diğer insanları sömürü altına alma isteği

MS2. - M 7. Duygularla algılanan evrende bulunan tek tek nes- neler,tikel varlıklar tartışma götürmez nitelikte ger- e çektir. Bilginin kaynağı deney olunca, önermeleri deneyle kontrol edilemeyen ya da deneyin ölçüle- riyle bağdaşmayan bir düşüncenin doğruluğunun da ileri sürülemeyeceği açıktır. Bu bakımdan Kutsal Kitap'ın öne sürdüğü doğa üstü varlıkları bile, akıl ilkelerine göre açıklama olanağı yoktur. Demek ki ruhun ölümsüzlüğü ya da Tanrı'nın birliği, sonsuz- luğu, hatta varlığı kesin olarak kanıtlanamaz; bunlar yalnızca inancın konusu olarak kalabilir. Ockham'lı William'ın bu gärüşünden aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Felsefe inancı kavrayabilir. B) Felsefe ile teoloji birbirinden ayrılmalıdır. nanç ile pozitif olaylar kavranabilir. DJ Felsefe anlamsız bir sorgulama faaliyetidir. EJ Kutsal kitabın bildikleri anlamsızdır. g 8. Madem ki bu din doğrudur ve bizi hakikatin bilgisine götüron calıcmaua 0nğırı alirma

Yanıt Yayır 2. Sorgulama, insanı araştırmaya, öğrenmeye ve bilgiye yö- nelten temel felsefi tavırdır. Cevaplar ve çözüm önerileri ise, felsefi görüşler veya kuramlar olarak ortaya konulur. Her gö- rüş veya kuram, insan, varlık ve değerler hakkında merakı- mızı gideren rasyonel bilgiler sunar. Böylece felsefe insanı; insana, doğaya, varlığa, iyiye, güzele, adalete, bilgiye yö- neltir. Felsefi bilgi ile donanan insan kendi yargı ve eylem- lerini, çevresinde olup bitenleri eleştirel bir tarzda değerlen- dirir; başkalarınca kolaylıkla yönlendirilmez, yanıltılmaktan kurtulur; kendini belirlemeyi ve rasyonel ilkelere dayalı bir yaşam sürmeyi başarır. Bu parçaya dayanarak felsefe ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Kesin bilgiye ulaşma yöntemidir. B) Özgür düşünme yöntemidir. C) Her türlü bilgiyi irdeler. - D) Entelektüel bir uğraştır. E) Dünyayı anlamlandırmaya çalışır.

13. Varlığın mahiyeti ve türleri sorusuna verilen yanıt- lar, varlığın fikir-düşünce veya madde olduğuna dair a iki ana anlayışı öne çıkarmıştır. Varlığın idea veya madde temellerinden birinin veya ikisinin birlikte ele alınışı günümüzde de pek çok varlık anlayışının sa- vunulmasına kaynaklık etmektedir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi felsefeni varlığı ele alma biçimine uygun değildir? A) Varlık yoktur. B) Varlığı bir bütün olarak ele alır. Varlığı parçalara böler. D) Varlık oluş halindedir. E Varlık düşünseldir.

11. Birçok felsefe tarihçisine göre felsefe, eski Yunan'da baş lamıştır. Bu düşüncede olanlar, Yunan düşüncesinin o güne dek başka bir toplumda görülmeyecek şekilde din, gele. nek ve mitolojiden koparak rasyonel düşünceye ulaştığını ÖZDEBİR YAYINLARI B B. 13. Aydınlanr yaşantim Bunlar bi lar diğeri tarafind lar belir söyleye Koşulsu sanlar olmay şitli illa ileri sürer. Ancak ilk felsefi düşünce ne ölçüde mit ve gele nekten kopmuştur? Sokrates öncesi düşüncelere baktıgı- mızda, örneğin Thales’in arkhe olarak kabul ettiği su, Yu- nan geleneğinde vardır; Empedokles'in arkhe olarak belir- lediği dört unsur mitolojik ögeler içermektedir. Parmeni- des, hakikate ulaşma yolunun kendisine adalet tanrıçası Dike tarafından gösterildiğini söyleyerek düşüncesine meş- ruiyet kazandırmaya çalışmıştır. haralı bölgelerin angisi yanlıştır? arı fazladır. Bu pa Bu parçada temel olarak aşağıdakilerden hangisi vurgu- lanmaktadir? e ise iğne yap- d A) B) A) İlk Yunan'da bugünkü anlamda rasyonel düşüncenin olmadığı B) Yunan düşüncesinin akla dayanmayan açıklamaları terk ederek mantıksal düşünceye ulaştığı boyunca ya- C) C) Felsefi düşüncenin gelişmesinde başka toplumların kat- kısının yadsınamayacağı DY E o D) İlk Yunan düşüncesinin orijinal ve bağımsız bir düşünme biçimi olduğu E) Felsefi düşüncesinin gelişmesini mitolojik düşünceye borçlu olduğu usya'daki in zorlu