Kökler ve Ekler Soruları

1. İki kurbağa bir gölde otururlarmış. Yaz gelince göl kurumuş, orayı bi- || ||| rakıp başka bir yer aramak zorunda kalmışlar. Gitmişler, gitmişler, ön- lerine derin bir kuyu çıkmış. Biri, "Gel kardeş, seninle şu kuyuya ine- lim." demiş ama öteki "Ya bu kuyu da kurursa bir daha nasıl çıkarız?" demiş, razı olmamış. IV Bu metinde numaralanmış sözcüklerden hangisinin kökü fiildir? A) I. B) II. C) III. D) IV.

ÖRNEK - 13 ÇÖZÜM- 1935 yılında Kütahya'nın Emet ilçesinde doğan Gülten Dayıoğlu, ilk ve ortaokulu Anado- lu'nun çeşitli yerlerinde tamamladı. İstanbul Atatürk Lisesini bitirdi. Bir süre İstanbul Hukuk Fakültesine devam etti. Sınavlara girerek ilkokul öğretmeni oldu. On beş yıl çalıştı, sonra is- tifa ederek öğretmenlikten ayrıldı. Bu metinde hâl eki almış kaç sözcük vardır? A) 5 B) 6 C) 7 D) 8

2. ÇEKİM EKLERİ Aşağıdaki cümlelerde eklendiği sözcüğün anlamını değiştirmeyen ekleri işaretleyelim. Yangın, insanlar - kork → Ayşe' -nin çanta - si ↓ (114) ● (111) İşaretlediğin ekler, yeni bir sözcük türetti mi? (112) u - t - tu. ↓ (113) (118) ev-de kalmış. İşaretlediğin ekler olmadan söz- cüklerin cümlede görev yapabil- mesi mümkün müydü? (115) [122]" [116] B (117) Eklendikleri sözcüklerin anlamını değiştirmeyen, sözcüklerin başka sözcüklerle ilişki kurmasını ve cümlede görev alma- sını sağlayan eklere çekim eki denir. Çekim ekleri sözcüklere hâl (durum), çokluk, sahiplik, zaman vb. anlamlar kazandırır. (121) + [120] + Türkçede bir sözcük" pim ya da çekim eki bulunması şart değildir. Sözcüklere, cümlede ihtiyaç duyulan ekler getirilir. Aşağıdaki cümlelerde çekim ekleri renklendirilmiştir. Sevgi, doğanın ikinci güneşidir. Beşikten mezara kadar bilim öğrenin. Soru kitapçığının sayfalarını hızlı hızlı çevirdik. dizilişi ile görev yapar. Ancak her sözcükte ya- Aile hayatının güzelliği gibi başka hiçbir şey yoktur. İnsanları sevmeyi öğrenmek gerçek mutluluktur. Söylenenleri defterine birer birer yazmalısın.

İki heceli kökler: odun, yeni, kalem, demir, iste-, Türkçede kök, sözcük başında bulunur. Ek ya da ekler, kökün sonuna getirilir. Köklere yapım ekleri getirilerek yeni anlamlı sözcükler türetilir. → Kendine yeni bir gözlük alacakmış. K kök (10) YANIT Yayınları 120 pip Göz: Görme organi Gözlük: Görme bozukluğu olan gözlerin daha iyi gör- mesine veya gözleri korumaya yarayan araç Köklere yapım ekleri getirilerek yeni anlamlı sözcükler türetilir. Çocuklar - lar ↓ [11] yapım eki yun (12) Hız: park - ta ↓ ↓ Hızlı: (13) →Araba çok hızlı gidiyordu. K kök (21) (14) an kitap ↓ (15) [22] yapım eki okuyordu. ↓ ↓ ↓ (16) (17) [18] ****** yapım eki 11 (23) (24)

UYGULAMA 1 Aşağıdaki sözcüklerle bu sözcüklerin kökünü örnekteki gibi eşleştiriniz. a. kel a. hasta a. boğ- kelebekler b. kelebek 2. hastalıklı b. hastalık 4. boğaz b. boğa c. kelebekler c. hastalıklı c. boğaz a. ay a. al a. doku- 1. ayakta b. ayak 3. altınlar b. alt 5. dokundu b. dokun- c. ayakta c. altın c. dokundu YANIT Yayınları

Sifat-fiil eklerinden olan "-miş/-mişe du- yulan geçmiş zaman eki olan "-miş-miş" karıştırılmamalıdır. Duyulan geçmiş zaman eki olan "-miş / -miş" eyleme zaman anlamı katarken sifa:-fiil eki olan "-miş-miş" sifat tamlarnası kurar. Örneğin "Tepsi üzerine di- zilmiş simitlerden bir tane dardı." cümle- sinde "-miş" eki, sifat fiil eki (sit görevinde); "Sözcükler alfabetik sıraya göre dizilmiş." cümlesinde ise "-miş" eki, öğrenilen geçmiş zaman kip ekidir (yüklem görevinde). Buna gire aşağıdaki cümlelerin hangisin- de alt çizili ek, diğerlerinden farklı bir gö- revde kullanılmıştır? A) One doğru taranmış saçlarını yağmur ısla- Byordu. B Oturmuş merdivene için için ağlıyordu. C Dost, dostun eğerlenmiş atıdır. D) Elinde birkaç kez katlanmış bir dosya kâ- ğıdı vardı.

● . >>> BİÇİM BİLGİSİ >> BİÇİM BİLGİSİ (1)", anlamsız unsurları ise Her sözcüğün bir yapısı vardır. Bir sözcüğün yapısını, o sözcüğün anlamlı ve anlamsız unsurları oluşturur. Örneğin “şe- kerciler” sözcüğünden "-ci" ve "-ler" çıkarıldıktan sonra geriye "şeker" sözcüğü kalır. Bu sözcük, anlamı bozulmadan da- ha küçük bir parçaya ayrılamaz. O hâlde "şekerciler" sözcüğünün anlamlı unsuru “ 46 [2]" ve [3]" ekleridir. 66 Sözcüklerin türeme yollarını, çekim biçimlerini ve yapısını içeren bilgilere yapı bilgisi denir. Yapı bilgisinin konusu; [4] [6] kavramlarıdır. [5] ve eki anlamsız unsu

tonenekterte bellenmiştir Bu parçadaki numaralanmış sözcüklerde yapica diğerlerinden farklıdır? 0 B) 11 C) I 11. İstanbul'un parkları var uçsuz bucaksız 1 Çamlar, at kestaneleri, asırlık çınarlar 11 Bir renk senfonisi hâlinde yayılır kalbe TII Bu şehrin parklarında eşsiz sonbahar IV Bu dörtlükteki numaralanmış sözcükler dakilerden hangisi söylenemez? A) I. sözcüğün kökü isimdir. B) II. sözcük gövde durumundadır. C) III. sözcük hål eki almıştır. D) IV. sözcük yapıca türemiştir. 2. Aşağıda isim köklü ve fill köklü sözc

18. Çoğul eki (-lar / -ler), eklendiği isme çokluk anlamı dışında "yaklaşıklık, abartma, aile (grup)" anlamları katar. Buna göre çoğul eki aşağıdaki cümlelerin hangisine sözü edilen anlamlardan herhangi birini katmamıştır? A) Az ötede otuzlu yaşlarda bir adam, gazete okuyor. B) Akşamları arkadaşımla sahilde gezintiye çıkarım. C) Ne zamandır alt komşumuz Nerimanlara gitmedik. D) Dünyalar kadar işi bir çırpıda halledivermiş. 3. Tema

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde terim anlamlı sözcük kullanılmamıştır? A) Türkçe dersinde uyakları öğrendik. B) Kaptan seslendi: "Yelkenler fora!" C) Kitaptaki soruların birçoğu yanlıştı. D) Ekvatora yaklaşıldıkça sıcaklık artar.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "-cı, -ci" eki kök yönüyle farklı türden bir sözcüğe eklenmiştir? A) Her hafta sonu eskiciye birkaç parça eşya verir- dik. B) Çocuğun bu kadar uykucu olduğunu bilmiyor- dum. C) Evi kiralarken komisyoncuya da para vermemiz gerekiyor.. D) Tiyatro oyununda dilenci rolünü ona verdiler.

1. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili sözcük- lerden hangisi yapım eki almamıştır? A) Ahmet, kardeşimin sınıf arkadaşıdır. B) Sevgi olmadan çalışmak köleliktir. C) Küçük insanların büyük kibirleri olur. D) Bahçede buluşup dedikodu yapıyorlardı.

Aşağıda verilen kelimelerin kökünü ve ekini bularak çeşidini yazınız. Suluk Kitaplar KELİMELER Gülünç Yarışçı Balıklar Isit Ankaralı Gölde Doğu Beyazla Bilgi SÖZCÜKTE YAPI KÖKÜ İSİM K./FİİL K. ALDIĞI EK YAPIM EJÇEKİM E. Aşağ

1 7. Kök, bir sözcüğün parçalanamayan, an- lamlı en küçük parçasıdır. Başka bir deyiş- le sözcükte bulunan tüm ekler çıkarıldık- tan sonra geriye kalan anlamlı kısım, o söz- cüğün kökü sayılmaktadır. Bir sözcüğün kökü, o sözcüğün tamamı ile anlam bakı- mından ilişkili olmak zorundadır. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde sözcüğün kökü yanlış gösterilmiştir? A) Bizim evde herkes çayı şekersiz içiyor. B) Evin önündeki bahçeden güzel koku- lar geliyor. C) Dişçi üç dişime dolgu yaptı. D) Marangoz, çırağından çekiç istedi.

1. Tem Nesi çiçek çimen çikolata çirkin çita bilgi bilgiç bilgili A) bilgin bilgisiz gözcü gözde gözetme gözlük gözyaşı 00 İçindeki sözcüklerin sözlük sırasına göre yazıldığı şekillerle hangi örüntü oluştu- rulur? 00 B) meteor metin metre metraj metrik D) kaçak kağnı kalem kanıt kasnak

11. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi hem yapım, hem çekim eki almıştır? A) Atatürk, halka hizmete giden yolların başında öğretmeni görüyordu. B) Güneş, defalarca doğup batmaktan yorulur mu? C) Her sabah kahvaltıda süt içerdi. D) Arıcılar, arıların dönmesini bekliyordu.