Cümlenin Ögeleri Soruları

6. Yer tamlayıcısı yükleme sorulan "kime, kimde, kimden, nerede, nereye, nereden, neyde, neye, neyden" gibi so- ruların cevabıdır. Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde "yer tamlayıcısı" yanlış gösterilmiştir? A) Sürtünme kuvveti cisimlerin yüzeylerindeki pürüzlerin birbirine temas ettiği yerlerde ortaya çıkar. B) İki yüz fitte gagasını dik bir şekilde aşağı eğip elli milin üstüne çıktığı her anda kanatlarını sabit tutarak çalışıyordu. dalmaya C) Soğuk havanın olumsuzluklarına maruz kalan ciltler mat, cansız, elastikiyeti azalmış ve yaşlı bir görünüme bürünürler. D) Yeleli kurtlar, yaşam tarzlarıyla diğer yaban köpeklerinden önemli ölçüde ayrılırlar. jebrelelmbo nalo laimabluy Cümlede açıkça yer almayan, yüklemdeki kişi çekiminden çıkarılan özneye "gizli özne" denir. lasing nalamehl's Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde gizli özne vardır? P A) Kenya ve ABD'de yaşayan ve hiç ayakkabı giymeyen ya da nadiren ayakkabı giyen insanlar üzerinde bir araş- tırma yapıldı. polodikleri hayvanlarla ortak özellikler taşıyabiliyor.

Cümlenin var olabilmesi için gerekli olan, yargıdan sorumlu iki öge vardır. Bunlar, yüklem ve öznedir Cümlede anlatlan iq olay, duygu, düşünce ya da yargıyı içeren öge 'yuklem'dir. Yüklem, çekimli bir fill ya da ek fil ile çekimlenmiş isim soyun- dan bir sözcük olabilir. Sözcük türleri, ikilemeler, tamlamalar ve deyimler yüklem oluşturabilir Yuklem, tek bir sözcükten, bi sözcük grubundan rheydana geldiği gibi bir cümleden de oluşabilir. Yüldemin bildirdiği iş, olug, hareket veya yargidan so rumlu olan; cümlede yargının oluşmasını sağlayan öge ise 'özne'dir. Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisi yalnızca özne ve yüklemden oluşmamıştır? A) Meydandaki gömme cami, ilçedeki en eski tarihi yapılardan biridir. B) Kavak, sulak bölgelerde yetişen, kerestesinden yararlanilan uzun boylu bir ağaçtır. C) soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan bir hayvandır çizgili sırtan D) Bir grup dağa tarafından keşfedilen mağara, vadinin güneyinde yer alıyor.

7. Yüklemi fiil soylu sözcük olan cümlelerde vurgu, yükleme en yakın olan sözcük ya da sözcük öbeği üzerinde iken yüklemi isim soylu sözcük olan cüm- lelerde vurgu, yüklemdedir. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde vurgu, yüklemdedir? A) Kaçan otobüsün arkasından uzun uzun baktı. B) Aklından çıkarmadığı tek hayali, sınavı kazanmaktı. C) Hatasını kabul etmeyince ustası köpürmüştü. D) Genç, ailesini hiç düşünmeden çiğnedi. anlam Yo LEAVAN Cğren

ek 4. Fiilimsiler, cümle içinde başka kelimelerle birlikte sözcük grubu oluşturarak cümlenin herhangi bir ögesi olabi- lir. Örneğin "Sağlığımızı korumak bir insan için en önemli görevdir." cümlesinde "korumak” isim-fiildir ve“sağlı- ğımızı" sözcüğüyle birleşerek "sağlığımızı korumak" şeklinde bir fiilimsi grubu oluşturmuştur. Bu isim-fiil grubu da cümlenin öznesi olmuştur. Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne bir fiilimsi grubundan oluşmuştur? A) Bir şeylerden korkmak gayet normal bir duygudur. B) Bu süreçte öğrencilerin tek amacı sınavdan iyi bir puan almaktı. C) Çiftçiler, uzun süredir yağmurun yağmamasından şikâyet ediyorlardı. D) Bu sene uzun zamandır görmediğim anneannemi ziyaret etmeyi düşünüyorum. 171

20. Yer tamlayıcısı; cümlede yönelme (yaklaşma), bulunma (kalma), uzaklaşma (ayrılma) bildirerek yüklemi tamamlar. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yer tamlayıcısı yoktur? AXOkullar tatile girince Aydan Hanım da memleketi Adana'ya gitti Ik öyküler, denemeler dergilerin aracılığıyla okurla buluşur. Belli bölgede yaşayan, aynı türden canlıların oluşturduğu bireyler topluluğuna popülasyon denir. D Doğa fotoğrafçısı, kuru yaprak kelebeklerinin fotoğrafını çekmek için ağaca yaklaştı.

Z. a . 18. Aşağıdakilerden hangisi iki ögeli bir cüm- ledir? A) Usturayla tıraş oluyor. oluyor. B) Bugün, en şahane günümü yaşadım. C) Süt şişesi yarıya kadar doluymuş. S D) Kapıyı yavaşça kapatınız. ci

18. Yüklem; cümledeki işi, hareketi, yargıyı bildiren ögedir. • Özne; yüklemin bildirdiği işi yapan, yüklemin bildir- diği durumu üzerine alan ögedir. • Nesne, cümlede öznenin yaptığı eylemden etkile- nen ögedir. • Yer tamlayıcısı; cümlede yönelme, bulunma, ay- rılma bildiren, yüklemi yer anlamıyla tamamlayan ögedir. • Zarf tamlayıcısı; yüklemin anlamını zaman, du- rum, miktar, yer-yön, amaç, sebep gibi yönlerden tamamlayan ögedir. Bu açıklamalara göre, Eskiden beri insanlar tarafından değerli bir mücev- her olarak kullanılan doğal incilerin kaynağı denizde yaşayan istiridyelerdir. cümlesinin öge dizilişi aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Özne / Yüklem B) Özne / Yer tamlayıcısı / Yüklem C) Zarf tamlayıcısı / Özne / Yüklem D) Zarf tamlayıcısı / Özne / Yer tamlayıcısı / Yüklem

DPIV e-do- em e-zarf tümleç Omleç - 5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin öge sıralanış " şeklindedir? A) Bu dünyanın insanı kendi gözlemlerini ve kişisel deneyimini yüceltir. B) Roman, yeni bireysel yaşantılar için elverişli bir araç olarak doğmuştur. C) "Türk Romanında Tip" başlıklı yazısında Murat Bel ge, Amerika'yı yeniden ve gerçekten keşfeder. D) Batı'da romanın terapi işlevine sahip olduğu söyle nebilir. =DT N 2T 6. Türk romancılığının 'ilk psikolojik romanı' olarak biline Rauf, romanlarını Servetifün IV. ak aşa V. N bir öge k bir kelime VI. S S VII. H n bir öge

SİL SORULAR A) 4, 5, 6 ve 7. soruları aşağıdaki bilgilerden hareketle cevaplayınız. Cümle Ögeleri C) I. Dolaylı Tümleç II. Nesne III. Özne IV. Yüklem V. Zarf Tümleci 4. Biyografik romanlarda fotoğraflara yer verilmesi, bir anlamda romanın gerçek hayatlara ve gerçek olaylara dayandığını vurgulama gayretinin bir sonucu olarak de- ğerlendirilebilir. YNSL Cümle Ögelerini Karşılayan Semboller Bu cümlenin ögelerine ait semboller sırasıyla aşa- ğıdakilerden hangileridir? B) D)

3. O sırada, hasattan sonra henüz ekil- memiş tarlalarda (af buyurmayın) domuz sürüsünü toplamak- ta olan bir çoban, boynuzunu öttürerek hayvanlara işaret etti. 1. Zarf tümleci - Özne - do- laylı tümleç - yüklem B) II II. Zarf tümleci - öżne - zarf tümleci - dolaylı tümleç - yüklem III. Özne - yüklem IV. Özne - dolaylı tümleç - yüklem Yukarıdaki tabloda verilen cümle karşısında numa- ralanmış öge sıralanışlarından hangisiyle eşleşme- lidir? A) I C) III D) IV

5. Uçsuz bucaksız köylerimizde kuşlar gibi Her sabah çocuklar size uçar Bu dizelerin öge sıralaması aşağıdakilerden hangisinde doğru gösterilmiştir? A) Yer tamlayıcısı - Özne - zarf tamlayıcısı - yüklem B) Zarf tamlayıcısı - yer tamlayıcısı - Özne - nesne - yüklem C) Zarf tamlayıcısı - yer tamlayıcısı - zarf tamlayıcısı - Özne - nesne - yüklem D) Yer tamlayıcısı - zarf tamlayıcısı - zarf tamlayıcısı - Özne - yer tamlayıcısı - yüklem

3. Bir cümlede yüklem fiilse ve baştaysa yüklemin kendisi vurguludur. Yüklem fiilse ve başta değilse yük- lemden önceki öge vurguludur. İsim cümlelerinde ise yüklemin kendisi vurguludur. Bu açıklamaya göre, 1. Her şey, neye layıksa ona dönüşür. II. En haksız barışı, en adil savaşa tercih ederim. III. Dâhiler, çağlarını aydınlatmak için yanmaya mahkûm gök taşlarıdır. IV. Göremedim daha güzelliği sevdiği kadar, erdemi de seven bir insanı. cümlelerinden hangilerinde yer tamlayıcısı vurgulanmıştır? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) III ve IV

7. Cümle dışı unsur; cümlenin kuruluşuna katılmayan, öge olmayan ve dolaylı olarak cümlenin anlamına yardımcı olan unsurlardır. Bağlaçlar, ünlemler, ünlem grupları, hitaplar, ara sözler cümle kuruluşunun dışında kaldığından cümle dışı unsurlardır. ada kullanılmıştır. "Erkenden yola çıktık fakat yoğun trafik yine geç kalmamıza sebep oldu." cümlesinde “fakat” sözcüğü herhangi bir ögeye ait olmadığı için cümle dışı unsurdur. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde cümle dışı unsur kullanılmıştır? A) Ahmet, bu hareketleriyle sınıfın dikkatini çekmeye çalışıyordu. B Ahmet, sadece sınıfın değil okulun da en çalışkan öğrencisiydi. C) Ahmet, sini arkadaşlarını akşam yemeği için evlerine davet etti. DAhmet sana defalarca ödevlerini erkenden bitirmeni söylemiştim. Xan 3 GUNAY R YAYINLARI

16. Yer tamlayıcısı, cümlede yönelme, bulunma, ayrılma bil- diren; yüklemi yer anlamıyla tamamlayan ögedir. Yer tam- layıcısı "-e, -de, -den" ekleriyle oluşan sözcük veya söz- cük gruplarıdır ve yükleme sorulan "nereye, nerede, ne- reden; kime, kimde, kimden; neye, neyde, neyden?" so- rularıyla bulunur. Buna göre, Uzun Mehmet, aldığı maden kömürü parçasını torba- sina koydu. (II) Mehmet, köye birkaç gün süren yolcu- luktan sonra vardı. (Annesi onu görür görmez yerin- den firladı. Anne oğul avluda uzun uzun konuştular. € metnindeki numaralanmış cümlelerin hangisinde yer tamlayıcısı yoktur? || en D) IV

Kitapçık Türü 5. Konya, tarihî birikimi olan bir şehrimizdir, ge- zilip görülmesi, tarihinin araştırılması gerekir. Bu cümledeki noktalı virgülün işlevi aşağı- dakilerden hangisinde verilmiştir? A) Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cüm- leleri birbirinden ayırmak için kullanılır. B) Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için kullanılır. C) İkiden fazla eş değer ögeler arasında virgül bulunan cümlelerde özneden sonra kullanı- lır. Dy Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasında kullanılır.

19. 8. SINIF/TÜRKÇE Cümle içerisinde ögelerin bulundukları yerler cümlenin öge sıralamasını verir. Örnek: Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel Kelimelerinse kifayetsiz olduğunu Bu derde düşmeden önce dizelerinin ögeleri aşağıdaki gibidir. Yüklem: bilmezdim Nesne: şarkıların bu kadar güzel, kelimelerinse kifayetsiz olduğunu Zarf tamlayıcısı: bu derde düşmeden önce Buna göre, Anladı, ölmekle yaşamanın birleştiği noktada Yeni rüzgârlarla esen yeni korkulara Yeniliklerini bağışlamayan kelimelerin Nasıl düşman sığınaklar hâlinde direndiğini dizelerinin öge sıralaması aşağıdakilerden hangisidir? AYüklem / Özne / Belirtili nesne Bokem/ Belirtili nesne Cuklem/Yer tamlayıcısı / Zarf tamlayıcısı/Belirtili nesne DYüklem / Yer tamlayıcısı / Özne DENEME SINAVI-3