Ses Bilgisi Soruları
Ortaokul Türkçe
Ses BilgisiAşağıda verilen cümleleri, kutuların üzerindeki kelimelerden uygun olanları ile tamamla-
yalım
küpe parka papatya kapıyı postaci
Selin sisetin topluyor. topluy
Babam, anneme baldı. 14
kilitledim. kilitle tim
kilitledim
Poyraz
gitti.
mektubu iletti.
Ortaokul Türkçe
Ses Bilgisi10. Eğri büğrü birkaç sokaktan oluşan Besler kasabası derin bir uykuya dalmış. Hava kıpırtısız... Yoğun bir sessizlik var.
Yalnızca uzaklarda, herhâlde kasabanın dışında, bir köpek ince, kısık sesiyle havlayıp duruyor. Ortalık neredeyse ay-
dınlanmak üzere.
Bu metindeki bazı sözcüklerin anlamlarını,
. Bulunulan yer, çevre
• Etkisi güçlü olan
• Boğuk, güçlükle çıkan
• Metinde geçen ikilemeyi oluşturan sözcüklerden biri
ifadelerinden yararlanıp, bularak aşağıdaki bulmacalardan hangisine yerleştiremeyiz?
A)
B)
tt
I
D)
Ortaokul Türkçe
Ses Bilgisi13. Kişileştirme (teşhis), insana ait özelliklerin insan dışındaki canlı ve cansız varlıklara aktarılmasıyla
oluşan sanattır.
Benzetme (teşbih), iki varlıktan nitelik olarak zayıf olanı üstün olana benzeterek anlatma sanatıdır.
Abartma (mübalağa), sözün etkisini güçlendirmek için bir şeyi olduğundan daha çok ya da olduğun-
dan daha az göstermektir.
Aşağıdakilerin hangisinde açıklaması verilen sanatlardan herhangi birinin örneği yoktur?
A) Getirdim yanıma "ay"ı bir karış,
Ölçtüm ki dağların boyu bir karış,
Şehri bir adım, köyü bir karış
Damlada denizdir en küçük derdim.
C) Minyatür bir gök ve serseri bulutlar;
Bacalar tütmekte yakından, uzaktan,
Kuşlar saçaklarda mahzun kanat çırpar,
Usanmış durur damlar, göğe bakmaktan.
B) Okulda, anladıkça başaracaksın.
Yaşamda, başardıkça anlayacaksın.
Gelecek mutlu, mutsuz inanmasan da
Gözlerin yaşardıkça anlayacaksın
D) Sorma, nasıl yollarda tutunabildiğimi,
Nasıl siyah rüzgâra yaşımı sildiğimi...
Görür görmez kapında yere devrildiğimi,
Ürperdi bir tekinsiz kedi gibi sokaklar.
Ortaokul Türkçe
Ses Bilgisi10. Aşağıdalerden hangisi Mustafa Ke-
mal'in Istanbul Limanina giren İtilaf
Devletlerinin donanmaları için söyledi-
ği sözdür?
A) "Geldikleri gibi giderler."
B) "Ya istiklal, ölüm"
ya
C) "Siz orada yalnız düşmanı değil
milletin ters giden talihini de yen-
diniz."
D) "Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz'dir,
ileri!"
Ortaokul Türkçe
Ses Bilgisi2.
3
Deneme >>
66
Bir ilgi veya benzetme sonucu sözcüğün gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak kazandığı yeni anlama
mecaz anlam denir.
Omeğin
"Birkaç gün önceki yağmur sıcağı kırmamış." cümlesinde geçen "kırmak" sözcüğünün aklımıza gelen ilk anla-
mi Sert şeyleri vurarak veya ezerek parçalamaktır. Bu cümlede "kırmak" sözcüğü gerçek anlamından tama-
men uzaklaşarak mecaz anlam kazanmış ve "Gücünü, etkisini azaltmak" anlamında kullanılmıştır.
99
Ağaç miydi onlar? Evet. Ağaçlann yeşili, gecenin karanlığında bile seçiliyordu: İki servi. Ağaçların dışındaki
Buna göre,
1
her şey karanlığın tülüyle örtülüydü. Ormanın kalabalığında birbirinden habersiz iki insan gibiydiler. Civardaki tek
11
tük işıklar da söndü. Herkes uykunun kucağındaydı şimdi. Ağaçlar daha da yeşillendi. Gün ağarana dek öylece
111
IV
kaldilar. Dünya renklerine yeniden bürünürken sanki onlar gitgide karanıyorlardı.
bu parçadaki altı çizili sözcüklerden hangisi mecaz anlamıyla kullanılmıştır?
A) L
B) IL
C) III.
D) IV.
sözcüğünün yer aldığı ömek cümleler ve bu cümlelerde ifade ettiği anlamlan verilmiştir.
COUK
Ortaokul Türkçe
Ses Bilgisienin Öğeleri
TEST
7. Köşklerin camlarına çarparak, çamların tepelerin-
den aşarak kızgın bir kartal mehâbetiyle dağların
sırtlarından uçan bu sesten ürken bir küme güver-
cin, karşıki çamlıktan havalandı.
Yukarıdaki cümlenin öznesi aşağıdaki söz öbekler-
inden hangisidir?
A) bir küme güvercin
B) urken bir küme güvercin
C) dağların sırtlarından uçan bu sesten ürken bir
güvercin
D) köşklerin camlarına çarparak, çamların tepeler-
inden aşarak kızgın bir kartal mehâbetiyle dağ-
ların sırtlarından uçan bu sesten ürken bir kü-
me güvercin
Ortaokul Türkçe
Ses Bilgisi2.
Uygarlıkların tanışması için birbirlerinin kitaplarını
okumaları şart. Bu nedenle, edebiyat tarihinin en
önemli konularından biridir çeviri. Eğer çevirmen-
11
ler olmasaydı dünya edebiyat ve düşüncesinin en
önemli eserlerinden yoksun kalırdık. Bir insan en
IV
çok kaç dilde eser okuyabilir ki!
Bu cümlede numaralanmış sözlerden hangile-
ri mecaz anlamıyla kullanılmıştır?
A) Yalnız I.
B) Yalnız III.
C) I ve III.
D) II ve IV.
Ortaokul Türkçe
Ses Bilgisi4.
2
Kavramlar
Pişmanlık
Abartma
Sitem
Küçümseme
Varsayım
Cümleler
Keşke öğretmenimin sözü-
nü dinleseydim
Dünyalar kadar işim var.
Ne kadar da büyümüşsün
sen böyle!
Biz senin gibi ressamları
çok gördük!
Bu gidişle bu sınavı zor ka-
zanır.
Puan
5
B) 20
LO
C) 15
5
LO
5
5
LO
Asrin'dan Türkçe sınavında verilen cümlelere hâkim
olan duyguları bulması istenmiştir.
5
Verilen kavramlar, Asrın'ın cevapları ve puanlar tab-
loda verildiği gibidir.
Buna göre Asriın sınavda bu bölümden kaç pu-
an almıştır?
A) 25
D) 10
2
ezegende hayat var...
Ortaokul Türkçe
Ses Bilgisietmesi beklenmez.
eye anlamca en ya-
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müda
lar başkalarına iyi-
se doğuştan kötü
vi de bilmezler.
ülüklerden tama-
MEB .
11. (1) Böcek bilimcilerin, yıllardır biriken gözlem verilerinin
sonucunda, göç eden böceklerden bazılarının yüksekler-
de esen rüzgârları kullanarak çok hızlı yol aldıkları anla-
şıldı. (1) Bazı güve ve kelebek türleri binlerce kilometre
ötedeki yerlere gitmek için uygun rüzgârlardan yararlanı-
yor.(III) Bu rüzgârlara binen akıllı böceklerin hızları saat-
te 100 km'ye kadar çıkabiliyor. (IV) Bu hizda esen rüzgâr-
lar böceklere bir şey yapmıyor çünkü hava akımının içine
kendini atan böcekler de artık havayla aynı hızda ilerliyor.
Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdaki-
lerden hangisi söylenemez?
A) I. cümlede nesnel anlatımdan yararlanılmıştır.
B) II. cümlede amaç-sonuç ilişkisi vardır.
III. cümlede benzetmeden yararlanılmıştır.
IV. cümlede sebep-sonuç ilişkisi söz konusudur.
Ortaokul Türkçe
Ses Bilgisi15. El var, titrer durur; el var yumuk yumuk.
El var, pençe olmuş; el var, yumruk.
Bu dizelerde geçen "el" sözcüğünün sesteşi aşa-
ğıdakilerin hangisinde kullanılmıştır?
A) Biraz borca girip temiz bir ikinci el araba almıştı.
B) O eski dostlarımın hepsi yıllar geçtikçe el oldu.
C) Düğünün sonunda birkaç el havai fişek attılar.
D) Yolda yürürken ansızın bir el omzuma dokundu.
Hitap 3
Virgül, as
den biriy
A) Bir şi
milio cheuner diyor
B) Yol
kes
C) Mü
da
D) Ar
h
6
Ortaokul Türkçe
Ses Bilgisi9. İyelik eki bir varlığın kime, neye ait olduğunu
belirten ektir. Örneğin "Yağmurlu bir günde evi-
mizden ayrılmıştı." cümlesindeki "evimizden"
kelimesi birinci çoğul kişi iyelik ekini almıştır.
Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin
hangisinde iyelik eki alan bir kelime bulun-
mamaktadır?
A) Başarıya ulaşmak için çok çalışmak gerekir.
B) Anadolu, geçmişte birçok uygarlığın merke-
zi olmuştur.
C) Doğa, hepimizin ilk ve en önemli yuvası ol
muştur.
D) Toplum karşısında, düşüncelerinizi açıkla-
maktan çekinmeyin.
Ortaokul Türkçe
Ses Bilgisi4. Aşağıdaki metinde yazımı yanlış olan sözcükleri yuvarlak içine alınız.
ATATÜRK'DE VATAN SEVGİSl
Atatürk, doğa âşığıydı. Vatanın ağaçsız boşluğundan ızdırap duyardı. Ankara'daki orman çiftliğini toz toprak-
dan ormanlık haline getirdi. Ağaçların dikilişini, tutuşunu, gelişimini adım adım kolladı. Akköprü tarafından çiftliğe
giden yolun etrafında, boş topraklar yemişlik olmuşdu.
Birgün bu yemişlikden geçerken birden bire şöförüne:
- Dur, dedi.
Arabasından inerek orada bulunanlara:
- Burada bir iğde ağacı vardı, ne oldu, deye sordu.
Kimse iğde ağacını bilmiyordu. Atatürk'ün bir az önce ki neşesi kalmamışdı. Çünkü çifliğin ilk çorak günle-
rinin yeşillik hatırası, sökülüp atılmışdı. Yol boyunca hep iğde ağacını aradı:
Iğde eski ve çelimsiz bir ağaçdı. Fakat yaşıyordu. Bahar da güzel kokular veriyordu, diye sızlandı.
Atatürk, Istanbul'da ki büyük ağaçları gördükce:
- bunlarda güzel ama ben yapraklarının ve dallarının, her yıl ne kadar büyüdüğünü gördüğüm ağaçları
seviyorum, derdi.
Vatanı yeşil ve bayındır görmek için çok çalışdı. çankaya'daki bahçesini yapan Müdürü, şu olayı anlatmıştı:
- bahçeyi dolaşıyorduk. Çok ihtiyar ve geniş bir ağaç, Atatürk'ün geçeceği yolu kapıyordu. Ağacın bir yanı
havuz, bir yanı dik bir yokuşdu. Atatürk, ağaca yaslanarak güçlükle karşı tarafa geçti. Atıldım:
- Emir ederseniz hemen keseyim, dedim.
Yüzüme baktı:
- Sen hayatında böyle bir ağaç yetişdirdinmi ki keseceksin, dedi.
Ortaokul Türkçe
Ses BilgisiKişileştirme (teşhis), insan dışındaki varlıklara insana ait özellikler yüklemektir.
* Karşıtlık (tezat), birbirine zıt kavram veya durumların bir arada kullanılması sanatıdır.
* Benzetme (teşbih); sözü daha etkili kılmak için aralarında ilgi bulunan iki unsurdan, benzerlik bakımından güçsüz dans
çe üstün olana benzetmektir.
Aşağıdaki atasözlerinin hangisinde, açıklaması verilen söz sanatlarından herhangi biri yoktur?
Bidircinin beyliği arpa biçimine kadardır.
Karpuz kabuğunu görmeden denize girme.
Ata dost gibi bakmalı, düşman gibi binmel
DAç doymam, tok acıkmam sanır.
X
Ortaokul Türkçe
Ses Bilgisi4.
3. Aşağıdaki bulmacada zıt anlamlısı olan sözcüklerin soldan sağa doğru üzerini z
Buna göre şifredeki sözcüğün zıt anlamlısı hangi seçenekte doğru verilmiştir
harfleri şifre kutusuna yazınız.
A)
•
Bulmacanın yönü: Soldan Sağa->>>
• Dil
•
K
Y
$
A) GÜZEL
C) KALP
A
i
. Olay
Kılavuz
K
-
Ü
L
Ç
O
R
N
1
E
T
L
G
K
R
20
Ü
i
Ü
1
A
N
L
1
B) MUTLU
D) GENÇ
• Lisan
10
• Vaka
• Gayret
B)
Çaba
Yukarıdaki sözcüklerin eş anlamlılarıyla eşleştirilmiş şekli hangisinde verilmiştir?
Rehber
ŞİFRE
Elif, teyzesiyle
göz gezdirirke
kendisini bulut
Bu metne gö
A) Şiir
6.
Ders: T
Konu:
7.
ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HIZMETLERI GENEL MÜDÜRL
Kişi ar
arada
Gülsüm
atasözü
Buna g
A) De
B) Me
aşılar
edinir
C) E
D) Y
Ortaokul Türkçe
Ses Bilgisi2.
Yaşam senin için var, seninle yaşar.
Sevinç, içinde papatya gibi açar.
Gülümseyen yüzün hayata renk katar.
Sevgi, sevildiğine ışık gibi koşar.
Bu dizelerde aşağıdaki ögelerden hangisi yoktur?
A) Özne
B) Nespe
C) Yer tamlayıcısı
D) Zarf tamlayıcısı
3. -46-
6. Aşağıdak
tamlayıcı
Yağm
B) Bir ar
B9
Gökku
oluşur
D) Kaplan
daha i
sağıdaki
Ortaokul Türkçe
Ses BilgisiAşağıdaki cümlelerde geçen eş sesli kelimelerin altını çizelim.
Bir süre düşündükten sonra gözlerinin içi gülmüş.
Annemin en sevdiği çiçek güldür.
ikisi birden sarılmış dedenin ellerine.
Çalışmayan insan ele muhtaç olur.
Bu suyunu içtiğiniz binlerce pinardan biridir.
Atlarımıza binip köye doğru yola koyulduk.
6. ETKİNLİK: KONUŞALIM
Likundoki kisilerin rollerini arkadaşlarımızla aramızda paylaşarak