Cümlenin Ögeleri Soruları

bila ders SARMAL YAYINCILIK 10. Türkçe öğretmeni Ayşe Hanım derste cümlenin ögelerini anlatır. Öğrencilerinden bir cümle kullanmalarını ister. Öğrencilerden kullanmalarını istediği cümlenin özellikleri aşağıda verilmiştir: Kurduğunuz cümlede özne ile yüklem mutlaka bulunmalı ve her iki öge de kelime grubu şeklinde olmalıdır. Kurduğunuz cümlede en az bir yardımcı öge bulunmalıdır. Özne başta, yüklem ise sonda bulunmalıdır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi Ayşe Hanım'ın istediği şekilde oluşturulmuştur? A) Kerim, siniftaki arkadaşlarıyla beraber öğleden son- ra geziye çıkacağını söyledi. B) Kardeşim, geçen yıl Mersin'den Karaman'a gelirken talihsiz olaylar yaşadı. C) Çalışmalarımıza son şeklini verebilmek için gece gündüz demeden çalışıyoruz. D) Şirkete yeni gelen genç adam, çok güzel çalıştığı için bir gün içerisinde göz doldurdu. www.biladers.com 13

TÜRKÇE BIZIM IŞIMIZ 2. Belirtisiz nesne yükleme sorulan "ne" sorusuy- la bulunur. Yalnız cümlede özneyi bulmadan belirtisiz nesne bulunmaz. Aksi takdirde belir- tisiz nesne, özne gibi kullanılmış olur. Örneğin, "Her akşam işten gelirken çocuğu için küçük bir çikolata alırdı." cümlesinin yüklemi "alırdı" çekimli fiilidir. Alan kim/ne sorusunun cevabı "o"dur ve cümlenin öznesidir. Özneyi bulduk- tan sonra ne alırdı sorusunun cevabı "küçük bir çikolata"dır ve cümlede belirtisiz nesne olarak kullanılmıştır. Özneyi bulmadan ne alır- di sorusu sorulsaydı "küçük bir çikolata" söz öbeği özne olarak alınacaktı. Bu bilgilere göre aşağıdaki cümlelerin hangi- sinde belirtisiz nesne kullanılmıştır? A) Tatil için küçük bir valiz hazırlanmıştı. B) Hemşire iki şişe serum takılması gerektiğini hastaya anlatıyordu. C) Son zamanlarda herkesin kafasını kurcala- yan bir yazı yayımladı gazetede. D) Maske ve el dezenfektanı şu günlerde en çok satılan ürünlerdir. 120

LGS - 1 / TÜRKÇE 6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ögelere ayırmada yanlışlık yapılmıştır?' A) Halka yakın / durur / müzisyen Sollen B) Halk ezgilerini işlemek /dünyanın en zor işidir. İnsanın / duygularını dizginlemesi gerek DJ Besteciyi zorlayan / bir türlü gelmeyelt notalardır.

Türkçe MO soit Modelim 12. Bir sıfatla onun nitelediği veya belirttiği bir ismin oluşturduğu sözcük grubuna sifat tamlamasi de- nir. En az iki ismin anlamca birbirini tamamlaya- cak şekilde kullanılmasıyla oluşan sözcük gru- buna ise isim tamlamasi denir. Aşağıdaki cümlelerdeki altı çizili sözcük grupla- rindan hangisi farklı türde bir tamlama olmuştur? A) Acemi soför arabayı zorla hareket ettirebildi. B) Sırtında mavi bir palto vardi. C) Sınavdaki Türkce soruları çok güzeldi. D) Büyük oğlu bu sene üniversiteyi kazanmış.

Bir cümlede yüklemdeki işi yapan öge öznedir. Özne bir insan, hayvan veya cansız varlık olabilir. Özneyi bulmak için yükleme "Kim, Ne?" soruları sorulur. Öznenin yaptığı işten etkilenen ögeye de nesne denir. Nesneyi bulmak için yükleme "Neyi, Kimi, Ne?" soruları sorulur. Örneğin " Annem bulaşıklan yıkadı." cümlesinde "yıkama işini yapan" 'anne'dir. Annenin yaptığı yıkama işi sonucu temizlenen varlık ise "bulaşıklar"dır. Yani anne, işi yapan; bulaşıkları ise işten etkilenen ögelerdir. Bu açıklamaya göre; Ali: Bilgisayarları bilinçli bir şekilde kullanmalıyız. Nesne Meltem: Avusturalya'da yaşayan ve otobur bir hayvan olan koalalar, besinlerinin büyük bir bölümünü okaliptüs Nesne ağaçlarının yapraklarından elde ederler. Ezgi: Şu çocuğun abisi geçen yıl düzenlenen Matematik Olimpiyatları'nda birçok öğrenciyi geçerek dereceye girdi. Nesne Murat: Bahce tarafındaki pencerelerin camlarina vinlaya vinlaya kafalarını çarpan sineklerden başka bir şey Nesne göremedi. öğrencilerden hangisi nesneyi yanlış göstermiştir? A) Ali B) Meltem C) Ezgi D) Murat

aplusakaden 12. Rusya'da bulunan bir araştırma enstitüsünden bilim in- sanları, Sibirya bölgesinden aldıkları bir buz örneği içeri- sinde yaklaşık 24.000 yıldır uyuyan bir tekerlekli hayvan buldu. Tatlı sularda yaşayan tekerlekli hayvan, mikros- kobik boyutlarda bir canlı. Donmuş hayvanın laboratu- var ortamında uyandırılarak yaşamına geri döndüğü ve hatta çoğalabildiği belirtildi. Bilim insanları, tekerlekli hayvanın bu kadar uzun süre sonra uyandırılabilmesin- de etkili olan biyolojik mekanizmasının nasıl çalıştığını araştırıyor. Bu çalışmadan elde edilebilecek bilgilerin daha büyük organizmaların hücrelerini olumsuz koşulla- ra karşı korumakta kullanılabileceği düşünülüyor. Bu metinde "tekerlekli hayvan" ile ilgili aşağıdaki bil- gilerden hangisine yer verilmemiştir? A) Yaşam alanina B) Fiziksel özelliğine C) Uyuma süresine D) Canlılarla etkileşimine

touzluk 5. Nedense bir işe başlayıverince etrafımızda hep aynı sözleri söyleyenler toplanır: Yapamazsın. O sesleri duyarsanız çoktan yenilmiş olursunuz. Ama o bilindik Einstein hikayesindeki gibi bir tavır içindeyseniz başarı merdivenlerini tırmanmaya başlamışsınız demektir. Hani, Einstein da "Ben bütün başarılarım bana başaramazsın, diyenlere borçluyum." demiş ya. İşte "Yapamazsın." cümlelerini birer basamak gibi kullanın her zaman. Bu metindeki kişi için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? Al Kararli B) Karamear C) Sabuiz D) Tecrübeli -e damgasını aket 24 saat

. 11. • Nesne, cümlede öznenin yaptığı işten etkilenen ögedir ve yükleme sorulan “ne, neyi, kimi?" SO- rularıyla bulunur. Belirtili nesne durumundaki sözcük ya da söz- cükler yükleme belirtme hâl ekiyle (-i) bağlanır. "-1" belirtme hâl ekini almayan ve özneyi bul- duktan sonra yükleme sorulan "ne?" sorusuna cevap veren sözcükler, belirtisiz nesnedir. Bu bilgilere göre, 1. Pazarlamacıların çoğu müşterinin değerini an- layamamıştır. II. Bir işte sevgi olmadan başarılı olunacağına inanmiyorum. III. Bu yazar duygu ve düşüncelerini anlatmayı çok iyi biliyor. CA IV. Doktor, eğilip hastanın kulağına bir şeyler söy- ledi. od sa cümlelerinin hangilerinde nesne yoktur? A) Yalnız I. C) II ve III. B) Yalnız II. D) III ve IV.

1. Cabuk parlayan, çabuk söner. 2. Veren eli herkes öper. 3. Ava giden avlanır. 4. El için kuyu kazan, önce kendi düşer. Yukarıdaki atasözlerinin hangisinde altı çi- zili yan cümle özne görevinde değildir? A) 1. c) 3. (BJ 2. D) 4.

18. Gecenin sessizliğini yirtan gök gürültüsü, yurttaki herkesi oldukça korkutmuştu. Aşağıdakilerden hangisi öge dizilişi bakı- mindan bu cümle ile özdeştir? A) Durmadan havlayan sokak köpekleri, bü- tün hırsızların korkulu rüyası olmuştu. B) Üniversiteden mezun olmuş işsiz gençleri görünce içim parçalanıyor. C) Edebiyat dünyasına adım atmak isteyen yazarlar, kendilerini lyi tanımalıdır. D) Babam, bana Türk ve dünya klasiklerini da- ha lise yıllarındayken okutmuştu.

biladers SARMAL DENEME 2 Yokiem: Cimade me tarafından gereken eylemi, durum veya bir olgusu ya a yaror bildiren ook ya da strokonbd Cemier veel mism ve isim soyta szokomode ordem görevindedir Özne: Bu cümlede yokdemie bedienis ayam ya da olu yerine getiren veya yukleme anda bagi veren gedir. Yokleme sonlanan ve ne sono le tespit edir An Darren eteklerinin yanda Anadolu'nun lade bir medeniyetine au iddia edinen arte Tegen beykozen aha sonucu bulundu. Du comieninonesia dakilerden hangisidir? A) An Derneklerinin yande Anadolu'nun kadim bir medeniyetine ait olduuled B) Andoa kuimbe medeniyetine C] Atoulos diena Dj Arkecante y en casa sonucu

12. Yüklem; cümlede iş, oluş, durum ve yargıyı üzerine alan çekimli unsurdur. Yüklem tek bir sözcükten olu- şabileceği gibi bir söz grubu olarak da cümlede yer alabilir. Bu açıklamaya göre aşağıdaki dizelerin hangisi- nin yüklemi bir söz grubundan oluşmuştur? A) İçinde kaybettiğin uzak bestelerin Ezgileri sizar tenha çeşmelerden B) Kabara kabara gülümser her bahar Kanadinda hep yol türküsü var C) Hüznün biri gider biri gelir Henüz yüreği nasır bağlamamış insanda D) Sen bahçemde açan güldün Yıllar geçti ne ağladın ne güldün

C) Yağmurdan sonra toprak ve taze çimen kokusu etrafı kaplamıştı. D) Sobanın yanında uyuyan kedi, hâlinden memnun görünüyordu. 2. Bir ülkenin geleceği o ülke insanlarının göreceği egitime bağlıdır. IL Hata yapmaktan korkan insan, hiçbir şey yapamaz. Düşünmeden konuşmak, nişan almadan ateş etmeye benzer MUBA YAYINLARI III. IV. Hedefi olmayan gemiye hiçbir rüzgâr yardım etmez. Numaralanmış cümlelerin hangileri ögele- vinin dizilişi bakımından özdeştir? A) ve II. B) II ve III. D) II ve IV. C) I ve III. Asağıdaki cümlelerin hangisinde “cep te-

8.Sınıf Aşağıdaki altı çizili olan nesneleri inceleyiniz ve belin nesne/ belirtisiz nesne olarak ayırarak yazınız. Yeni resim öğretmeni okul duvarlarını boyadı. Nesne: ... Türü: . ..) Kitapların arasında eski bir mektup buldum. Nesne: Türü: ) Çarşafları dolaptaki yerlerine koyarak salona döndü. Nesne: Türü: Öğleden sonra harmanda fındık çuvalladılar. Nesne: .... Türü: ......... Eğitim, çoraklaşmış gönülleri yeniden yeşertir. Nesne: Türü: Pazarda tezgahların önünde bir miktar para buldu. Nesne: Türü: Hafta sonlarında ailece bisiklet turu yapıyorlar. Nesne:..... Türü: ..... Karne hediyesi olarak oğluna telefon almış. Nesne: ... Türü: Olgun armutları bir sepete koyarak pazara götürdü. Nesne: Türü:

Yüklemin bildirdiği işi, oluşu, durumu kısaca- si yargıyı gerçekleştiren ögeye özne denir. Yükleme sorulan "kim ve ne" sorularına cevap verir. Özne, bir sözcükten oluşacağı gibi bir sözcük grubundan da oluşur. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne bir sözcük grubu tarafından oluşturulmamıştır? A) Okul müdürünün arabasını gören öğrenciler, duva- rin arkasına saklandılar. B) Bu yıl rüzgarın çok esmesinden dolayı elma ağacı- nin yaprakları erken döküldü. C) O, iletişimin bir sanat olduğunu söyleyen konuşma- ciyi bütün dikkatiyle dinliyordu. D) Fevzi dedem, mahallemizdeki fırından her sabah taze ekmek alırdı.

Taksit: 4+4 laksi B 10.) Basit ya da birleşik yapılı birden fazla cümlenin birbirine virgül () veya noktalı virgülle (;) bağlanması sonucu oluşturulan cümlelere birden çok yüklemli cümle denir. Bu tür cümlelerde bazen öge ortaklığı da olabilir. "Babam akşam eve erkenden geldi, bizimle oyun oynadı.”cümlesi öznesi ortak olan birçok yüklemli cümledir . Aşağıdaki cümlelerden hangisi öge ortaklığı olan birden çok yüklemli cümledir? A) Akşam oldu yine, herkes döndü evine. B) Amcam dün Ankara'ya gitti, biz de yarın gideceğiz. C) Etrafta derin bir sessizlik vardı, kitabını okumaya başladı. D) Yağmur durmuştu, yollar çamurdan görünmüyordu.