Cümlenin Ögeleri Soruları

18. Avustralya'nın kâşifi Thomas Cook, Atlas Okyanu- su'nun ortasında bir yerde göçmen kuşların çığlıklar atarak bir bölgede dolaştıklarını, sonra da suya pike yaparak intihar ettiklerini gözlemler. Bölgede yıllar içinde yapılan araştırmalar çok ilginç bir sonuç getirir: Tam o noktada, göçmen kuşların yüzyıllardır konakla- dıkları bir ada, depremler sonrasında okyanusun di- bine gömülmüştür. Kuşlar, atalarının mola noktasına umutsuzca saldırmaktadır. Aşağıdaki cümlelerden hangisi, metinde altı çizili verilen cümle ile öge dizilişi bakımından özdeştir? A) Minik Alican, okulda yaramazlıklarıyla tanınır. B) İbrahim, uzun boylu ve yakışıklı bir çocuktur. C) Burak, kimi zaman kendisine yöneltilen eleştirile- re cevap vermemeyi tercih ediyordu. D) Yasin, Ethem'i ziyaret etmek için Yozgat'a gitmiş.

1. Ellerim takılırken rüzgârların saçına Asıldı arabamız bir dağın yamacına Bu dizelerin ögeleri aşağıdakilerin hangi- sinde doğru olarak verilmiştir? A) Zarf tamlayıcısı-Yer tamlayıcısı-Yüklem-Nes- ne B) Zarf tamlayıcısı-Yüklem-Nesne-Yer tamlayı- CISI C) Yer tamlayıcısı-Yüklem-Özne-Yer tamlayıcı- SI D) Zarf tamlayıcısı Yüklem-Özne-Yer tamlayı- CISI 4.

9-içbir şey söylemeden yanımızdan ayrılmasına çok şaşırdık. nean me / 2 10) Aşağıdaki cümlelerin hangisinin öğe dizilişi yukarıdaki cümleyle özdeştir? A) Başına gelen onca bela onu uslandıramadı. B) Sabah güneşinin henüz dağılmadığı hafif sislerle örtülü ufka dikkatle baktı C) Mahallenin çocukları oyun alanı yıkıldığı için çok üzüldüler. D) Sütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek yer.

9. Aşağıdakilerden hangisinde özne, açıklayıcısıyla birlikte verilmiştir? A) Manevi destek olanlar, yardıma koşanlar, gönül bağı olanlar bu amaçtan vazgeçemeyiz. Y, B) Mesleğimi, hep hayalini kurduğum şeyi, gerektiği gibi yapıyorum. C) Anadolu'nun bağrında, karla kaplı diyarlarda, yürekler sıcacıktır. D) Biz, çocukların gözünden tek damla düşmesini istemeyenler, fedakârlığa hazırız.

Uygulama Aşağıdaki cümlelerde geçen nesneleri bulalım ve türlerini altlarına yazalım. 1. İnsan vücudu, spor esnasında kardiyovasküler ve sinir sistemlerini olumlu yönde etkileyen endorfin salgılar. (665) 6 2 Günlük yaşamın stresli karmaşasından biraz da olsa kurtulmak için her birey, kendine uygun bir hobi bulmali. 9 8 • • • . 7 Arkadaşım, bana Ankara'nın görülmesi gereken her yerini gezdirdi. Bu hobiler içinde sizlere en verimli ve en çok faydası dokunacak olanın kitap okumak olduğunu söylesek! Ona nasıl davranmam gerektiğini bilemedim. GG Genç Kalemler Dergisi'ni Selanik'te Ali Canip Yöntem çıkarmıştır. Annem ve babam, doğum günümüzde bize hep kucak dolusu hediyeler alırdı. Üç saat boyunca masanın başından kalkmadan ders çalıştı. 10 Kafasını, bir türlü anlam veremediği düşünceler yiyip bitiriyordu.xay cado sainy nal Dedem, bahçesinde birbirinden güzel rengarenk çiçekler yetiştiriyor. CEVAP: isemyayincilik 100 www.isemkitap.com 22/11/2022 14:21 holes an 5

IV. Öğretmenimiz her zaman bize anne şefkatiyle yaklaştı. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde özne, isim tamlamasından oluşmuştur? A) I B) II C) III D) IV Uygulama Aşağıdaki cümlelerin özne ve yüklemlerini örnekteki gibi bulalım ve öznelerin çeşitlerini yazalım. lyi bir yazar, gördüklerini kendi gözüyle anlatır. Anlatan kim? Gerçek özne Yüklem 2 İşin geri kalanını Ahmet'e bıraktım. 3- Küçükken masallar anlatılan çocuklar, büyüdüklerinde daha yaratıcı oluyor. Annem, çeyizimi ilmek ilmek işledi yıllar boyunca. 7 5 Ramazan paketleri tüm evlere ulaştırıldı. 6- Anadolu'da yapılan yemeklerin tadını dünyanın hiçbir yerinde bulamazsınız. İşsiz güçsüz dolaşan bir insanı kimse ciddiye alamaz. 8 Babamın kütüphanesinde her türlü kitabı bulmak mümkündü. 9. Sıcakların artmasıyla büyük şehirlerde yaşayan insanlar tatil beldelerine akın ediyor. 10 Eğitim kurumlarında, deprem anında ve sonrasında neler yapılması gerektiğiyle ilgili seminerler düzenleniyor. GG CEVAP: isemyayincilik 98 www.isemkitap.com 22/11/2022 14:21 109 99

24). "Türkiye coğrafyası irili ufaklı dağlarla doludur." Cümlesinin öğeleri sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Özne-Zarf tümleci-nesne-yüklem B) Özne-Zarf tümleci-Yüklem C) Nesne-Yüklem-Edat tümleci D) Özne-Belirtisiz nesne-Yüklem

karekök 11. 1. Sen değildin benim o çok sevdiğim kardeşim. 2. Herkes gözünü/kırpmadan onu bekledi. 3. Işıl ışıldı gökyüzünün rengi. 4. Vazgeçmiyorum gelecek planlarımdan. Numaralandırılmış cümlelerin hangi ikisi öge- lerinin sıralanışı bakımından özdeştir? A 1. ve 3. C) 2. ve 4. B) 1. ve 4. D) 3. ve 4.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, altı çizili ad tamlaması özne görevindedir? A) insan denizin mavisini doya doya seyre- debilmen. B) Davulun sesi köyün her tarafında çınlıyor- du. C) Senin bu isi başaramayacağını kim söyle- di? D) Bu dostluk, gönlümün en güzel verindedir. 14. "Ne veri A) B) 15. CH

SF CUMHURİYET AĞACI Ağaçlar içinde çok yaşayanları vardır. Çınar ağacı böyle uzun yaşar. Yüzlerce yıllık çınarlar vardır yurdumuzda, en çok Bursa'da. Toprağı severek, güneşi severek yaşarlar. Bizler de özgürlüğü, ba- 2F F ğımsızlığı, inkılapları severek Türk yurdunu örten; aydınlığa, esenliğe uzanan dallarımızla cumhuriyet anh ZF ağacında yaşayacağız. Çok yaşayacağız. Halk yaşadıkça cumhuriyet ağacı da yaşayacaktır. Ne var IF ki söyledik, gene söyleyelim: Cumhuriyet ağacının yaşaması da koca çınarların yaşaması, yüzyılların ZF if S.E. sürüp gitmesi gibi insanların, yurttaşların güneşine, emeğine bağlıdır. Dikilen dal emek ister, bakım ister, sevgi ister. Cumhuriyet ağacı da bakım ister. Onu sevgilerimizle, emeklerimizle sulamalıyız. De- ğişim korusunun usta bahçıvanları, bakıcıları gibi kuruyan, eskiyen dalları düşüncenin, ilerlemenin özeniyle budamalıyız. Yeni dallara yeni yapraklar katmalıyız. Ne de olsa cumhuriyet ağacı yabanda, yazıda, dağda, doğada yalnız başına kalmış alıç ağacı değildir. Bir toplum ağacı, bir insan ağacıdır, bir milletin köklü ağacıdır. Onun yaşaması; toprağı güneşe, güneşi suya, suyu taze dallara, taze sürgün dalları çiçeklere, yemişlere değiştirecek yeni kuşakların gücüne, emeğine, sevgisine bakar. SF (ilk dört soruyu metne göre cevaplayınız.) Ceyhun Atuf KANSU (Kısaltılmıştır.)

r 99 6 ve 7. soruları verilenden hareketle yanıtlayınız. 1! 16 HAS 15 12 8 7 14 B) 5 13 10 9 A) Necmi işten dönerken eski bir arkadaşına rastlamış. C) Hayri sürekli aç olduğunu söylüyor. 6 Kazandıran Sorular 109 5 Bir okulda, öğrenciler Türkçe öğretmenleriyle birlikte kitap fuarına gideceklerdir. Fuara gitmek için, oturma planı yu- karıdaki gibi olan bir otobüs kiralanmıştır. Türkçe Öğretmeni Şükran, öğrencileriyle birlikte cümle ögeleri hakkında farkındalık yaratmak amacıyla bir proje hazırlamıştır. Buna göre öğrencilerin her biri özel olarak hazırladıkları tişörtleri giyerek fuara gideceklerdir. Her öğrenci cümlenin belirli bir ögesinin vurgulandığı cümlelerin yazılı olduğu tişörtler giymiştir ve aynı ögelerin vurgulu olduğu cümleleri tişörtlerinde taşıyan öğrenciler yan yana oturmuştur. Örneğin; 5, 6, 7 ve 8 numaralı koltukta oturan 4 öğrencinin de üzerinde yazılı cümlelerde aynı ögeler vurgulanmıştır. Bu kural her sırada oturan 4 öğrenci için de geçerlidir. 2 2 numaralı koltukta oturan öğrencinin tişörtünde: "Benim en kıymetli hazinem, kitaplarımdır." "Gelirken bana mutfaktan su getirir misin?" fo yazmaktadır. yazmaktadır. 7 numaralı koltukta oturan öğrencinin tişörtünde: 9 numaralı koltukta oturan öğrencinin tişörtünde: "Seni ne kadar sevdiğimi sonunda anladım." yazmaktadır. 16 numaralı koltukta oturan öğrencinin tişörtünde: "Yarın seni eski saat kulesinin önünda bekleyeceğim." yazmaktadır. CO 50 re 72 V 7 21 6. Tişörtünde "Masanın üstündeki kitapları bana verir phisin?" yazan Seyfi, kitap fuarına giden otobüste hangi kol- tukta oturur? A) A 1 OTO Test 29 D) 16 7. Aşağıdaki cümlelerden hangisini tişörtünde taşıyan öğrenci, hangi koltuğa oturursa otursun yanlış yapmış olur? Bkbahar geldiğinde doğa uyanacak. D) Mahmut derse girmeden önce mutlaka çay içer. Bölüm 6

4. ETKİNLİK Aşağıdaki cümlelerin ögelerini bulup altlarındaki boşluklara sırasıyla yazınız. 1. Çocuk kalmayı, aile olmayı bu topraklarda öğrendim. .) 2. Günümüz insanı evdeki bir eksik için gittiği alışveriş merkezinden bin şey alarak geri dönüyor evine. ) 3. Yılda birkaç defa köy havası almıyorsanız şehrin kalabalığında kaybolursunuz. (....... ) 4. Hiçbir insan başkasından etkilenmediğini söyleyemez. ) 5. Doğayı yok edenler kendi sonunu getirdiğinden habersizdir. (..... ..... ) 6. Bakmakla görmek arasındaki farkı anladığın vakit anlıyorsun neyin ne olduğunu. (............ ) 7. Bizler, şehirliler, beton yığınlarına hapsolmuş, ağaçtan, börtü böcekten yoksun ve yoksul insanlarız. .) 8. Son yıllarda en sık duyduğumuz kavramlardan bir tanesi "iklim değişikliği" değil mi? (.......... ) 6

büyüktürkceailesi bta turkce 20 Aşağıdaki cümlelerde öge ayrımları doğru gösterilmişse "D", yanlış gösterilmişse "Y" seçeneğini seçiniz. 1. Yazar / düşüncelerinin doğruluğunda / ısrar edici davranmamalıdır. 2. Niçin / şunun bunun sözüne bakıp / düşüncelerimizi / değiştiriyorsunuz? 3. Yine durup durup / yaşadığımız anları / özlemle / anıyorum. ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ 4. Ufak kazançlar uğruna / varlık sebebimiz olan kişiliğimize / ihanet etmemeliyiz. 5. Rüzgârın yönüne göre / tavır değiştiren, bugün iyi dediğine daha yarın / kötü demeye başlayan insanlar / vardır. 6. İnsanlar için kariyer sahibi olmak / bir duruş sahibi olmaktan / daha önemli / değildir. 7. Komşularımız / hem iyi hem de kötü zamanda / yanımızda olan insanlardır. 8. Birçok ülkede / insanlar açlıkla savaşırken / bizler / savurganlık içinde / yaşamamalıyız. 9. Okuduğum gazetede / "Sir" diye bir başlık / gözüme / ilişti. 10. Sırları çözdüğümüzü sandığımız zaman / duyduğumuz keyfin / hududu / yoktur. 11. İhtiyarlığın kudretli olması / gençliğin birçok şeyi bilmesine / dayanır. er a fer 12. Dünya / kaybedilip tekrar kazanılmış paraların hikâyeleriyle / doludur. 6, lay ilerl vle 'an ve av rül st "G

3. MODÜL Temel Ögeler 1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde yüklem doğru gösterilmiştir? A) Babası bir saat geç kalınca evdekiler onu merak etti. B) Sınav sonucunu gören Ramiz Bey, şoke olduğunu dile getirdi. C) Bahçedeki ağaçların büyümesi için senelerdir uğ- raşıyor. D) Yürüdüğünüz yolda azıcık bir ümit varsa çaresizlik yoktur. 4. E C 5. A g

Aşağıdaki cümlelerden hangisi özne ve yüklemden oluşmuştur? A) Anlatılmaz bir sevincin sarsıntısı içinde trenden ini- yorum. B) Temiz giyimli iki genç sohbet ediyordu. C) Bavullarımı ellerine verirken yüzüm biraz kızardı. D) Burada boyasız, bakımsız, köhne tek bir bina go- remezsiniz. D) Brg 6.

Çocukluğumdan beri her düştüğümde... Bu cümle aşağıdakilerden hangisiyle tamamlanırsa cümle geçişli olur? A) içimi bir korku, bir endişe sarar. C) tek başıma ayağa kalkmasını bilirim. her zaman B) yanıma ilk gelen D) çevremden kimse annem oldu. etmedi. bana yardım