Cümlenin Ögeleri Soruları

TURKS PINAR CÜCE Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi ögelerine ayırmız. Kitapta şairin eserlerinin ve ödüllerinin bir listesi var. B'SİZ N. Y.T. Y. Doktorlar hastaya acilen müdahale etti. Yazarın ilginç hayalleri her daim beni hayrete düşürmüştür. Olumsuz hava koşulları nedeyiyle gezimiz yarıda kaldı. naylasmak isterler.

Aşağıdaki cümlelerdeki vurgulanan ögeleri belirleyip yanlarına yazınız. Tatlı dil yılanı deliğinden çıkartı Aza kanaat etmeyen çoğu bulamaz. El elin eşeğini türkü çağırarak arar Abanın kadri yağmurda bilinir. Parayi veren düdüğü çalar Yavuz hirsiz ev sahibini bastirin Borç yiğidin kamçısıdır Ateş düştüğü yeri yakar Dost acı söyle Yox Tewnionines

8. (1) Simit alırım, horoz şekeri alırım Mesne (II) Sizi kayık salıncağına bindiririm kargalar Jasne (III) Bütün zıpzıplarımı size veririm (IV) Kargalar, ne olur anneme söylemeyin Numaralanmış dizelerin hangisinde diğerlerinden farklı bir öge vurgulanmaktadır? AT BH CYHT Ment. Model Eğiti DYTV Bu c öge

7. Aşağıdaki kutucuklarda birtakım bilgiler ve bu bilgilere ait harfler verilmiştir. Yardımcı ögeler nesne, zarf tümleci ve yer tamla- yıcısından oluşur. (K) "Seni gören bendim." cümlesindeki "seni" söz- cüğü belirtili nesnedir. (E) Cümlede belirtili nesne- yi bulmak için yükleme "neyi, kimi" sorularını- sorarız. A) K ve H C) H ve E (H) "Yukarı çok kalaba- lıktı." cümlesindeki "yukarı" sözcüğü zarf tümlecidir. (L) Yanlış olan bilgilerin harfleri aşağıdakilerden hangi- sinde verilmiştir? B) E ve L D) H ve L Moza

13. DENEME 12./ Biz küçükken tüm aile bir araya toplanıp babaannemin tüplü televizyonundan Kemal Sunal filmi izlerdik. Aşağıdakilerden hangisinde nesne bu cümlenin nes- nesiyle aynı türdedir? M A) Son kitabında yurt dışında geçirdiği on beş yıllık sür- günü anlatıyor. B) Kendisini, Türk edebiyatının en gerçekçi yazarların- dan biri olarak tanımlıyor. C) Konuşma sırasında, "Dünyanın en büyük zevki, ruha dokunan eserler yaratmaktır." dedi. D) Tüm eserlerini topladığı yeni şiir kitabını bu hafta sonu okurlarıyla buluşturacak.

Test 2 sorularından biri öğretmenimiz" arü ağaç dikti." onlar sözcük- dür ancak Test 2 ÖZNE Bir cümlede yüklemin bildirdiği işi yapan kişi veya varlıktır, "KIM-NE" sorularıyla bulunur. • Üçe ayrılır. Gerçek Özne . Özne olan sözcük, cümlede geç- mektedir. "Ben en çok akşam saatlerini se- verim." cümlesindeki ben sözcüğü, gerçek öznedir, Özne 4) Yalniz 1 Gizli Özne Özne olan sözcük, cümlede geçme- mektedir. "En çok akşam saatlerini severim." cümlesinde özne ben sözcüğüdür ancak cümlede bulunmadığından gizli öznedir. 6.Ünite C1 ve 3 Sözde Özne Işi yapan kişinin kim olduğu bilinme- mektedir. Isten etkilenen varlık, sözde öznedir. • Yüklem olan fill, -I veya -n ekini alır. (1) Ukrayna'da 1986 yılında meydana gelen nükleer kaza, dünyanın en büyük nükleer kirliliğini oluşturdu. (2) Reak- törlerden birinin patlamasıyla çıkan zehirli gaz, bölgeye yayıldı. (3) Zehirli gaz, bulutlar ve sular aracılığıyla komşu ülkelere ulaştı. (4) Yakın zamana kadar radyasyon bulaşmış sütler yüzünden çoğu kişide tiroit kanseri tespit edildi. Özno ve çeşitleriyle ilgili bu açıklamaya göre, metindeki numaralanmış cümlelerin özneleriyle ilgili, ve 2. cümlelerde gerçek özne vardır. 2 3. cümlede gizli özne kullanılmıştır. 4. cümlede sözde özne vardır. numaralanmış yargılardan hangileri doğrudur? B) 1 ve 2 Isten etkilenen varlık, sözde öznedir. Cümleye "BIRILERİ TARAFINDAN" ifadesi getirildiğinde anlamlı olur. • "Yeni bir balık türü keşfedildi." cümle- sinde işi yapan belli değildir. D) 1, 2 ve 3

i e 8. İnsanların %30'unun dondurma gibi çok soğuk bir gıdayı yedikten veya soğuk bir içeceği çabucak içtikten sonra başlarının ağrıdığı tespit edilmiştir. Bu cümle için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Cümlenin yüklemi "tespit edilmiştir" söz öbeğidir. B) Cümlede yüklemi gerçekleştiren belli olmadığı için cümlenin öznesi sözde öznedir. C) Cümlenin öznesi söz öbeğinden oluşmamaktadır. D) Cümlede özne ve yüklem dışında bir ögeye yer verilmemiştir.

anırsa öge - nesne - PATENT ETKİNLİK 63 Aşağıdaki cümlelerde, ögelerine ayırmada yanlışlık yapılanların başına (Y) yanlış yapılmayanların başın Batık gemiyi / uzun uğraşlardan sonra / denizden çıkardılar. Polis,/yaya yolunu tıkadığı için / arabasını / ileri almasını istedi. Kitap, / insanın her zaman faydalanabileceği / bir kaynaktır. Ankara'nın sisli yamaçlarına / bahar / indi. Semt pazarları / önemli alışveriş / yerleridir. Günümüzün büyük bir kısmını / okulda / geçiriyoruz. Her yiğidin / bir yoğurt yiyişi / vardır. O Ornek 15 Aşağıdaki cümlelerden hangisi ögelerine yanlış ayrıl- Ornek 6 Günün sıcaklığından sığınıyor.

Örnek 4 Şair, bu olağanüstü manzarayı gördüğünde Bu cümle aşağıdakilerin hangisiyle tamamlanırsa öge dizilişi "özne - zarf tamlayıcısı - yer tamlayıcısı yüklem" şeklinde olur? nesne - A) ilham perilerini yanına çağıracaktır. B) ruhunda bir gurbet akşamı yaşayacaktır. C) yeni bir şiirin ilk kıvılcımlarını yakalayacaktır. D) duygularına hâkim olamayacaktır. Artı Zeka Yayinlari 575

2) TamET ● bes 3. Sözcük düzeyinde bazı hecelerin, cümle düzeyinde ise bazı sözcüklerin daha baskılı söylenmesine vurgu deni Vurgu, öge analizlerinde "en önemli öge" olarak nitelendirilir. Bir cümlede vurgulanan unsur, içinde geçtiği cümlerin kuruluşu ya da öge dizilişine göre değişiklikler gösterebilir. Cümlede hangi unsurun vurgulandığının tespit edilme için Türkçenin vurgu kurallarının bilinmesi gerekir: • Fiil cümlelerinde vurgu, yüklemin hemen öncesindeki ögededir. Isim cümlelerinde vurgu, yüklemin kendisindedir. • Cümle içinde "da/de" bağlacı kullanılmışsa vurgu, bu sözcüğün hemen öncesindeki ögeye kayar. • Cümle içinde "mi/mi" soru eki kullanılırsa da vurgu, bu sözcüğün hemen öncesindeki ögeye kayar. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde ötekilerden farklı bir öge vurgulanmıştır? A) Köylüler, herhangi bir sorunla karşılaştığında bu göle koşarlardı. B) İhtiyaç sahiplerine ulaştırılmak üzere gönderilen paketler dün İzmir'e vardı. C) Bir arada olmanın ve akrabalık ilişkilerinin önemini son yıllarda anlamıştık. D) Bu hikâyeye daha önce, dedemin bana hediye ettiği kitapta rastlamıştım.

ETKİNLIK 2 Aşağıdaki cümlelerin öznelerini bularak karşılarındaki kutucuklara çeşitlerini yazınız. (Gerçek Özne, Sözde Özne, Gizli Özne) Seneye yeni bir eve taşınmayı düşünüyorum. Geceleyin bir ses böler uykumu. Benim sadık yârim kara topraktır. Ahmet'i nerede bulacağımı bilmiyorum.. Binanın dış yüzeyi boyandı. Kitabı okurken önemli yerlerin altını çizdi. Maçtan önce iki ülkenin marşları okundu. Apartmanların yükseldiği bu yer bir zamanlar tarlaydı. Efe, okulumuzun basketbol takımına seçildi. Hafta sonu sinemaya gittik. Arti Zeka Yayınları 8. Sinif Türkçe Konu Uygulama Foyu

9. DER uğunu karşıta- DERS 9 ETKİNLİK 3 1. Hayatım boyunca öğretmenlerimin sözleri kulağıma küpe oldu. 2. "Çalıkuşu" Reşat Nuri'nin çok okunan romanlarından biridir. 7. 8. 3. 6. Aşağıdaki cümlelerin "yüklem ve özne"lerini bulunuz. 4. Tiyatro, bir toplumun kültür ölçüsüdür. 5. Öğretmenin gelmesiyle herkes yerine oturdu. Yaz mevsimi insanı tembelleştirir. Havalar gittikçe soğuyor. Hata yapmayan insan yoktur. Atilla ihanin son fotoğraflarını Barış Tekin çekti. 9. Kara haber tez duyulur. 10. O, aşi bulunmaz bir insandır. 11 Çalışmak başanın anahlandır 12. Zamanla nasıl değişiyor insan! 2 CUMLENIN OGELERE

6. • İsim ve fiil köklerine bazı ekler getirilerek yeni fiiller türetilebilir. Örnek: göz-le (mek), sev -in (mek) Verilen bilgiye göre, 1. Sabah uyandığımızda Bolu'ya kar yağmıştı, bundan daha kötüsü bütün yollar buz tutmuştu. II. Evde bulunduğum zaman hayatım çoğunlukla kitaplığımda geçer, oradan ev işlerini yönetmek imkanını da bu- lurum. III. Pazar günü balık avladı ve akşam yemeğinde kızarmış balıklar afiyetle yenildi. IV. Bazen doğruları söylemek hoş olmayan durumların oluşmasına neden olmaktadır. yukarıdaki cümlelerin hangisinde hem isimden hem de fiilden türetilmiş fiillere yer verilmiştir? C) III A) I B) II D) IV

0000 000 O CÜMLENİN YARDIMCI ÖGELERİ - ARA SÖZ - CÜMLE VURGUSU B) Evin tüm odaları derin bir sessizliğe gömülmüştü. C) Disiplin sağlayabilmek için kararlı bir tutum sergilemişler. D) Şiirde sıradan konuları işlemek, şairin dilini de etkiler. Çözüm Örnek-1 Nesne, cümlede öznenin yaptığı işten etkilenen ögedir. Nesneyi bulmak için yükleme "ne, neyi, kimi" soruları sorulur. Bazen cümle ögeleri belirlenirken nesne ve özne karıştırılabilir. Bu karışıklığı yaşamamak için önce özneyi bulmak gerekir. Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde altı çizili bölüm nesne görevinde kullanılmamıştır? A) Araştırmacılar kötü anıları silebilecek bir çalışma yaptıklarını söyledi. Etkinlik - 1 HEL udoki cümlelerde nesne görevindeki sözcük ya da söz gruplarının altını çiziniz. 11. FÖY Uy Cümle sadece ekl Örnek: Bu r 000 Ne Aks Bi

UNITE 06 ODEV A Aşağıdaki cümleleri ögelerine ayiriniz. 1. Mill sporcumuz Riza Kayaalp. Gürcü rakibini yenerek 10. Avrupa şampiyonluğunu kazand 2. Geçmişi doğru okursan geleceği sen yazarsın 3. Bilim insanian, yörüngedeki işik kirliliğini geçtiğimiz aylarda ayrıntılı bir şekilde incelediar 4. Son çalışmalar, kafeinin bellek fonksiyonlarını düzelttiğini ve dikkat süresini artırdigini ortaya koy 5. Bu bilmece, olaylara şaşırmayı henüz unutmamış olan çocuk ve yetişkinleri düşündürecektir Cümlenin Ögeleci B. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili ifadeleri kutularda verilen görevleriyle eşleştiriniz Cümleler: insanların başka dillerde konuştuğu eski zamanlarda sıcak ülkelerde görkemli kentler vardi Üzerine rengarenk yamalı ve topuklarına kadar uzanan bir etek geçirmiş Bir öğleüstü çevreden birkaç kadın ve erkek, Momo'ya gelip sorular sordu. Yaşlı bir marangoz, elindeki tahtalan birleştirip tabure yaptı. 1. Hemen hemen her gün yiyecek bir şeyler buluyordu insanların ayırabildiği kadar. Resmin çerçevesini ve asılı olduğu çiviyi hızlı bir şekilde yerine yerleştirdi. Görevler: 4 Yüklem 2. Özne 5. Yer Tamlayıcısı 3. Belirtili Nesne 4. Belirtisiz Nesne 6. Zarf Tamlayıcısı 156 1. 4. 5. 6. 1. 1 9 G

2. ■ Herhangi bir ögenin açıklayıcısı olan, cümleden çıkarıldığında cümlenin anla- minda bozulma olmayan, bazen cümleden bağımsız olarak bulunan sözcük, sözcük grubu veya cümlelere "ara söz" denir. ■ Zarf tamlayıcısı; zaman, durum, ölçü, yön, vasıta, soru ya da sebep yönünden yükle- mi tamamlayan zarf görevli sözcüklerdir. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisin- de ara söz, zarf tamlayıcısının açıklayıcı- sıdır? nne A) Ekran Efendi, televizyon, hepimizi kendine tutsak etti. 2.7 B) Hırsızlık yaparken, adım gibi eminim, ev sahibinin uyanmasıyla hiçbir şey alama- dan kaçmış. 2. T C) Haftaya salı, Kurban Bayramı'nın ilk günü, bizi ziyarete geleceklermiş. D) Mersin'in en güzel yerine, Kızkalesi'ne, ta- tile gideceklermiş. C 5. S A gir olu kel. Bur nin A) D B) O C) iri ra D) Or ses