Cümlenin Ögeleri Soruları

1. Aşağıdaki cümlelerin öznelerini ve yüklemlerini gösteriniz. Öznelerin nasıl olduğunu (gerçek, gizli, sözde) belirtiniz. a. Adam bir süre sonra ayağa kalktı. Sinde Jeane b. Yemeğin hazır olduğu söylendi. 20 c. Yolcular dinlenme tesisinde çay içiyordu. d. Çaresizlik içinde bir bana bir Yusuf'a baktı. e. Isterseniz size yardım edebilirim. f. Sakin bir tavırla cevap verdi şoför. g. Sert bir bakışla kapıdaki adama baktım. h. Şairin şiirlerinden birkaç tanesi okundu. i. Şehrin dışındaki bir dinlenme tesisinde durduk. j. Sokak hayvanlarının kontrolleri yapıldı. k. Sırtındaki çanta onu rahatsız ediyordu. 1. Şehrin kapıları her gece kapatılıyordu. m. Meydanda bir basımevi ve bir kitapçı vardı. n. Öğretmen geldiğinde biz sohbet ediyorduk. o. Yapılan kazılarda hiçbir şey bulunmadı. p. Yeni sınav sistemi bugün açıklanacak. q. Bugünkü görüşmeler çok iyi geçti. r. Kendi aralarında konuşup Trabzon'a gittiler.

1 ve 2. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız. Üsküdar, İstanbul'un en canlı ilçelerinden. Bir günde binlerce insanın ziyaret ettiği; kültürün, ta- rihin, sanatın, avare yaşamın ta kendisi. İstanbul'un iki yakasını yani iki yüzünü aynı anda göre- bildiğin bir kıyı. Buradan istediğin her yere kolaylıkla ulaşabilirsin. Yer altından, yer üstünden, denizden... Hafta sonları kalabalıktır burası. Tatil olduğu zamanlarda bir yerden bir yere gitmek I mümkün olmuyor. İstanbul'a ilk kez ayak basanların başını döndürüyor Üsküdar. Bazen de ür- || ||| perti veriyor. Her şeye rağmen Kız Kulesi'nin eşsiz güzelliği karşında insan tüm olumsuzlukları IV unutuveriyor. A) I 1. Metindeki numaralandırılmış cümlelerden hangisinin yüklemi yanlış gösterilmiştir? B) II C) III 2. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin öge dizilişi metnin ilk cümlesinin öge dizilişiyle özdeştir? A) Bu yaptıkları, içindekilerin bir yansımasıydı. B) Hayat dediğin, bize kimi zaman oyunlar oynar. C) Yetinmeyi bilir misin sana verdiği kadarıyla hayatın? D) Bana sesli mesajını gönderirsen sorunu halledebilirim. D) IV

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ögelere ayırmada yanlışlık yapılmıştır? A) Geçtiğimiz yıl işe başlayan eleman / bu ay sonunda / işten / ayrılacakmış. B) Radyoda çalan şarkıyı / daha önce / dinle- memiştim. C) Okul müdürü / sınavda birinci olan / öğrenci- yi / tebrik etti. D) Halamlar / bayramda / ailece / bize / gele- ceklermiş.

12. A) Zarf tamlayıcısı vurgulanmıştır. B) Özne - nesne - zarf tamlayıcısı - yüklem şeklinde sıralanmıştır. C) Öznesi, söz öbeğinden oluşmuştur. Yüklemi, söz öbeğinden oluşmuştur. ( 6 Gök masmavi bu sabah Güzel şeyler düşünelim diye Yemyeşil oluvermiş ağaçlar ||| Bulutlara hasretinden IV man Bu dizilerdeki altı çizili sözcüklerden hangisi diğerlerinden farklı bir ögedir? B) II C) III D) IV A 13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ögelere ayırmada yanlışlık yapılmıştır? 05 BÖL METİN

1. U Kitaptan niçin korkarlar? Bunu bir türlü anlayamadık. Kitaptan korkmak, insan düşüncesinden kork- mak, insanı kabul etmemektir. Kitaptan korkan adam, insanı mesuliyet hissinden mahrum ediyor demektir. "Bırak, senin yerine ben düşünüyorum!" demekle "Falan kitabı okuma!" demek arasın- da hiçbir fark yoktur. İnsanoğlu her şeyden evvel mesuliyet hissidir ve bilhassa fikirlerin mesuliye- tidir. Ondan mahrum edilen insan, kendiliğinden bir paçavra hâline düşer. Şüphesiz insanı koru- mamız lâzım gelen vaziyetler vardır fakat bu vaziyetler daha ziyade ferdin kendi dışındaki vaziyet- lerdir. Bir insanı kendi içinde, düşüncesinin mahremiyetinden korumaya hakkımız yoktur. Ortaçağ'dan bugüne kadar gelen zaman içinde insanlığın belki en büyük kazancı bu basit hakikati kendisine mal etmesidir. Metindeki altı çizili cümlenin sonuna "ben ve benim gibiler" ifadesi eklendiğinde cümlenin öge dizi- lişi aşağıdakilerden hangisi gibi olur? A) Özne - Zarf Tümleci - Yüklem - Nesne B) Özne - Zarf Tümleci - Yüklem Nesne - Zarf Tümleci - Yüklem D) Nesne - Zarf Tümleci - Yüklem - Özne

bude der 7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesne vurgulanmamıştır? AYaşlı kadının sert bakışları beni korkuttu. B)Bir gün o da yaptığı yanlışı anlayacak. Bir türlü gömleğimdeki lekeyi,çıkaramadım. Filmin başlamasına yaklaşık bir saat kaldı.

J 9. Özne, yüklemde bildirilen yargıyı gerçekleştiren veya o durumda bulunan ögedir. Yükleme sorulan "ne, kim" so- ruları cümlede özneyi buldurur. Bu açıklamadan hareketle, (1) Zehirli atıklardan oluşan çöpler; insanlar, hayvanlar ve bitkiler açısından birçok tehlike doğurur. (II) Araba tamir- haneleri, fotoğraf studyoları, kuru temizlemeciler gibi bir- çok yerde, çevreye büyük zararlar veren kimi malzemeler kullanılır. (III) Piller, böcek ilaçları, boyalar, temizlik mal- zemeleri gibi evlerde kullanılan başka ürünler de zehirli maddeler içerir. (IV) Çöp alanlarındaki zararlı atıkların ötekilerden ayrı bir yerde saklanması gerekir. metninde numaralanmış cümlelerin hangisinde altı çizili bölüm özne değildir? A) B) C) III D) IV

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ögeler doğru gösterilmiştir? A) İnsanın cahil olduğunu bilmesi, bilgiye atılmış ilk adımdır. özne zarf tamlayıcısı yüklem nesne B) Arkadaşlık, gölge veren bir ağaçtır. özne yüklem C) Dostluktan saygıyı kaldıran, onun en büyük süsünü kaldırmış olur. özne nesne yüklem yer tamlayıcısı D) Pek az insan, başkalarının deneyimlerinden yararlanmayı bilecek kadar akıllıdır. yer tamlayıcısı özne zarf tamlayıcısı yüklem

2. 1. II. III. IV. A) Bıkmıştı bütün bu olanlardan. B) C) D) Çocuklukta insan her şeyden mutlu olur. Düzenli spor yapmak insanı zinde tutar. Numaralandırılmış cümlelerde altı çizili bölümlerin hangi öge olduğu aşağıdakilerin hangisinde si- rasıyla doğru verilmiştir? Pazar yeri şenlik gibiydi bugün. | yüklem yüklem yüklem yüklem || zarf tümleci dolaylı tümleç dolaylı tümleç zarf tümleci III özne özne nesne özne IV yüklem zarf tümleci zarf tümleci dolaylı tümleç

Buna göre, 9. Konu Cümlenin Ögeleri (Yardımcı Ögeler) TÜRKÇE 1. Cümlede vurgu, cümle içerisinde bir kelimenin daha güçlü söylenmesidir. İsim cümlelerinde ya da fiil cümlelerinde vurgu farklı yerlerde olabilmektedir. İsim cümlelerinde vurgu yüklemin üzerinde; fiil cümle- lerinde ise yüklemden hemen önceki ögenin üzerindedir. 1. Eve gelir gelmez atıverdi elindeki her 21T y. II. Ó T III. Ster sevi. O her zamanki gibi benim en yakın, en candan dostumdur. Göz göre göre sattı güzelim Bli N IV. Çınar Öğretmen, öğrencileri için aralıksız bir şekilde çalışıyordu. cümlelerinin hangisinde vurgulanan öge diğerlerinden farklıdır? B) II. A) I. arsayı. arsayı. Test 32 C) III. D) IV.

5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi bir söz grubudur? AX Burada birbirlerine söz verdiklerine hepimiz tanığız. S B) Bazı yakın dostlarımız bizim için daha teh- likelidir. C) Tüm iyi davranışlarına rağmen onu araları- na almadılar. D) Bu güzel günü bize yaşatan herkese teşek- kür ederim.

İşte bu toprakları yukarıya, dağların kayalık yamacına taşıyıp sermek, yeniden tarla yapmak imeceyle olur. Bir tek kişi, ne kadar çalışkan olsa da tek başına tarlasını yapamaz. 1953 yılında Sürmene dolaylarında elli altmış kadını arkası arkasına dizilmiş, bir incecik çiğir- den, bir yamacı tırmanırken gördüm. Sırtlarındaki sepetlerde toprak vardı. "Nedir bu?" dedim. "İmece" dediler. "Götürdüğünüz ne?" diye sordum. "Toprak" dediler. Kışın tarlaları sel aldı gitti de... Şu aşağılara doldurdu da toprağı... Bunların imecesi o kadar sevinçli değildi. (...) Şimdi hep aklımda. Çukurova'da, bir düzlükte, ortalık ıslak ot, çiçek kokarken bütün bir köy atıy- la, itiyle, çoluğu çocuğuyla, giyinmiş kuşanmış, düğüne bayrama, imeceye giderken önden, uzaktan hiç duyulmamış bir türkü geldi kulağıma. Bir tuhaf bir türküydü. Tanyerleri ışıyordu. İmeceler, benim aklımda hep imece düğünü olarak kaldı. Bir de tanyerleri ışırken bir daha duymadığım, duyamayacağım bir türkü kaldı. Yaşar KEMA

daşımın severek kullandığı çantası" öznesi ve "kayboldu" yükleminden oluştuğu için bu cümle sadece temel ögelerden Cümlede özne ve yüklem temel ögedir. Orneğin "Arkadaşımın severek kullandığı çantası kayboldu." cümlesinde "arka- Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisi temel ögelerden oluşmuştur? oluşmuştur. A) Penguenler uçamayan, dimdik durabilen, perde ayaklı deniz kuşlarıdır. B) Gittikçe yükselen dalgalar kıyıya yaklaştıkça yüzmemizi engelliyordu. C) Yağmur, sabaha kadar iri taneler halinde yağmaya devam etti. D) Mavi deniz ve mavi gök tam bu noktada birbiriyle kucaklaşıyor. ilik.com 123

BÖLÜM-5. KONU KAVRAMA TESTI 6. W Yüklemi fiil soylu sözcük olan cümlelerde vurgu, yükleme en yakın olan sözcük ya da sözcük öbeği üzerindedir. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde vurgu farklı bir öge üzerindedir? A) Çok telaşlı bir şekilde eve gelip hızlıca kapıyı çaldılar. B) Evin en sevdiği bölümüne ünlü ressamın resmini asti. C) Küçük ve sevimli çocuk, sapsarı saçlarını uzatmış. D) Yusuf, Ayşe ve Ali; evimizin karşısında bulunan mar- kete gittiler.

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ögeler gös- terilirken yanlışlık yapılmıştır? A) Sevgi ektiğimiz yerde sevinç büyür. özne yüklem yer tamlayıcısı B) İnsanlar yasalara uymadığında zulüm başlar. zarf tamlayıcısI özne yüklem C) Sanatın biricik düşmanının adı cehalettir. yüklem bir yerdedir. özne D) Mutluluk, hepimizin uzanabileceği özne belirtili nesne yüklem

8. Aşağıdaki cümlelerden hangisi sadece yüklemden oluşmuştur? 1 A) Sonbaharda ağaçların yaprakları sararır. B) Havanın bahara döndüğü ilık ve az güneşli bir gündü. C) Sahaya giren göstericileri polisler hemen uyarmış. D) Onun yaptığı en iyi iş uyumaktır. 4