Fiil Çatısı Soruları

6. 3. 7 . 8. Yüklemi fil olmayan cümlelerde çatı özelliği aranmaz. Örneğin "Yol yine kapalıydı." cümlesin- de "kapalıydı" yüklemi isim olduğu için çati özelliği aranmaz. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde çatı özelliği aranmaz? A) Oğleden sonra başlayan yağmur yaklaşık yarım saat yağmıştı. B) Yemek yarışmasına katılanların yaptığı yemekleri jüri üyeleri tattı. C) Doğduğu köyde kendi halinde yaşam sürmek onun için bir düştü. D) Hayatın bütün yükünü omuzlarına almış bu çocuğa acıyordum. 9. Küçült

8. Çözülen bir demetten indiler birer birer 1 Bırak, yorgun başları bu taşlarda uyusun 11 Tutuşmuş ruhlarına bir damla gözyaşı sun Bir sebile döküldü bembeyaz güvercinler IV Bu dizelerdeki numaralanmış sözcüklerden hangi- si geçişli bir fiildir? A) I. B) II. C) III. D) IV.

4. Bazı filler kullanıldığı cümlenin anlamina göre geçişli veya geçişsiz olabilir. Bunun için sadece yükleme bakıp karar vermek yanlış olabilir. Örnek: Annesine kızdığı için yağmurlu havada dışarıda bekledi. (Geçişsiz) Pencerede saatlerce babasının gelmesini bekledi. (Geçişli) Buna göre aşağıdaki altı çizili fiillerin hangisi bu açık- lamaya örnek gösterilebilir? A) Bütün gazeteler dün yaşanan olayları yazmış. Arabayı yanlış yere park edince trafik polisi ceza yaz- mış. B) Havaların soğumasıyla aç kalan kurtlar köyümüze indi. İşe geç kalınca merdivenleri hızlı adımlarla indi. C) Abimin askerden geldiğini haber vermek için anneme koştum. Son ders zilinin çalmasıyla sevinç içinde eve doğru koştum. D) Tüm sınıf okulda her gün bir saat kitap okuyoruz. Yaşlı teyze oğlundan gelen mektubu yaşlı gözlerle okudu.

ETKİNLIK JE Edilgen Füller 4 Aşağıdaki cümleleri çatısı bakımından inceleyip ilgili yere işaretleme yapınız. Cümleler Etken Fiiller 1 işiniz bitince biraz erken çıkabilir miyiz? 2. Biz yokken sınıfımız çok güzel temizlenmiş. 3 Dün akşam komşumuzun balkon camı kırılmış. Çocuk bahçede top oynarken birden yere düştü. 5 Havalar gün geçtikçe epeyce isiniyor. 6. Almayı düşündüğümüz ev dün satılmış. 7 Az önce beni telefonla sen mi aramıştın? 8. Içeride otururken salon kapısı birden açıldı. 9. Site bahçesine voleybol sahası yapılmasına karar verildi. 10 Beyler, saatin geç olduğunun farkında mısınız? 11. Yapılacak bir şey yok, mecbur burada kalınacak. 12. Acele edince bütün planımız alt üst oldu. 13. Hazırliklar tamamlanırsa yarın pikniğe gidilecek. 14. Bu adamlar bu kadar sıcakta nasıl çalışıyorlar? 15. Sıkıldım kaç saattir evde televizyon izlemekten. ETKİNLİK 323

KONU 5 ## 10 11 Test 1 2 3 4 6. cümle Ogeleri sonbaharın gelmesiyle Bahçedeki ağaç 1. Bu yörenin insanlan topragin... Bu cümle aşağıdakilerin hangisiyle ta- mamlanırsa ögelerin sıralanışı "özne, zart tamlayicisi, yor tamlayicisi ve yuklem" şek- linde olur? Yukarıdaki cümlenin öge dizilis şeklinde olabilmesi için numara AL 2.3 5 3-4 4. Cümlede işin kim tarafından yapıldığı be değilse o cümle içerisinde kullanılan nesne cümlede gösterilen işi üstlenir ve sözde özne olarak adlandirilir. Örneğin " Kitaplar tek tek raflara dizildi." cümlesinin yüklemi, "dizildi sözcüğüdür. Fakat yüklemde belirtilen "diz: me" işini kimin yaptığı belli değildir. Bu du rumda yapılan işten etkilenen ve cümlenin nesnesi olan "kitaplar" sözde ozne olur. Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde "sporcular" sözcügu sözde öz ne görevinde kullanılmıştır? Al ve emegin kiymetini her zaman bilmiştir Sönmesine çok önem verir anndan kopup şehre taşinmışlar sadik dostudur 7. Dedoletimi yuzyillarea eglendiren Karagöz oyunu, günümüzde de çocuklar tarafından tanınmaktadit, Kahvehanelerde, arsalarda kurulan padilarda, Ozel ve genel toplantı larda karagoz oynatilirdi. Bugun tiyatro ve snema gibi müthis rakipleri karşısında ses- srce sahneden cekilen Karagöz, karikatürize edilmiş gorpok hayat dönemlerini temsil eden bu oyundur A) Sporcular, bugün sağlık kontrolünden geçi- rilecek B) Sporcular, beslenmelerine dikkat etmelidir C) Sporcular, yarışmanın hemen ardından ödüllerini aldı. Dj Sporcular, deplasman maçı için hazırlıkla nni sürdürüyor

TEST AG 9. ÜNİTE Fiilde Çati İşteş fiiller işin yapılışı bakımından iki şekilde karşımıza çıkar: 1. Birden fazla özne işi karşılıklı bir şekilde yapar. Bu durumda özneler karşı karşıyadır. 2. Iş, birden fazla özne tarafından birlikte yapılır. Bu durumda özneler karşı karşıya değil, birlikte ve yan yana hareket ederler. Bu açıklamaya göre aşağıdaki işteş fiillerden hangisi işin yapılışı bakımından diğerlerinden farklıdır? A) Deprem tatbikatı yapılırken öğrenciler bağrıştı. B) Kurumlar, tatbikatın yarın yapılması konusunda anlaştı. C) Kurul, tatbikatın nasıl olması gerektiğini tartıştı. D) Koşan öğrenciler koridorda çarpıştı.

Fiilde Çatı Uyguluyorum - 2 Aşağıdaki cümleleri çatı özelliğine göre değelendiriniz. Nesnesine göre geçişli olanlar için (-). geçişsiz olanlar için (-) işaretini koyunuz. Çatı özelliği aranmayanlar için de (x) iyaretini kullanınız. Saat tam 11.00'de konferans salonuna indi. Oda havalansın diye pencereleri açmıştı. Insan, kendi sorunlarını üreten karmaşık bir varlıktır. 1. Verdiği kararı uygulamak için harekete geçti. 2. Hepsi yaşlı başlı, ciddi tavırli, sert adamlardı. 3. Oda, yaz gecesinin bütün sıcaklığını kaybetmişti. 4. Odanın duvarları film afişleriyle kaplıydı. 5. Dün akşam seninle doğru dürüst konuşamadık. 6. Sizinle ortak iş yapmak benim için büyük bir zevktir. 7. Sokağın gürültüsü yukarıya kadar yükseliyordu. 8. Çalışma defteri mürekkep lekeleriyle doluydu. 9. Bu şarkı mutlu bir insanın duygularını dile getiriyor. 10. Derse gecikmiş olmasına rağmen yavaş yavaş yürüyordu. 11. Mağazaya giren her müşteriye dikkatle bakıyordu. 12. Butün odayı yumuşak, samimi bir ışık kaplamıştı. 13. Senin bu tür saçma sorularına cevap vermek istemiyorum, 14. Bir süre hiçbir şey konuşmadan karşılıklı oturdular. 15. Aradıkları ilaç, salondaki çekmecenin içindeydi. 16. Balkonun korkuluklarına yaslanarak aşağıya baktı.. 17. Yemyeşil kırlardan kucak kucak papatya toplamıştı. 18. Gizem, bugün hiç olmadığı kadar neşeliydi.

17. Nesne alabilen fiillere geçişli fiil, nesne alamayan fi- illere geçişsiz fiil denir. Örneğin "Kapıyı her zaman o açar." cümlesinde "aç-" fiili nesne alabilen bir fiildir. "Kapıyı açıp yüzüme bakmadı." cümlesindeki “bak.” fiili nesne alamaz. Buna göre, I. Bahçedeki güllerin bir kısmı kurumuş. II. Çocuk bir süredir odasında ağlıyor. III. Çürük domatesleri poşetin altına atmış. cümlelerinden hangilerinin yüklemi geçişli bir fi- ildir? B) Yalnız III A) Yalnız C) I ve II D) II ve III

1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi çatı bakımından ötekilerden farklıdır? A) Çocuk dışarı çıkıp temiz hava alınca biraz açıldı. B) Üniversiteden mezun olunca küçük bir köye öğ- retmen olarak atandı. C) Yaşlı kadın, bahçesinde yetiştirdiği sebzeleri sa- tarak geçiniyordu. D) Arkadaşını yanında göremeyince sağa sola ba- kindi.

11. Aşağıdaki cümlelerden hangisi özne-yüklem ilişkisi bakımından diğerlerinden farklıdır? A) Parkta her gün oyun oynanıyor. B) Zil çalınca bütün kitapçıklar toplandı. C) Yeni bir kitap almak istiyorum. D) Hazırladığı yemekler tek tek masaya yerleştirildi.

7. Adalar artık şehrin kalabalığından uzakta ama yine de sinirları içinde, güzel bir yazlık ya da halka açık bir pik- nik yeri olarak düşünülüyor. Bu yüzden yaz ve bahar en een geandra ayları geçip okullar da açılınca geride bir avuç insan kalıyor. Ancak eski yerlileri hiç terk etmiyor buralari; I etten, gente Il etken, genials bütün bir kış, bütün bir yaz yaşıyorlar Adalar'da. IV Verken geristão Bu metindeki numaralanmış fiillerin hangisi çatı özelliği bakımından ötekilerden farklıdır? C) III B) II A) I D) IV

O 6. Bazı cümlelerde fiiller, geçişli olduğu hâlde nesne bulunmayabilir. Çünkü geçişli fiiller nesne alan ya da nesne gerektiren fiillerdir. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesne bulunmamasına rağmen yüklemi geçişli fiil olan cümle vardır? A) Ben en çok baharda açan çiçekleri, havada süzülen kelebekleri severim. B) Şüheda, sıcak iklim bölgelerinde yaşamak isterdi. et Aklına takılan bütün soruların üstesinden Elif gelirdi. D) Ecem benimle ayaküstü konuşmaya çalıştı.

ETKİNLİK 2 0 Aşağıdaki cümleleri özne-yüklem ilişkisine göre inceleyip etken çatılıların numarasını etken kutusu- na, edilgen çatıhların numarasını edilgen kutusuna yazınız. 1. iki arkadaş merdiveni indikleri zaman kendilerini bir dört yol ağzında buldular. 2. Hedef kitlesi lise öğrencileri olan öykü yarışmasının kuralları bugün açıklandı. 3. Koca gemi, kuyruğunu kovalayan bir köpek gibi fırıl fırıl dönmeye başladı. 4. Maddi sıkıntı yaşayan adamın cebine o gün büyükçe bir zarf iliştirildi. 5. Çabaları ve başarılarından dolayı kendisine şirkette daima üst görevler layık görülmüş. 6. Binicinin böyle acımasızca davranmasına şaşıran hayvan ok gibi yerinden fırladı. 7. Tarım yapmak üzere yerin metrelerce altındaki su, pompalar yardımı ile yüzeye çıkarıldı. 8. Kendi arzusu ile gelen şahit elinde çok önemli bir delil olduğunu dile getirdi. 9. Dağ evinin önünde biriken çalı çırpı ve çöpler akşamüzeri yakıldı. 10. Tercüman metni yüksek sesle okuyup tercüme ederken biz de onu takip ediyorduk. Etken Çatı Edilgen Çatı

17, 18, 19 ve 20. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız. Türkiye nüfusunun en önemli özelliği, hızlı artmasıdır. 1927 yılından 2017 yılına kadar geçen sürede ülkemizin nüfusu, 13,6 milyondan 80,8 milyona yükselmiştir. Hızlı nüfus artışının ortaya çıkardığı sorunlardan biri ekonomik kalkınma hızımızı dü- şürmesidir. Nüfusun sürekli artması, kişi başına düşen millî gelirin azalmasına, doğal kaynakların daha çok tüketilmesine, ithalatın artmasına, ihracatın azalmasına neden olmaktadır. Bu da ülkenin giderek yoksullaşmasına yol açmaktadır. Hızlı nüfus artışı çevre kirliliğine ve doğal dengenin bozulmasına neden olmaktadır. Trafik sorunu, sosyal hizmetlerin yetersiz kal- ması, hızlı nüfus artışının ortaya çıkardığı diğer sorunlardır. Nüfus artış hızı ülkelerin gelişmişlik düzeyine doğrudan bağlıdır. (1) Buna göre gelişme düzeyimize bağlı olarak nüfus artış hızının azalacağı söylenebilir. (II) Devlet tarafından zaman zaman nüfus artış hızına etkide bulunmak için çeşitli uygulamalar yapılmıştır. (III) Örneğin, 1963'e kadar nüfus artış hızını artırmaya yönelik politikalar belirlenirken bu tarihten sonra nüfus artış hızını azaltmaya yönelik politikalar belirlenmiştir. (IV) Son yıllarda ise devlet, nüfus artış hızını artırmaya yönelik çalışmalar başlatmıştır. Nüfus artış hızının azaltılması için 1965 yılında Nüfus Planlama Kanunu çıkarılmıştır. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına bağlı olarak kurulan Nüfus Planlaması Genel Müdürlü- ğü, nüfus planlamasına yönelik çalışmalar gerçekleştirmiştir. 20. 17. Metindeki altı çizili cümlenin catı özellikleri aşağıda- kilerden hangisinde doğru verilmistir? A) Etken - geçişli B) Eiken geçişsiz C) Edilgen - geçişli D) Edilgen - geçişsiz Çatı özelliği eylemlerle ilgili bir durumdur. Yüklemi ad soylu bir sözcük ya da söz öbeği olan, başka bir söyle- yişle ad cümlelerinde çatı özelliği aranmaz. 28 Nüfusun eğitim ihtiyacını gidermek için çok sayıda okul ve öğretmene gereksinim vardır. ( ad cümlesi / çatı özel- liği aranmaz.) I. Türkiye nüfusunun en önemli özelliği, hızlı artmasi- dir. 18. Geçişli fiiller, nesne alabildikleri için yüklemden önce "onu" sözcüğü getirildiğinde anlam bozulmaz. ? II. 1927 yılından 2017 yılına kadar nüfusumuz, 13,6 milyondan 80,8 milyona yükselmiştir. III. Bu da ülkenin giderek yoksullaşmasına yol açmakta- dır. Buna göre metindeki numaralanmış cümlelerden hangisi bu açıklamayı örneklemektedir? A) I. B) II. C) III. D) IV. IV. Hızlı nüfus artışının ortaya çıkardığı sorunlardan biri de kalkınma hızımızı düşürmesidir. Buna göre metinde gecen yukarıdaki cümlelerden

a 19. Anneler ve babalar olarak üzerimize düşen görev- leri yapmalıyız. Aşağıdaki cümlelerin hangisi özne-yüklem iliş- kisine göre bu cümleyle özdeştir? A) Başansından dolayı onu tebrik ettim. B) Günler sonra oturup epeyce dertleştik. C) Bu program beğeniyle izleniyormuş. D) Salonumuz toplantı için hazırlanıyor. ng 2

10. Yapım eki olan "-r, -t, -tir" eklerini alan bazı fiiller- de işi başkasına yaptırma anlamı ortaya çıkar. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde bunun bir örneği yoktur? A) Uçurtmayı büyük bir keyifle uçurdu. B) Saçlarını abisine kestirdi. C) Şüphelendiği çocuğu takip ettirdi. D) Odasını en sevdiği renge boyattı. TürkçeMi