Fiilde Çatı Soruları

DUT.43 DUT. 44 Fiilde Çatı - 11 1. Bir cümlede çatı özelliği olabilmesi için cüm- lenin yükleminin çekimli bir fiil olması gerekir. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisin- de çatı özelliği aranmaz? A) Hatalarını telafi etmek için artık çok geçti. B) Bu akıllı öğrenci, her işini düzenli yapıyor- du. C) Onlar yaptıklarımızın kıymetini bir gün an- layacak. D) Hava bunaltmaya başlayınca pencereyi açtı. 3.

6. "Takılmak" sözcüğü aşağıdakilerden hangisinde sözde özne görevindedir? A) Eve gitmeden önce arkadaşlarına takılırdı. B) Düğünde çok fazla altın takıldı. C) Her zamanki gibi babasına takıldı. D) Yavru köpek peşimize takılmış.

(1) Kolay sanırdım alıp başını gitmeyi. (II) Bu kadar zor olacağını hiç bilmezdim. (III) Belki de alıp başını git- menin bir ömür pişmanlığını yaşayacağım. (IV) Meğer alıp başını gitmek hiçbir şeye benzemezmiş. Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisinde fiil geçişsizdir? A) I. B) II. C) III. D) IV.

Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara "D", yanlış olanlara "Y" yazalım. "Meyveleri yıkayıp yiyiniz." cümlesinin fiili geçişlidir. "Annesine güzel bir hediye almış." cümlesinin fiili geçişsizdir. Akşam saatlerinde onunla buluşacaktım." cümlesinin fiili etken - ge- çişsizdir. "Gürültü yapan öğrenciler uyanıldı." cümlesinin fiili edilgen - geçişlidir. "Manavdan patlıcan, domates alındı." cümlesinin fiili edilgen geçiş- sizdir. Geçişli fiillere "-r, -t, -tir" ekleri getirildiğinde cümlenin geçişlilik derecesi artar. İşi başkasına yaptırma anlamı verir. Fiilin başına "onu" zamirini getirip okuduğumuzda anlam bozulmuyorsa o fiil geçişlidir. Yüklemdeki eylemi yapanın belli olduğu fiillere edilgen fiil denir. Nesne alabilen ancak cümle içinde nesne kullanılmayan cümlelerin fiilleri geçişlidir. Edilgen fiilli cümlelerde "başkası tarafından yapılma" anlamı vardır. Doğa olayları oluş eylemleri ile anlatılır. Yüklem "-I ve -n* eklerini alır ancak eylem etken kabul edilir.

Çatı özelliği aranmayan cümlelerin başındaki yuvarlaklara "v ümidimi tamamıyla yitirmiştim. Bakkal oldukça sert ve kaba bir adamdı. Geminin güvertesi âdeta bir çiçek bahçesi gibiydi. Bahçedeki bütün ağaçlar kurumuş. İçimde anlatılmaz bir sıkıntı vardı. Ödevlerini bitirir bitirmez uyudu. if **

9. Bırak, geçmiş günleri gönlüm hatırlasın, Hatırada kalan şey değişmez zamanla. Aşağıdakilerin hangisinde bu dizelerdeki altı çizili fiil- le yapıca özdeş bir fiil kullanılmıştır? A) Çocuk sabahtan beri narin tanelerini sayıyor. B) Bulaşıkları söylene söylene yıkıyor. C) Sıcak havada dışarı çıkınca burnu kanardı. D) Çocuk, koca çantayı tek başına taşıyabildi.

CÜMLELER Mısır hükümdarları kendileri için anıt mezarlar yaptır- mışlar. Sizin bu düşüncelerinize katılamıyorum. Bu etkinlik için birbirinden farklı yöntemler denendi. Uzun süredir size ayrıntılardan bahsediyorum. Kumsal boyunca yürüyüp taş topladık. Türk Dil Kurumuna yaptığı başvuru sonunda onaylandı. Aidatların artması çalışanları endişelendirdi. Sezon ortasında tüm fiyatlar indirilir. Önümüzdeki günlerde yeni bir telefon alacağım. Halbuki mutluluk çarşıda, pazarda satılmıyordu. Bu havada yağmur yağınca şaşırdık. Venedik'ten gelen konuklar İstanbul'da konaklamış. Büyük insanlar başarıya ancak üstün çabalarıyla ulaş- mışlardır. Sinem Hanım elindekileri bana verip yerine oturdu. İnsanlar farklı amaçlarla kitap okurlar. Onun beni anladığını biliyorum. Karanlık çökmeden evine ulaştı. Ona doğum günü için yün kazak aldı. Buz olmasın diye yollara tuz döküldü. Hafta sonu temizliğinde tüm pencereler silindi. Fulya, dün senin söylediğin sözlere çok alındı. Kız kardeşim, bu yıl üniversite sınavını kazandı. Bu hafta sonu sinemaya gideceğiz. ETKEN EDİLGEN GEÇİŞLİ GEÇİŞSİZ

niz. CÜMLELER Mısır hükümdarları kendileri için anıt mezarlar yaptır- mışlar. Sizin bu düşüncelerinize katılamıyorum. Bu etkinlik için birbirinden farklı yöntemler denendi. Uzun süredir size ayrıntılardan bahsediyorum. Kumsal boyunca yürüyüp taş topladık. Türk Dil Kurumuna yaptığı başvuru sonunda onaylandı. Aidatların artması çalışanları endişelendirdi. Sezon ortasında tüm fiyatlar indirilir. Önümüzdeki günlerde yeni bir telefon alacağım. Halbuki mutluluk çarşıda, pazarda satılmıyordu. Bu havada yağmur yağınca şaşırdık. Venedik'ten gelen konuklar İstanbul'da konaklamış. Büyük insanlar başarıya ancak üstün çabalarıyla ulaş- mışlardır. Sinem Hanım elindekileri bana verip yerine oturdu. İnsanlar farklı amaçlarla kitap okurlar. Onun beni anladığını biliyorum. Karanlık çökmeden evine ulaştı. Ona doğum günü için yün kazak aldı. Buz olmasın diye yollara tuz döküldü. Hafta sonu temizliğinde tüm pencereler silindi. Fulya, dün senin söylediğin sözlere çok alındı. Kız kardeşim, bu yıl üniversite sınavını kazandı. Bu hafta sonu sinemaya gideceğiz. ETKEN EDİLGEN GEÇİŞLİ GEÇİŞSİZ

Aşağıdaki cümlelerden hangisi nesne - lem ilişkisi bakımından farklıdır? A) Biri bilmeyen bini hiç bilemez. B) Huylu huyundan vazgeçmez. C) Çivi Çiviyi söker. D) Su akarken testiyi doldurmalı. yük- KOLE

Aşağıdaki cümleleri çatı bakımından inceleyip tabloda uygun yerlere çarpı () işaretini koyunuz. Edilgen Geçişli a. b. C. d. e. 1 g. h. J. k. 1. m. ¿ 0. P. 1. S. t. U. V. Cümleler Seni geç saatlere kadar bekledim. lyi geldi temiz havada yürümek. Bu konuşmadan sonra barıştık. Acı dolu gözlerle bana baktı. Saat on iki olunca ışıklar kapatıldı. Nihayet filmde mutlu sona gelindi. Bu sabah okula erken gidildi. Evi hep birlikte temizledik. Istasyona biraz geç de olsa vanildi. Okulumuz daha yeni boyandı. Anilanmız geldi aklıma birden. Törende çok anlamlı şiirler okundu. Çorak araziye fidanlar dikildi. Veterinere getirdim köpeğimi. Çilek herkes tarafından sevilir. Çoğu şehir doğalgazla ısıtılıyor. Habersiz gelişin sürpriz oldu. Takım kadrosu sabah açıklandı. Çekilişle daire verilecekmiş. Sahildeki evleri çok beğendim. lyi bir atışla skoru değiştirdiler. Etken Geçişsiz

C) Her al D) Fatih Sultan Mehmet, 1453 yılında geçmiş z 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yargı bildiren sözcük ek fiil almıştır? A) Babamlar, araba arızalandığı için köye bir saat geç varmışlar. B) Her fırsatta kitap okumaya çalışıyorum. C) Türkiye, her yönüyle eşsiz bir ülkedir. D) Yaşadığınız şehri tanıtan bir broşür hazırlamalısınız.

4. Edilgen çatili fiiller gerçek öznesi söylenmeyen veya bilinmeyen fiillerdir. File -1 veya -n eki getiri- lerek yapılır. Bazı cümlelerde fiiller edilgen olsa da cümlede işi yapan bir özne belirtilmiştir. Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamayı ör- nekleyen bir kullanım vardır? A) Okulun bahçesine meyve fidanları dikilsin. B) Adaylar 15.30'dan sonra sınav salonuna alın- mayacaktır. C) Misafirlere Türk mutfağından yemekler ikram edilecek. D) Yardım kolileri kurumumuzca ihtiyaç sahipleri- ne ulaştırıldı (MER Calis Au **

& Nesne alabilen fillere geçipli fil, nesne alamayan sere geçişsiz fil denir. Omeğin "Ufuk çay içiyor." cümlesindeki "-"filli nesne alabilen bir fiildir. Oysa uk gülüyordu." cümlesindeki "gül-" fili nesne alamaz. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde ge- çişsiz bir fiil vardır? A) Insan, açıklayamadığı her olaydan korkar. B) Empati kurabilenler, karşısındakini daha iyi anlar. C) Gençler, duygularının yansımasını şiirlerde bulur. D) Yaşamdaki birtakım zorluklar insanı yorar. (MEB Kasım Ayı Örnek Soruları-2019)

Apağdaki cümlelerin öznesine göre çatı özelliğini uygun alana işaretleyiniz. 1. En son onu görmüştüm. 2. Her sabah bahçe iyice sulanırdı. 3. Cocuk yılanı görünce irkildi. 4. Baliklar göle atılan yemleri kaptı. 5. Duvarlar yağlı boya ile güzelce boyandı. 6. Annem, sözlerinize çok alındı. 7. Her gün onu metroda görüyorum. 8. Çorbaya çok tuz atılmıştı. 9. Köpekler sabaha kadar havladı. 10. Gün ufukta yavaş yavaş kayboldu 11. Çocuk dedesinin kollarına atıldı. 12. Pencereden dışarıyı uzun uzun seyrettim. 13. Öğretmenimiz, bizi oldukça önemsiyor. 14. Salonun yanan ampulü değiştirildi. 5. Çocuklar annelerine sevgiyle sarıldı. X BOK X X 17 EDILGEN ETKEN X X ST 7 MONO 16. Tatil için şimdiden para biriktiriyorum. 17. Bir tepsi baklava hemen bitirildi. 18. Pikniğe gitmek için hazırlandı. 19. Doğum günü hediyesi olarak bir saat alin- mış. 20. Konuklarını otele yerleştirdi. 21. Çocuklara, portakal suyu ikram edildi. 22. Serçeler saçakların altına girmiş. 23. Saat on olunca kapılar kapanır. 24. Koşsa da arkadaşlarına yetişemez. 25. Yoldan geçenleri seyrederek oyalandı. 26. Çalışıp yeni bir program geliştirdi. 27. Sıcaktan gölün suyu çekildi. 28. Açılışa birçok bakan, iş adamı katıldı. 29. Babam en zor işleri bile başarırdı. 30. Belediye üç okulu onardı) ETKEN EDİLGEN If 1X X 4 X X 1x

RA NU. CÜMLELER İstanbullu cüzdanını otelde unutmuş. Kadın yüksek sesle gülüyordu. Mahkeme onu tutuksuz yargılıyor. Meydandan kahveye doğru yürüdüm. Son günlerde bu şarkıyı diline doladı. Yardım etmediğim için bana darıldı. Düşman etrafımızı sessizce sarmış. Balıkçı kahvesinin önündeki yaşlı adamı görmedim. Ocağımız artık tütmüyor. Deli gönlüm neden uslanmıyorsun? Duygularımı bu kara kaplı deftere yazdım. Yazdığı mektupları bugün postaladı. Dilim birden surçtü. Usta misafirleri için patlıcan közledi. Atli karlı dağları rüzgâr gibi geçti. Hava yavaş yavaş ağardı. GEÇİŞLİ GEÇİŞSİZ

1. 2. 3. (1) Kakao; Maya ve Aztek uygarlıklarında genellikle su, baharat, acı biber ve bal gibi çeşitli malzemelerle karıştırıldıktan sonra içecek olarak tüketilirmiş. () Hatta köpürmesi için içecek bir kaptan başka bir kaba aktarılırmış: (III) Bunun dışında kakao, uzun süreler çeşitli hastalıkların tedavisinde ilaç olarak da kul lanılmış. (IV) Kakao, bu toplumlarda bir para birimi olarak da kendine yer bulmuş. Bu metindeki numaralanmış cümlelerden hangisi öz- ne-yüklem ilişkisi bakımından diğerlerinden farklidir? A) L B) II. C) III. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözde özne kullanılmıştır? A) leerisi karanlık olduğu için girenleri göremedim. B) Kitapların, defterlerin arasında kendini kaybetmişti sanki. C) Şirketin harcamalarını kontrol etmek için Ali Bey görevlendi- rildi. D) Yarın düzenlenecek olan konsere ben de katılacağım. Yaşlıların öğütleri ----. Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdaki ifadelerden hangisi getirilirse cümle etken çatı özelliği kazanır? A) Etken fiillerin yüklem olduğu cümlelerde özne, gerçek öznedir. Edilgen fiillerin yüklem olduğu cümlelerde özne, sözde öznedir. B) C) D) zamanla unutuldu her şeye rağmen tutuldu daima yolumuzu aydınlattı yüreklerde saklandı