Fiilde Çatı Soruları

63 5. "Sözde özne", yüklemi edilgen olan cümlelerde olur. Örneğin "Masa silindi." cümlesindeki yüklem edilgendir ve sözde özne vardır. "Annem, masayı sildi." cümlesinde ise yüklem edilgen değildir ve sözde özne yoktur. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde "sözde özne" kullanılmıştır? ALBir resim de ben yaptım. B) Apartman bir haftada boyandı. C) Kirli Kedimi yıkadım. B)Bütün bulaşıkları tek başıma yıkadım.

2. Bir cümlede öznenin yaptığı işten etkilenen bir nesne varsa bu cümlenin yüklemi "geçişli"dir. Çünkü nesne alabilen eylemler "ge- çişli" eylemlerdir. Eğer öznenin yaptığı işten etkilenen bir nesne yoksa ve eylem nesne alamıyorsa "geçişsiz"dir. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde geçişsiz bir fiil vardır? A) Sınavdan çıktığında inanılmaz bir şekilde gülümsüyordu. B) Ne kadar uğraşsam da bu dili konuşmayı beceremiyorum. CDışarı çıkmışken kendime yazlık kıyafetler alayım. D) Ayşe, gözlük takmayı sevmediği için gözlerini ameliyat ettirdi. denir. Örneğin, "Ben, burada onu saatlerce beklerim." cümlesinde

4. Kara haber tez duyulur. Atasözündeki altı çizili kelimelerin türü aşağıdakilerin hangisinde sırayla verilmiş- tir? A. zarf - sifat - isim B. zarf - isim - zarf C. sifat - zarf - isim D. sifat - isim - zarf

3. Salondaki büyük ahşap radyo, balkona taşınmıştı o sabah. Bu cümleyle özne-yüklem ilişkisi bakımından özdeş olan cümle aşağıdakilerden hangisidir? A) Çalışma odasına geçip yeni aldığı cihazı kutudan çıkardı. B) Bahçesindeki ağaçlar büyümüş. şekilleri değiş- mişti yıllar içinde. C) O günlerde kasabada güzel günler yaşanıyordu. DY Bu olumlu gelişme karşısında herkes çok sevin- mişti. 6. Aşağıdaki cümle sine göre diğerle A)-Beyaz arabas geliyordu... B) yatronun ya başlamış er Mustafa ar sadigini hi D) Istanbul alindi..

15. 14. 13. ÜRKÇE 12 TÜRKÇE 11. A) değil C) -SIZ Yüklemi ek eylemle çekimlenmiş cümle aşağıdakilerden hangisidir? A) Az önce kardeşini okula götürdü. B) Bu akşam size gelmeyi düşünüyoruz C) Bu benim yaptığım karikatürdür. D) Dün müzenin önünde resim çektirdik. "Batmak" eylemi aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek eylem almıştır? A) Güneş biraz sonra batar. B) Çocuk az kalsın çamura batıyordu. C) Geçen gün okyanusta bir gemi batmış D) Dikkat et, saçın yağa batacak! Aşağıdakilerden hangisi ek eylemin geniş zaman çekimidir? A) Şairim-şairsin - şairdir-şairiz - sairsiniz-şairdirler B) Şendim - şendin -şendi-sendik- şendiniz şendiler C) Inceymişim - inceymişsin- inceymiş - inceymişiz - inceymişsiniz - inceymişler D) Güzelsem-güzelsen-güzelse güzelsek-güzelseniz-güzelseler Aşağıdakilerden hangisi ek eylemin çekimlerinden değildir? A) Geniş zaman C) Şimdiki zaman B) Geçmiş zaman D) Dilek - şart Aşağıdakilerden hangisi ek eylemde olumsuzluk yapmaz? B) yok D) -ma 2 OKUL 16. Aşağıdaki altı çizili oklerden hangisi ek eylemdir? A) Çalışıyoruz C) Bayatlasa 8-12 B) Ucuzmus D) Soylemis 17. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ikileme ek eylem almıştır? A) Şırıl şırıl akan dereye bakıyorum B) Şu an gökyüzü pırıl pınldır. C) Fazla abur cubur yeme, kilo alırsın D) Yaşadıklarını anlatıyordu dertli dertli 18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yansımadan türemiş sözcük ek eylem almıştır? A) Horlayan çocuk kardeşim mi? B) Az önce havai fişek patlattılar. C) Kapi gıcırtısını duyuyor musun? D) Demin duyduğun köpek havlamasıydı. 19. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla ek eylem vardır? A) Geçen yıl çalışıyordu, şimdi emeklidir. B) Başkasından görmediğim dostluğu onda görmüştüm. C) Bunlar bizim sevgili öğretmenlerimizdir. D) Babası şu an yurt dışındaymış. 20. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek eylem türemiş sözcüğe getirilmiştir? A) Şu an kanatlanan bir kuş gibiyim. B) Bunlar çok tatlı bebeklerdir. C) Bana göre kızınız çok nazlıdır. D) Bu ancak bizim işimizdir. ILKÖĞRETİM 8 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek eylem kullanılmamıştır? 2 3. 4. 5. A) Onu aradığımda evde yoktu B) Beklediği haber sonunda geldi C) Çocuğun tatli bakışları vardı. D) Hastalandığı için yüzü solgundu Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek eylem kullanılmıştır? EK EYLEM A) Akşama kadar temizlik yaptim. B) Bugün işlerim çok yoğundur. C) Yarin ne yapacağımızı kararlaştıralım. D) Balkonunu çiçeklerle süslemiş Aşağıdaki cümlelerin hangisinde alts çizili ek, ek eylem görevindedir? A) Bu geziye ben de katılabilirim B) Burada biraz daha kalırım C) Henüz iki yıllık doktorum D) Söylediklerinizi çok iyi anlıyorum. (1) Bugün pazara gittim. (2) Pazar yeri çok kalabalıktı. (3) Insanlar sebze ve meyveleri inceleyip sonra alıyorlardı. (4) Yumurtacı yerinde yoktu Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde ek eylem yoktur? A) 1 B) 2 C) 3 A) AlmayacakmışŞ C) Bilmiyordum Aşağıdaki sözcüklerin hangisindeki ek eylem diğerlerinden farklıdır? TÜRKCE D) 4 8) Toplanırdık D) Mühendismis 6 OKUL 8. 8-12 Aşağıdakilerin hangisinde ek eylem alan sözcük dilek kipindedir? A) Buraya kimseler uğramazmış B) Yakında askerden dönecekmiş C) O duyduğun yağmur sesidir D) Düğününe onu da davet etmeliydin anmek istiyorum ben de Aşağıdakilerin hangisinde ek eylem alan sözcük geniş zamanın hikayesi biçimin- dedir? A) Sabahları çok erken kalkarmış B) Keşke sen de bize katilsaydin. C) Annesi çok güzel yemekler yapardı D) Kardeşim az önce uyuyordu. 9. Aşağıdakilerden hangisi ek eylemin geniş zaman eklerinden birini almamis tir? A) Oğrenciyim C) Sinafter 10. B) Okuldaydim D) Calşkaniz 1. Söylediklerime çok şaşırdı. 11. Hayvanlan sevdiği için kedi besliyordu Tatile çıkacağınızı bilmiyordum. TV. En sevdiğim gömleğimi ütü yakmişti Yukarıdaki cümlelerin hangisinde ek eylem kullanılmamıştır? A) I B) 11 C) III DIV Aşağıdaki dizelerin hangisinde ek eylem kullanılmamıştır? A) Pembe güller açar yanaklarında B) Adin bir şarkıdır dudaklarımda C) Sesin bir yankıdır rüyalarımda D) Sen benim ruhumsun sevda çiçeğim

9. Karşılaştırma cümleleri, en az iki farklı var yı, durumu veya kavramı benzer ya da zl y riyle kıyaslayan cümlelerdir. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangising "karşılaştırma" anlamı yoktur? A) Eğer tiyatroyla ilgili bir tartışma başlama fakat tiyatroyla uğraşan kişi çok basit cum kuruyorsa bizi kendisiyle tiyatro konuşme değer görmüyordur. B) 20. yüzyılda geçmiş asırlara kıyasla, Anad lu'da nüfus artışı hız kazanmış; Anadolu y den yoğun bir devreye girmeye başlamstr C) Hiçbir şey insanı mutlu olmak kadar iyileşt mez ve bir başka insanı mutlu etmekten dala büyük mutluluk olamaz, D) Eğitimcinin işi, sadece çalışkan ve zek br öğrenciyi daha iyi bir okula hazırlayıp kaza dırmak değildir, asıl görevi çocuktaki yetene) fark etmek ve onu hayata hazırlamaktır.

1) (1) Köşedeki masaya oturdu, (II) Eldivenleri- ni çıkarıp yanına koydu. (III) Usulca çantasını açtı. (IV) Küçük el aynasını çıkardı. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisinin yüklemi geçissiz bir fiildir? A) I. C) III. B) II. D) IV.

2. Yalnız senin gezdiğin bahçede açmaz çiçek Bizim diyarımız da binbir baharı saklar Kolumuzdan tutarak sen istersen bizi çek İncinir düz caddede, dağda gezen ayaklar Bu dizelerdeki altı çizili eylemlerin nesne-yük- lem ilişkisine göre çatı özelliği aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir? A) Geçişsiz - Geçişli B) Geçişli - Geçişli C) Geçişli - Geçişsiz D) Geçişsiz - Geçişsiz

ÇATI 1. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi özne - yüklem ilişkisine göre diğerlerinden farklıdır? A) Akıl para ile satılmaz. B) Akıntıya kürek çekilmez. C) Komşunun tavuğu komşuya kaz görünür. D) ip kırıldığı yerden ulanır. 3.

9. Şakaklarıma kar mi yağdı ne var? Benim mi Allahım bu çizgili yüz? Ya gözler altındaki mor halkalar? 11 Neden böyle düşman görünürsünüz, Yıllar yılı dost bildiğim aynalar? IV A Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerle ilgili aşağıdaki- lerden hangisi yanlıştır? A) I. sözcükte çoğul eki kullanılmıştır. B) II. sözcük yapıca basittir. C). sözcük yapıca türemiştir. D) IV. sözcüğün kökü fiildir.

7. B kitapcig DENEME SINAVI - 2 Sözel Bölüm Kımıldamadan bahçe kapısının yanında bekledim. Direklere asılı lambalarla kör topal aydınlatılmış sokaklarda ışık yetersizdi. Yüksek sütleğen kümeleri geniş gölgeler oluşturuyordu. Fabrikada fazla mesai yapan birileri olmalıy- dı. Ama mesai genellikle saat sekizi pek geçmezdi, hele dokuzu hiç. Bir süre bu iş yerini düşündüm. Orayı sev- miyordum. Sabah insanın içini kasvetle dolduran düdüğü saat beşte daha da iğrenç geliyordu. Orası her gün in- sanları yutan, akşam olunca da çok yorulmuş insanlar kusan bir canavardı. Bu metindeki altı çizili sözün anlamını veren sözcük ya da söz grubu aşağıdakilerin hangisinde vardır? A) Doğum günümde babaannemin özensiz bir kilde hazırladığı pastayı yemek zorunda kaldık. B) Muazzez Hanım, törene sade bir kıyafetle katılmayı uygun bulmuştu. C) Rehber, yarım yamalak bildiği İngilizcesiyle turistlere bir şeyler anlatıyordu. D) Eli çabuk olanlar üst katta, eli ağır olanlar ise alt katta çalışıyordu. S 10.

9. 7. 8. Aşağıdaki cümlelerden hangisi hesne-yüklem ilişkisi yönünden farklıdır? A) içeri girer girmez etrafina alaycı gözlerle bakt B) Her hafta sonu annesinin evine mutlaka orard C) En zo zamanlarda bile hayatla dalga geçercesine gülerd Mettişler, iş yerimizle ilgili bütün evraklan inceledi. Turistler iki gün boyunca Istanbul'un tarihi yerlerini gezdi. Aşağıdaki cümlelerden hangisi çatı yönüyle bu cümle ile özdeştir? A) Teleskobun kullanılmasıyla insandaki keşfetme isteği arttı. B) Yağmurdan sonra açan güneş, çiçeklerin yapraklarını aydınlattı. C) Bunaltıcı sıcaklardan dolayı insanlar şehirden ayrıldı. D) Son yıllarda bilimsel alanda büyük gelişmeler yaşandı. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde geçişli fiilvardır? A) Bir gün, coşkuyla dalgalanan bu denizde yüzecekti. B) Yolda kalan aracı çekmek için bağladığı halat koptu. C) Saatler geçmesine rağmen aramadığı için ona kız- mişti. (D) B kütüphanedeki kitapların çoğunu heyecanla oku- muştu. 10. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi ddilgen çatılı bir fiildir? A) Suat Bey, Yenimahalle'deki bir okula müdür olarak atandı. B) Serhat Hoca, evin tüm ihtiyaçlarını semt pazarından karşıladı. C) Insanlar zaman içinde, işlerini kolaylaştıran aletler icat etti. D) Birkaç müşteri, marketi soymaya çalışan hırsızın üze- rine patildi. 11. (1) Kardelenlerin baş aşağı duran ye çana benzey çekleri, güzel kokularıyla anılan kendine poker. Cicek tozları, bal özü almak içio-ciceklere konan andarin sırt larına, bacaklanna yapisi(1) Alar, bu tozlan çiçekten çiçeğe taşıyarak ohtarin tozlaşmasına yardım eder. (IV) Kardelenlerin bir diğer yardımcısı olan karıncalar da kardelen tohumlarını yuvalarına taşıt Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde yüklem geçişsiz fill değildir? 14. A) I ve II. C) II ve III. 816 IV D) Ill ve IV. gearsliyi 12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem etken çatılı bir fiildir? soruyar. A) Annemin ikazı üzerine oyuncaklar güzelce toplandı. B) Sabahattin Ali, başarılı romanları olmasına rağmen öyküleriyle tanınır. CHafta sonunda evin karşısındaki tepede uçurtma uçurduk. D) Küçük öğrenciler dikkatli bir şekilde okula kadar götü- rüldü. 13. İşi yapan gerçek bir öznenin bulunduğu füllere etken fil. işi yapan gerçek bir öznenin bulunmadığı fiillere ise edil- gen fill denir. Edilgen fiiller, fiil kök ya da gövdelerine "-" veya "-n" eklerinin getirilmesiyle oluşturulur. Edilgen ça- til fillerde özne, işi yapan değil, yapılan işten etkilenen durumundadır. Yani nesne görevindeki öge -gerçek özne belli olmadığından-özne görevini üzerine almakta ve söz- . de özne olmaktadır. Söz gelimi "Annem, yemek yapıyor." cümlesinde işi yapan yani özne "annem" sözcüğüdür ve gerçek öznedir. Ancak "Yemek yapılıyor. cümlesinde özne, "yemek" sözcüğüdür yani sözde öznedir, Işi yapan belli olmadığı için, nesne olan sözcük, özne görevini üze- rine almıştır. Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözde özne vardır? hangisinde A) Gençler biraz daha konuştuktan sonra dağıldılar. B) Hasta yakınları birkaç gün hastanın yanına alınmadı. Celkenli gemilerin direkler kuru ağaç dalları gibi kımıl- diyor. D) Hiçbir gözyaşı bana çocuklarınki kadar dokunmuyor. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde işi yapan belli değil dir? A) Ahmet esprileriyle sınıftaki arkadaşlarını güldürdü. B) Araştırması için yurt dışından örnekler getirtti. C) Yaralı geyik, hemen hayvanat bahçesine götürüldü. Bahçesinde birbirinden güzel çiçekler yetiştirdi.

3. 2. 1. Elken çatlı eylemlerin yüklem olduğu cümlelerde, eylemi gerçekleştiren yani işi yapan bellidir. Edilgen çatili eylem- larin yüklem olduğu cümlelerde ise işi yapan belli değildir. Omeğin Burak okula gitti." cümlesinde gitme işini yapan Burak tir. Bu yüzden "gitti eylemi etken çabilidir. Ancak "Okula gidildi." cümlesinde işi yapan belli değildir. Bu yüz- den "gidildi" eylemi edilgen çatılıdır. Bu açıklamaya göre aşağıdakilerden hangisinde işi... yapan bellidir? Orkestrayı yönetmek isteyen, sırtını kalabalığa dön melidir. B) Gelecek, şimdiyle aynı malzemeden oluşturulacaktır. C) Pek çok kimse, kaçmaktan korktuğu için cesur zan- nedilmiştir. D) Silgi kullanmadan resim çizme sanatına hayat denir. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi etken ça- tılı bir il değildir? A) Tanpinar, eserlerinde insanı her yönüyle anlatmıştır. B) Insanlar günümüzden yaklaşık on bin yıl önce tarım yapmaya başladı. C) Aracın tekeri patlayınca saatlerce yardım bekledik. D) Belediye başkanlığı seçimleri geçen hafta yapıldı algen Yüksek yaylaları ve binbir çiçekle bezeli gür otlakları bu- lunan Kars'ta birbirinden lezzetli peynirler üretilir. Aşağıdaki cümlelerden hangisi çatı özelliği bakımın- dan bu cümle ile özdeştir? Bu mekända yıllar önce hastalara su sesi terapisi uy- gulanmış B) Altin varaklı oymalar, bol ışık alan camlar görenleri büyülüyor. C) Iletişim becerileri gelişen çocukların öz güvenleri ar- tar. D) Bu programlar özellikle gençlere şahane firsatlar su- nuyor 4. 6. Cümlede yüklem olan filin, özne ve nesne ile olan ilişki- sine "çatı" denir. Çatı, sadece yüklemi fill olan cümleler- de aranan bir özelliktir. Yüklemi isim olan cümlelerde çats aranmaz. Buna görg aşağıdaki cümlelerden hangisinde çats özellioraranmaz? A) Zavallı çocuk, montunu ve atkısını askıdan yavaşça ald Breyağı, yöre insanının yemeklerde en çok kullandi- gryagdi C) Yazar, en nitelikli romanlarını kırk yaşından sonra yazd D) Süphelinin kaçmasından korktuğu için peşine adam sald Aşağıdaki cümlelerden hangisi özne-yüklem ilişkisi bakımından diğerlerinden farklıdır A) Komşularımız, otobüs seferlerinin azlığından dert ya- niyor. 3) Anner sabah erkenden kalkıp önlüğümü ütülemiş. Kar yağınca kazaları önlemek için yollara tuz dökül- dü. D) Selin, sahneye çıkmadan önce rolünü hızlıca ezber- tedi. Geçişli ve geçişsiz filler, yüklemin nesneyle olan ilişki- sine göre belirlenir. Nesnesi olan veya nesne alabilen fiiller geçişlidir, nesnesi olmayan veya nesne alamayan fiiller geçişsizdir. Fiile, belirtili veya belirtisiz nesneyi bul- durmaya yönelik soruları yani "ne, neyi, kimi" sorularını sorduğumuzda cevap alabiliyorsak o fiil geçişlidir, cevap alamıyorsak geçişsizdir. Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde yüklem geçişsiz bir fiildir? A) Eline diken batmadan gül toplayamazsın. B) Hitabet, insana tartışma yeteneği kazandırır. Uzun yolculuklar tek bir adımla başla D) Guç ve güveni dışarıda aramay

açıkla- munda labi- rdan de 3. Bir sanat dalında ortaya çıkan yeni bir görüş veya tarza "akım" denir. İşte "kü- bizm" de bu akımlardan biridir. 20. yüz- yılın başında ortaya çıkan kübizm akımı- ni benimseyen ressamlar, tablolarında geometrik biçimleri sık sık kullanır. Üç- genler, daireler, kareler, dikdörtgenler- den oluşan bir resim hayal edin. Kübist ressamlar; nesneleri, görünmeyen yön- leriyle bir arada resmeder. Örneğin bir kadın resminde, kadının yüzü yandan veya karşıdan aynı anda çizilebilir. I. III. A. Yalnız I . I ve II II. Bu metne göre kaç numaralı görsel ya da görseller kübist bir ressam tarafından çizil- miş olabilir? B. Yalnız III 6. I, II ve III

Sevgi çok renkli bir çiçektir fakat korkunç uçu- rumların kenarında yetişir. Bu cümledeki yüklemle özdeş çatı özelliği aşağıdaki cümlelerin hangisinde vardır? A) Derse gelmeyen çocuk futbol oynamaya gitmiş. B) Bu yılki kutlamaları da kazasız belasız at- lattık. C) Bu karar bize sorulmadan alınmış. Sen gittiğinden beri ne selam ne de sabah yolladı.

13. Sifat-fiiller, bazen bir ismi nitelemez. Aşağıdakilerden hangisinde bu durumu örnekleyen bir kullanım vardır? A) Sorduğu soruların mantıklı bir açıklaması yoktu. B Bana güvendiği her hâlinden belliydi babamın. Şairin yazdığı şiirlerinden oluşan bir kitabı basılacak. D Doğradığı soğanlar gözünü yaşartmıştı. 8. SINIF TÜRKÇE anlamadım M Yayınları 13 Mozaik 15. Aş ve Bu he A