Paragrafta Anlam Soruları

5. MORS ALFABESI HARITASI (KISA) (UZUN) ► Karşılığı yok A N M U R W K HV F B X C Y Z 5 4 3 2 6 7 8 9 0 Telgraf haberleşmelerinde mesajların bir yerden bir yere iletilmesinde kullanılan işaret sistemi “Mors alfabesi" diye tanımlanır. Mors alfabesi, noktaların ve kısa çizgilerin değişik şekillerde yan yana ge- tirilmesiyle uygulanır. Değişik şekillerde yan yana getirilen noktalar ve çizgiler, bildiğimiz alfabedeki harflerden her birinin karşılığı olarak kullanılır. Mesela bir nokta ve bir çizgi (.-), "A" harfinin karşılığı- dır. Mors alfabesinin atik uygulamasında, gönderici (verici) cihazın başındaki memur, "maniple" diye tanımlanan bir kola, kısa ya da uzun basışlar yapar. Kısa basışlar nokta (.), uzun basışlar çizgi (-) kar- şılığıdır. Böylece yan yana gelen nokta ve çizgilere göre harfler, bunlardan da kelimeler ve cümleler oluşur. Haritanın Kullanımı: Öncelikle mors kodlarını dinlerken kalemi en üstteki noktaya yerleştiriyoruz. - Ardından sinyali dinlemeye başlıyoruz. Sinyalin uzunluğuna göre kalemi bir alt kademeye indiriyo- ruz. Kısa sinyallerde önce aşağı sonra sola, Uzun sinyallerde ise önce aşağı sonra da sağa doğru harekete ediyoruz. Örneğin BİR UZUN İKİ KISA SİNYAL için: ilk sinyal olan uzun sinyali duyunca kalemi aşağı ve sağa doğru kaydırın. (Bunu yaptığınız anda T harfinde olmanız gerekiyor.) - Daha sonra iki kısa sinyal için iki kere aşağı ve sola doğru gidilmesi gerekir. - Yani önce N'ye sonra da D harfine gelinmelidir. - Bir uzun iki kısa sinyalin karşılığı olan D harfi bir kenara not edilir ve sonraki sinyal beklenir. Buna göre bir kısa iki uzun sinyal gönderen telgraf memurunun iletmek istediği harf hangisidir? B) D C G D) R A) W 55

malaR bir zaman bulması mümkün mü? D Büzenli bir işi olmasa da ara sıra eline para geçiyordu. 006381 7. Türklerin kullandıkları alfabelere meraklı olan 2 arkadaş aşağıdaki Göktürk alfabesini incelemişlerdir. STABILO B Ünlüler Orhun alfabesinde ünlüleri veren simgeler dört tanedir. Tüm Ünlüler ile Aynı Yazılan Ünsüzler A/E O/U Bazı ünsüzler, hem ince hem de kalın ünsüzlerle ÖÜ > kullanıldığında aynı şekilde yazılır. Ünlü Uyumu Gerektiren Ünsüzler 1 Y 4 Bazı ünsüzler, kalın ve ince ünlülerle birlikte kullanım durumlarına göre iki farklı simgeyle gösterilir. D K L ELGU X E X3 Y Birleşik Sesler Bazı semboller birden çok sesi karşılar. Ince Ses Kalm Ses İÇIÇİ IK/KI OK/KO ÖKKÖ R S T Ince Ses NY NG NT NÇ LT T:TO_BL Kalın Ses (A,L, 0, U ile) Iki arkadaş alfabeyi inceledikten sonra ikisi de aynı 4 kelimeyi bu alfabeyle yazmışlardır. Sonuçları karşılaştı- rıldıklarında üç kelimenin yazılışında farklılık yaptıklarını görmüşlerdir. Akıllarına ünsüz harflerin kalın ve ince ünlülerle kullanımında hata yapmış olabilecekleri gelmiş fakat ikisi de kendi yazdıklarını kontrol etmiş ve fark- lılığın bu konudan kaynaklanmadığını görmüşlerdir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi iki arkadaşın anlaşamadığı kelimelerden biri değildir? A) Yangın B) Köpek C) Sinyal D) Tekir 8. Haber yazıları bir olayla ilgili bilgilerin yazılı metin hâline getirilmesidir. Haber yazıları tarafsız bir bakış açısıyla

13. Her kitap, okuru değişik açılardan etkiler. Birinin yüre- ğinde titreşimler yaratan, kan dolaşımını hızlandıran bir olması Dostu tadini un ver- r verir, ahatlığı kitap, bir başkasının ruhunu karartır, ağırlığı altında ezer onu. Birine çarpıcı, renkli yaşantılar sunan bir kitap, bir başkasına bayağı, sıradan gelebilir. Benim kitabımın et- kisini de zamanla göreceğiz. Dalganın ne kadar geniş bir alana yayılacağını zaman gösterecek. Bu metinde dile getirilenler, aşağıdaki sorulardan hangisine cevap niteliğindedir? hangi- am da A) Okurlarınıza niteliksiz kitapları da okumalarını tavsiye eder misiniz? enzer. B) Son yayımladığınız kitapla diğer eserleriniz arasında nasıl bir fark var? eder- başa C) Bir kitabın okuyucuyu etkilemesi için hangi nitelikleri taşıması gerekir? D) Yeni kitabınızın geniş bir okur kitlesini etkilemesini bekliyor musunuz? YOL

5. SINIF TÜRKÇE TEST 1. Işittim ki bir karga ve bir misk kedisi birbirine 4. As karşı büyük bir dostluk besliyor ve boş saatle- rini çeşitli oyunlar oynayarak geçiriyorlarmış. Birdenbire bir kaplanın ormanı çinlatan kor- kunç haykırışıyla gerçeğe dönmüşler. Karga korkudan ağacın üst bir dalina konmuş ama misk kedisi korkudan nereye saklanacağını bilememiş. Misk kedisi bu şaşkınlık içinde "Dostum ben ne yapayım?" demiş. Bu metin aşağıdakilerin hangisiyle devam ettirilirse anlam bütünlüğü sağlanmış olur? A) Karga "İyi yürekli dostum, sen burada sak- lan; hemen uçup yardım çağırayım." demiş. B) Bunu duyan köpekler, gittikçe daha fazla kızarak önlerinde uçan kargaya "Istediğin kadar uç, seni yakalayacağız." demiş. C) Sonra misk kedisi gelip yakın bir tehlike- den kurtulmuş olan dostu kargayı bulmuş. D) Köpekler de homurdanarak sürülerinin başına dönmüşler. ENORME VE SINAV HIZMETLER GENEL MÜDÜRLOGO 2. (1) Günümüzde bilim insanları, nadir görülen canlılar üzerinde araştırmalar yapıyor. (2) Bu lor an inlaan on sasirici kesiflerin-

6. Halk şiirinin son büyük ustası olarak nitelendirilen Âşık Veysel şiirlerini sade bir dille söylemiştir. Top- rak, insan sevgisi, insan acısı, yaşama sevinci, kar- deşlik duygusu gibi konular şiirinin ana temelini oluş- turur. Tasavvuf felsefesinin kazandırdığı hoşgörü an- layışının şiirlerinde etkili olan Âşık Veysel yalnızca he- ce ölçüsüyle şiir yazmıştır. 5. Bu metne göre aşağıdakilerden hangisi Âşık Veysel'e ait olamaz? A) Sen bir ceylan olsan ben de avcı, Avlasam çöllerde saz ile seni. Bulunmaz dermanı yoktur ilacı, Vursam yaralasam söz ile seni. miB) Anlatamam derdimi dertsiz insana, ensent Dert çekmeyen dert kıymetin bilemez. Derdim bana derman imiş bilmedim, Hiçbir zaman gül dikensiz olamaz. C) Ağaçlar al giydi, kuşlar dillendi. Açtı bahar çiçekleri Ada'nın. Toprak mevce geldi, yer yeşillendi. Açtı bahar çiçekleri Ada'nın. D) Yürür zavallı kırık teknecik, yürür; yürümek... Nasibin işte bu! Hâlâ gözün kenarda... Yürü! Yürür, fakat suların böyle kahrı hiddetine Nasıl tahammül eder eski hasta bir tekne?

arası: ve 4. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız. 3122 Soylenenleri hep yanlış anlayan Karagöz ve onun aklı başında arkadaşı Hacivat... Işte, onların başrolde olduğu bir kukla göste- isidir Hacivat ve Karagöz... Aslında meddah ya da orta oyunu gibi bir halk tiyatrosu örneğidir. Ancak gerçek oyuncular yerine kuk- Taların sahne aldığı bir gölge oyunudur bu. 18. yüzyıldan itibaren yaygınlaşmış ve Osmanlı Imparatorluğu'nda çokça oynanmiştır. Ne yazık ki artık unutulmaya yüz tutmuşs bir sanat dalı. Ancak az sayıda sanatçı tarafından yaşatılmaya çalışılıyor. Karagöz oyunundaki kuklalar -bunlara tasvir denir- deve ya da manda derisinden yapılır. İşlenen ve saydamlaştınılan derilerin uzerine tipler çizilir ve boyanir. Tasvirterin bas, kol ve bacak gibi bölümleri birbirinden ayrı parçalardır ve eklem yerlerinden birleşti- rimiştır. Bu tasvirler, 50-60 cm uzunluğundaki oynatma çubuklarıyla beyaz perdenin önünde hareket ettirilir. Perdeye arkadan ışık verildiğinde yarı saydam kuklaların renkli gölgeleri perdeye düşer ve eğlence başlar. (1) Karagöz'ü Karagöz yapan, oynatıcı yani hayalîdir çünkü kuklaları hem oynatan hem de seslendiren, bu ustadır. (II) Bu işi tek başına yapar ama yanındaki "yardak" adlı yardımcısı ona tasvirleri verir ve tef calar. (III) Hayalînin seslendirdiği mâniler, şarkılar, taklitler seyircileri gülmekten kırar geçirir. (IV) Karagöz oyunlarının belli başlı konuları vardır ama her oyunda bazı ekleme ve çı- karmalar da yapılır. Kahramanlarımızdan Karagöz; meraklı, patavatsız, içi dışı bir ve biraz sinirli bir kişidir. Pek eğitimli değildir ve söylenenleri ge- nellikle yanlış anlar. Hacivat ise eğitimlidir ve süslü bir dille konuşur. Daha aklı başında, kurnaz hatta biraz içten pazarlıklı bir tiptir. Oyun genellikle onların çekişmesi üzerine kurulur. Ancak bu iki ana karakter dışında değişik tiplemeler de sahnede yer alır: Çelebi, Beberuhi, Tuzsuz Deli Bekir, Zeybek, Köçek ve daha birçok eğlenceli tipleme... 13.h 3. Bu metinden aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabi- 1. Bu metinde aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı yok- lir? tur? A) Türk tiyatrosu Karagöz ve Hacivat'la başlar. A) Oyuna adını veren Karagöz ve Hacivat gerçekte kim- B) Karagöz ve diğer kahramanları seslendiren, birden faz- Aa kişidir. -INerede. Karagöz oyunlarının yazarı bellidir. dir? BY Karagöz oynatan kişiye ne ad verilir? C) Karagöz oyununda yer alan diğer kahramanlar kimler- D)Karagöz'le Hacivat'ın kişilikleri birbirine benzemez. dir? D) Karagöz nasıl oynatılır? lnnmıs cümlelerden hangisinde ne- ATA YAYINCILIK

Sugune kadar yayımlanan 3 Türkçe Sözlük'te ver alan kelimelerin, köken vönüyle farklı dillerden dilimize geçen kelimelerin sayısal tablosu aşağıda verilmiştir. 5. 1966 Türkçe Sözlük 1997 Türkçe Sözlük 1901 Kamus-i Türkî Diller Kelime sayısI Kelime sayısı Kelime sayısıI 46301 76 Türkçe 11000 38 14500 53 Arapça 13000 7000 26 6455 11 45 Farsça 13 1500 6. 1361 3700 Batı Dilleri 1300 4. 4000 15 6509 11 Toplam 29000 27000 60693 Bu tablodaki bilgilerden hareketle aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A Dilimizdeki toplam söz varlığı geçmişten günümüze doğru düzenli bir artış göstermiştir. Türkçenin ilk sözlüğü olarak Kamus-i Türkî kabul görmüştür. Batı dillerinden Türkçeye geçen sözcük sayısı Arapça ve Farsçadan geçen sözcük sayısıyla aynı orandadır. 20. yüzyılın başında dilimizdeki yabancı sözcük sayısı günümüze oranla daha fazladır. Grafik ve Tablo Yorumlama 2.

3. Murat, Tuncay, Inci, Sezin ve Tuğba bir pastaneye gitmiştir. Pastanede şerbetli tatlılardan baklava, kadayıf, bülbülyuvası; sütlü tatlılardan sütlaç ve kazandibi yiyen bu kişilerle ilgili şunlar bilinmektedir: Herkes farklı bir tatlı yemiştir. İnci'nin yediği tatlı, şerbetli değildir. • Sütlaç yiyen kişi, erkektir. • Tuğba, bülbülyuvası yemiştir. Murat, baklava ya da kazandibi yeme- miştir. Bu bilgilere göre aşağıdakilerden han- gisi kesin olarak bilinmemektedir? Imcio niee ALKazandibi yiyen kişi İnci'dir. B)/ Murat'ın yediği tatlı sütlaçtır. €) Erkeklerden biri sütlü, diğeri şerbetli tatlı yemiştir. D) Sezin, şerbetli bir tatlı yemiştir.

ARI CARI TEST - 56 al de yan. 111 0241 816m 1 saat 23 dk 83 km waat 52 dk 76 km 1 500 i dk 121 km mayan Hüseyin Bey Sabiha G a linan otogar kina braktisi arabası ve Yarney Genel Me dürlogünde 19.00'da başlayacak toplantare usmek üzere 17.13'te arabası ile hareket etmi Glt/ Sifaria Süre wapti amis- avutkoy Mesafe Geçis Ocreti Güzergah Yavuz Sultan Selim Köpril 1sa ldk Fatih Sultan Mehmet Köprüsü 15 Temmuz Şehitler Köprüsü 121km 13,35 TL 1sa 25dk 94km 8,75 TL 2100 Istanbul Isa 52dk 76km 75 TL rasya Tüneli 1sa 23dk 83km RO 23,30 TL Hüseyin Bey'in aracı, km başı 0,50 TL mazot yak- maktadır. Hüseyin Bey'in toplantı başlamadan 15 dk önce Ari Yayınları Genel Müdürlüğünde en az ma- liyetle olma hedefi bilindiğine göre, Hüseyin Bey'in hangi güzergâhı seçmiş olması beklenir? (Seçilen güzergâhlardaki yol durumunun değiş- mediği ve güzergâh ücretlerinin bu geçişte öden- diği kabul edilecektir.) Çinarok a V XO A) Yavuz Sultan Selim Köprüsü C 15 Temmuz Şehitler Köprüsü B) Fatih Sultan Mehmet Köprüsü D) Avrasya Tüneli 200

SÖZEL MANTIK VE MUHAKEME 1 ve 2. soruları bu metne göre 1. Metin (Phaselis) ile ilgili-olarak aşağıda- kilerden hangisine ulaşılamaz? cevaplayınız. A) Akdeniz'in en gözde tatil mekanları ara- sında yer almaktadır. I. Metin Phaselis: Antalya-Kemer yolu üzerinde bu- B) Bir yarımada üzerinde kurulu olan kent ta- rihte önemli bir yere sahiptir. lunan Phaselis Antik Kenti, gerek plaj ve pik- nik alanları gerekse tarihî dokusuyla bölge- C) Antalya'nın Kemer ilçesine bağlı olan Pha- selis, coğrafi konumu önemli bir liman ken- nin en ilgi çeken yörelerinden biridir. Kent, Akdeniz'e uzanan küçük bir yarımada üze- rinde kurulmuştur. Coğrafi konumu, önemli bir liman kenti olduğunu gösterir. Tarihte önem- li bir yere sahip olan Phaselis, günümüzde de tatilcilerin ilgi odağı durumundadır. İçe doğ- ru girmiş bir koy olduğundan dalgasız olan deniz, altın renkli kumlarıyla doyumsuz bir hâl almaktadır. tidir. D) Denizinin dalgasız olması, içe doğru uza- nan bir koy olmasından kaynaklanmak- tadır. Bu Soru II. Metin 2. Esra: Tatil planı yaptınız mı arkadaşlar? Ayvalık: Balıkesir'in Ege Bölgesi kıyısında yer alan şirin bir beldedir. Yemyeşil ormanla- ri, taş evleri, mavi bayraklı plajları ile sadece Türkiye'den değil yurt dışından da binlerce misafir ağırlayan Ayvalık, turizm potansiyeli- ni her geçen gün ilerleten beldelerden biridir. Yazın kavurucu sıcaklarda esen imbat ve mel- Aleyna: Henüz yapmadım ama yine geçen yılki gibi bir tatil yapmak istiyorum. Esra: Anlaşıldı, yine kızgın kumlardan serin sulara atlayacaksın. Ersen: Ben bu yıl farklı bir tatil planlıyorum. Doğayla iç içe, sabah ağaçların arasında bol oksijen alarak yürüyüş yapabileceğim bir yer tem rüzgârları bölgede serinletici etki yap- maktadır. ariyorum kendime. Esra: Ben deniz olmadan yapamam, biliyor- sunuz. Deniz kesinlikle olmalı ama aynı za- manda gittiğim yer kültürel anlamda da bana bir şeyler katmalı. II. Metin Uzungöl: Trabzon'un Çaykara ilçesine bağ- li turistik bir beldedir. Yamaçlardan düşen ka- yaların Haldizen Deresinin önünü kapatma- Sıyla meydana geldiği öngörülmektedir. Dik yamaçları, temiz akarsuları, yemyeşil ağaç- lari ve çiçeklerinde canlı renklere rastlayaca- ğımız bitki örtüsüyle her yıl Türkiye'nin ve dünyanın dört bir yanından gelen misafirlere ev sahipliği yapmaktadır. Aleyna: Ben yazın sıcaktan çok bunalıyo- rum. Bu yüzden tatil yeri seçerken bunu dik- kate alacağım. Yukarıda 3 arkadaşın tatil hakkında konuş- ması yer almaktadır. Kişilerin beklentileri- ni göz önünde tutacak olursak Aleyna, Es- ra ve Ersen için sırasıyla hangi mekanla- ri önerebiliriz? A) Phaselis - Ayvalık - Uzungöl B) Ayvalık - Phaselis - Uzungöl bu gezegende kayat var.

Paragrafta Anlam Hörhangi bir toprak kesitine (protiline) bakıldığında yüzeyden derinliğine doğru renk ve yapı bakımın. dan farklıklar görülür. Toprağın bu farklı katmanlanna "horizon" adı verilir. Bu katman toprağın en üst katmanıdır. Organik maddelerin karışması nedeniyle genellikle koyu renktedir. Bu katmanda toprağın oluşum süreci tamamlanmıştır. 1. katmandan süzülen kil, demir, tuz vb. maddeler burada birikir. Genellikle açık renktedir. Bu katmanda toprak oluşumu devam etmektedir. Bu katman ana kayayı oluşturan taşların bloklar hâlinde bulunduğu katmandır. Toprak oluşumu devam etmektedir. Bu en alttaki katman ana kayayı oluşturan katmandır. Fiziksel ya da kimyasal ayrışma görülmez. Toprak oluşumu başlamamıştır. Toprak oluşumuyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? Ay Toprağın horizonları renk ve yapı bakımından birbirinden farklıdır. B) En üst katmandan bir alt katmana bazı maddeler süzülür. C) Yeraltı suları üst katmanlardan süzülüp 4. horizonda birikir. D) Toprak oluşumunun tamamlandığı tek horizon, 1. horizondur.

2. Deve kuşunun gagası kalın bir plastiğe benzer yapıdadır. Bu- nunla kendisine saldıranlara zarar veremez. Fakat ucu ceviz büyüklüğünde bir yumru ile sonlanan orta ayak parmağı tırna- ğının iki yanı son derece keskin bir silahtır. Ayağını, eli kilici bir savaşçı gibi savurarak düşmanında iyileşmesi güç yaralar Bu parçada hangi anlatım biçimlerinden yararlanılmıştır? Olur rinda bir el mta- heps ATA YAYINCHIR açar. 5. A) Açıklama - Betimleme B) Tartışma - Öyküleme C) Öyküleme - Betimleme D) Açıklama - Tartışma 3. Anadolu'da kilim ye halıların yün ipliklerini boyamada, doğal

5. “O, artık bizim yanımıza ayda yılda bir ge- lir oldu.” cümlesindeki altı çizili deyimin anlamı aşağıdaki cümlelerin hangisinde yoktur? A) Aybüke iş yerime günbegün uğrar. B) Derya Konya'ya çok nadir gidiyormuş. C) Beyza arkadaşlarıyla çok seyrek görüşü- yor. D) Tayfur buralara arada bir gelir ancak.

8. Çölleşme; kurak, yarı kurak ve az yağışlı alanlarda iklim değişiklikleri ve insan faaliyetleri de dâhil olmak üzere, çeşitli faktörlerden kaynaklanan toprak bozulmasıdır. Toprağın aşırı kullanımı, aşırı otlatma, sağlıksız sulama yöntemleri, orman- ların tahribi ve özellikle son yıllarda ekolojik dengenin bozulması sonucunda meydana gelen iklim değisiklikleri cöllesmeyi meydana getiren en önemli etkenlerdir. Çölleşme ve kuraklık sorunları küresel bir nitelik taşımakta ve dünyanın bütün bölgelerini etkilemektedir. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine basvurulmamıştır? A) Tanımlamaya B) Nedenlere Öneriye D) Sonuçlara

13. Yeni Zelanda, Büyük Okyanus'un güneybatısında, Avustralya'nınsa güneydoğusunda yer alıyor. Ülke, başlıca iki böyük adadan oluşuyor: Kuzey Ada ve Güney Ada. Bu iki ada Cook Boğazı'yla birbirinden ayrılıyor. En kalabalik kent olan Auck land ve başkent Wellington Kuzey Ada'da bulunuyor. En sıcak aylarını ocak ve şubatta yaşayan Yeni Zelanda'da yaz aylan genellikle sıcak ve nemli, kış aylarıysa genellikle soğuk ve kar yağışlı geçiyor. Ülkede mevsimsel koşullar hızlı bir biçimde degişebiliyor. Söz gelimi birkaç güneşli günün ardından birden yoğun yağışlı günler başlayabiliyor. Bu metinde; 1. Karşılaştırma II. Örneklendirme III. Tanımlama IV. Benzetme V. Sayısal verilerden yararlanma numaralanmış düşünceyi geliştirme yollarından hangileri kullanılmıştır? A) Tanımlama - sayısal verilerden yararlanma B) Örnekleme - karşılaştırma C) Tanımlama - karşılaştırma D) Karşılaştırma - sayısal verilerden yararlanma

Bu tabloda, her sütundaki harfler yukarıdan aşağıya doğru, harflerin alfabedeki sırası (PRSŞTUUVYZABC...) göz önünde bulundurularak belli bir harf atlama düzenine göre dizilmiş ve orta kısımda "DİREK Sözcüğü oluşmuştur. Bu harf atlama düzenine göre "SINIF" sözcüğü aşağıdaki tabloların hangisinde gizlenmiştir? B Ğ 1 Fe C E K 1 K M $ G A) G K G C os T Ö LLI EĞITI LURI B) G K G ç T J Ö Ğ J C) KANLIĞ VYE G Ö K Ç G ? * J Ğ T J D) K G Ç G Ő G c Ö T J 4