Cümlenin Ögeleri Soruları

ETKİNLİK-8 Aşağıda yer alan cümlelerin nesnelerini belirleyip yanlarında yer alan nesne çeşitleriyle eşleştiriniz. Cümle numaralarını ilgili kutucuklara yazınız. 2. 3. 4. 5. 6. 1. 7. 8. 9. Erciyes Dağı, güneş batarken bütün heybetiyle bulutların arasında bizi selamlıyordu. Her geçen gün hedeflerini büyütüyordu. Başarısının sırrını kimseyle paylaşmazdı. Yazar, bu eserinde oldukça yalın bir dil kullanmıştır. Kolay olan soruları önce, zorları sonra çözmeyi planlıyorum. Elindeki fotoğrafı uzun uzun inceledikten sonra masaya bıraktı. Başkan, geç kalanlara yönelik bir liste hazırladı. Kitap fuarlarında her çocuğun yaşına uygun kitapları seçti. Akşam olduğunda bazı evlerin pencerelerinden hafif bir ışık sızdığını görüyordu. 10. Uzaydan gelen kocaman bir kaya parçası Dünya'ya çarparak iklimi değiştirdi. 11. Bilim insanları yaklaşık altmış beş yıl önce dinozorların yaşamının incelendiğini söyledi. 12. Hiçbir şey bilmeyen, hiçbir şeyi sevemez. 13. Hiçbir şey yapmayan, hayattan hiçbir şey anlamaz. 14. Oysa anlayan kişi hayatı sever, hayatın farkına varır. 75 BELİRTİLİ NESNE BELİRTİSİZ NESNE 7W

10. Aşağıda iki grup hâlinde cümleler verilmiştir. Öge dizilişi yö- nüyle aynı olan cümleler eşleştirilecektir. 3 A) 1 A. B. Akşam karanlığında sokak ışıkları, kışa mahsus olan o sicak ve kırmızımsı parıltısını aldılar. C. 2 Yüreklere dokunan duygu ve anlam yüklü şiirler an- latır size Anadolu'yu. Tabloyu inceleyen bir sanat eleştirmeni, "Herkesin farklı anlamlar yüklediği bir tablo." dedi. Usta bir börekçinin yanında çalışan kalfa, çok ünlü olmak istiyordu. Romanlar, hikâyeler, masallar, destanlar anlatmıştı bana yaşamın güzelliklerini. Kara kış gelince kuzey rüzgârları, doğayı donduran soğuğu getirirdi. Buna göre aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğru- dur? A. 2 B. 3 C. 1 B) A. 3 B. 2 C. 1 C) A. 1 B. 3 C. 2 D) A. 3 B. 1 C. 2

5. İnsan, bütün güzel müzikleri dinlemeli alabildiğine. Bu dizenin ögeleri aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir? A) Özne- Belirtili Nesne-Yüklem- Zarf Tümleci B) Özne- Zart Tümleci- Belirtili Nesne- Yüklem C) Özne- Belirtili Nesne-Zarf Tümleci- Yüklem D) Özne- Belirtili Nesne-Yüklem-Dolaylı Tümleç 6. Aşağıdaki tümcelerden hangisinde diğerlerin- den farklı bir öge vurgulanmıştır? A) Sabahları sahilde koşuyormuş. B) Hiçbir zaman davranışlarından ödün vermez. C) Ali genellikle telaşlandığında konuşamaz. D) Zaman kaybetmeden eve dönmelisin. 7. "Kamaştı meraklı gözlerin içi birdenbire." cümle- siyle aşağıdakilerden hangisinin öge dizilişi aynıdır? A) Tüm gün bekledim seni merakla. B) Dans ederdi sözcükler şiirler okuduğunda. C) Seviyordum ne yaparsa yapsın onu. D) Konuştuklarımızı ne çabuk unutmuş. 8. "Geniş bahçeli bir yayla evi" ifadesi aşağıdakile- rin hangisinde özne göreviyle kullanılmıştır? A) Geçen yıl geniş bahçeli bir yayla evi satın aldık. B) Geniş bahçeli bir yayla evinde yaşıyordu. C) Dünyaya geniş bahçeli bir yayla evinde gözle- rini açtı. D) Geniş bahçeli bir yayla evi düşlerini süslüyordu.

3. "İçilen bir fincan kahvenin kırk yıl hatı vardır. Yukarıdaki cümlenin öznesi aşağıdakilerden hangisidir? A) İçilen bir fincan B) İçilen bir fincan kahvenin TE C) İçilen bir fincan kahvenin kırk yıl D) İçilen bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı

17. Aşağıdaki cümlelerden hangisi farklı bir ögeyi buldurmaya yöneliktir? A) Sizi dün akşam kim arad)? B) Seni buraya çağıran kimdi? C) Doğu Anadolu'ya dün ne yağdı? D) Kim söyledi buraya geldiğimizi?

55 in in Cümlenin ögeleri 18. Aşağıdaki cümlelerden hangisi ögelerine yanlış ayrılmıştır? Sevdiği tüm şiirleri bu kitapta bir araya getirmişti şair. Nesne Yüklem Özne Yer Tamlayıcısı B Söylediği sözler biricik annesinin üzülmesine neden olmuştu. Özne Yer Tamlayıcısı Yüklem C) Arıyordu gözünün önünden bir anda kaybolan çocuğu. Yüklem Nesne reye G D) Onunla konuştuklarımızı kimseye söylemeyeceğine soz verdi. Nesne Yer Tamlayıcısı Yüklem

9. Aşağıdakilerden hangisinin öznesi sifat tamlamasıdır? A) Şehrin meydanı bugün çok kalabalık. B) İsmet, bu ay yurt dışına çıkacakmış. C) Alnındaki yara birkaç güne kalmaz iyileşir. D) Her sabah iki bardak keçi sütü içer.

ÜNİTE 5 3. Yüklemin bildirdiği işi, hareketi yapan veya yargıya konu olan varlığın cümlede açıkça ifade edildiği öznelere açık özne; cümlede sözcük olarak yer almayan, yüklemdeki şahıs eklerinden anlaşılan öznelere ise gizli özne denir. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde gizli özne kul- lanılmıştır? A) Sen sözünde durmadığın için başkalarından yardım istedik. (B) Arkadaşım, birkaç yıl önce ülkemize kesin dönüş yapmıştı. Gbizim C) Benim en büyük isteğim, ülkemizde bilim insanlarının yetiştiğini görmek. D) Siz sıkıntılarınızı anlatmadıkça etrafınızdakiler sizi hep iyi sanacak. 221

11344) Kazanım 4. Unite/ Cümlenin Ögeleri • Cümlenin temel ögelerini ve • Cümlenin yardımcı ögelerini 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük zarf tümleci değildir? A) Yarından sonra çok sıkı ders çalışmaya başlayacakmış. B) Biraz önce yine trafik kazası oldu. C) Seninle tanışmak bugüne nasipmiş. D) Onsuz hiçbir sabahın tadı kalmadı. 4. S E 2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cüm- lecik "belirtili nesne" görevindedir? A) Ankara'da toplanıp, yürüyüş yapacaklar- mış. ünce seninle konuşmayı

Aşağıdaki tabloda yer alan altı çizili ifadelerin öğe özelliklerini değerlendirin. Yer Tamlayıcıs Cümle Bugün okuldan ayrılıyorum. Gürültüden uyuyamadımı. Her yıl kasımda kar yağar buraya. Seni uzaklarda gördün. Eve gelmeden haber ver. Kişin bu vaktinde don olur. Zarf Tümleci

Merhaba Değerli Velilerim, Yeni teknolojiler özellikle de internet, günlük hayatın vazgeçilmez bir parçası ola- rak dünyanın birçok yerinde, hemen her yaştan insanın hayatında yer almaktadır. Hiç şüphesiz doğru kullanılması hâlinde hayatı oldukça kolaylaştıran internet doğru kullanılmadığı takdirde bağımlılık yaratabilir. Söz konusu bağımlılık riskini de yeni teknolojileri hayatının her alanında gören, yeni teknolojilerin yabancısı olmayan ço- cuklar ve gençler taşımaktadır. Dolayısıyla gençleri teknoloji bağımlılığından koruma çalışmalarına öncelik verilmelidir. Sizlerden bu konuda daha dikkatli davranmanızı rica ediyorum. İyi günler.

Örnek 1 Bu sanatçının her bir romanı, toplumun bütün katmanlarında dolaştırılan sihir- li bir ayna gibidir. Bu cümlenin yüklemi aşağıdakilerden hangisidir? A) ayna gibidir B sihirli bir ayna gibidir Cdolaştırılan sihirli bir ayna gibidir DY toplumun bütün katmanlarında dolaştırılan sihirli bir ayna gibidir

Cümlede yargı bildiren sözcük ya da sözcük gruplarına yüklem denir. Özne, fiil cümlelerinde işi yapandır. Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisi sa- dece özne ve yüklemden oluşmuştur? A) Yağmur damlalarının sesini dinliyorduk. B) Herkes tatlı bir sohbete koyuldu. C) Susmak, insanı ele vermeyen sadık bir ar- kadaştır. D) Elindeki fenerle merdivene doğru yürüdü.

f 1. Aşağıdaki cümlelerin öznesini bulduktan sonra "ne, neyi, kimi" sorularından birine cevap veren ögeyi yandaki boşluğa yazınız. Küçük kedi, her sabah düzenli olarak mama yer *Uzaklardan gelen leylekler yuvalarına yumurtalarını bırakıyor. Küçük çocuklardan birisi ablasının kitabını yırtmış. *Son derste öğrenciler dersi iyi şekilde dinleyememişler. *Yaşanan son olaylar bana çocukluğumu hatırlattı yine. 4 B NESNE

3. Aşağıdaki cümleleri ögelerine ayırınız. a. Tüm evlerin ışıkları bir anda kesilmişti. b. Bu saatte ortalıkta kimsecikler olmazdı. c. Onunla tanıştığımız yıl ben üniversite sınavına girecektim. d. Babam maaşını alınca eve meyve poşetleriyle gelirdi.

6. Soru edati "mi, mi" ile oluşturulan soru cümlelerinde vurgu; soru ekinin bağlı olduğu, soru ekinden önce gelen ögededir. "De" bağlacının bulunduğu cümlelerde vurgu, "de" bağlacından önce gelen ögededir. Buna göre hangisinde vurgulanan öge diğerlerinden farklıdır? A) Türkçe projelen de bu hafta getirilecekmiş. BY Toplantıdan önce onu sen mi yanına çağırdın? Cevre sorunlarını mı dile getireceksiniz bu sempozyum- da? D) Çevre kirliliği projemiz hakkında duyuru da yapılsın mutlaka. Ne Sc 207