Fiilimsiler Soruları

81:61 2202/01/10 3 14. VOI Isim-fill eki almış olmasına rağmen zamanla kalıplaşarak bir varlığın veya kavramın adı haline gelmiş sözcükler vardır. Bunlar fillimsi olarak kabul edilmezler. "Ali yemek yemek umuduyla masaya oturdu." cümlesinde ilk "yemek" sözcüğü bir varlığı karşıladığı için fiilimsi özelliğini yitirip adlaşmıştır; ikinci "yemek" sözcüğü ise "ye-" eylemine ad olduğu ve hareket anlamını koruduğu için isim-fiildir. Bu açıklamadan hareketle aşağıdaki cümlelerin hangisinde, isim-fiil eki aldığı hâlde zamanla kalıplaşarak bir var- lığın adı olmuş sözcüğe yer verildiği söylenebilir? İçin Berkay Yayınlan Aşamalı Türkçe Soru Bankasi kita kitabi şöyle bir karıştırmak ister. Rastgele açtığı bir sa en Gizem, elindeki kitabın "Kavram Haritası" bölümüne Fiilimsilerle ilgili şunlar bilinmektedir: A) Biraz olsun dinlenip eğlenmek, her insanın en doğal hakkıdır, diye düşünüyorum. B) Sabah aldığım gazetenin ekinde okuduğum deneme, bana garip bir şekilde çocukluk günlerimin havasını soluttu. C) Tokat'ta okuduğum ilkokuldan bir arkadaşımla yıllar sonra İstanbul sokaklarında karşılaşmak bana, dünya ne kadar küçük, dedirtti. D) Ön sözünden son sayfasına kadar keyifle okuduğum bu kitabı temin etmeleri konusunda tüm tanıdıklarıma baskı yapıyorum. veya zarf görevinde kullanılan sözcüklerdir. ani filler bazı ekler sayesinde filimsi olur. Bu ekler u sözcük yaparak o sözcüğün cümlede "isim, sifat aldıklan için türemiş bir sözcük olarak kabul edilir. Zarf-fill (-ken, -alı, -asiya, adan, -ince, -ip, -arak, -dıkça, -mez, -a...-a, -maksızın an rastgele bir s

bta Mis asi BÜYÜK TÜRKCE AİLESİ Baker ure Fiilimsi Çalıs Okuldayken en sevdiğim ders Türkçeydi. COO Beni aramayı sakın unutma. Aramayı: -ma (İsim Fiil) Arkadaki sıraya doğru yaklaşmaya başlamıştı. ... Okulu bitirip babasının yanına geldi. Söylediğin şarkıyı herkes çok beğendi. Yardım istemediği kimse kalmadı.

FİİLİMSİLER Fillimsiler, fil köklerinden ya da gövdelerinden füreyip cümle içerisinde "isim, sifat ve zarf" görevlerinde kullanılırlar. Aşağıda dört farklı kitaptan bazı cümleler alınmıştır. HASAN ALL TOPTAS Kuşlar Yasına Gider "Kasabaya vardığımda babam sırtını yastıklara da- yamış; bir deri bir kemik, öylece oturuyordu." Halide Edib Adıvar Sinekli Bakkal Seller'in some "Buruşuk yüzü daha da buruşuyor, içi kapkaranlık küçük bir kovuk olan ağzı gitgide büzülüyordu." BOSTAN Seyh Saili Serket "Yemen padişahı, huzurunda Hâtem'den söz edil- mesine fena hâlde kızardı." HAYVAN CIFTLIGT GEORGE ORWELL "Hayvanlar, boş vakitlerinde yarıya kadar yükselmiş yel değirmeninin çevresinde dolanıp duruyordu." Buna göre hangi kitaptan alınan cümlede birden fazla fiilimsi kullanılmıştır? A) Kuşlar Yasına Gider B) Bostan C) Sinekli Bakkal D) Hayvan Çiftliği

7 Dizlerinde kalırsın bir akşam vakti; Soluklarına uğrarsın, kısılmış gözlerine. Geçersin, geçersin, geçersin Gökteki tek yıldızdan üşüyerek. Görüyorsun değil mi Ne kadar inceldi kent? Ansızın bir kent daha görünecek. Edip CANSEVER Yukarıdaki şiirde geçen altı çizili sözcüklerden hangisi fiilimsidir? A) kalırsın B) kısılmış C) inceldi D) görünecek

10 E Cemile Öğretmen, kızı Defne'den içinde "yüzme" sözcüğünün geçtiği üç cümle yazmasını istemiştir. Defne'nin yazdığı cümleler şu şekildedir: 1. Yüzme müsabakaları için 22 ülkeden yaklaşık 40 sporcu yarışacakmış. II. Nefesimi doğru ayarlayarak yüzmeye başladığımdan beri daha az yoruluyorum. III. Burada yüzme çünkü karşıda gördüğün tesisin atıkları bu kanala akıyor. Numaralanmış cümlelerde geçen "yüzme" sözcüğünün türlerinin doğru olarak sıra- landığı seçenek hangisidir? İsim-Fiil Çekimli Fiil ||| || || I || ||| A) D) Kalıcı İsim 1 ||| 1 11

13 Zarf-fiiller cümleye şu anlamları katar: • Durum (Nasıl sorusuna cevap verir.): "Sorularıma kızarak cevap verdi." cümlesinde "kızarak" zarf-fiili cümleye durum anlamı katmıştır. Zaman (Ne zaman sorusuna cevap verir.) "Yemek pişince haber ver." cümlesinde "pişince" zarf-fiili cümleye zaman anlamı katmıştır. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde zarf-fiil, cümleye diğerlerinden farklı bir anlam katmıştır? A) Sezai Bey, şu anki makamına yıllarca çalışarak ulaştı. B) Temizlemeleri için verdiğim ceket ütüleyip göndermişler. C) Şehrin kenarında yeni aldığınız bu evde güle güle oturun. D) Tüm borcunu ödediğinde kendini kuş gibi hafiflemişti.

OTORITE TÜRKÇE FİİLİMSİLER Fillimsiler, fillerden türeyen kelimeler olmalarına karsın fiiller gibi kip ve şahıs ekleriyle çekimlenemez. Ancak tipk fiiller gibi "-me, -ma" olumsuzluk ekiyle olumsuz yapılabilir. Fiillere getirilen ekler yardımıyla oluşan fiilimsiler grupta incelenir. ✓isim-Fiil: Fullere eklenen "-ma, -is, -mak" ekleriyle türetilir ve cümlede isim görevinde kullanılır. ✓Sifat-Fiil: Fiillere gelen "-an, -asi, -mez, -ar, -dik, -ecek, -mis" ekleriyle türetilir ve cümlede sifat görevinde kullo nibr ✓ Zarf-Fill: Fiillere gelen -ken, -alı, -madan-, asiye, -ince, -ip, -arak, -dıkça, -e...-e, -r...-maz, -casina, -meksizin, -dığında ekleriyle meydana gelir ve cümle içinde zarf görevinde kullanılır. Zarf-fiiller cümleye zaman ya da durum anlamı katar. Aşağıdaki yapboz üzerinde her parçada farklı bir cümleye yer verilmiştir. Beyaz bantlı dağ engereği iç Anadolu ve Batı Akdeniz bölgelerinde 1500-2000 metre arasındaki yüksekliklerde yaşayan bir canlı türüdür. Kedinin evcilleştirilme- siyle ilgili olarak bili- nen en eski arkeolojik kanıt, 2001'de Kıbrıs'ta bulunan ve 9500 yıl önce bir insanla gö- mülmüş bir kediye ait iskelettir. TANDEM YAYINLARI B) Buna göre yapbozdan içinde üç fiilimsi türünden de en az birer örneğin bulunduğu parça/parçalar çıkarıldı- ğında aşağıdaki görüntülerden hangisi ortaya çıkar? All 58 Gelişen bilim ve tekno- lojiye bağlı olarak refah düzeyinde bir artma görülse de eskiye oranla her şeyin daha mükem- mel olduğunu söyleye- mem. Torosların doğu bölümünde yer alan Bolkarlar, yazın bile buzların erimediği ve dağcıla- rın sıklıkla tercih ettiği yerler- den biri olarak bilinir. C) Fiil kö ģin Bur A) D)

FİİLİMSİLER Tarife sığmıyor aşkın anlamı. Ancak çeken bilir bu derdi, gami. Bir kördüğüm baştan sona tamamı... Çözemedim, çözülmüyor Mihriban! Abdurrahim KARAKOÇ Bu dörtlükte yer alan fiilimsinin türce özdeşi aşağıdaki dörtlüklerin hangisinde kullanılmıştır? A) Kimi esti başucumdan yel gibi, Kimi sızdı bir toprağa sel gibi... Yalnız ben, alçıdan bir heykel gibi, Sonsuzluğu dinlemekten tat aldım. B) Yırtıldı ruhlara çizdiğim resim. Yazık, kuklalara sığmadı sesim! Yaşadığım şimdi beşinci mevsim. Çağın çilesini sırtıma sardım. C) Bu gece yine kar yağmış, ne güzel! Bembeyaz oluvermiş bahçeler, yollar. Sanki yerlere serilmiş bulutlar, Bir gecede ihtiyarlamış heykel. D) Kavuşmak bir gün toprağa, Bir bahar cümbüşü olmak... Dört mevsimde ayrı ayrı Tabiatın düşü olmak...

5 "Geçmişi yorumlamaktan çok tanıklar ve belgelerle dünü bugüne taşımayı amaçlıyor kitap." 1 || ||| IV Bu cümlede yer alan altı çizili sözcüklerin türü aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) B) C) D) 1 Sifat-fiil Kalıcı isim Kalıcı isim Sifat-fiil || İsim-fiil İsim-fiil Sifat-fiil Çekimli fiil ||| İsim-fiil İsim-fiil İsim-fiil IV Çekimli fiil Çekimli fiil Çekimli fiil Sifat-fiil Kalıcı isim

Yandaki kasa, beş harften oluşan bir şifre yardımıyla açılmaktadır. Şifre için aşağıdaki cümlelerde geçen sifat-fiilleri bulmanız gerekmektedir. Cümlelerdeki sifat-fiillerin dördüncü harfleri sırasıyla yan yana getirildi- ğinde şifre çözülmektedir. Cümleler: 1. Üç yaşındaki kızımın yaptığı resmi çerçeveletip duvara astım. 2. İşık saçan ateş böceklerinin dansını izlemek harikaydı. 3. Bilim insanlarımız gurur duyulacak işlere imza atıyorlar. 4. Cemal Süreya, şiir dünyasının unutulmaz isimlerindendir. 5. Eskimiş bir radyonun gölgesinde kendimi dinliyorum. Buna göre kasayı açmak için aşağıdaki şifrelerden hangisi kullanılmalıdır? A) C) C E Y T L Ç A M ¡ B) D) T E U T U T A T i BOBB

Test 60 1 Tanıdıklara selam söyle. 2 Tanıdık bir çehre aradım etrafta. A) 0.2 b.3 c.1 B) a l a.3 b.2 C.1 b2 eis Testi: 01 3 3 Sonradan gelenleri hemen tanıdık. adlaşmış sifat Öğretmen derste öğrencilere çekimli fiil, sifat-fiil ve adlaşmış sıfatı anlatmış ve birer örnek vermiştir. Konu ile örneklerin doğru eşleştirildiği seçenek aşağıdakilerden C hangisidir? b a.1 b.2 c.3 çekimli fiil sifat fiil D) ► a.3 b.1 c.2

UNITE 4 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük zarf-fiil değildir? A) Ona yardımcı olmak istediğimizi anlayınca derdini anlattı. B) O da İstanbul'dan ayrılalı ailesinden hiç kimseyle görüşmemiş. C) Sürekli uyuyası geliyor, bütün vaktini tembellikle geçiriyordu. D) Markete uğramışken haftalık alışverişi de aradan çıkardık. 6. ( b n C

2. İnsanoğlu, yeryüzünde hüküm sürmeye başladığından 1 || beri sürekli olarak varlığını devam ettirme çabasında- ||| dir; bunu sağlamak için de ekonomiden sanata yüzlerce IV farklı eyleme girişmiştir. Bu cümledeki numaralanmış sözcüklerden hangileri zarf-fiildir? A) I ve II C) II ve III B) I ve IV D) II ve IV HIZ YAYINLARI 5.

6 Zarf-fiiller, fiillere getirilen belirli eklerle türetilen ve fiil anlamını koruduğu hâlde cümlede zarf görevinde kullanılan sözcüklerdir. Örneğin "Çocuk, koşarken düştü." cümlesinde "koşarken" sözcüğü zarf göre vinde kullanıldığı ve fiil anlamını koruduğu için zarf-fiildir. Bu açıklamaya göre, 1. Altı aylık sıkı bir çalışmadan sonra büyük bir mesafe katetti. II. Gündelik sorunlardan bunaldığında kendini bu eski eve atardı. III. Ağaçlar inşaat için kesilince koskoca arazi çırılçıplak kalmıştı. IV. Kardeşim, bisiklet sürerken evden uzaklaştığını fark etmemiş. cümlelerinin hangisinde zarf-fiil kullanılmamıştır? A) I. B) II. (172) C) III. D) N

Bazı sözcükler sifat-fiil eki aldığı hâlde kalıplaşarak bir varlığın, kavramın ismi olur. Bunlar fiilimsi olarak kabul edilmez. Örneğin "Soba dumanıyla dolmuş odayı havalandırmak için pencereyi açtı." cümlesindeki "dolmuş" sözcüğü fiilimsidir, "Okula gitmek için her sabah sekiz buçukta dolmuşa biniyorum." cümlesindeki "dolmuş" sözcüğü ise isimdir. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde sifat-fiil eki aldığı hâlde, kalıplaşarak bir varlığı veya kavramı karşılayan sözcük vardır? Sonbahar gelincelyakacak almak için traktöre atlar kasabaya gideriz. B) Öğretmenimiz yarışmaya katılacak öğrencilere başarılar diledi. C) Ağacın dalındaki elmalar sağlamdı ama yere düşenlerin çoğu çürümüştü. D) Bahçeye gidip olgunlaşmış domateslerden birkaç tane getir. an asi me2 ar dik eceh Mię tereva-

5. Sifat-fiil eklerinden "-acak, -mış, -r, -mez" ekleri zaman eki olarak da kullanılmaktadır. Bu nedenle cümlede bu eki almış olan he cük sıfat-fiil görevinde kullanılmamış olabilir. Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde "-mez" ekini alan sözcük sıfat-fiil göreviyle kullanılmıştır? A) Sen ne kadar uğraşsan da bu külüstür araba çalışmaz, dedi öfkeli bir sesle dedem. Üç arkadaş geçit vermez dağları aşmak için saatlerce uğraştık, parmaklarımız donma noktasına geldi. C) Dağ başlarında, yeşil çayırlarda pınarlar vardır; bu sulardan içmeden geçemez kuşlar. D) Osman amca çok yiğit bir adamdı; hiçbir şeyden çekinmez, korku nedir bilmezdi.