Söz Öbeklerinde Anlam Soruları

1. Okumak için gitmişti gurbet illere.ma 2. Annesi hastalandığı için geri dönmüş. ^ec 3. Küstüğü için yemek yemedi. de 4. Seni görmek için geldim buralara. 5)Yukarıdaki cümlelerin hangilerinde amaç- sonuç ilgisi vardır? A) 1-2 B)2-3 C) 1-4 D) 3-4

CI 94 5. Kişi olanağı varken bundan yararlanmayı bilmez. Nasıl yararlanacağını öğrendiği zaman da eline olanak geçmez. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi bu durumu açıklamaktadır? A) Buldum bilemedim, bildim bulamadım. B) İşini kış tut da yaz çıkarsa bahtina. C) Sakla beni varken bulunayım sana yokken. D) Abanın kadri yağmurda bilinir. 8. (1 ka bi d ço re B S tr

pelliydi. Bana d m, benim vel sleyen, seni b a hediye ge e fırlatıp sanı, biri defa öptü A Ata ku rtti. Daha do ra birlikte file erken de la atürk'ün A ştir.) ( ) muhtar ( ) gazi Plan ( ) harp ( ) rastlamak ( ) gözü açık gitmek ( ) gökte ararken yerde bulmak ( ) heybe ( ) şehit voi iety ar 71. Etkinlik Aşağıda verilen kelime ve kelime gruplarını karşılarında karışık olarak verilmiş an- lamlarıyla örnekteki gibi eşleştiriniz. (c) çiftlik 20 1160 ← 98% Milli Mücadele ve Ataturk a) Olağanüstü yararlılıklar göstererek düşmanı yenen komutanlara devlet tarafından verilen onur unvani. b) Bir kimse ile karşı karşıya gelmek, karşılaşmak. c) Tarım yapılan, hayvan yetiştirilen, çalışanlarının da oturması için evler bulunan geniş toprak parçası. ç) Gerçekleşmesini çok istediği bir dileğine erişmeden olmek. d) Omza geçirilebilen tek gözlü bir çanta türü. e) Savaş. f) Allah'ın dininin tüm insanlığa ulaştırılması ve bu esnada ortaya çı- kan engelleri kaldırırken Allah yolunda ölen veya öldürülen Müslüman. g) Gereksiz sözlerle birini bunaltmak. h) Köy ve mahallenin yasalarla belirtilmiş işlerini yürütmek için o köy veya mahallede oturanların seçtikleri kimse. 1) Çok güçlükle ele geçirebileceğini sandığı şeyi veya kimseyi birden- bire bulmak • Anlamını öğrendiğiniz kelime ve kelime gruplarını oluşturduğunuz sözlüğe ekleyiniz. 2. Etkinlik a) Metinde geçen aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili eklerin cümleye kattığı an- lamı açıklayınız. Buraların sabısı mısın? Yoksa bekçisi mi? Şimdi nereden gelip nereye gittiğini söyleyecek misin? Senin Gazi Paşa'dan başka bir isteğin var mı? Isimlerden ya da eylemlerden sonra gelerek cümleye çoğunlukla soru anlam katan mi ekine soru eki denir. Soru eki mi kendisinden önce gelen kelimelerde aynı, kendisinden sonra gelen eklere bitişik yazılır. Ayrı yazıldığı hâlde soru e ünlü uyumuna uyar. Soru eki mi cümleye pekiştirme, şart vb. anlamlar katabil b) Soru ekini (mi) kullanarak aşağıya beş tane soru cümlesi yazınız.

4. ----, her şey aklıma gelirdi de hamsili baklava gelmezdi. Bu cümlenin başına aşağıdaki deyimlerden hangisi getirilmelidir? A) Hatırına bir şey gelmesin 8) Sözüm meclisten dışarı G) Bir yaşıma daha girdim D) Süt dökmüş kediye döndüm HIZ MAVINI AD

n- ir HIZ VAVIN 20. Kural 1: Virgül, cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cüm- lelerin başına ve sonuna konur. Kural 2: Kısa çizgi, cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur, bitişik yazılır. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde virgül (,) yerine kısa çizgi (-) kullanılabilir? A) Bade'nin, sınıfın en iyi resim yapan öğrencisi- nin, bu yarışmayı kazanacağı belliydi. B) Bu filmi daha önce de izlemiştim, dedi. C) Dün aldığım elbise dar geldi, bugün değiştir- meye gidiyorum. D) Adem, tüm sınavlardan başarıyla geçti.

12. Atasözü Dağ ne kadar yüce olsa yol üstünden aşar. . Acemi katır kapı önünde yük indirir. III. Elde bulunan beyde bulun- maz. TV. Ağaç ne kadar uzasa göğe ermez. TÜRKÇE Anlamı Her zorluk için gösterilmesi gereken büyük bir sabır vardır. Beceriksiz ve anlayışsız kişi, kendisine yaptırılan işi en önemli yerinde bırakır. Beylerde olmayan öyle şeyler vardır ki hálkta bulunur. İnsan ne kadar yükselirse yükselsin bir yerde durur. Bu tablodaki numaralanmış atasözlerinden hangisinin anlamı yanlış verilmiştir? AM B) II ||| DIV

5. Kapıdan çıkarken soluk yüzlü sert bakışlı, iri yarı bir adam karşımda dikildi ve gözleri benden hesap sorar gibiydi. Çirkin suratını aklıma kazıdım ve onun başlarındaki derin anlamı çözme gayretiyle saatlerce yürüdüm. N Koşarak yanlarına gittik. Hemen kavga edenleri ayırdık. Yaptıklarının yanlış olduğunu bir daha böyle davranmamaları gerektiğini anlattık. Daha sonra arkadaşımla eve geldik. Birinci kişi ağzıyla yapılan anlatımda yazar, kendi başından geçen ya da içinde bulunduğu bir olayı anlatır. Üçüncü kişi ağzıyla yapılan anlatımda ise yazar olay örgüsünde yoktur. Gözlemci konumundadır. Leylekler uzun yolculuktan sonra ovaya geldiler. Kimse farkına varmadan evden çıktım. Doğruca Bu uzun, yorucu, sıcak ovanın etkisi birçoğunu bitâp düşürmüştü. Fazlaca susamışlardı. Ovadaki ırmaktan kana kana su içtiler. alet edevatın bulunduğu depoya gittim. Duvara yaslı duran kazmayı kaldırıp ağırlığına baktım. Bunu taşıyamazdım. XV Verilen cümlelerden yola çıkılarak aşağıdakilerden hangisinde anlatım farklı bir ağızdan yapıl- mıştır? AN B) II C) M DXIV

ETKİNLİKLER... ◆ Aşağıdaki atasözlerini zıt anlamlı olanlarıyla eşleştiriniz. A) Aklın yolu birdir - B) Merhametten maraz doğar -C) iti an çomağı hazırla-D) Taşıma suyla değirmen dönmez - E) Azıcık aşım ağrısız başım to 1. 'Damlaya damlaya göl olur' / 2. 'İyilik yap denize at' / 3. 'İyi insan lafın üstüne gelir' / 4. 'Fazla mal göz çıkarmaz' / 5. 'Akıl akıldan üstündür' / IUST TÜRKÇE D de girm Birden faal Aşağıdakilerden hangileri atasözleri ile deyimlerin ortak özellikleridir işaretleyiniz. ] Kimin söylediği belli değildir. ] Öğüt verirler ] Bir eylemi karşılarlar.

5 5. A CYTII. D) IV. İfadeleri birbirine karşıt olan, anlamları birbirleriyle uyuşmayan cümleler zıt anlamlıdır. Aynı konuda söy- lenmiş iki cümleden biri diğerini geçersiz kılıyorsa aynı anda ikisinin de anlamları geçerli olamıyorsa bu cümleler anlamca çelişir. A een hangisinde ihtimal anlamı vardır? B) H B Güzel bir gelecek geçmişten izler taşımamalıdır. Sanatçı eserde toplumsal kaygı gütmemelidir. C Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar. Bir elin beş parmağı hiç birbirine eşit olur mu? Sana öğretildiği gibi dosdoğru ol. 11 Dala çıkan keçinin ağaca bakan oğlağı olur. Sanatçı eserini toplum için oluşturmalıdır. Buna göre zıt anlamlı cümleler birbiriyle eşleştirilirse hangisi dışta kalır? B) B. GIC. A) A. 8. Sınıf Türkçe Kafası DJ D 2 Kafa Dengi 47

2 8. Deneme >> Atasözlerinde genel yargılar anlatıldığı için kavramlar genellikle tekil olarak kullanılmıştır. Ancak tekil kavram- lar kullanılmakla birlikte yargı genel olduğu için zaman zaman kavramın anlamı çoğul olabilmektedir. Orneğin "Ayağını yorganına göre uzat." atasözünde genel bir yargı vardır. Bu söz, kişinin sahip olduğu şartlara göre davranması gerektiğini anlatır. Ancak burada "ayak" tekil olarak kullanılmasına karşın kastedilen "ayaklar'dır yani kavram tekil, anlam ise çoğuldur. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi bu duruma örnek gösterilemez? A) Ayağı yürüten baştır. C) Göz görür, gönül ister. İyilik eden iyilik bulur. B) D) El eli yikar, el de yüzü yıkar.

6. Ömer, Türkçe dersi proje ödevi olarak en az iki kişi tarafından oynanabilecek bir atasözleri oyunu hazırlayacaktır. Oyun kartlarının üst kısmına bir atasözü, alt kısmına ise bu atasözü- nün anlamını yansıtan sözcükler yazacaktır. Oyunculardan biri, bu sözcükleri kullanarak atasözünü diğer oyunculara anlatmaya çalışacaktır. Ömer'in hazırladığı kartlardan bazıları aşağıda verilmiştir: İnsan İş Akraba Destek Kolay İs Zamanlama Uygun Durum Yapmak Acı Çeken Başkaları Anlamak Üzülmek A Demir tavında dövülür. B) Arpa unundan kadayıf olmaz. C) Ağaç, yaprağıyla gürler. Ateş, düştüğü yeri yakar. Sıkışık Zaman Önemsiz Değer Çok Buna göre aşağıdaki atasözlerinden hangisi, verilen oyun kartlarında boş bırakılan yerlerden birine yazılamaz?

3. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi çalışkanlıkla ilgilidir? A) Sirkesini, sarımsağını sayan paçayı yiyemez. Tarlada izi olmayanın harmanda gözü olmaz. C) Üzümüzüme baka baka kararır. D) Fukaranın tavuğu tek tek yumurtlar. 6. A

4 • Hâlden anlamak Hâle yola sokmak Hâli duman olmak C • Aşağıdaki anlamlardan hangisi bu deyim- lerden herhangi biri ile ilgili değildir? A) Kötü duruma düşmek Blyi bir düzen vermek, tertiplemek Gücü, takati, eski durumu olmamak Bir kimsenin içinde bulunduğu güç durumu sezip anlayış göstermek

Aşağıdaki deyimlerden hangisinin açıklaması yanlış verilmiştir? 10- A. Gönül koymak: Çok sevmek B. Havanda su dövmek: Boşuna uğraşmak C. Parmak ısırmak: Çok şaşırmak D. Renk vermemek: Duygularını, düşüncelerini belli etmemek. 1. Akşama Ermanlara gideceğiz. 2. Doktor beyler henüz gelmediler. 3. Henüz beş yaşlarında bir çocuktu. 4. Milletimiz nice Mustafa Kemaller yetiştirir. 5. Sabahlan düzenli spor yaparım. 6. Bebek ateşler içerisinde yanıyordu.

i. MUBA YAYINLARI Bir zamanlar bir köyde, tedbirli bir çiftçi yaşar. di. Ne olur ne olmaz diye, o yıl ki ekinden bug- day, arpa, çavdar gibi ürünün yarısını ambara depolamıştı. Bazen kitlik olurdu köyde. Çift. çi, bunu düşünüp böyle davranmıştı. Bir gün ambarın dışarı bakan duvarında fare bir delik açar ve dışarı sürekli tahıl akar. Fare: - Gökten yağıyor, arkası kesilmez nasıl olsa diyerek har vurup harman savurur. Üstüne üstlük bir de pek çok arkadaşını çağırır ora- ya. Ortalıkta ne kadar tembel varsa üşüşür ambara. Hepsi tika basa yer. Ve bir gün tahıl biter. Her gün tıka basa yiyen fareler aç kalır ve anlarlar ki " ----" Bu metinde anlatılanlar dikkate alındığın- da metin, aşağıdaki atasözlerinden hangi- siyle tamamlanmalıdır? A) El ile gelen düğün bayram. B) Hazıra dağlar dayanmaz. C) Ayda kazanılan günde yenmez. D) Güvenme varlığa düşersin darlığa.

C) Çiçek sevgisi D) Ormanların önemi 11) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sebep-sonuç ilişkisi vardır? A) Ülkemiz hem Asya hem Avrupa kıtasında yer alır. B) Havalar soğuduğu için kalın giyinmeliyiz. C) Güneş doğudan doğar, batıdan batar. D) Arkadaşlarımla bu akşam tiyatroya gidecektik ama vazgeçtik. Kedim Tekir evimizin neşe kaynağı. Kabarık bir kuyruğa, beyaz ipeksi tüylere sahiptir. Bir gözü mavi, diğer gözü kehribar rengindedir. Van kedisi olduğu için suyu ve yüzmeyi çok