Söz Öbeklerinde Anlam Soruları

Bazı atasözleri gerçek anlamlı, bazı atasözleri mecaz anlamlı, bazı atasözleri ise hem gerçek hem de mecaz anlamlıdır. Örnek: • "Dost ile ye, iç; alışveriş etme." • "Tavşan dağa küsmüş, dağın haberi olmamış." • "Gülü seven dikenine katlanır." Atasözlerinin bazıları eş ya da yakın anlamlıdır. Örnek: • Üzüm üzüme baka baka kararır. Atasözlerinin bazıları zıt anlamlıdır. Ornek: • İyilik eden iyilik bulur.

B 18. Dilimizde "ağız" sözcüğü ile yapılmış birçok deyim vardır. Örneğin bir söz veya düşünceyi sık sık tekrarlayıp durmak anlamında sır saklayamamak anlamında karşısındakini konuşturarak birtakım şeyleri öğrenmek anlamında deyimini kullanırız. 19. TÜRKÇE 8. Sınıf Deneme Sınavı -1 ==== A Aşağıdakilerden hangisi bu metinde boş bırakılan yerlerden herhangi birine getirilemez? A) ağzında bakla ıslanmamak ağzından laf almak ağızda sakız gibi çiğnemek D) ağzıyla kuş tutmak Kar ve dolu arasındaki fark oluşum süreçlerinden kaynaklanıyor. (1) Kar, sıcaklık 0°C'nin altına düştüğünde havadaki su bu-

4. "Güzel bir gelecek" sözcük grubu, 1. Güzel bir geleceği kim istemez ki? II. Çocuklar, bu okulda güzel bir gelecek kucağını açmış sizleri bekliyor. III. Güzel bir gelecek hayaliyle bilimsel çalışmalarına devam ediyordu. IV. Bu üniversitede kavuşmaya çalıştığımız en önemli şey güzel bir gelecekti. cümlelerinin hangisinde özne görevindedir? A) I. B) II. C) III. D) IV. 223

i Atasözleri uzun deneyimler sonucu ortaya çıkan sözlerdir Atasözleri kalıplaşmış sözlerdir. Genellikle mecaz anlam taşır 5. Aşağıdaki atasözlerinin hangisi gerçek anlamda kullanılmıştır? A) Minareyi çalan kılıfını hazırlar. B) Kaynayan kazan kapak tutmaz. C) Ayağını yorganına göre uzat. D) İyilik yapan iyilik bulur. X

Deyimlerin ve Söz Öbeklerinin Cümleye Kattığı Anlamlar Dilimizde "yüz" sözcüğü ile oluşturulmuş pek çok deyim vardır: Öfke veya küskünlükten ileri gelen can sıkıntısıyla surat asmak anlamında, yüzünden düşen bin parça olmak; sağlığı 1 bozulmak, giderek daha çok solmak anlamın- da yüzünden kan damlamak; ilgi, yakınlık 2 göstermek anlamında yüz vermek; bir 3 kimseden daha önce birçok ricada bulunduğu için yeni bir şey istemeye sıkılmak anlamında yüzü kalmamak deyimleri kullanılır. 4 Numaralanmış deyimlerden hangisinin açıklaması yanlış verilmiştir? A) 1. B) 2. C) 3 12. D) 4.

Olmayacak bir iş uğrunda boşuna çabalamak Sonuç bakımından fark etmemek, aynı sonuca varmak Her şeye kusur bulmak, hiçbir şeyi beğenmemek Kısa yoldan yapılacak bir işi dolambaçlı yollardan yapmaya çalışmak 2. Muhtar çizmeyi aştığını bilerek barajın biraz daha öteye yapılmasının daha iyi olacağını söyle- di. Mühendislerin başındaki adam, muhtarın bu pervasızlığı karşısında küplere binmişti. Fakat muhtarın köylü üzerindeki etkisini bildiği için fincancı katırlarını ürkütmek niyetinde değildi. Sa- kin bir ses tonuyla duruma açıklık getirmeye çalıştı. Aşağıdakilerin hangisinde bu metindeki deyimlerden herhangi birinin anlamı yoktur? En yakın arkadaşının kalbini kırmamak için teklifi geri çevirmemişti. Çocuk, aklının ermediği bir işe karışınca annesi onu hemen uyardı. Öğretmenimiz, konuyu anlaşılır duruma getirmek için uğraşıyordu. Genç adamın tavrına çok sinirlenmiş olacak ki odadan çıkıp gitti. 3. Zeynep, sosyal medya araçlarının birinde farklı 5.

19 $90* 2. UNITE Deyimler Atasözleri ve Özdeyişler 9. Gecenin sessizliğini oldum olası sevmişimdir. El ayak çekildiğinde balkonumun caddeye gözüme ilişti. Bir derdi var gibiydi. Ona yardım etmek için kendimi caddeye attım. Yanın hali içimi sızlattı. Bir banka oturduk, ona yardım edebileceğimi söyledim. Çok duyguland sandalye atıp bu sessizlikte huzur bulmaya çalışırım. Yine böyle bir gece caddede a içini dökmeye... **** Bu parçadaki bazı deyimlerin anlamları "O, A,," simgeleriyle verilmiştir. Bu denel anlatim, kişisel görüs içerir, nesnel bularak aşağıdaki bulmacaya mastar hâliyle yerleştiriniz. açıklamaya göre aşağıdaki parçala Naim Süleymanoğlu, 15 yaşında dum piyonu olmuştur. Avrupa şampiyonl kirdi. Kilosunun üç katını kaldıran Dünya Ekonomik Forumu her yıl tarafı kadınlar ile erkekler arasine ölçekle sunması. Eğer bir ülkede sa o ülke tam puan alıyor. Izlan puana en çok yaklaşan ülkeler Kitap okumak için özel bir ana mamak için bahanelere sığın ile "Sessiz, sakin bir yer bula neden olan cümlelerdir. Oys neyi sokmayacaksınız. Atatürk'ün, Harf Devrimi'n lerden Celalettin Bey, on bilinmeyen bir aniyi anla Derdini anlatmak Gece herkes evine yerine çekilip ortada kimsecikler kalmamak * Rastgele görmek Bir şey ya da kişi için üzülmek (4) B) (2) CENE 1 3. UNITE Cümlede Antam Nerie Ha 1877-18 Aşağıdaki sözcüklerden hangisi, numaralanmış kutularda yer alan harflerle oluşturu Kahrat sözcüktür? GODE Türk kadınının genç yaşta buy u cümle aşağıdak ) Türk kadininin ANAHTAR SO 1877-1878 Os Kahramanlig Nene Hatun 1877-1878 Kahraman >) Nene *1877 MOC SEN NON CERI

19. Aşağıdaki tabloda bazı konular ve bu konularla ilgili atasözleri yer almaktadır. Buna göre aşağıdakilerden hangisinde konu-atasözü eşleştirmesinde yanlışlık yapılmıştır? Konu A) Kendini beğenmek B Sıkıntılara katlanmak C) Ustalık D) Etkilenme Atasözü Kusursuz dost arayan dostsuz kalır. Tekkeyi bekleyen çorbayı içer. ✓ Herkes kaşık yapar ama sapını ortaya getiremez. Üzüm üzüme baka baka kararır.

4. akalamayı gözünün önündeki perdeyi kaldırmayı D) emeklemeden koşmayı asker Az söz, erin yüküdür Çok söz, hayvan yüküdür Bilene bu söz yeter Sende cevher var ise Yunus Emre Aşağıdaki atasözlerinden hangisi bu di- zelerde vurgulanmak istenen düşünce- lerle aynı doğrultudadır? TONGUÇ OKUL A) Büyük lokma ye, büyük söz söyleme. B) Söz var, iş bitirir; söz var baş yitirir. CÇok söyleme arsız edersin, aç bırakma hırsız edersin. D) Iki dinle, bir söyle. 1 1 1 1 tonguç 1 I 1

Çok küçük yaşlarda başladım çalışmaya. Birbirinden farklı onca işte çalıştım. Deyim yerindeyse her boyaya girip çıktım. Ayakkabı boyacılığı da yaptım, simit de sattım; bulaşıkçılık da yaptım, inşaat işçiliği de. Yoksul bir ailenin çocuğuydum çünkü. Bunu yaşayan ben de değildim yalnızca. Bu metindeki altı çizili deyimin anlamı aşağıdakilerden hangisidir? A) Geçimini sağlamak C) Birçok konuda bilgisi olmak B) Çeşitli işlerde kısa süre de olsa çalışmış olmak D) Çevresindeki her işe karışmak

6. Sanatçı olmak zordur. Yalnızca düne ait şeyler söylerseniz biri çıkar size Mevlana'nın sözlerini hatırlatır. "Dün, dünde kaldı; bugün yeni şeyler söylemek lazım." Sadece geleceği kavramaya çalışırsanız da işiniz bitmiştir. Sadece bugünü anlatayım deseniz yine yaranamazsınız kimseye. Aynı gözle bunlara bir bütün içinde bakabilen kişi ise gerçek sanatçı olarak kabul görür. Bu parçada vurgulanmak istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir? A) Geçmişle uğraşanlar boşuna çabalar çünkü geçmiş kalıcılığını yitirmiştir. B) Değişik kültürlerden ve zamanlardan beslenenler toplumda saygınlık kazanır. C) Sanatçı, zamanı parçalara ayırmadan bütün olarak ele alırsa başarılı kabul edilir. D) Sanatçı, yaşadığı çağı çok iyi kavramalı ki geleceğe ışık tutabilsin.

bir Atasözlerimizin çoğuna hayvanlar konu olmuştur. Bu atasözleri, hem hayvanlar için günlük hayatta karşılığı olan gerçek en bu bir durumu dile getirmekte hem de bu durum üzerinden insanlara mesaj vermektedir. ma Aşağıdaki atasözlerinden hangisi bu açıklamaya örnek gösterilemez? Boş A) Öküze boynuzu yük olmaz. C) Ölmüş eşek kurttan korkmaz. 69 B) Köpek suya düşmeyince yüzmeyi öğrenmez. D) Zenginin horozu bile yumurtlar. 8. Sinif

1 d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 15 12 14 13 1 1. Aşağıda verilen deyimleri anlamlarıyla eşleştiriniz. IRAIMAJMA DEYIMLER Ağzı açık kalmak Koltuk çıkmak Gözdağı vermek Kulak kesilmek Dört elle sarılmak Etekleri tutuşmak Dili tutulmak Göz açtırmamak Açığını kapatmak Kulak kabartmak Arapsaçına dönmek Göz kulak olmak Elden kaçırmak Toz kondurmamak Elinden geleni ardına koymamak 2 DEYİMLER VE ATASÖZLERİ 3 4 ANLAMLARI pelne Sevinç, korku, şaşkınlık gibi sebeplerle birdenbire söz söyleyemez olmak 5 6 7 Bir şeyde herhangi bir kusurun varlığını kabul etmemek, bir şeyi kusursuz görmek Bir işe büyük bir özen ve önem vererek girişmek Gözetmek, korumak, bakmak Çok telaşlanmak Belli etmemeye çalışarak dinlemek Yapabileceği bütün kötülükleri yapmak Korkutmak, yıldırmak, tehdit etmek, caydırmaya çalışmak Desteklemek Büyük bir dikkatle dinlemek Başka bir iş yapmasına fırsat vermemek Şaşırmak 8 Elde edilebilecek bir şeyden türlü sebeplerle yararlanamamak 9 b 10 d Eksiğinin veya küçük düşürücü durumunun anlaşılmamasını sağlamak İşlerin çok karışıp çözümlenmesi güç bir duruma gelmesi 11 f g h 1 12 13 14 15 m n O

15 2 3 14 4 5 6 1 7 8 9 13 11 12 10 1 2. Aşağıda verilen atasözlerini anlamlarıyla eşleştiriniz. ATASÖZLERİ Bakarsan bağ, bakmazsan dağ olur. Bir elin nesi var, iki elin sesi var. DEYİMLER VE ATASÖZLERİ At sahibine göre kişner. Ayağını yorganına göre uzat. Davulun sesi uzaktan hoş gelir. Abanın kadri (değeri) yağmurda bilinir. Öfkeyle kalkan zararla oturur. Sütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek yer. Yuvarlanan taş yosun tutmaz Bir koltuğa iki karpuz sığmaz. El elin eşeğini türkü çağırarak arar. Mum dibine ışık vermez. Kel ölür, sırma saçlı olur, kör ölür, badem gözlü olur. Ummadığın taş baş yarar. Kara yaslanma kar erir, ere yaslanma er ölür. 2 3 4 5 6 7 ANLAMLARI Bir şeyin gerçek değeri ancak ona çok ihtiyaç duyulduğunda anlaşılır. Aynı zamanda birden fazla işle ilgilenmek basan için sakıncalıdır. Sürekli iş değiştiren kişiler başarılı olamazlar. Etkili kişi kendi yakınlarına yardımcı olamaz. Sinirine yenik düşüp iş yapan kişi sonunda güç duruma düşer. Bir olaydan gerekli dersi alan kişi sonrasında uyanık davranır. Giderlerimizi gelirlerimize uydurmamız gerekir. Insan başkasından gelecek olan desteğe çok güvenmemelidir. Birinin yönetimi altında çalışan kişi tutumunu yöneticisine göre ayarlar. Bir kişi ya da bir şey yok olduğunda değer kazanır. Başarıya ulaşmak için birlik olmak gerekir. Küçük veya önemsiz şeyler, büyük etkiler yapabilir. 8 9 b 10 C d Bakıp onarılan şeyler yararlanılacak duruma gelir, ilgilenilmeyen şeyler ise kullanılmaz durumdadır. Işin içinde olmayanlar o işi kolay veya kazançlı zannederler. 12 11 e f Bizim sıkıntı ve sorunlarımıza başkaları gereken önemi vermez. 9 h j k 14 13 m 15 n 0

23. Doyumsuz, açgözlü insanlar sahip olduklarıyla mutlu olmaz. Hep daha fazlasına sahip olmak ister ve buna ulaşabilmenin yollarını bulmaya çalışırlar. Bu insanlar daha fazla para kazanmak, daha fazla eşyaya sahip olmak için büyük bir hırsla mücadele ederler. Açgözlü insanlar, sadece kendine değil; aynı zamanda çevresine de zarar verir. İnsan elin- dekilerle yetinmeyi bilirse gereğinden fazla para harcamaz ve kendini zora sokacak kadar da çalış- masına gerek kalmaz. Bu parçanın ana düşüncesiyle aynı doğrultuda olan atasözü aşağıdakilerden hangisidir? A) Her çok, azdan olur. B) Az tamah çok ziyan getirir. C) Bir baş soğan, bir kazanı kokutur. D) Acı patlıcanı kırağı çalmaz.

22. Zengin bir adamın Erenköy taraflarında, sekiz on dönüm bahçeli, büyük bir köşkü varmış. Adam bu bahçenin bir köşesine bir bina daha yaptırmaya karar vermiş. Eskiden binalar hep ahşap yapıldığı için gereken keresteyi tomruk hâline getirtmiş ve inşaat yaptıracağı yere istif ettirmiş. Bu tomrukla- rın içinde çam, gürgen, meşe ve ceviz ağaçları da bulunuyormuş. Yaz mevsimi olmadığı için Nişanta- şı'ndaki konağında oturan zengin adam, bir sabah köşküne gitmiş ve köşkün saf bekçisine emir ver- miş: Test-67 Bir hizarcı (kereste biçen kişi) bul, bahçedeki ağaçların arasındaki çamları biçtir, tahta ve ka- las yaptır, demiş. Saf uşak da efendisinin emri üzerine hızarcıları bulmuş. Ne var ki çam tomrukları yerine, köşkün bahçesinde ne kadar kıymetli çam ağacı varsa kestirip devirmiş. Bu akılsız uşağın adı, . kalmış. uşak A) dört ayak üstüne düşen B) bir baltaya sap olamayan C) çamura yatan D) çam deviren ******** Bu hikâye doğrultusunda boş bırakılan yer aşağıdaki deyimlerden hangisiyle tamamlan- malıdır?