Abbasiler ve Mısırda Kurulan Türk İslam Devletleri Soruları

8. Hz. Ömer, hicri 21.yılda kendisine getirilen ve üzerinde ta- rih olarak sadece Şaban ayı yazan bir senetten doğan an- laşmazlık üzerine, danışma kurulunu toplayarak bir takvim başlangıcı belirlemelerini istemiştir. Kurul üyelerinden bazıla- ri Zerdüşt takvimini, bazıları Hristiyan takvimini bazıları da Yahudi takvimini kullanmayı önermiş, sonunda Hz. Ali'nin yaptığı öneri yani Peygamberin Mekke'den Medine'ye göç etmesinin takvim başlangıcı sayılmasına karar verilmiştir. Bu bilgilere göre Hicri takvimin başlangıcının belirlen- mesinde; I. ekonomik, II. dini, III. siyasi sorunlardan hangileri etkili olmuştur? Yalnız I D) I ve II B Yalnız II C) Yalnız III E) I, II ve III OO

19. Mezopotamya'da halk soylular, tüccarlar, sıradan vatandaş- 2 lar, köleler ve yanaşmalardan oluşmaktaydı. Ayrıca yazı- cılar, gemiciler, balıkçılar, duvarcılar ve marangozcular gibi zanaatkârlar da bulunmaktaydı. Toplumda askerlik zorunlu olup, köleler ise evlerde ve tapınaklarda kullanılıyorlardı. Bu bilgilerden yola çıkarak, I. sosyal sınıf farkının olduğu, II. kölelere mülkiyet hakkının tanındığı, III. farklı ekonomik uğraşların olduğu yorumlarından hangilerine ulaşılamaz? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II E) I ve III MOYA C) Yalnız III (3

8. Hendek Savaşı'ndan sonra Hz. Muhammed, Mekke'de- ki Kâbe'yi ziyaret etmek istemiş ama Mekkeli müşrikler izin vermemişlerdir. Bu gelişme sonrasında Mekkeli put- perestler ile Müslümanlar arasında savaş ihtimali ortaya çıkmıştır. Bu ihtimalinin; I. Habeşistan'a göç edilmesi, II. Yahudilere din ve vicdan hürriyeti verilmesi, III. Müslümanlarla Müşrikler arasında Hudeybiye Antlaş- masının yapılması çözümlerinden hangileriyle giderildiği söylenebilir? A) Yalnız I C) I ve II DI ve III B) Yalnız III E) I, II ve III A) 12.

14. Sümer çivi yazısı Hiyeroglif yazı BEYDETTE CL H M YW N Iz #S 8H O near}* XT Fenike alfabesi İlk Çağ uygarlıklarında kullanılan yazı ve alfabeler düşünüldüğünde aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Mısır uygarlığı'na ait hiyeroglif yazı özgün bir yazı çeşi- didir. 17. Orta B) Fenike alfabesi, latin alfabesinin temelini oluşturur. C) Sümer çivi yazısı Anadolu ve Mezopotamya uygarlıkları tarafından da kullanılmıştır. D) Yazı çeşitleri ve alfabelerin oluşumunda yalnızca batı medeniyetlerinin etkisi olmuştur. E) Anadolu ve Akdeniz coğrafyasında farklı yazı çeşitleri kullanılmıştır. Hat 1 11 1 1

10. "Tarihte netlik, geçmişe doğru gidildikçe azalmakta; gű- nümüze doğru geldikçe artmaktadır." Bu durumun nedeni olarak; 1. teknolojideki değişimler, II. geçmişe doğru gidildikçe yazılı kaynakların azalması, III. tarihî olayların birbirini etkilemesi durumlarından hangileri gösterilebilir? A) Yalnız II B) I ve II D) II ve III C) I ve III E) I, II ve III

6. Atatürk," Tarih hayal mahsulü olamaz. Tarih yazarken gerçek olayları bulmaya çalışmalıyız. Eğer bunları bulamazsak mec- huliyeti ve bu noktadan cehlimizi itiraf etmeden çekinmeye- lim."demiştir. Atatürk bu sözüyle tarihçinin; I. nesnellik, II. kanıt kullanma, III. tarafsızlık özelliklerinden hangilerine işaret etmiştir? A) Yalnız I D) I ve III B) Yalnız II E) I, II ve III C) Yalnız III

4. "Bazı yazarlar, şahidi olmadıkları olayları veya hiç görmedikleri memleketleri bizzat görmüş gibi anlatırlar. Aslında yazdıkları ta- mamen kendilerinden önce kaleme alınmış eserlere dayanmak- tadır. Bu kişiler bazen o kadar ileri giderler ki aynı ya da birbirle- rine çok yakın tarihlerde fakat birinden diğerine kısa zamanda ula- şılması imkânsız iki mekândaki olayların şahidi olduklarını dahi yazmakta tereddüt etmezler." Tarihçi Mübahat Kütükoğlu'nun bu sözleri, tarih bilimiyle il- gili; I. araştırmalarda tarafsızlığın sağlanması, II. kaynakların eleştiriye tabi tutulması, III. geçmişle gelecek arasında köprü kurulması durumlarından hangilerinin önemini ortaya koymaktadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III ÖĞRENME

5 Hz. Muhammed'in ölümüyle devlet başkanlığı olarak oluşturuldu. Dinî bütün yetkiler bu makamda toplandı. Siyasi ve askeri yetkiler bu makamda toplandı. Özellikleri verilen makam aşağıdakilerden hangisidir? ● A) Halifelik C) Vezlik ev 1 13 E) Valilik Sunday (a B) Kadılık D) Peygamberlik ley onnality (sinley (A Abbasilerde halifeye yardımcı olması için çeşitli vezirlikler oluşturulmuştur. Mutasım'dan sonra gelen halifeler devleti yönetmekten vazgeçip "Emirü'l Ümera" denilen komutanlarıvalilik elvic makamlarına atamışlardır. Emirü'l Ümeraların yetkileri giderek artmaya başlamıştır. Bu durumun aşağıdakilerden hangisini engellediği söylenebilir? melagiaigner A) Sınırların genişlemesini imso led lux B) Merkezî devlet yapısının korunmasını C) İslamiyet'in yayılmasınırl sem D) Orduda yeni düzenlemelere gidilmesi E) Halifelerin dinî yetkilerinin ellerinden alınmasını R

8. Avrupa Hun hükümdarı Atilla, Batı Roma üze- rine düzenlediği Galya ve İtalya Seferleri ile bu devleti de baskı altına almıştır. 452 yılında Roma üzerine yürümüş, Papa'nın araya gir- mesiyle şehre girmeyerek, Roma'yı vergiye bağlamıştır. Atilla'nın Roma'ya yerleşmemesi aşağıda- kilerden hangisi ile açıklanabilir? S A) Yerleşik kültür karşısında asimile olmayı önlemek B) Haçlı saldırılarından korunmak C) Sınırlarını Doğu'ya doğru genişletmek D) Hristiyanların ticaret yapmasını kolaylaş- tırmak E) Ekonomik üstünlüğünü korumak

2. Fatih Kanunnâmesi'nin başında "Bu kanunname atam, dedem kanunudur ve benim dahi kanunumdur, evlad-ı kirâmim nesilden nesile uygulamaları buna göre yaparlar." denilmektedir. Bu bilgiden hareketle Fatih Kanunnâmesi ile ilgili, Sık aralıklarla köklü değişikliklere uğramıştır. H. Kendine has özellikleriyle süreklilik göstermiştir. III. Değişikliğe uğramadan günümüze ulaşmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I D) Ive III B) Yalnız II E) II ve III C) Yalnız III

15. Türkler İslamiyet'i kabul ettikten sonra; • Karahanlı hükümdarı Satuk Buğra Han Müslüman olmuş ve Abdulkerim adını almıştır. . Gazneli Mahmud, Abbasi Halifesi adına hutbe okutmuş ve Türk hükümdarları arasında "Sultan" unvanını kullanan ilk hükümdar olmuştur. Selçuklu Sultanı Alparslan ve Melikşah Dönemi'nde vezirlik yapan Nizamülmülk'ün çalışmalarıyla Nizamiye Medreseleri kurulmuştur. Buna göre, ● I. Yeni eğitim kurumları açılmıştır. II. Türkler, İslam dünyasının dinî lideri olmuştur. III. Hükümdarlar İslami isim ve unvanlar almıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A Yalnız I B Yalnız III CI ve III Il ve III E I, II ve Ill

ak 3. Geçmiş ve gelecek bilincine sahip tek varlık olan insan, tecrübelerini geçmişten edinir ve katkı sunup geliştirerek geleceğe aktarır. Geçmişin birikiminin geleceğe aktarılmasındaki insanın bu rolü aşağıdakilerden hangisiyle ifade edilebilir? A) Tarih bilinci B) Senkronizm C Tarihin kapsamı DTarihsel eleştiri E) Anakronizm

2. Hz. Ömer, atayacağı valilerin mal varlığı durumunu kontrol etmiş, görev sırasında edindiği malların artışını açıklaya- mayan valilerin mallarını müsadere etmiştir. (el koymuştur) Hz. Ömer'in bu uygulamayla, 1. haksız kazanç sağlamayı önlemek, II. yöneticilerin adil ve şeffaf olmalarını sağlamak, III. merkezî otoriteyi güçlü tutmak durumlarından hangilerini amaçladığı savunulabilir? A) Yalnız I D) II ve III B) Yalnız II E) III ve III YKS/Temel Yeterlilik Testi Deneme Sınavı - 1 C) I ve II ✔FEN BİLİMLERİ YAYINLARI - 11 4. 155 bul'e lemi kuşa üzer sin tan, ne yete gele geir Bu dak

1. ONITE Görsel 1.8 Şah Abbas (Gravür, Dominicus Custos, 1600) 18 CEVAPLAYALIM Görsel 1.9 Sultan IV. Murad (Tablo, Bridgeman Sanat Kütüphanesi, Almanya) Se BILIYOR MUSUNUZ? ittifak kurmak istemiştir. Ayrıca Fransa ve Almanya ile ittifak kurmaya çalışan Şah Abbas (Görsel 1.8), Osmanlıları kuzeyden sıkıştırmak için de Rus çan ile Ferhat Paşa Antlaşmasından sonra Safeviler, ipek ihracatını ya saklayarak Osmanlı ekonomisine büyük zarar vermiştir. Bunun üzerine Osmanlı Devleti karşı önlem olarak Iran'ın çok ihtiyacı olan kıymetli madenlerin ve bakırın İran'a ihracını yasaklamıştır. Safeviler, Osmanlıların dışta Habsburglarla mücadelesini ve içte Celâli Isyanları'yla uğraşmasını fırsat bilerek Şirvan, Azerbaycan ve Gürcistan'ı geri almıştır. Anadolu'da devlet otoritesini yeni- den kuran Sadrazam Kuyucu Murad Paşa'nın, Safeviler üzerine yürümesiyle Şah Abbas, Osmanlılardan barış istemiş ve sonuçta iki devlet arasında 1612 Nasuh Paşa Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmayla 1555 Amasya Antlaşması'ndaki sınırlara geri do nülmüştür. Ayrıca Safeviler, Osmanlılara yıllık iki yüz deve yükü ipek ödemeyi kabul etmiştir. Ancak Nasuh Paşa Antlaşması her iki devleti de tatmin etmemiştir. cevu 1615'ten itibaren İran'ın antlaşma şartlarına uymaması nede- niyle iki devlet arasında savaş yeniden başlamış ve Şah Abbas'in barış istemesi üzerine 1618'de Serav Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmaya göre Nasuh Paşa Antlaşması'nda kabul edilen iki yüz deve yükü ipek, yüz deve yüküne indirilmiştir. Bu antlaşma iki taraf için kısa süreli bir mütareke olmaktan öteye gidememiştir. Safevilerle uzun süren savaş döneminde, Osmanlı Devleti'nin Batı'ya karşı uyguladığı siyasetin genel özellikleri nelerdir? Sınırları Belirleyen Antlaşma: Kasr-ı Şirin (1639) Şah Abbas, Osmanlı Devleti'nde yaşanan isyanlardan faydalanarak 1623'te Bağdat'ı ve bütün Irak'ı Osmanlılardan geri almıştır. Ayrıca Basra'ya saldıran Safeviler'e karşı Osmanlılar, Portekizlilerle ittifak yaparak saldırıyı püskürtmüştür. Bağdat'ı geri almak için 1625 ve 1630 yıllarında da yapılan girişimler sonuç vermemiştir. Devlet içinde mutlak otoritesini sağlayan Sultan IV. Murad (Görsel 1.9), ordunun başına geçerek Safeviler üzerine yürümüş ve 1635'te Revan'ı, 1638'de de Bağdat'ı geri almıştır. Sonuçta iki devlet ara- sında 1639 Kasr-ı Şirin Antlaşması imzalanmış ve bu antlaşmayla bugünkü Türkiye-İran sınırı belirlenmiştir. Kasr-ı Şirin Antlaşma- sı'na göre Bağdat, Basra ve Şehrizor Osmanlılarda kalırken Revan ise Safevilere bırakılmıştır. Ayrıca bu antlaşmaya göre Safeviler; Irak, Kars, Ahıska ve Van'a saldırmayacaktır. Böylece 1578'den beri aralıklarla devam eden 61 yıllık savaş durumu sona ermiştir. Bu antlaşma ticari yasakları da kaldırıp eski tarihî yolların yeniden canlanmasını sağlamıştır. XVII. yüzyılın ilk yarısında Safevilerle giriştikleri yoğun mü- cadele sebebiyle askeri güçlerinin büyük kısmını İran üzerine seferber eden Osmanlı Devleti, Otuz Yıl Savaşları ile uğraşan Avrupa'nın güçsüz ve zayıf durumundan istifade edememiştir. XVI Ost çık fiy Os yu m o şa P C

TARİH rih ve Zaman 020 yill are yılına enk gelmektedir. r. er k T. e 7 TYT 3. ADIM Balıkesir'deki Antandros antik kentinde 2.200 yıllık 22 satır- dan oluşan bir dekret ortaya çıkarıldı. MÖ 2.yüzyıla tarihlenen yazıtın yazıldığı dönemde Antandros, Bergama Krallığı top- raklarına dahildi. Antik kentlerde herkesin görebileceği agora gibi yerlere dikilen ve genellikle kanun maddeleri içeren yazılı dikili taşlar olarak bilinen dekret, günümüzdeki resmi gazete ile özdeşleştirilebilecek bir uygulamaydı. Dekretler sayesin- de, bir konu hakkında herkesin bilgi sahibi olması sağlanıyor- du.Bu yazıt, Bergama Kralı Eumenes ve Attalos tarafından Antandros'a gönderilmiş olan bir komutanın onurlandırılma- sına ve ona imtiyazlı davranılmasına ilişkin bir metin içeriyor. A) Kimya B) Heraldik C) Paleografya D) Arkeoloji E) Epigrafi "Dekret" in bulunması ve incelenmesinde tarihe yardımcı bilim dallarının hangisinden faydalanıldığı söylenemez?

1. İslamiyet öncesi Türk devletlerinde kağanın, dev- let yönetme yetkisini Gök Tanrı'dan aldığına inanıl- mıştır. Bu düşünce ile kağan, dünyayı hâkimiyeti altına alarak yönettiği bütün insanları adaletli bir yönetim ile huzur, refah ve barış ortamında yaşat- mayı görev kabul etmiştir. Bu bilgilere dayanılarak İslamiyet öncesi Türk devletleri ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangi- sine ulaşılamaz? A) Kut anlayışının görüldüğü B) Türk cihan hâkimiyetinin amaçlandığı ? C) Teokratik yönetim anlayışının egemen olduğu ? D) Sosyal devlet anlayışının yaşandığı 6 E) Kut anlayışının temelde siyasi amaçlı kullanıl- dığı ABODE