İlk Türk Devletleri Soruları

Orta Asya Türk devletlerinde coğrafi şartlar ve ülkenin içinde bulunduğu durum nedeniyle kurultayın her zaman toplanma- Si ve boy beylerinin hızla bir araya getirilmesi mümkün de- ğildi. Bu yüzden politik ve askerî kararların alındığı kurultay adı verilen bu meclisin kararlarının uygulanmasını sağlamak ve takip etmek için buyruklardan (bakan) oluşan bir ayukıya (hükûmet) ihtiyaç duyulmuştur. Çin kaynaklarında Hun, Kök Türk ve Uygur Devletlerinde görülen bu hükûmet sisteminden sıkça bahsedilmiştir. İlk Türk devletlerine ait bu bilgiler, 1. kurultayın din işlerinden sorumlu olması II. yargı yetkisinin kağan tarafından kullanılmas III. yürütme yetkisinin ayukıya ait olması durumlarından hangilerine kanıt olarak gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) Il ve Ill

Orta Asya'da kurulan Türk devletlerinde siyasi ege- menliği elinde bulunduran hanedanlar yıkıldıktan sonra yerine yeni bir hanedan geçmiştir. Böylece yaşanılan coğrafya ve halklarda önemli bir değişim olmamıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu duruma örnek olarak gösterilebilir? A) Asya Hunları - Uygurlar B) Göktürkler - Uygurlar C) Kırgızlar - Kutluk Devleti D) Bulgarlar - Macarlar E) Kumanlar - Peçenekler

Türk tarihinde Bilge Kağan, Kültigin ve Tonyukuk'a kadar yazılı kaynak bulunmamıştır. Türk tarihine iliş- kin en eski bilgiler, Çin kaynaklarındadır. Türklere ait ilk yazılı kaynaklar, aşağıdaki devlet- lerden hangisinin zamanından kalmıştır? A) Hun Devleti B) Avar Devleti C) Kutluk Devleti D) I. Göktürk Devleti E) Hazar Devleti

Türklerin ilk yurdu olan Orta Asya'da geniş bozkırlar, yük- sek dağlar, nehirler ve göller bulunmaktadır. Karasal ikli- min hüküm sürdüğü bölge Türkleri her alanda etkilemiştir. Buna göre Orta Asya'nın koşulları Türkleri aşağıdaki alanlardan hangisinde etkilememiştir? A) Hukuk kuralları C) Sanat eserleri B) Yaşam tarzı D) Ekonomik faaliyetler E) Devlet örgütlenmesi

8. Alparslan ve Melikşah dönemleri Selçukluların yükseliş sürecine girdiği dönemlerken her iki hükümdarın da tahta geçtiği yıllarda devletin genişlemesi bir süre için durakla- mıştır. Bu durum aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir? A) Anadolu Türk birliğini sağlama çalışmalarıyla B) Komşu devletlerle barış yolu aranmasıyla C) İslam dünyasının liderliğini ele geçirme çabasıyla D) Yayılmadan çok ülke kalkınmasına öncelik verilme- siyle E) İzlenecek yayılma politikasının yeniden saptanmasıyla

2. Bilgi Kağan "Zaferlerimiz, yaşayış tarzımızdan ileri ge- lir. Kuvvetli zamanlarımızda ordular sevk eder, akınlar yaparız; zayıf isek bozkırlara çekilir, mücadele ederiz." demiştir. Bilge Kağan'ın bu sözüne bakılarak, İslamiyet ön- cesi Türklerle ilgili, 1. Teokratik yönetime sahiptirler. II. Bağımsız yaşamaya önem vermişler. III. Yarı göçebe hayat tarzına sahiptirler. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I D) I ve II B) Yalnız II E) II ve III C) Yalnız III Fei Yayım

A) Hunlar B) Kök Türkler D) Avarlar A) Asya Hunları 8. Aşağıdaki Türk devletlerinden hangisi diğerlerin- den farklı bir çağda kurulmuştur? C) Uygurlar E) Selçuklar B) Kök Türkler D) Uygurlar E) Hazarlar C) Avarlar

ŞAHINKAYA SORU 1: A) I ve HT İLK TÜRK DEVLETLERİ Orta Asya'daki Türklerin atı ehlileştirmeleri, atlı arabaları kullanmaları 'Türk göçlerinin" daha kolay ve hızlı gerçek sinde etkili olmuştur. Buna göre İslamiyet öncesi Türklerle ilgili olarak, 1. Bozkır yaşam biçiminin benimsenmesi II. Türk kültür ve uygarlığının geniş bölgelere yayılması III. Çevre kültürlerle etkileşim yaşanması IV. Devletin, Doğu - Batı olmak üzere iki koldan yönetilmesi durumlarından hangilerinin Türk göçlerinin sonuçları arasında olduğu söylenemez? C) II ve 111 D) III ve W B) I ve IV COPA/BOR 11 TAR E) I, ve IV

19. Orta Asya Türk devletlerinde devletin ileri gelen beyle- rinden kurulu "Kurultay" adlı bir meclis bulunuyordu. Bu mecliste devletin önemli meseleleri görüşülür ve alınan karar onaylanması amacıyla hakana sunulurdu. Alınan bu kararı hakan onaylamayabilirdi. Yani son söz hakana aitti. Ancak, hakanın da uymak zorunda olduğu, yazılı olmayan birtakım kurallar mevcuttu. "Töre" adı verilen bu kurallar hakanın yetkilerinin sonsuz olmadığının göstergesiydi. Buna göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Kurultay Meclisi, hakanın danışma meclisi niteliğindedir. B) Kurultay Meclisi, devlet sorunlarının çözümünde hakana yardımcı olmaktadır. C) Orta Asya Türk devletlerinde töre, hakanın üzerinde yer almaktadır. D) Orta Asya Türk devletlerinde yürütme işleri belirli bir sisteme oturtulmuştur. E) Orta Asya Türk devletlerinde yazılı hukuk sözlü hukukun üzerinde olmuştur.

11. İlk Türk devletlerinde, kurultay (yasama) ve hükûmet (yü- rütme) birbirlerinden ayrı kurumlardır. Fakat halktan ve yö- netimden birinci derecede sorumlu olan kağandır. Kurultayı toplantıya çağırma, töre değişikliğini teklif etme, ayguciyi tayin etme, yargıya başkanlık etme görevleri kağana aittir. Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Merkezi otoritenin zayıf olduğuna B) Kut anlayışının benimsendiğine C) Bozkır kültürünün benimsendiğine D) Meclisin danışma niteliği taşıdığına E) Bağımsızlığa önem verildiğine

7. Türklerde askerlik özel bir meslek olarak görülmediğinden her Türk bir asker sayılır ve savaş zamanında orduya katılırdı. Bu nedenle Türklere ordu millet denirdi. Bu durumun sonuçları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Ücretli askerliğin olmaması B) Kadın erkek herkesin asker kabul edilmesi C) Askerliğin ayrıcalıklı bir meslek olması D) Kadınların savaş sanatını bilmesi E) Güçlü orduların kurulması

İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası 7. "Altın Dağları'ndan çıkan nehir, başkentin bütün çev- resini dolaşır, tarla ve meyve bahçelerini sular, su değirmenlerini işletir. Türkler ata biner ve ok atarlar. Müziklerinde kopuz kullanırlar. Samur kürkü, keçe ve çiçek motifleriyle işlenmiş elbiseler üretirler." Bir Çinli elçinin gözlemlerine dayanan yukarıda- ki bilgilere baktığımızda Uygurlar ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Uygurların Türk müziğinin başlangıcını oluştur- duklarına B) Uygurların tarım ile uğraştıklarına C) Uygurlarda ata binmenin ve ok atmanın varlığına D) Dokumacılık faaliyetleri ile uğraştıklarına E) Yerleşik hayata geçtiklerine 10.

1. 981-984 tarihleri arasında Turfan Uygurları'na giden Çin elçisi Wang Yen-te'nin raporunda; "Kao-ch'ang (Turfan) şehrinde yağmur ve kar yoktur. Aynı zamanda hava çok sıcaktır. Evler beyaz badanalıdır. Chinling Dağları'ndan çıkan nehir, başşehrin bütün çevresini dolaşır, tarlaları ve meyve bahçelerini sular ve su değirmenlerini işletir. Bu yerde beş hububat yetişir. Zengin insanlar at eti yerler, geri kalanlar ise sığır eti ve yaban kazı yerler. Onlar müziklerinde kopuz kullanırlar, samur kürkü, keçe ve çiçek motifi işlemeli elbise imal ederler. Kadınlar başlarına bir çeşit şapka giyer. Onların adetlerine göre kadınların büyük bir kısmı ata biner ve ok atarlar. Onlar, gümüş ve pirinçten yaptıkları tüpleri su ile doldururlar, tüplerdeki suyu fışkırtarak yahut birbirlerine su atarak spor yaparlar." ifadeleri yer almıştır. Bu rapordaki ifadelere bakarak Turfan Uygurları hakkında aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Üretim ekonomisinin geliştiği B) Sosyal hayatın canlı tutulduğu C) Sınıf farklılıklarının oluştuğu Yerleşik hayata geçildiği Kadınların gündelik hayatta aktif olduğu D) E)

4. stolvsl Sinil Pazırık Halısı Yarmag (temsili) T Stupa D) Türgişler Orhun Kitabeleri Yukarıdaki tarihi eserler ile aşağıdaki Türk Devletleri eşleştirildiğinde hangi devlet açıkta kalır? A) Asya Hun B) Kutluk (C) Avarlar SQUIVAMOND E) Uygurlar

maları anlayışına sahip ||| C) I ve II 5. Uygurların, 1. Maniheizm dinini benimsemeleri II. kendilerine özgü alfabe kullanmaları III. yönetimde kurultay kararlarına önem vermeleri IV. kağıt ve matbaa tekniğinde gelişmeleri özelliklerinden hangilerinin kendilerinden önceki Türk devletlerinden farklı olduğu savunulabilir? Yalnız I B) Yalnız II D) I ve IV E) II ve III C) Yalnız IV

2. Kutadgu Bilig'de devlet teşkilatının özellikleri şu şekilde dile getirilmiştir: "Memleket tutmak için çok asker ve ordu lazımdır, askeri beslemek için de çok mal ve servete ihti- yaç vardır. Bu malı elde etmek için halkın zengin olması gerektir. Buna göre Kutadgu Bilig'de, devletin güçlü olması aşağıdakilerden hangisine dayandırılmıştır? A) Halktan farklı vergiler alınmasına Çok utustu toplum yapısına C) Güçlü ordu ve ekonomik sisteme D) Monarşik yapının güçlü tutulmasına E) Ulkenin yazılı kurallar ile yönetilmesine ekstrem 5. C