Yeni Çağ Avrupa Soruları

2. Gök Tanrı dini, Türklerin Orta Asya'da yaşam tarzlarına uygun nitelikte idi. Özellikle yarı göçebe yaşam süren Türkler bu dinin şartlarına kolay uyum sağlamaktaydı. Bu bilgilere göre Gök Tanrı dininin aşağıdaki özellik- lerinden hangisinin Türklerin yarı göçebe hayat tarzı- na kolaylık sağladığı savunulabilir? A) Cennet inancının olması B) İbadethane zorunluluğu olmaması orántuluigu C) Cehennem inancı olması DHırsızlığın suç sayılması E) Ahlak kurallarının olması 15

YAYINLA - Bu testte sırasıyla, Tarih (1-5), Coğrafya (6-10), Felsefe (11-15), Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (16-20 müfredat ile alanlar için Felsefe (21-25) alanlarma ait toplam 25 soru vardır. - Cevaplarımızı, cevap kâğıdının Sosyal Bilimler Temel Yeterlilik Testi için ayrılan kısmına işaretle - Bu testi, sınava giren tüm grupların çözmesi zorunludur. Aşağıdaki haritada Yıldırım Bayezid Dönemi'ne ait sınırlar 10 verilmiştir. EMAK Nigbol Makedbaye Edine Janik Burea KARADENIZ Kinm Ankara Şebinkarahisar Yıldırım Bayezit Tokal Sivas Dönemi Konya- AKDENIZ Samsun -Amasya Kabins -Kayseri Kafkasya SURİYE 0 100 200 300 400 km Bu haritaya göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez? ASTKT (A) Balkan topraklarının tamamı fethedilmiştir. B) Anadolu'da siyasi birlik büyük ölçüde kurulmuştur. C) Doğu Akdeniz'de stratejik adalar himaye altına alına- mamıştır. D) Anadolu ve Rumeli toprakları arasında bütünlük sağla- namamıştır. E) Osmanlı ülkesi gaza ve cihata uygun bir coğrafi konu- ma sahiptir. DE R K

SMANLI SİYASETİ at'ın Ana- Söğüt ve aşağıda- Test - 1 4. Osmanlı Devleti'yle ilgili aşağıdaki durumlardan hangisi, başta Ahi teşkilatı olmak üzere, alperenler, dervişler, Gaziyânırum ve Bacıyânırum gibi grupların desteğini almasına neden olmuştur? A) Gazaya yönelik politika takip edilmesi B) Anadolu'nun batısında kurulması C) Türkmenlere yönelik iskan siyasetinin uygulanması D) Monarşiyle yönetilmesi E) Ahilerle akrabalık kurulması

12. Rousseau'ya göre doğal felaketler ve doğa koşulları in- sanı beraber yaşamaya zorladı. İnsan aklını kullanarak dil ve soyut düşünme yeteneğini geliştirdi. İş bölümü böylece gelişmiş oldu. İş bölümü artınca insanın boş vakti artmış oldu. Boş vakit ile beraber bencillik duygusu da artmış oldu. Toprakların özel mülk olarak sahiplenil- mesi ile birlikte ekonomik eşitsizlik ortaya çıktı. Toplu- mun çoğu yoksullardan oluşmaktaydı. Çoğunlukta ve aç olan insan, zengin insanlar için tehlike oluşturmaya başladı. Böylece zenginler kendilerini korumak için hile- li bir sözleşme önerdiler. Bu sözleşmeye göre herkesin yaşam hakkı korunacaktı. Fakirlere zorla kabul ettirilen bu yasa aslında fakirlerin köleliğini ebedileştiren bir al- datmacaydı. Bu parçada Rousseau'nun devlet anlayışının temeli aşağıdakilerin hangisine dayanmaktadır? A) Üstünlerin korunma güdüsüne B) Bireysel özgürlüğün kazanılmasına C) Toplumsal yaşamın önemine D) Doğal düzenin devamına E Toplumsal eşitliğin sağlanmasına 15

2. Haçlı Seferleri'nin sonucunda kâğıt, barut, pusula, matbaa gibi teknik buluşlar Avrupa kıtasına taşınmıştır. Bu buluşların Avrupa'da I. Coğrafi Keşifler, II. Rönesans ve Reform, III. merkezi krallıkların güçlenmesi gelişmelerinden hangilerine zemin hazırladığı savunu- labilir? A) Yalnız I D) I ve III B) Yalnız III C) I ve II E) I, II ve III

A Kitapçığı türü ve Ahlak Bilgisi (16-20), Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersini yasal efe (21-25) alanlarına ait toplam 25 soru vardır. a işaretleyiniz. 3. Fransız İmparatoru III. Napoleon, bir gün opera salonuna girerken, Osmanlı sefiri Keçecizâde Fuat Paşa'nın ayağa kalkmadığını görür ve protokol nâzırı olan memura der ki: Gidip sorun bakalım. Yoksa kendisini Kanuni'nin elçisi mi zannediyor? Bu suale Keçecizâde'nin cevabı şu şekilde olur: Hâşâ!.. eğer ben Kanuni'nin sefiri olsa idim, sizin kralınız, benim olduğum yere, benden izin almadan girebilir miydi? Bu metinden hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) III. Napoleon ile Kanuni Sultan Süleyman aynı dönemde yaşamışlardır. B) Osmanlı Devleti her dönem en güçlü devlet olma özelliğini korumuştur. C) Kanuni Sultan Süleyman Dönemi'nde Osmanlı, batıda nüfuz sahibi bir devlet olmuştur. D) Keçecizâde Fuat Paşa XVII. yüzyıl sefiridir. E) Osmanlı Devleti bilim ve sanata gereken önemi vermiştir.

E) Çevre uygarlıklarla etkileşimde 11. Aşağıdaki haritada İlk Çağ'ın en önemli ticari ağlarından biri olan Kral Yolu gösterilmiştir. KARADENİZ Sard 0 LİDYA Afyon Manisa AKDENİZ 250 km. Ankara Tokat Malatya Diyarbakır Ninova HAZ DEN. PERSLER Sus Bu haritaya dayanılarak Kral Yolu ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Anadolu ve Mezopotamya şehirlerini birbirine bağlamıştır. B) Iran uygarlığının Anadolu uygarlıklarından daha fazla gelişmesine neden olmuştur. C) Lidyalılarla Persler arasında ticari çıkar ve iş birliği alanları oluşturmuştur. D) Anadolu'da kat ettiği mesafe diğer bölgelerden daha uzundur. E) Günümüzde de yerleşim birimi olarak kullanılan bölgelerin gelişmesine katkı yapmıştır.

a i ▪ 6. Osmanlı Devleti ile Avusturya arasında imzalanan 1533 İstanbul Antlaşması'nda Avusturya Arşidükü (Kralı) Osmanlı Vezir-i Âzamı'na denk sayılırken 1606 Zitvatorok Antlaşması'yla Avusturya Arşidükü protokol bakımından Osmanlı Padişahı'na denk sa- yılmıştır. Bu bilgiye dayanarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Osmanlı Devleti'nin diplomaside mütekabiliyet esasını kabul ettiğine B) Avusturya'nın Osmanlı Devleti'ne siyasi üstünlük sağladığına C) Osmanlı Devleti'nin Zitvatorok Antlaşması'nı ye- nik bir devlet olarak imzaladığına D) Osmanlı Devleti'nin Avusturya karşısında askerî başarısızlığa uğradığına E) Osmanlı Devleti'nin batıda toprak kaybetmeye başladığına

A. Aşağıda Osmanlı Devleti'nin 17. Yüzyıl ve 18. Yüzyılda içinde bulunduğu durum, izlenen genel siyaset gibi konularda belirgin özellikler verilmiştir. Bu özelliklerin ait olduğu yüzyılı işaretleyiniz. 17. YÜZYIL 18. YÜZYIL Yüzyılın geneline uygulanan temel politika; kendi gücü ile topraklarını korumak ve barış siyaseti izlemek olmuştur. Sokullu Mehmet Paşanın ölümü ile başlayıp, Karlofça antlaşmasına kadar süren dönemdir. Osmanlı Devleti'nin DURAKLAMA dönemidir. Osmanlı Devleti bu yüzyılda Avrupa'dan geri kaldığını kabul etmiş ve yapılan islahatlarda Avrupa'yı örnek almaya başlamıştır. Bu yüzyılın genelinde Batida Avusturya ile mücadele edilirken, Doğuda da Iran'la mücadele edilmiştir. Yüzyılın geneline uygulanan temel politika; fetih ve genişleme siyasetidir. Bu yüzyıl Osmanlı devleti için arayış yıllarıdır. Karlofça antlaşması ile başlayıp, Yaş antlaşmasına kadar süren dönemdir. Osmanlı Devleti bu yüzyılda, Avrupalı devletlerle diplomatik ilişki kurması gerektiğini kabullenmiştir. Bu Yüzyılda yapılan islahatlar değişmek için değil de Yükselme dönemindeki ideal düzene geri dönmek içindir. Bu yüzyılda Osmanlı Devletinin en büyük düşmanı Rusya ve Avusturya'dır. Osmanlı Devleti'nin GERİLEME dönemidir.

Kutsal Ittifak Osmanlılara Karşı Osmanlı Devleti, Köprülüler Dönemi'ndeki fetihlerle yeniden güç kazanmıştı. Köprülü Fazıl Ahmed Paşa'dan sonra sadrazam olan Merzifonlu Kara Mustafa Paşa da fetihleri devam ettirmek istedi. Merzifonlu; Avusturya, Lehistan, Venedik ve Rusya ile ayrı ayrı yapılan savaşlarda elde edilen başarılara güvenerek genişleme siyaseti gütmüştü (Harita 1.2). ATLAS OKYANUSU 500 km Ispanya Cezayir Fransa Avusturya Ceneviz Venedik Tunus Roma Trablusgarp Viyana Zitvator ergon Mohac Apa Belgrad Quanto Selanik Inebant Bingazi Podolya DEGIŞEN DUNYA DENGELERI KARŞISINDA OSMANLI SİYASETİ (1595-1774) AKDENIZ OSMANLI DEVLETI istanbul Ankara tanbul Edirne Ant Denial Sivastopol KARADENİZ Kahire Trabzon Konya Adana Beyrut Sam Kudüs Rusya Diyarbakır KIZILDENİZ Erzurum Medine Tebriz Bağdat Mekke Orta Macaristan'da Protestan Macarların lideri konumundaki Tökeli İmre; Avusturya'ya karşı Osmanlı'dan yardım isteyince Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Viyana üzerine sefere çıktı. Avus- turya Kralı Leopold'un (Liopolt) Osmanlılara karşı yardım istemesi üzerine Lehistan, Venedik ve Alman prenslikleri bu yardım tale- bine olumlu cevap verdi. Osmanlıların aslında bütün Hristiyan dünyasını hedeflediğini söyleyen papa, Avrupa devletlerini kutsal bir çatı al- tında toplamayı amaçladı ve bunda da başarılı oldu. Fransa doğrudan katılmasa da sessiz kalarak dolaylı bir şekilde bu ittifaka destek verdi. 1683 yılında ger- çekleşen II. Viyana Kuşatması'nda bazı komutanların Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'ya tam destek vermemesi nedeniyle Viyana önlerinde Osmanlı ordusu bozguna uğradı. HAZAR DENIZI 21,22 Basra II. Viyana Kuşatması'nın başarısız olmasında Avusturya'ya gelen desteklerin yanında Viyana'nın dört taraftan kuşatılmayacak kadar büyük olması da etkili oldu (Görsel 1.14). Bununla birlikte Osmanlı ordusunda lojistik ve disiplin sorunları da vardı. Orduda ganimet GOLL Tahran Safevi Devleti BASRA KÖRFEZİ 23 BALKAS GOLU HINT OKYANUSU Harita 1.2 XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin sınırları Görsel 1.14 II. Viyana Kuşatması'nda Avusturya'ya gelen destek kuvvetleri (Tablo, "1683 Viyana Muharebesi", Macar ressam Juliusz Kossak, Varşova Ulusal Müzesi) 21

5. İnsanlık tarihinin tarihî dönemler ve tarih öncesi dönem- ler olarak ikiye ayrılmasında dikkate alınan gelişme aşa- ğıdakilerden hangisidir? A) Tekerleğin icadı B) Ateşin bulunması C) Yazının icadı D) Tarımın öğrenilmesi E) Paranın icadı

10) Beylikler devrinde Anadolu da çok sayıda köprü yol, han, hamam ve kervansaray inşa edilmiştir. Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Beylikler devrinde dinsel mimariye önem verilmiştir. B) Beylikler devrinde sivil mimariye önem verilmiştir. C) Yönetimde ulusçu devlet anlayışı benimsenmiştir. D) Yapılan eserlerle merkezi otorite güçlendirilmiştir. E) Moğol işgalleri beyliklerin imar faaliyetlerini yavaşlatmıştır.

1. ONITE Jonu Lize Görsel 1.15 Savaşan Osmanlı Askerleri (Tablo, Macar ressam Juliusz Kossak, Varşova Ulusal Müzesi, Varşova/Polonya) ÖRNEK METİN askerleri Viyana'nın konumu sebebiyle güçlerini bir noktada topla- hırsıyla hareket eden askerler asıl işlerini yapmayı bıraktı. Osmanlı Sefer yolunun uzaklığı nedeniyle kuşatmaya hafif toplarını götü- yamazken rakipleri tek bir merkez etrafında savunma yapabiliyordu. Ayrıca Osmanlı ordusunda zahire kıtlığı görülmeye başlamış, sü- ren Osmanlı, ateş gücü bakımından düşmanının gerisinde kaldı. varilerin atlarına ve topları çekecek öküzlere bile yem verilemez olmuştu. Bütün bunlara rağmen savaşın kaderini değiştiren asıl beklenenden önce Viyana önlerine gelmesi ve Osmanlı ordusunu olay Lehistan kralının Bavyera ve Saksonya kuvvetleriyle birleşerek iki ateş arasında bırakması oldu. Osmanlı ordusunun Viyana önlerinde bozguna uğraması, Avrupa'da düşünen papanın teşvikiyle Avusturya, Lehistan, Rusya, Venedik ve heyecana yol açtı. Osmanlı'yı Avrupa'dan atma zamanının geldiğini Malta'nın da dahil olduğu Kutsal Ittifak kuruldu. Osmanlı Devleti, bu ittifakta yer alan devletler ile aynı anda savaşmak zorunda kaldı. Lehistan daha önce Osmanlılara kaybettiği toprakları geri almanın yanı sıra Boğdan'ı, Akkirman ve Kili gibi Osmanlı kalelerini al- mak istiyordu. Ancak pek çok cephede aynı anda savaşan Osmanlı ordusu karşısında Leh birlikleri sadece Boğdan'ın bazı bölgelerini ele geçirebilmiştir. Kırım topraklarına saldı- ran Ruslar ise Tatarlar'ın direnişi karşısında ilk başta başarısız olsa da kara ve denizden yaptığı kuşatmayla 1696 da Azak kalesini ele geçirdi. Avusturya ile yapılan savaşlar sonucunda Sofya'ya kadar olan bütün Osmanlı toprakları Avus- turya tehdidi altında kaldı. 1687'de Mora'yı işgal eden Venedik: Papalık, Malta ve Floransa donanmalarının desteğiyle Sakız Ada- sı'nı ele geçirdi. Köprülü Fazil Mustafa Paşa'nın sadrazamlığında toparlanan Osmanlı Devleti, Belgrad ve Niş'e tekrar hâkim oldu. Fakat 1691'de Salankamen'de (Görsel 1.15) ve 1697'de Zenta'da yenilgiye uğrayan Osmanlı Devleti, 1699 yılında Karlofça Antlaş- ması'nı imzalamak zorunda kaldı. Köprülü Fazil Mustafa Paşa Köprülü Fazil Mustafa Paşa, 1689-1691 yılları arasında sad- razamlık yapmıştır. Istanbul'da iyi bir medrese öğrenimi gör- müş, devlet kademelerinde önemli vazifelerde bulunmuştur. Devletin zorluklar yaşadığı bir dönemde Sultan II. Süleyman, Fazil Mustafa Paşa'yı sadrazamlığa getirmiştir. Ağır vergilerin bir bölümünü kaldıran Paşa, Yeniçeri Ocağı'nı düzene koy- muştur. İleri görüşlü bir devlet adamı olan Fazil Mustafa Paşa II. Macaristan Seferi'nde Salankamen Savaşı'nda ordunun önünde hücum ederken şehit düşmüştür. Merkezî yönetim- de ve orduda yaptığı düzenlemelerin yanı sıra ülke içindeki Hristiyanların yaşam koşullarını iyileştirmek için büyük çaba harcamış, ayanların güçlenmesini engellemiştir. Ş. Tufan Buzpınar," Mustafa Fazıl Paşa", s.301-302'den düzenlenmiştir. Karlo lar se ve E Daln XVI linc na bas MC siy ile gc Ru

10. Misir ve Hititler arasında imzalanan Kadeş Antlaşması'nın hem hiyeroglif yazısı hem de çivi yazısı nüshalarına rastlanmıştır. Bu antlaşmanın incelenmesinde tarihe yardımcı bilim dallarının hangisinden yararlanılabileceği söylenebilir? A) Diplomasi B) Coğrafya Antropoloji D) Arkeoloji E) Sosyoloji

Mezopotamya' da tapınaklarda toplanan ürün- lerin kaydını din adamları tutardı. Mısır'da artı ürün firevunların sarayında topla- nırdı. İki durum birlikte değerlendirildiğinde aşağıda- kilerden hangisi söylenebilir? ib Bilim Yayınlar A) Dini ve siyasi yerler zenginlik merkezi haline gel- miştir. B) İlk Çag en zengin iki merkezi, Mısır ve Mezo- potamya'dır. C) Din adamları siyasi haklara sahiptir. D) Iki medeniyette de toplumsal tabakalaşma gö- Tülmüştür. E) Dini ve siyasi yöneticiler ekonominin temel taşı- dır. 8

9. Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'nda mücadele etti aşağıdaki cephelerden hangisi savunma cephesi özel ğine sahip değildir? A) Çanakkale C) Irak 10. Osmanlı Devleti'nin, E) Suriye-Filistin B) Hicaz D) Galiçya D 12. TO.. 1. 18 g ic b