İslamiyet Öncesi Türk Kültür ve Uygarlığı Soruları

5. Türk tarihinde meydana gelen aşağıdaki gelişmelerden hangisi kut anlayışının ortaya çıkardığı ülke hanedanın ortak malı anlayışına örnek olarak gösterilemez? A) Mete Han'ın babası Tuman'ı devirerek hükümdar olması B) 691 yılında, İlteriş Han ölünce yerine kardeşi Kapgan Han'ın başa geçmesi C) Batı Kök Türk yabgusu Tardu'nun bağımsızlığını ilan et- mesi D) Bilge Kağan'ın Buyruk Çur tarafından zehirlenerek öl- dürülmesi E) Hohanyeh'in Çin'e bağlanması fikrine karşı çıkan Çi- Çi'nin bağımsızlığını ilan etmesi

Aşağıdaki görselde belli bir uğraş biçimine sahip toplumların yaşam alanı gösterilmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu yaşam alanına sahip toplumla- rın bir özelliği değildir? A) Temel geçim kaynağı avcılık ve toplayıcılıktır. B) Askerlik ve savaşçılık konularında ilerlemişlerdir. C) Bağımsızlık ve özgürlük anlayışları gelişmiştir. D) Dokumacılık ve tekstil alanlarında ilerlemişlerdir. E) Et ve süt ürünlerini çok fazla tüketmişlerdir.

-al 1. Orta Asya Türk boylan rekabet söz konusu olduğunda, boyların toplanarak birbirlerini himaye etmesi ve daima mücadeleye hazır tutulması zorunluluğu ile karşı karşıya olmuştur. Böylece "sevk ve idarenin" öğrenilmesi yoluyla bozkır insanı hem bambaşka bir dünya görüşü kazanmış hem de günlük hayatta yoğun olarak yaşadığı emretme ve hakim olma özelliğini muhafaza edebilmiştir. Türk boylarının bu özelliğinin aşağıdakilerden hangi- sini kolaylaştırması beklenebilir? A) Göçebe yaşamdan yerleşik yaşama geçilmesini B) Kısa sürede devlet kurulmasını C) Devletin doğu batı olmak üzere iki koldan yönetilmesini D) Ticaretle uğraşanların sayısının artmasını E) Kültürel ilişkilerin yoğunlaşmasını 3. Sa rak bu kök & dakika ma de ile

8. İlk Türk devletlerinde kağanlar, devletin kuruluşunda veya tah- ta çıktıktan sonra ilk iş olarak töreyi düzene koyardı. Kağanların bu yolla aşağıdakilerden hangisini amaçladığı söylenebilir? A) Diplomatik faaliyetleri sağlıklı yürütmeyi B) Ülkede kanun hâkimiyetini sağlamayı C) Sosyal devlet anlayışına işlerlik kazandırmayı D) Yerleşik yaşamı yaygınlaştırmayı E) Yazılı hukuk anlayışını yerleştirmeyi Kağan, her konuda son sözü söyleme yet-

26. İlk Türk devletlerinde hakan öldükten sonra yerine geçecek kişinin belirlenmesinde; 1. töre, II. kurultay, III. din adamları unsurlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III ve il

İslamiyet öncesi bazı Türk topluluklarının semavi dinleri seçmesi, o Türk toplumları üzerinde deği- şiklikler oluşturmuştur. Bu durum Türk toplumlarında; Sha 1. Tek tanrı anlayışının başlamasına, II. ahiret inancının görülmesine, III. yerleşik hayata geçilmesinde durumlarından hangilerinin oluşmasına ortam hazırladığı söylenemez? A) Yalnız I ₁ D) II ve III B) I ve II E) I, II ve III C) I ve III

2. Bumin Kağan, Kök Türk Devleti'ni kurduktan sonra ken- di büyük kağan olarak ülkenin doğu kesimini ve kardeşi İstemi Yabgu da ülkenin batı kesimini yönetmiştir. C Bu durum Kök Türk Devleti'nde; I. ikili yönetim, 11. hanedan devleti, III. teokratik anlayış özelliklerinden hangilerinin görüldüğüne kanıt ola- rak gösterilir? AYalnız I D) II ve III B) Yalnız II C) I ve II E) I, II ve III 4. Karahanlı D medeniyet Allah'ın na miştir. Bu durum duğu aşa sonrası C turur? A) Kut SCihan

B B Türk Dili ve Edebiyatı-Sosyal Bilimler-1 25. 1. Hükümdar eşi hatunların kendilerine ait sarayları vardır. Kendilerine ait orduları olan hatunlar, eşlerinin ya- ninda savaşa katılabilirlerdi. B II. Hükümdar eşleri istediği zaman savaşa karar ve- rebilirlerdi. IV. Hatunlar, yabancı devlet elçilerini kabul edebilirler- V. Hatunlar, kurultaya katılarak alınan kararlarda oy kullanabilirlerdi. Bill İlk Türk devletlerinde hükümdaresi olan hatunla- rin görevleri ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yan- liştir? 1 D) W EX

AYT ÜRK DİLİ VE EDEBİYATI SYAL BİLİMLER-1 TESTİ 10. Destanda, Çinlilerle yapılan savaşlara bir son ver- mek için Hakan, oğlu Gali Tigin'i Çinli prensesle evlendirmesi anlatılır. Hakan, bu evlilik için Çin'e Kutul Dağı'nı verir. Bunun üzerine doğal afet ya- şanır. Halk kıtlıktan ve kuraklıktan büyük sıkıntılar çeker. Sonunda yurtlarını bırakarak güneybatıya doğru göç ederler. Bu parçada sözü edilen destan aşağıdakilerden hangisine aittir? Hunlara C) Köktürklere B) Sakalara DUygurlara & E Kırgızlara

Görsel 4.17: "Cennetin Krallığı" adlı filmden alınmış Hilal (Turan) taktiğinin uygulanışını gösteren bir sahne Etkinlik Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruyu cevaplayınız. Türklerin savaş yetenekleri ve uyguladıkları taktikler dönemin tarihçileri ve Çinliler tarafından şu sözlerle tasvir edilmiştir: Ammianus (Ammiyanus): Hunlar piyade olarak dövüşmeye hiç alışkın değillerdi. Bir defa eyere oturduktan sonra küçük ve çirkin ama yorulmak bilmeyen, yıldırım gibi giden atlarına sanki yapışık kalırlardı. Savaşlarda korkunç çığlıklar atarak düşmanın üzerine çullanırlar. Bir direnme ile karşılaşın- ca hemen dağılırlar ama kısa zaman sonra aynı süratle gelerek önlerine çıkan her şeyi delip geçer- ler. Buna rağmen bir müstahkem mevkii kuşatıp merdivenlerle ele geçirme sanatını bilmezler. Ancak şaşılacak kadar uzak mesafelere attıkları, demir kadar sert ve öldürücü sivri kemikten uçlu oklarını atmada gösterdikleri maharete hiç kimse erişemezdi. St. Efraim (Sen Efrayim): Hunların haykırmaları arslanların kükremesini andırır. Atları üzerinde ufukta bir fırtına gibi uçarlar. Ordularıyla bir tufan gibi kapladıkları bütün arz üzerinde dehşet uyan- dırmışlardır. Silahlarına karşı gelebilecek kimse mevcut değildir. Çinliler: Türkleri üstün yapan atlıları ve okçularıdır. Kendilerine uygun gelirse şiddetle saldırırlar, tehlikede olduklarını sezerlerse rüzgâr gibi kaçarlar, şimşek gibi kaybolurlar. Prof. Dr. Salim Koca, Eski Türklerde Devlet Geleneği ve Teşkilat, Türkler Ansiklopedisi C 2, s. 839-840 (Düzenlenmiştir.). Yukarıdaki değerlendirmelere göre Türk ordusunun güçlü yönleri nelerdir? 122 S OKYANU Harita 4.7: Kavimle Kavimler Göçü İstila ve yağmalar dağılışı 476 yılında hissetmeyen halk zorunda kaldı. Böy dal beylikler ortaya Kavimler Göç lenmesinde de be riyle ve gittikleri ül Almanlar, Fransız zamanda İngiltere

1₂ Orta Asya'da yaşayan ilk Türk toplulukları, yiyecek ve içe- ceklerini büyük ölçüde hayvanlarından sağlamışlardır. Ula- şımda hayvanlardan yararlanmış, barınakları olan çadırlarını onların yününden elde ettikleri keçeden yapmışlardır. Ken- dilerinde olmayan tahıl, demir vb. ihtiyaçlarını da yine sürü- lerinden sağladıkları ürünlerle takas etmişlerdir. Bu parçadan hareketle Türklerle ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Hayvanları evcilleştirdiklerine B) Konargöçer bir yaşam sürdüklerine CMimari alanda ileri bir düzeye ulaştıklarına, D) Ticaret faaliyetlerinde para kullanmadıklarına E) Hayvancılığa dayalı bir ekonomik düzen kurduklarına

19. İlk Türk devletlerinde kağanın bulunduğu Kurultay ve yemek- lerde kimin nerede oturacağı; otlakların, avların ve savaş ga- nimetlerinin bölüşülmesinde kimin ne kadar pay alacağı ön- ceden belliydi. Bu bilgiler ilk Türk devletleri ile ilgili; 1. Kurultay'ın danışma meclisi özelliği taşıdığı, II. hiyerarşik bir yapının oluşturulduğu, III. savaşlara katılımı teşvik edici uygulamaların olduğu durumlarından hangilerinin göstergesi olabilir? A) Yalnız I D) I ve II B) Yalnız II E) II ve III C) Yalnız III

A) Yalnız Demirin işlenerek silahlar yapılması lerden hangisi gösterilemez? gelişmesine yaptıkları katkılar B) Onlu teşkilatın uygulanması Islık çalan okların icat edilmesi Yıldız şeklindeki kalelerin yapılması Atin ehlileştirilmesi ve savaş aracı olarak kullanılması 11. Bumin Kağan, I. Kök Türk Devleti'ni kurduktan sonra Büyük Kağan olarak ülkenin doğu kesimini yönetirken batı bölgesi- nin yönetimini yabgu unvanını taşıyan kardeşi İstemi'ye bırak- mış ölümünün ardından yerine büyük oğlu Ko-lo Kağan geç- miştir. Buna göre I. Kök Türk Devleti'nin yönetimiyle ilgili olarak; 1. (ülüş ilkesinin esas alındığı, II. boy beylerinden yararlanıldığı, III. soy dayanışmasına önem verildiği bilgilerinden hangilerine ulaşılabilir? D) I ve III İLK VE ORTA ÇAĞLARDA B) Yalnız t E) I, II ve III -e)tvell 12. İlk Türk devletlerinin ordularının genellikle hafif silâhlor 14

A 1. 2. A A SOSYAL BİLİMLER TE Bu testte sırasıyla, Tarih (1-5), Coğrafya (6-10), Felsefe (11-15), Din Kültürü ve Ahlak Bil zorunda olmayan veya farklı müfredat ile alanlar için Felsefe (21-25) alanlarına ait topla Cevaplarınızı, cevap kâğıdının Sosyal Bilimler Testi için ayrılan kısmına işaretleyiniz. 1. 24 Oğuz Boyu'nun ananesine göre kurultayda her bo- yun oturacak yerini (orun-mevki), damgasını, ongun"y ve toplantı sonrasında verilecek ziyafet için kesilecek hayvanın etinden alınacak payları (ülüş) da hakan be- lirlerdi. Bu durum Türklerde aşağıdakilerden hangisinin varlığını gösterir? (A) ikili teşkilatın >? B) Anayasal düzenin liyerarşik yapının DGöçebe yaşam tarzının E) Tek tanrılı inancın 3. 092 yılında Büyük Selçuklu hükümdarı Melikşah'ın ölü- mü üzerine 1. Kılıç Arslan, Anadolu'ya gelerek İznik'te Türkiye Selçuklu tahtına çıktı. I. Kılıç Arslan tahta geç- tikten kısa bir süre sonra 1. Haçlı Seferi'ne karşı müca- dele vermek zorunda kalmıştır. Bu mücadelelerde İzni

2. Türk-İslam Devletleri'nde; Ülke hanedanın ortak malı sayılması, II. kut inancı, III. hükündarlığın halife tarafından onaylanması uygulamalarından hangilerinin İslamiyet'ten önce de kullanıldığı söylenebilir? A) Yalnız I D) I ve II B) Yalnız II C) Yalnız III E) I, II ve III

27. • Savaş zamanında ordudan kaçmak, vatana ihanet et- mek, haksız yere adam öldürmek ölümle cezalandırılır. Hayvan hırsızlığı yapan kişinin mallarına el konulur, aile fertlerinin de hürriyeti kısıtlanır. AYT 07 ● ● Hafif suçların cezası on günü geçmeyecek kadar ha- pis cezasıyla cezalandırılacaktır. Türk devletlerinde ülke yönetiminin temel unsuru ola- rak kullanılan törenin yukarıdaki bazı hükümleri in- celendiğinde töre ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A Toplumsal huzurun sağlanması önemsenmiştir. B) Kollektif cezaların varlığı söz konusudur. C) Fidye esası da verilen cezaların içinde yer almıştır, Yaşam hakkı kanunla güvence altına alınmıştır. E) Vatan savunmasına büyük önem verilmiştir.